Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 marca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	sędzia Paweł Hochman (spr.)
Sędziowie	Stanisław Łęgosz, Dariusz Mizera
Protokolant	Cezary Jarocki

po rozpoznaniu w dniu 29 marca 2021 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) z siedzibą w W.

przeciwko Z. M. i R. M.

z udziałem Prokuratora Rejonowego w Bełchatowie

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego R. M.

od wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 26 sierpnia 2020 r.

sygn. akt I C 405/19

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego R. M. na rzecz powoda (...) z siedzibą w W. kwotę 2.700,00 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Stanisław Łęgosz Paweł Hochman Dariusz Mizera

Sygn. akt II Ca 587/20

UZASADNIENIE

W pozwie z 5 stycznia 2018 r. (...) z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od Z. M. i R. M. kwoty 51 108,22 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie tytułem spłaty kredytu (udzielonego przez (...) w W.) wskazując, że wierzytelność o zapłatę tytułem spłaty kredytu została nabyta przez powoda na podstawie umowy przelewu wierzytelności zawartej z ww. (...).

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa kwestionując m. .in. roszczenie co do wysokości oraz podnosząc zarzut przedawnienia wskazując, że podstawy do wypowiedzenia kredytu istniały już na początku 2015 r., w związku z czym od tego momentu biegł termin przedawnienia.

Wyrokiem z dnia 26 sierpnia 2020 roku Sąd Rejonowy w Bełchatowie zasądził solidarnie od pozwanych R. M. i Z. M. na rzecz powoda (...) z siedzibą w W. kwotę 51.108,22 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 5 stycznia 2018 roku do dnia zapłaty, oraz kwotę 7.973,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego:

Pozwani zawarli z (...) umowę kredytu w dniu 26-11-2013 r. Łączna kwota do zapłaty wynosiła 94 511,80 zł (w tym sam kapitał wynosił 53 686,05 zł), miała być spłacona w 120 równych ratach do 2 dnia każdego miesiąca. W umowie ustalono, że w przypadku wystąpienia zadłużenia przeterminowanego (...) jest uprawniony, bez odrębnej dyspozycji Kredytobiorcy i niezależnie od innych dyspozycji Kredytobiorcy, do zaspokojenia swoich należności z tytułu kredytu z wpływów na rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy Kredytobiorcy lub jakikolwiek inny rachunek prowadzony w (...) (w tym rachunek lokaty terminowej, niezależnie od terminu jej zapadalności i dyspozycji Kredytobiorcy), z uwzględnieniem rachunków założonych po zawarciu Umowy kredytu.

W umowie przewidziano, że umowa rozwiązuje się z zachowaniem 30- dniowego terminu wypowiedzenia bądź w każdym czasie - za porozumieniem stron. (...) ma prawo wypowiedzieć umowę w przypadku wystąpienia jednej z poniższych sytuacji:

1) rażącego naruszenie postanowień Umowy lub Regulaminu udzielania pożyczek/kredytów dla osób fizycznych, przez Kredytobiorcę,

2) pogorszenie zdolności kredytowej Kredytobiorcy,

3) negatywna ocena ryzyka kredytowego Kredytobiorcy przez B.,

4) stwierdzenia przez (...) zagrożenia w spłacie kredytu,

5) ujawnienie złożenia przez Kredytobiorcę nieprawdziwych oświadczeń lub fałszywych dokumentów,

6) wypowiedzenie innych umów o produkty bankowe zawartych z Kredytobiorcą,

7) wszczęcie przez uprawniony organ egzekucyjny egzekucji z majątku Kredytobiorcy,

8) wszczęcie przez (...) postępowania sądowo-egzekucyjnego przeciwko Kredytobiorcy.

Jeżeli Kredytobiorca zalega ze spłatą dwóch kolejnych rat kredytu. (...) pisemnie wzywa Kredytobiorcę do zapłaty. Gdy należności nie zostaną uregulowane w terminie 7 dni od daty odbioru wezwania do zapłaty, (...) ma prawo wypowiedzieć Umowę. Od następnego dnia po upływie okresu wypowiedzenia całe zobowiązanie z tytułu udzielonego kredytu staje się wymagalne i traktowane jest jako zadłużenie przeterminowane. Od należności niespłaconych w terminie (...) może żądać odsetek za opóźnienie według stopy odpowiadającej czterokrotności stopy kredytu lombardowego.

(...) wypowiedział umowę w piśmie doręczonym pozwanym 08-08-2016 r.

Wierzytelność o zapłatę tytułem spłaty kredytu została nabyta przez powoda na podstawie umowy przelewu wierzytelności zawartej z ww. (...) w dniu 22-12- 2016 r.

W następstwie powyższych ustaleń Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługuje na uwzględnienie.

Sąd zważył, że zobowiązania stron umowy kredytu reguluje art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, zgodnie z którym przez umowę kredytu (...) zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Odsetki za opóźnienie należne są na podstawie art. 481 § 1 kc, zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W myśl art. 481 § 2 kc, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według umówionej na taki wypadek stopy, a jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie. Zgodnie z art. 481 § 2 ¹ kc, maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (odsetki maksymalne za opóźnienie).

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że powyższy stan faktyczny ustalił na podstawie powołanych dokumentów i zeznań pozwanych. Sąd nie dał wiary zeznaniom pozwanych w tej części w jakiej twierdzili, że zaprzestali spłat z końcem 2014 r. Z oświadczenia (...) o wypowiedzeniu (z dnia 03-08-2016 r.) wynika bowiem, że zaległość powstała z dniem 02-05-2016 r. Doświadczenie życiowe wskazuje, że (...) reaguje niezwłocznie na brak terminowej spłaty, w związku czym gdyby rzeczywiście zaprzestanie spłat miało miejsce z końcem 2014 r., to (...) zareagowałby najpóźniej w pierwszym kwartale 2015 r., a nie dopiero w 2016 r. Z dokumentów złożonych przez powoda (pisma informujące o zaległości k. 193-198) wynika, że każdorazowo w ciągu kilku dni od upływu terminu zapłaty w przypadku braku płatności (...) kierował do kredytobiorców pismo z prośbą o niezwłoczne dokonanie wpłaty. Ponadto powód złożył zestawienie operacji na rachunku kredytu (k. 165) z którego wynika, że do 07-04-2016 r. raty były opłacane. Treść zestawienia logicznie wiąże się z treścią oświadczenia o wypowiedzeniu, w którym jako datę powstania zaległości wskazano 02-05-2016 r. Wspomniane zestawienie jest niepodpisanym wydrukiem, ale nie można uznać, że nie ma żadnej mocy dowodowej. Nie można czynić założenia, że zostało spreparowane tylko dla potrzeb niniejszego procesu lub wskazuje fikcyjne zdarzenia wykreowane dla poparcia twierdzeń powoda. Dokumenty złożone zostały przez powoda w postaci kopii. Nie ma jednak wątpliwości, że odzwierciedlają dokumenty oryginalne. Żadne konkretne okoliczności nie pozwalają na powstanie rozsądnych wątpliwości w tym zakresie. Ponadto pozwani w zeznaniach przyznali, że podpisali umowę kredytu oraz że zaprzestali spłaty. W tej sytuacji trzeba uznać, że powód udowodnił twierdzenia, z których wywodzi skutki prawne, tj. że pozwani zawarli umowę kredytu z (...)(na podstawie której mieli łącznie spłacić kwotę 94 511,80 zł przy założeniu uiszczania rat w terminie) oraz że nabył wierzytelność o zapłatę kwoty tytułem spłaty kredytu od wymienionego (...). Pozwani przy tym nie kwestionowali legitymacji czynnej powoda. Nie kwestionowali także, że otrzymali kwotę kredytu do wykorzystania. Należy także ocenić, że skoro pierwotnie spłacali kredyt, to logicznym wnioskiem z tego faktu jest, iż najpierw otrzymali kwotę kredytu. Innymi słowy gdyby nie otrzymali kwoty kredytu to by go nie spłacali. Udowodnienie ewentualnego twierdzenia o spłacie części kredytu (w wyższym stopniu niż wskazuje sam powód) obciąża pozwanych. Powód nie musi udowodnić, że jakaś część pozostała niespłacona. Wystarczające jest udowodnienie, że na podstawie zawartej umowy pozwani mieli łącznie spłacić 94 511,80 zł. Żądnie pozwu mieści się w tej kwocie. Nie ulega wątpliwości, że roszczenie jest wymagalne, gdyż umowa przewidywała możliwość wypowiedzenia umowy przez (...) w przypadku niezapłacenia dwóch wymagalnych rat i w niniejszym przypadku (...) skorzystał ze wspomnianej możliwości składając pozwanym oświadczenie o wypowiedzeniu. W konsekwencji kwoty zawarte ratach, których termin zapłaty nie nadszedł w czasie obowiązywania umowy, stały się wymagalne z upływem trzydziestodniowego terminu wypowiedzenia zastrzeżonego w umowie.

Sąd meritii wyjaśnił, że zarzut przedawnienia jest niezasadny, bowiem brak jest podstaw do przyjęcia, że najwcześniejszym terminem, w którym (...) mógł wypowiedzieć umowę, był początek 2015 r. Jak wskazano już wyżej, za niewiarygodne uznał Sąd zeznania pozwanych o zaprzestaniu spłat z końcem 2014 r. W tej sytuacji trzeba uznać, że 3- letni (art. 118 kc) termin przedawnienia biegł od 2016 r. (w którym (...) zarejestrował zalęgłość uzasadniającą wypowiedzenie) i tym samym nie upłynął przed wniesieniem pozwu (05-01-2018 r.).

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art, 98 § 1 kpc zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Kosztami po stronie powoda były: opłata sądowa od pozwu 2556 zł, wynagrodzenie pełnomocnika 5400 zł (§ 2 pkt 6 rozp. MS z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych), opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany R. M.. Działający w jego imieniu pełnomocnik zaskarżam niniejszym wyrok Sądu Rejonowego w Bełchatowie w całości.

Powyższemu wyrokowi zarzucił naruszenie przepisów prawa procesowego, które miały istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku:

1. art. 233 § 1 kpc - poprzez dokonanie dowolnej, jednostronnej i niezupełnej oceny przez Sąd pierwszej instancji zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a w konsekwencji ustalenie faktów niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy:

a) ustalenie, że (...) wypowiedział umowę przedmiotowego kredytu pismem z dnia 03.08.2016 r., opierając się na przedstawionych przez stronę powodową dowodach, w sytuacji gdy dowody przedstawione przez stroną powodową nie są ani oryginałami, ani też poświadczonymi za zgodność odpisami a strona pozwana zakwestionowała te dowody pod kątem ich oryginalności, prawdziwości i okoliczności w nich zawartych, kwestionując tym samym twierdzenia strony powodowej na których poparcie dowody te przedstawiła, a dowody te nie powinny stanowić podstawy orzekania w przedmiotowej sprawie;

b) ustalenie, że zaległość z tytułu przedmiotowego kredytu powstała z dniem 02.05.2016r., opierając się na przedstawionych przez stronę powodową dowodach, w sytuacji gdy dowody przedstawione przez stroną powodową nie są ani oryginałami, ani też poświadczonymi za zgodność odpisami a strona pozwana zakwestionowała te dowody pod kątem ich oryginalności, prawdziwości i okoliczności w nich zawartych, kwestionując tym samym twierdzenia strony powodowej na których poparcie dowody te przedstawiła, a dowody te nie powinny stanowić podstawy orzekania w przedmiotowej sprawie;

c) ustalenie, że do dnia 07.04.2016 r. raty przedmiotowego kredytu były opłacane, opierając się na przedstawionych przez stronę powodową dowodach, w sytuacji gdy dowody przedstawione przez stroną powodową nie są ani oryginałami, ani też poświadczonymi za zgodność odpisami a strona pozwana zakwestionowała te dowody pod kątem ich oryginalności, prawdziwości i okoliczności w nich zawartych, kwestionując tym samym twierdzenia strony powodowej na których poparcie dowody te przedstawiła, a dowody te nie powinny stanowić podstawy orzekania w przedmiotowej sprawie;

d) ustalenie, że kserokopie dokumentów złożonych przez stronę powodową odzwierciedlają dokumenty oryginalne, w sytuacji gdy dowody przedstawione przez stroną powodową zostały zakwestionowane przez stronę pozwaną pod kątem ich oryginalności, prawdziwości i okoliczności w nich zawartych, a strona powodowa nie była w stanie przedstawić ich oryginałów, czy też poświadczyć te dowody za zgodność z oryginałem w sytuacji gdy miałaby styczność z oryginałami tychże, bądź była w ich posiadaniu. (ani Sąd I Instancji, ani strona pozwana nie były w stanie uzyskać żadnych informacji w przedmiocie tychże dowodów bezpośrednio od (...), a strona powodowa na żądanie strony pozwanej i Sądu ich nie przedstawiła, tym samym dowody te nie powinny stanowić podstawy orzekania w przedmiotowej sprawie);

e) ustalenie, że 3-letni termin przedawnienia biegł od 2016 r. i tym samym nie upłynął przed wniesieniem pozwu, opierając się na przedstawionych przez stronę powodową dowodach, w sytuacji gdy dowody przedstawione przez stroną powodową nie są ani oryginałami, ani też poświadczonymi za zgodność odpisami a strona pozwana zakwestionowała te dowody pod kątem ich oryginalności, prawdziwości i okoliczności w nich zawartych, kwestionując tym samym twierdzenia strony powodowej na których poparcie dowody te przedstawiła, a dowody te nie powinny stanowić podstawy orzekania w przedmiotowej sprawie;

f) ustalenie, że zeznania pozwanych są niewiarygodne w zakresie twierdzeń dotyczących terminu zaprzestania spłat kredytu (pod koniec 2014 r.), w sytuacji gdy pozwani konsekwentnie przed cały okres toczącego się ponad 2 lata procesu stali na stanowisku, iż zaprzestali spłacania rat przedmiotowego kredytu w okolicach listopada/grudnia 2014 r., a Sąd nie dysponował żadnym innym - wiarygodnym - materiałem dowodowym, który mógłby podważyć te zeznania, biorąc pod uwagę skuteczne zdaniem strony pozwanej zakwestionowanie przedstawionych przez powoda dowodów pod kątem ich oryginalności, prawdziwości i okoliczności w nich zawartych, kwestionując tym samym twierdzenia strony powodowej na których poparcie dowody te przedstawiła. (zeznania pozwanych były spójne, logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, art. 233 § 1 kpc - poprzez dokonanie dowolnej, jednostronnej i niezupełnej oceny przez Sąd I Instancji zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a w konsekwencji nieustalenie istotnych dla rozstrzygnięcia faktów)

g) nieustalenie, że pozwani są w trudnej sytuacji materialnej oraz, że nie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony, a w konsekwencji obciążenie pozwanych kosztami niniejszego postępowania w całości

h) nieustalenie, że pozwani są w trudnej sytuacji materialnej oraz, że nie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony, a w konsekwencji nie rozłożenie na raty zasądzonego świadczenia;

2. art. 233 § 2 kpc w zw. z art. 129 § 1 kpc:

a) poprzez uznanie przez Sąd, że przedstawione przez stronę powodową - a kwestionowane przez pozwanych - kserokopie i wydruki dokumentów odzwierciedlają dokumenty oryginalne, w sytuacji gdy strona powodowa nie przedstawiła ich oryginałów, bądź ich odpisów poświadczonych za zgodność z oryginałem na żądanie strony i zobowiązanie Sądu. Przy czym danie wiary wyjaśnieniom strony powodowej, że nie posiada oryginałów tychże dokumentów i są one w posiadaniu przedmiotowego (...) nie znajduje uzasadnienia w realiach niniejszej sprawy i jest sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego, gdyż strona powodowa, jako profesjonalista na rynku obrotu wierzytelnościami, winien zabezpieczyć na wszelkie sposoby możliwość dochodzenia przed Sądem nabytej wierzytelności, w związku z czym winien posiadać wszelkie niezbędne dowody w tym również oryginały przedmiotowych dokumentów;

b) poprzez uznanie przez Sąd, że przedstawione przez stronę powodową - a kwestionowane przez pozwanych - kserokopie i wydruki dokumentów odzwierciedlają dokumenty oryginalne, w sytuacji gdy strona powodowa nie przedstawiła ich oryginałów, bądź ich odpisów poświadczonych za zgodność z oryginałem na żądanie strony i zobowiązanie Sądu. Przy czym strona powodowa - twierdząc, że oryginały kwestionowanych dokumentów są posiadaniu przedmiotowego (...) - nie dążyła nawet do uzyskania tychże. Nie przedstawiła bowiem żadnego dowodu, który potwierdziłby dążenie powódki do ich uzyskania, gołosłownie twierdząc, że upłynął okres obsługi posprzedażowej cesji przedmiotowej wierzytelności. Tym samym Sąd winien ocenić bierność strony powodowej pod kątem negatywnych skutków procesowych jej zaniechań; art. 253 kpc - poprzez uznanie kserokopii lub wydruków dokumentów prywatnych przedłożonych przez stronę powodową za dokumenty odzwierciedlające oryginały, w sytuacji gdy strona pozwana zaprzeczyła prawdziwości tychże dokumentów lub twierdzeń w nich zawartych, a powód jako zobowiązany do udowodnienia oryginalności tychże - tego nie uczynił;

3. art. 102 kpc - polegającą na jego niezastosowaniu przez Sąd, podczas gdy w niniejszej sprawie zachodzą wypadki szczególnie uzasadnione, przemawiające za nieobciążaniem w ogóle kosztami strony przegrywającej (pozwanych), co w konsekwencji winno stanowić podstawę do nieobciążania pozwanych kosztami procesu na rzecz strony powodowej, z uwagi na trudną sytuację materialną oraz poważne problemy zdrowotne;

4. art. 320 kpc - przez nierozłożenie na raty świadczenia stanowiącego przedmiot sporu, pomimo że w sprawie zaszły szczególne okoliczności uzasadniające jego rozłożenie, w tym przede wszystkim obecnie trudna sytuacja majątkowa pozwanych i brak możliwości zaspokojenia roszczenia w całości, w sytuacji gdy rozłożenie tego świadczenia na raty nie pociągnęłoby poważnych konsekwencji względem powoda, co więcej - powód jako instytucja finansowa z pewnością nie doznałby żadnego uszczerbku na swoim funkcjonowaniu.

Skarżący zgłosił również zarzut naruszenia prawa materialnego:

1. art. 6 kc w zw. z art. 232 kpc - polegające na przyjęciu, iż to na pozwanych spoczywał ciężar udowodnienia, że upłynął termin przedawnienia przedmiotowego roszczenia, w sytuacji gdy w okolicznościach niniejszej sprawy oraz w świetle podnoszonych przez stronę pozwaną zarzutów co do przedłożonych przez stronę powodową dokumentów, ciężar udowodnienia roszczenia - zaistnienia okoliczności przerwania biegu przedawnienia winien leżeć po stronie powodowej. To bowiem strona powodowa zawarła z (...) umowę cesji wierzytelności i to strona powodowa miała największą możliwość przedstawienia pełnej dokumentacji potwierdzającej zasadność roszczenia. Tymczasem kwestionowane przez stronę pozwaną dokumenty nie są dokumentami oryginalnymi, nie zostały nawet potwierdzone za zgodność z oryginałem. Są natomiast przedstawiane przez stronę powodową, jako dokumenty uzyskane od cedenta - poprzedniego wierzyciela. To wiec cesjonariusz, występujący w niniejszej sprawie jako strona powodowa, winien być w posiadaniu tychże oryginałów, a chociażby kopii poświadczonych za ich zgodność z oryginałem. W braku tychże natomiast miał możliwość ich uzyskania od cedenta ((...).). Nieuzasadnionym zdaje się być przerzucanie ciężaru udowodnienia wskazywanych okoliczności na stronę pozwaną, tym bardziej, że miała ona zdecydowanie ograniczoną możliwość uzyskania jakichkolwiek dokumentów czy zaświadczeń od podmiotu, z którym nie jest obecnie związana żadnym węzłem prawnym;

2. art. 118 kc w zw. z art. 120 § 2 kc - poprzez jego niezastosowanie przez Sąd, a w konsekwencji zasądzenie dochodzonej przez powódkę wierzytelności, w sytuacji gdy strona pozwana podniosła zarzut przedawnienia przedmiotowego roszczenia, a z zeznań pozwanych wynika, że zaprzestali spłat przedmiotowego kredytu przed końcem 2014 r., a więc upłynął 3-letni termin przedawnienia tego typu roszczeń, uzasadniający uwzględnienie przez Sąd zarzutu przedawnienia i na tej podstawie konieczności oddalenia przedmiotowego roszczenia (strona powodowa pozostała bierna w kwestii dostatecznego wyjaśnienia niniejszej okoliczności, gdyż nie wystąpiła nawet z pismem do (...) o nadesłanie jakiejkolwiek informacji w tej sprawie, w związku z czym należało przyjąć, iż termin przedawnienia przedmiotowego roszczenia upłynął a przedmiotowy zarzut należy uwzględnić, a w konsekwencji przedmiotowe powództwo oddalić).

Mając na uwadze powyższe skarżący wniósł o zmianę wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu od strony powodowej na rzecz strony pozwanej w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje oraz opłaty od pełnomocnictwa.

Odwołując się do daleko posuniętej ostrożności, w razie niepodzielenia przez Sąd zarzutów i argumentów zaprezentowanych apelacji, skarżący wniósł o rozłożenie zasądzonej kwoty na dogodne raty tj. po 600 zł/mies., płatne do 10-go dnia każdego miesiąca.

Wniósł również o zwolnienie strony pozwanej z konieczności uiszczenia opłaty sądowej od apelacji oraz nieobciążanie strony pozwanej jakimikolwiek kosztami sądowymi za obie instancje, bez względu na wynik sprawy.

Ewentualnie, wniósł o uchylenie przedmiotowego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik powoda wniósł o jej oddalenie i o zasądzenie kosztów postępowania za drugą instancję.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja podlega oddaleniu.

Odnosząc się do zawartych w apelacji zarzutów w pierwszej kolejności wskazać należy, że okoliczność iż przedstawione przez powoda dokumenty nie są oryginałami ani odpisami poświadczonymi za zgodność z oryginałem nie może decydować o rozstrzygnięciu przedmiotowej sprawy.

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z 30 października 2020 r. (sygn. akt II CSK 799/18) wprawdzie niepoświadczone kserokopie nie stanowią dowodów z dokumentów, o których mowa w art. 244 i art. 245 k.p.c., nie oznacza to jednak, że są one pozbawione mocy dowodowej w rozumieniu art. 232 w zw. z art. 308 k.p.c. Jeżeli natomiast sąd bądź strona przeciwna je zakwestionuje i zażąda złożenia oryginałów dokumentów, zgodnie z art. 248 k.p.c. strona jak również każda inna osoba, która oryginał dokumentu posiada, obowiązana jest go przedstawić. Obowiązek złożenia oryginału dokumentu powstaje dla strony, która powołuje się na taki dokument, w szczególności w sytuacji, o której mowa w art. 129 § 1 k.p.c., tj. gdy strona przeciwna zażądała złożenia oryginału. Z treści powołanej wypowiedzi, którą Sąd Okręgowy w całości podziela, wynika, że obowiązek przedstawienia oryginału dokumentu złożonego w kserokopii powstaje na żądanie strony w przypadku gdy strona przeciwna dysponuje oryginałem dokumentu.

W przedmiotowej sprawie powód przedstawił w postaci kserokopii wszystkie istotne z punktu widzenia ustaleń niezbędnych dla rozstrzygnięcia sprawy dokumenty: umowę o kredyt konsolidacyjny nr. (...) , dyspozycje uruchomienia kredytu, wypowiedzenie umowy kredytu z 3 sierpnia 2016 r. wraz z dowodem jego nadania do kredytobiorców R. M. i Z. M., zawiadomienie o przelewie wierzytelności i wezwanie do zapłaty niespłaconego kredytu.

Do akt sprawy zostały załączone również (w formie kserokopii) zawiadomienia o zaległościach w spłacie kredytu kierowane do pozwanych, zestawienie operacji oraz wyciąg z ksiąg bankowych .

Z kolei fakt cesji wierzytelności potwierdza umowa potwierdzona za zgodność przez notariusza. W wykazie wierzytelności wchodzących w skład portfela wierzytelności nabytych w drodze cesji przez powoda wymieniona została dochodzona w przedmiotowej sprawie wierzytelności. Jej oznaczenie obejmuje między innymi wskazanie dłużników, numer i datę zawarcia umowy.

Jak wynika z pisma pełnomocnika powoda z dnia 8 listopada 2019 r. (k. 340) złożenie kserokopii wskazanych wyżej dokumentów było wynikiem braku oryginałów oraz braku możliwości ich pozyskania od kredytodawcy „z uwagi na upływ okresu obsługi posprzedażowej prowadzonej na podstawie umowy cesji wierzytelności”.

W tym miejscu należy przywołać istotne dla rozstrzygnięcia pismo przesłane przez kredytodawcę (...) do Sądu Rejonowego w Bełchatowie w dniu 30 kwietnia 2020 r. (k. 366). W powołanym piśmie wskazany podmiot potwierdził następujące okoliczności: zawarcie z pozwanymi umowy o kredyt konsolidacyjny z dnia 26 listopada 2013 r., zbycie w dniu 22 grudnia 2016 r. na rzecz powoda wierzytelności wynikającej z powołanej umowy oraz to że pismem z dnia 31 stycznia 2020 r. pozwani R. i Z. M. złożyli wobec (...) oświadczenie , że cofają wszelkie upoważnienia i nie wyrażają zgody na udzielenie informacji objętych tajemnicą bankową osobą trzecim, w tym pełnomocnikom.

Wobec treści powołanego pisma, zawarte w uzasadnieniu apelacji twierdzenia sugerujące, że strona pozwana bez swej winy została pozbawiona możliwości przedstawienia żądanych przez Sąd Rejonowy dokumentów dotyczących chociażby terminu spłaty kredytu uznać należy za nieprawdziwe. Co więcej, jak wynika z treści art. 3 k.p.c. strony i uczestnicy postępowania obowiązani są dokonywać czynności procesowych zgodnie z dobrymi obyczajami, dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody. Z powołanego przepisu wynika, ze zasada rzetelnego postępowania obowiązuje obie strony postępowania. Jeżeli strona się z tego nakazu nie wywiąże, powinna liczyć się z niekorzystnym skutkiem procesowym. Działanie niezgodne z dobrymi obyczajami może polegać na tym, że czynności, które są przewidziane przez ustawę i formalnie dopuszczalne, w okolicznościach sprawy są wykorzystywane niezgodnie z funkcją przepisu, w sposób nieodpowiadający rzeczywistemu celowi przyznanego uprawnienia i naruszający prawo drugiej strony do uzyskania efektywnej ochrony prawnej. W ocenie Sądu Okręgowego, pozwani oczywiście mieli co do zasady prawo oczekiwać aby fakt zawarcia umowy kredytu i jej wypowiedzenie został potwierdzony oryginałami dokumentów, jednocześnie jednak uniemożliwienie złożenia oryginałów tych dokumentów przy jednoczesnym zakwestionowaniu prawdziwość złożonych kserokopii uznać należy za sprzeczne z dobrymi obyczajami nadużycie praw podmiotowych. Takie działanie pozwanych nie mogło więc zyskać akceptacji Sądu.

Jak wynika z art. 233 § 2 k.p.c. obowiązkiem Sądu meritii i Sądu drugiej instancji było dokonanie oceny, jakie znaczenie nadać odmowie przedstawienia przez stronę dowodu lub przeszkodom stawianym przez nią w jego przeprowadzeniu wbrew postanowieniu sądu. Dokonując powyższej oceny Sąd uznaje za nieuprawnione wskazane powyżej zachowanie zachowania strony pozwanej. Powyższe oznacza, że twierdzenia pozwanych jakoby zaprzestali spłaty kredytu już w 2014 r. oraz zastrzeżenia co do prawdziwości twierdzeń powoda stanowiących podstawę wniesionego powództwa uznać należało jedynie za przejaw przyjętej taktyki procesowej.

Powyższe uwagi wymagają uzupełnienia. W ocenie Sądu Okręgowego wydając zaskarżony wyrok Sąd pierwszej instancji nie dopuścił się naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie błędnych ustaleń.

Uznając, że w rozpoznawanej sprawie kserokopie dokumentów, pomimo nie przedstawienia ich w oryginale stanowią istotny z punktu widzenia ustaleń faktycznych materiał dowodowy, Sąd Okręgowy wskazuje, że pozwani przyznali fakt zawarcia umowy kredytowej oraz zaprzestanie spłaty kredytu, oraz że fakty te został potwierdzony przez kredytodawcę. W tych okolicznościach istnienie dochodzonej wierzytelności, co do zasady nie wymagały dowodu (art. 229 k.p.c.). domniemywać również należy, że skoro wysokość zobowiązania pozwanych z tytułu niespłaconego kredytu odpowiadająca wysokości dochodzonego roszczenia została potwierdzona szeregiem dokumentów prywatnych złożonych wprawdzie w kserokopiach to biorąc pod uwagę treść art. 231 k.p.c. również w tym zakresie roszczenie należało uznać za udowodnione. Skoro pozwani zaciągnęli zobowiązanie i zaprzestali jego spłaty należy domniemywać, że zadłużenie z tego tytułu jest zgodne z twierdzeniem powoda. Zastosowanie domniemania wynikającego z art. 231 k.p.c. z nie wymaga przeprowadzenia żadnego dowodu.

W uzupełnieniu powyższych twierdzeń wskazać należy na jeszcze jedną istotną w ocenie Sądu Okręgowego okoliczność.

Przedstawione przez stronę powodową kserokopie dokumentów potwierdzających dochodzona wierzytelność nie zostały zakwestionowane przez stronę pozwaną z uwagi na ich merytoryczną treść. Tym samym pozwani nie przedstawili żadnych argumentów pozwalających na podważenie istnienia po ich stronie zobowiązania do zwrotu należności z tytułu zaciągniętego kredytu jego wysokości i wymagalności. Powyższa okoliczność dodatkowo uzasadnia nieuwzględnienie zarzutów dotyczących naruszenia przez Sąd pierwszej instancji przepisu art. 129 k.p.c.

Konsekwencja powyższych wywodów jest przyjęcie przez Sad Okręgowy ustaleń Sądu pierwszej instancji za własne i wskazanie tych ustaleń również jako podstawę przedmiotowego rozstrzygnięcia.

Konsekwencją powyższych wywodów jest również uznanie, że wydając zaskarżony wyrok, Sąd pierwszej instancji nie naruszył art. 6 k.c. Oczywistym jest, że na powodzie, który domaga się zasądzenia określonej kwoty pieniężnej spoczywa ciężar udowodnienia istnienia wierzytelności i jej wysokości, a niepodołanie temu obowiązkowi prowadzi do oddalenia powództwa (art. 6 k.c.). Taka sytuacja nie zaistniała w przedmiotowej sprawie.

Za niezasadny należało również uznać podniesiony przez pozwanych zarzut przedawnienia.

Odnosząc się do powyższego zarzutu wskazać należy, że wbrew sugestiom wyrażonym w skardze apelacyjnej to na pozwanych ciążył obowiązek wykazania, iż roszczenie jest przedawnione. Podnosząc powyższy zarzut pozwani winni wskazać okoliczności potwierdzające jego zasadność. Sąd Okręgowy podzielając pogląd, że w przedmiotowej sprawie znajduje zastosowanie art. 118 k.c., określający trzyletni termin przedawnienia roszczeń, nie akceptuje jednak sugestii, iż roszczenia, których powód dochodzi, uległy przedawnieniu. Wyjaśniając powyższe stanowisko należy w pierwszej kolejności przypomnieć, że umowa została zawarta w 2013 r. na okres dziesięciu lat (strony przewidziały spłatę kredytu w 120 ratach - § 1 ust 4 umowy). W dacie wypowiedzenia umowy kredytu (we wrześniu 2016 r.) część rat z pewnością nie byłą jeszcze wymagalna.

Ma rację skarżący podnosząc, że zgodnie z art. 120 § 1 k.c. bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne oraz, że jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. W tym miejscu przywołać należy pogląd wyrażony w wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 15 września 2020 r. (sygn. I ACa 538/19) zgodnie z którym, w ramach swobody zawierania umów strony mogą zmodyfikować łączący je stosunek prawny także przez ustępstwa wierzyciela. Dotyczy to także modyfikacji zobowiązania polegającej na zwiększeniu limitu kredytowego i odroczeniu wymagalności świadczenia pieniężnego, co nie sprzeciwia się ani właściwości stosunku prawnego, ani ustawie, w tym art. 119 k.c., ani też ani zasadom współżycia społecznego. Tylko umawianie się co do innego okresu przedawnienia niż ustawowo przewidziany jest objęte zakazem zawartym w art. 119 k.c., ale nie dotyczy to wymagalności roszczenia od której, zgodnie z art. 120 § 1 k.c., zależy rozpoczęcie terminu przedawnienia. Podzielając powyższe stanowisko, Sąd drugiej instancji wyjaśnia, że nawet przyjęcie nieudowodnionych przez skarżącego twierdzeń , iż(...). czynności polegające na wypowiedzeniu mógł podjąć przynajmniej na początku 2015 r. z uwagi na fakt, iż pozwani zaprzestali spłacać przedmiotowy kredyt w listopadzie/grudnia 2014 r. za prawdziwe, nie mogła skutkować uznaniem, że roszczenie dochodzone pozwem jest przedawnione. W ocenie Sądu Okręgowego, to, że kredytobiorca nie podjął (o ile powyższa okoliczność rzeczywiście miała miejsce) niezwłocznie po powstaniu zaległości w terminowej spłacie kredytu czynności zmierzającej do jego natychmiastowego wypowiedzenia stanowiło co najwyżej odroczenie wymagalności opóźnionych świadczeń i w okolicznościach przedmiotowej sprawy nie może prowadzić do uwzględnienia zarzutu przedawnienia.

Jednocześnie w tym miejscu należy z całą mocą podkreślić, że jak wynika z historii rachunku (k.165) jeszcze w dniu 6 lipca 2016 r. pozwani dokonali spłaty na poczet zaciągniętego kredytu kwoty 500 zł. Z wyliczenia odsetek (k.190) wynika natomiast, że zaległość w spłacie kredytu uzasadniająca wypowiedzenie umowy kredytu w trybie § 9 ust 3 umowy, przy założeniu że rata kredytu wynosiła 714,59 zł. powstała w sierpniu 2016 r. co koresponduje z datą wypowiedzenia umowy kredytu.

Powyższe uwagi upoważniają do stwierdzenia, że wydając zaskarżone orzeczenie Sąd pierwszej instancji nie dopuścił się naruszenia przepisów prawa materialnego. Wynikający z art. reguluje art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe obowiązek zwrotu zaciągniętego kredytu nie przekształcił się z uwagi na przedawnienie w zobowiązanie naturalne i powód jako nabywca tak określonej wierzytelności może go skutecznie dochodzić.

Na koniec należy wyjaśnić, że wydając zaskarżone orzeczenie Sąd pierwszej instancji nie dopuścił się również naruszenia wskazanych w skardze apelacyjnej art. 102 kpc. W przedmiotowej sprawie nie zaistniały szczególnie uzasadnione okoliczności przemawiające za nieobciążaniem w ogóle kosztami strony przegrywającej (pozwanych). Pomijając już okoliczność, że podniesione w skardze apelacyjnej trudna sytuacja materialna oraz poważne problemy zdrowotne pozwanych nie zostały szczegółowo udowodnione, wyjaśnić należy, że zastosowanie powyższego przepisu wyklucza oczywisty charakter sprawy. Skoro pozwani posiadając świadomość ciążącego na nich zobowiązania zdecydowali się podjąć spór sądowych winni się liczyć z konsekwencjami w postaci poniesienia kosztów z nim związanych.

Brak również jakichkolwiek podstaw aby uznać, że wydając zaskarżone orzeczenie, Sąd pierwszej instancji miał obowiązek zastosować przepis art. art. 320 kpc. Również w wniesionej apelacji brak racjonalnych argumentów pozwalających założyć, że przy rozłożeniu zasądzonego roszczenia na raty zostanie ono spełnione.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł o oddaleniu apelacji.

O kosztach procesu za instancję odwoławczą Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zasądzając od pozwanego R. M. na rzecz powoda kwotę 2700 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym ustaloną według norm przepisanych.

P. Hochman D. Mizera S. Łęgosz