Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 listopada 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	SSO Paweł Hochman
Sędziowie	SSA w SO Stanisław Łęgosz (spr.) SSO Dariusz Mizera
Protokolant	st. sekr. sąd. Beata Gosławska

po rozpoznaniu w dniu 19 listopada 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa małoletniej A. K. (1) reprezentowanej przez przedstawiciela ustawowego ojca Ł. K.

przeciwko (...) S.A. w S.

o odszkodowanie

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Opocznie

z dnia 4 czerwca 2018 roku, sygn. akt I C 541/14

1. oddala apelację;

2. zasądza od pozwanego (...) S.A. w S. na rzecz powódki A. K. (1) kwotę 1.800 (jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

SSO Paweł Hochman

SSA w SO Stanisław Łęgosz SSO Dariusz Mizera

Sygn. akt II Ca 611/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 4 czerwca 2018r. w sprawie IC 541/14 Sąd Rejonowy w Opocznie zasądził od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. na rzecz powódki A. K. (1) kwotę 32.500 zł zadośćuczynienia i 340 zł odszkodowania za koszty leczenia z ustawowymi odsetkami dokładnie określonymi w wyroku oraz kwotę 4.552,80 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Pozwanego obciążył również kwotę 1.231 brakującej opłaty sadowej.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

W dniu (...) r. w S. kierujący pojazdem marki P. (...) o nr rej. (...) R. K. na łuku drogi zjechał na lewą stronę jezdni w celu ominięcia zatoru drogowego i zderzył się z prawidłowo poruszającym się z kierunku przeciwnego samochodem osobowym marki O. (...) o nr rej. (...), którym kierował Ł. K.. W wyniku przedmiotowego zdarzenia kierujący pojazdem O. (...) oraz pasażerki pojazdu, w tym małoletnia powódka A. K. (1), doznali obrażeń ciała. Za w/w czyn R. K. został skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 18 lutego 2014 r. w sprawie sygn. akt (...) na karę 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania i ustaleniem okresu próby na 5 lat oraz na karę grzywny. Pojazd kierowany przez R. K. był ubezpieczony w zakresie OC w (...) S.A. z siedzibą w S..

W dacie wypadku małoletnia A. K. (1) miała siedem miesięcy. Rodzice Ł. i A. małżonkowie K. wracali z córką od lekarza w P. do miejsca zamieszkania w K.. Dziecko podróżowało w foteliku umieszczonym za siedzeniem kierowcy, a jej matka siedziała obok niego. A. K. (1) miała zapalenie krtani, była niespokojna, płakała, machała kończynami i zsunęła się z fotelika. Na chwilę przed wypadkiem matka wypięła siebie i córkę z pasów bezpieczeństwa, bo chciała uspokoić córkę i poprawić ją w foteliku. W chwili gdy podniosła nieznacznie dziecko by posadzić je wygodnie w foteliku, doszło do zderzenia.

Bezpośrednio po zdarzeniu powódka A. K. (1) została przetransportowana do Szpitala (...) na Oddział (...) w B., gdzie była hospitalizowana w dniach od 25.09.2013 r. do 03.10.2013 r. Przyjęta została w stanie ciężkim, z obrzękiem twarzy, krwiakiem okularowym oczodołu prawego, krwawieniem z nosa i ucha, a także z jamy ustnej. Po przyjęciu wymiotowała, założono seton do ucha oraz szynę gipsową na prawe przedramię. W dniu 26.09.2013 r. przeprowadzono konsultację laryngologiczną i stwierdzono: błona bębenkowa zasiniała, pęknięta szczelinowo, obrzęk u nasady nosa, niewielkie podbiegnięcia krwawe na policzku po stronie lewej, rana tłuczona w okolicy czołowej, wstrząśnienie mózgu, złamanie kości podstawy czaszki.

W dniu 25.09.2013 r. wykonano tomografię głowy i stwierdzono struktury (...) bez cech zmian ogniskowych, płyn w sitowiu – podejrzenie złamania kości sitowej, płyn w wyrostku sutkowatym i jamie bębenkowej prawej kości skroniowej z podejrzeniem złamania wzdłuż wyrostka sutkowatego prawego.

Po wyjściu ze szpitala (...) przechodziła okresowe kontrole w Poradni (...), gdzie zdjęto jej gips, w (...) w P. oraz w N. w Ł..

W sierpniu 2014 r. u A. K. (1) wystąpiły zawroty głowy, oczopląs poziomy, zaburzenia równowagi – przewracała się na jedną stronę. Rodzice udali się wówczas na wizytę prywatną do neurologa w Ł.. Wykonano badanie EEG, które wykazało zmiany w okolicach czołowo – skroniowo – ciemieniowych z tendencją do napadowości, nie pokazało zmian patologicznych w zapisie fal mózgowych. Objawy określono jako powikłania po zdarzeniu – stres pourazowy. Zaburzenia te po pewnym czasie ustąpiły samoistnie. Koszt wizyty w prywatnym gabinecie neurologicznym wyniósł 120 zł. Za badanie EEG rodzice powódki zapłacili 220 zł.

Biegła sądowa specjalista (...) K. S. w wydanej w sprawie opinii stwierdziła, że u powódki wystąpił długotrwały uszczerbek na zdrowiu:

- złamanie kości skroniowej - § 2 – 5%,

- rana okolicy czołowej - § 19a – 3%,

- złamania kości promieniowej prawej - § 122a – 5%

Razem 13%.

Biegła sądowa specjalista neurolog A. P. w opinii sporządzonej na potrzeby niniejszego postępowania rozpoznała u małoletniej powódki cerebrastenię pourazową i przebyte wstrząśnienie mózgu w dniu 25.09.2013 r. Biegła stwierdziła, iż u powódki w wyniku wypadku wystąpił długotrwały uszczerbek na zdrowiu według punktu 10a w wysokości 8% - cerebrastenia pourazowa. Zakres doznanych obrażeń w chwili obecnej nie ma wpływu na funkcjonowanie organizmu powódki. Istnieje szansa na jej całkowity powrót do zdrowia. Powódka odczuwała skutki wypadku przez okres jednego roku. Obecnie skutków wypadku nie odczuwa. Pierwotna struktura anatomiczna tkanki mózgowej w czasie przebytego wstrząśnienia mózgu nie została naruszona. W obecnej chwili przejawia ona niewielkie objawy lęku i niepokoju, które nie wpływają w większym stopniu na jej funkcjonowanie w życiu codziennym. Po wypadku była drażliwa, a zaburzenia te szczególnie objawiały się w czasie nauki chodzenia pod postacią zaburzeń równowagi. Zaburzenia te były jednak przejściowe.

Reprezentujące powódkę (...) S.A. pismem z dnia 24.10.2013 r. zgłosiło stronie pozwanej szkodę i wniosło o zapłatę kwoty 26.000 zł tytułem zadośćuczynienia. Pozwany decyzją z dnia 5.03.2014 r. wypłacił na rzecz powódki kwotę 12.500 zł tytułem zadośćuczynienia, przyjmując 50% przyczynienie się poszkodowanej do powstania szkody ze względu na fakt, iż w momencie zderzenia nie miała ona zapiętych pasów bezpieczeństwa.

(...) S.A. domagało się także zapłaty kwoty 340 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia. Decyzją z dnia 14.10.2014 r. pozwany odmówił zapłaty powyższej kwoty.

W ocenie sądu powództwo z jakim wystąpiła powódka jest uzasadnione. Zasądzona w wyroku kwota 32.500 zł stanowi różnicę miedzy należnym powódce zadośćuczynieniem określonym przez sąd na kwotę 45.000 zł a wypłaconym przez pozwanego w postępowaniu likwidacyjnym w wysokości 12.500 zł.

Zdaniem Sądu brak jest podstaw do obniżenia zadośćuczynienia na podstawie art. 362 k.c. Strona pozwana podnosząc zarzut przyczynienia się powódki do powstania szkody argumentowała go tym, że matka powódki A. K. (2) na chwilę przed wypadkiem, w czasie jazdy, wypięła powódkę z fotelika ochronnego. Tym samym matka małoletniej naruszyła art. 39 pkt 3 Ustawy Prawo o ruchu drogowym. Gdyby nie wypięła córki z fotelika, nie doznałaby ona takich obrażeń lub w ogóle nie doszłoby do żadnego uszczerbku.

Wbrew stanowisku pozwanego orzecznictwo w przedmiocie uznania przyczynienia rodziców małoletniego jako przyczynienia samego poszkodowanego w rozumieniu art. 362 k.c. nie jest utrwalone w kierunku wskazanym przez pozwanego. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16.03.1983 r., I CR 33/83 stwierdził, że osoba zobowiązana według przepisów o czynach niedozwolonych do naprawienia szkody poniesionej przez małoletnie dziecko, nie może na podstawie art. 362 k.c. żądać zmniejszenia swego obowiązku odszkodowawczego wobec tego dziecka na tej podstawie, że szkoda pozostaje w związku przyczynowym również z zawinieniem rodziców poszkodowanego. W uzasadnieniu wyroku Sąd Najwyższy wskazał, że nie można uznać zachowania się rodziców poszkodowanego za podstawę zastosowania przepisu art. 362 k.c., gdyż przepis ten dotyczy zachowania się poszkodowanego, a nie innych osób. Natomiast rodzice mogą wspólnie z innymi zobowiązanymi odpowiadać wobec dziecka za szkody przez niego poniesione. W takim jednak wypadku istnieje wielość osób zobowiązanych solidarnie do naprawienia szkody i do poszkodowanego należy wybór osoby, która powinna spełnić świadczenie odszkodowawcze .

Takie stanowisko Sąd Najwyższy podtrzymał także w wyroku z dnia 5.11.2008 r., I CSK 139/08, w którym stwierdził, że zawinienie rodziców nie ma wpływu na zakres obowiązku odszkodowawczego osoby trzeciej, może natomiast uzasadniać ich odpowiedzialność odszkodowawczą względem poszkodowanego małoletniego (opubl. Legalis). Przyczynieniem się jest każde zachowanie się poszkodowanego pozostające w normalnym związku przyczynowym ze szkodą, za którą ponosi odpowiedzialność inna osoba (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29.10.2008 r. IV CSK 228/08; Legalis). O przyczynieniu się poszkodowanego do powstania szkody można mówić tylko wtedy, gdy jego działanie lub zaniechanie jest tego rodzaju, iż zwykle doprowadza do powstania szkody. Nie ma więc przyczynienia się poszkodowanego, gdy szkoda pozostaje wyłącznie w związku przyczynowym z działaniem lub zaniechaniem osób innych niż poszkodowany (wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 25.10.2012 r., I ACa 298/12; Legalis). Z taką właśnie sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie, gdzie 7 – miesięczne dziecko nie mogło ocenić prawidłowości zachowania jego matki i nie miało świadomości grożącego niebezpieczeństwa.

W świetle przytoczonych wyżej orzeczeń Sądu Najwyższego i sądów powszechnych Sąd Rejonowy uznał, że powódka może dochodzić zaspokojenia całości swych roszczeń wobec pozwanego.

Sąd zważył ponadto, że zachowanie matki powódki, choć niewątpliwie naruszające przepis prawa, było po części „usprawiedliwione” okolicznościami. Rodzice podróżowali z chorym dzieckiem, niespokojnym, płaczącym. Chwilowe wypięcie dziecka z fotelika miało na celu jego poprawienie w siedzisku, uspokojenie i nie może być ocenione jako wysoce naganne. Należy też pamiętać, że określenie przez biegłego z zakresu medycyny sądowej zakresu możliwych obrażeń ciała u powódki przy zapiętych pasach bezpieczeństwa, jest - jak sam przyznał – tylko hipotetyczne. Nawet eliminując część obrażeń, jakich doznała ona w wyniku wypadku, nie można byłoby wykluczyć powstania innych, poważnych urazów od zapiętych pasów bezpieczeństwa, na co także zwrócili uwagę opiniujący w sprawie biegli. Powyższe wątpliwości pozostają jednak bez wpływu na zakres odpowiedzialności pozwanego w tym postępowaniu.

Sąd uznał za zasadne, stosownie do art. 444 § 1 k.c., żądanie zasądzenia odszkodowania w kwocie 340 złotych. Wobec doznanych urazów neurologicznych i zaobserwowanych przez rodziców niepokojących objawów w postaci zawrotów głowy, zaburzeń równowagi, przeprowadzenie konsultacji neurologicznej i wykonanie badania EEG było w pełni usprawiedliwione. Należy pamiętać w jak ciężkim stanie znajdowała się małoletnia po wypadku i nie można czynić zarzutu rodzicom, że chcieli skonsultować stan dziecka u wybranego przez siebie specjalisty, do którego mieli zaufanie i wykonać niezwłocznie zalecane w takiej sytuacji badania. Sama wysokość poniesionych kosztów za wizytę lekarską i badanie została udokumentowana stosownymi rachunkami.

Od powyższego wyroku w części uwzględniającej powództwo ponad kwotę 16.250 zł zadośćuczynienia i 170 zł odszkodowania oraz w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu apelację złożył pozwany zarzucając :

1. naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

a/ art. 233 § 1 k.p.c. - poprzez dokonanie dowolnej, sprzecznej z zasadami doświadczenia życiowego i logiki oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, z jednoczesnym częściowym pominięciem istotnych dla rozstrzygnięcia wniosków opinii biegłego sądowego z zakresu medycyny sądowej oraz zeznań rodziców powódki, co miało istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia bowiem skutkowało poczynieniem przez Sąd niepełnych ustaleń faktycznych w zakresie okoliczności istotnych z punku widzenia materialnoprawnych podstaw rozstrzygnięcia, a także dokonaniem nieprawidłowej oceny wpływu zachowania matki powódki na zakres doznanych przez nią obrażeń, a tym samym na rozmiar doznanej przez nią szkody;

b/ art. 328 § 2 k.p.c. - poprzez niewyjaśnienia podstaw i przyczyn nieuwzględnienia prezentowanego w orzecznictwie poglądu, zgodnie z którym przyczynienie się rodziców małoletniego do doznanej przez niego szkody należy traktować na równi z przyczynieniem się samego poszkodowanego, co ma wpływ na wynik sprawy, bowiem uzasadnienie wyroku nie zawiera elementów pozwalających na weryfikację stanowiska Sądu, a braki uzasadnienia we wskazanym zakresie uniemożliwiają weryfikację sfery motywacyjnej wyroku, dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania orzeczenia i poddanie go kontroli instancyjnej;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a) art. 362 w zw. z art. 361 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny - poprzez ich nieprawidłową wykładnię i w konsekwencji niezastosowanie w sytuacji, gdy prawidłowa wykładnia ww. przepisu wskazuje na konieczność traktowania przyczynienia się rodziców powódki do szkody na równi z przyczynieniem się samej powódki, zaś przy prawidłowej ocenie zgromadzonego w sprawie materiału oraz prawidłowo poczynionych ustaleniach faktycznych, należało uznać, że zawinione działanie matki powódki polegające na wypięciu powódki z fotelika w czasie podróży samochodem stanowiło współprzyczynę szkody powódki, bowiem przyczyniło się do zwiększenia doznanych przez powódkę obrażeń w co najmniej w 50 % i powinno skutkować stosownym obniżeniem należnych powódce świadczeń.

Występując z tymi zarzutami skarżący wnosił o zmianę wyroku poprzez obniżenie zasądzonych na rzecz powódki zadośćuczynienia i odszkodowania z kwoty 32.500 zł do kwoty 16.250 zł oraz z kwoty 340 zł do kwoty 170 zł, oddalenie powództwa w pozostałym zakresie i rozstrzygnięcie o kosztach procesu za I instancję stosownie do jego wyniku a także zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania przed Sądem II instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest uzasadniona a podniesione w niej zarzuty są chybione.

Sąd Rejonowy w Opocznie stosując przepisy postępowania nie dopuścił się uchybień, na które wskazuje pozwany w sformułowanych zarzutach.

Sąd korzystając z przyznanych mu uprawnień do swobodnej oceny zebranego materiału dowodowego uwzględnił wszelkie okoliczności przedmiotowej sprawy. Ustalenia poczynione przez Sąd mają charakter spójny i zasadny, a rozważanie Sądu jest logiczne. Sąd I instancji w sposób wyczerpujący ustalił stan faktyczny sprawy w oparciu o dokumenty, zeznania świadków, oraz opinie biegłych sądowych.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu apelacji naruszenia przepisu art. 233 k.p.c. należy stwierdzić, że skuteczne postawienie zarzutu naruszenia tego przepisu dotyczącego zasad oceny dowodów wymaga wykazania, że ocena ta dokonana została w sposób rażąco wadliwy lub oczywiście błędny, uchybiający zasadom logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego. Nie może ono natomiast ograniczać się do zaprezentowania własnego przekonania o innej wadze i wiarygodności przeprowadzonych dowodów, czy też przedstawienia własnej wersji stanu faktycznego sprawy (orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 6 listopada 1998 r„ II CKN 4/98. niepubl.; z dnia 5 sierpnia 1999 r„ II UKN 76/99, OSNAPiUS 2000. nr 19. póz. 732: z dnia 14 stycznia 2000 r.. I CKN 1169/99. OSNC 2000. nr 7 - 8. póz. 139; z dnia 10 kwietnia 2000 r„ V CKN 17/00, OSNC 2000. nr 10, póz. 189). Skarżąc nie wskazał zwłaszcza, na czym miałaby polegać „zbyt swobodna ocena zebranego materiału dowodowego" dokonana przez Sąd Rejonowy, ani też na czym miałaby polegać sprzeczność orzeczenia z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego. Orzeczenie zostało oparte na opinii biegłych sądowych posiadających wiedzę specjalną w myśl art. 278 k.p.c.. przy czym Sąd wskazał w uzasadnieniu dlaczego opinie zostały uznane za merytorycznie prawidłowe, nie budzące wątpliwości z punktu widzenia metodologii, rzetelności i poprawności rozumowania, przyjmując je jako własne.

Apelacja pozwanego w gruncie rzeczy ogranicza się do kwestionowania zajętego przez Sąd Rejonowy stanowiska o braku wpływu zawinionego zachowania rodziców na zakres obowiązku odszkodowawczego osoby trzeciej wobec małoletniego dziecka. W tym zakresie prezentuje stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 1982r. IV CR 484/82 zgodnie z którym na rodzicach spoczywa zgodnie z art. 427 kc nie tylko ciężar obowiązku ochrony osób trzecich w zakresie ustanowionym w wyżej wymienionym przepisie, ale także ochrona samych małoletnich dzieci przed grożącymi im niebezpieczeństwami i szkodami, których z racji wieku nie sa w stanie dostrzec i uniknąć. Akcentując obowiązek rodziców czuwania nad bezpieczeństwem małoletnich dzieci Sąd Najwyższy wskazał, że charakter łącznej rodziców i małoletnie dzieci więzi domowej, wspólności gospodarczej oraz obowiązki rodziców co do zaspokajania potrzeb małoletnich i wychowania dzieci w pełni uzasadniają przyjęcie, że przyczynienie się rodziców do powstania szkody, która dotknęła ich małoletnie dzieci - jest równoznaczne w zakresie skutków określonych w art. 362 kc, z przyczynieniem się samych poszkodowanych.

Należy stwierdzić, że powyższy pogląd spotkał się z krytyką doktryny (por. glosa prof. dr hab. Adama Szpunara OSPiKA 1984 nr 1 poz. 4 ; por. komentarz KC pod red. Osejdy Legalis). Stąd też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 marca 1983r. I CR 33/83 zajął stanowisko odmienne, według którego osoba zobowiązana według przepisów o czynach niedozwolonych do naprawienia szkody poniesionej przez małoletnie dziecko, nie może na podstawie art. 362 kc żądać zmniejszenia swego obowiązku odszkodowawczego wobec tego dziecka, na tej podstawie że szkoda pozostaje w związku przyczynowym również z zawinieniem rodziców poszkodowanego.

Powyższe stanowisko należy uznać za dominujące w orzeczeniu Sąd Najwyższego( por. poza powołanymi przez Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku orzeczeniami Sądu Najwyższego : wyrok SN z 24 stycznia 2017r. VCSK 163/16 Legalis, uzasadnienia wyroku z dnia 21 marca 2018r. VCSK 355/17 Legalis)

Za takim też stanowiskiem opowiedział się sąd pierwszej instancji. Sąd Okręgowy w składzie rozpoznającym apelację również przychyla się do niego. W tej sytuacji całkowicie niezrozumiałym wydaje się być zarzut apelacyjny naruszenia przepisu art. 328 § 2 kpc. O uchybieniu przepisowi art. 328 § 2 kpc można mówić jedynie wtedy, gdyby uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia nie zawierało danych pozwalających na kontrolę tego orzeczenia (zob. post. SN z 21.11.2001 r., I CKN 185/01, Legalis; wyr. SN z: 22.5.2003 r., II CKN 121/ O uchybieniu 01, Legalis; 20.2.2003 r., I CKN 65/01, Legalis; 7.2.2001 r., V CKN 606/00, Legalis). Taka sytuacja w przedmiotowej sprawie nie występuje.

Dlatego też Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do uwzględnienia apelacji i jako bezzasadną ją oddalił - art. 355. O kosztach procesu za instancje odwoławczą orzekł na podstawie art. 98 kpc.

SSO Paweł Hochman

SSA w SO Stanisław Łęgosz SSO Dariusz Mizera