Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 października 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	SSA w SO Grzegorz Ślęzak (spr.)
Sędziowie	SSO Paweł Hochman SSO Paweł Lasoń
Protokolant	st. sekr. sąd. Beata Gosławska

po rozpoznaniu w dniu 12 października 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa A. W.

przeciwko (...) SA w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb.

z dnia 7 czerwca 2017 roku, sygn. akt I C 1964/16

oddala apelację i nie obciąża powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą na rzecz pozwanego.

SSA w SO Grzegorz Ślęzak

SSO Paweł Hochman SSO Paweł Lasoń

Sygn. akt II Ca 613/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 7 czerwca 2017 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb.

po rozpoznaniu sprawy z powództwa A. W. przeciwko (...) S.A. z/s w W. o zapłatę kwoty 3.482,90 zł

1. oddalił powództwo ;

2. nie obciążył powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz strony pozwanej.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania |Sądu Rejonowego.

W dniu 29 czerwca 2007 r. powód A. W. za pośrednictwem I. C. złożył pozwanemu (...) S.A.” z siedzibą w W. wniosek o zawarcie umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowym (...) ze składką podstawową opłacaną regularnie.

Umowa ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi (...) ze składką podstawową opłacaną regularnie została potwierdzona polisą numer (...). Przedmiotowa umowa została zawarta na czas nieokreślony. Wysokość miesięcznej składki wynosiła kwotę 200,00 zł.

Powód mógł wypowiedzieć umowę ubezpieczenia poprzez doręczenie pozwanemu oświadczenia o wypowiedzeniu umowy ubezpieczenia w formie pisemnej pod rygorem nieważności.

Umowa ubezpieczenia ulegała rozwiązaniu z dniem złożenia pozwanemu oświadczenia o wypowiedzeniu umowy ubezpieczenia, chyba że w oświadczeniu Ubezpieczający wskazał termin późniejszy.

Kwota wartości polisy przeznaczona do wypłaty była pomniejszana o należną opłatę likwidacyjną oraz opłatę od wykupu w wysokości określonej w Tabeli opłat i limitów.

W dniu 20 lipca 2012 r. powód wypowiedział przedmiotową Umowę.

Kwota wartości polisy przeznaczona do wypłaty powodowi została pomniejszona o opłatę likwidacyjną w wysokości 3.360,00 zł i opłatę od wykupu w wysokości 122,90 zł.

Pozwany wypłacił powodowi kwotę 8.807,80 zł.

Sąd Rejonowy zważył, iż powództwo podlegało oddaleniu z uwagi na skutecznie podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia roszczenia dochodzonego przez powoda.

Przedmiotem żądania pozwu była kwota 3.482,90 zł, której powód A. W. - reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika - domagał się zasądzenia od pozwanego (...) S.A.” z siedzibą w W.. Strona powodowa wskazywała, iż opłata likwidacyjna związana z rozwiązaniem umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym wyczerpuje wszystkie przesłanki do uznania jej za niedozwolone postanowienie umowne, a tym samym nieobowiązujące stron umowy. W ocenie powoda było to świadczenie nienależne.

W niniejszej sprawie bezsporne było, że w dniu 29 czerwca 2007 r. powód za pośrednictwem I. C. złożył pozwanemu „Wniosek o zawarcie umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowym (...) ze składką podstawową opłacaną regularnie'’. Umowa, potwierdzona polisą numer (...), została zawarta na czas nieokreślony. Wysokość miesięcznej składki wynosiła kwotę 200,00 zł. W dniu 20 lipca 2012 r. powód wypowiedział przedmiotową Umowę. Kwota wartości polisy przeznaczona do wypłaty powodowa została pomniejszona o opłatę likwidacyjną w wysokości 3.360,00 zł i opłatę od wykupu w wysokości 122,90 zł. Pozwany wypłacił powodowi kwotę 8.807,80 zł.

Umowa ubezpieczenia jest umową odpłatną i wzajemną. Świadczy o tym obowiązek ubezpieczającego do zapłaty na rzecz ubezpieczyciela składki ubezpieczeniowej. Jest ona świadczeniem ponoszonym przez ubezpieczającego na rzecz ubezpieczyciela w zamian za ochronę ubezpieczeniowy.

W pierwszej kolejności należało rozpoznać podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia roszczenia dochodzonego przez powoda.

Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w' którym roszczenie stało się wymagalne (art. 120 § 1 zd. 1 k.c.).

W ocenie Sądu wbrew twierdzeniom powoda jego roszczenie wynika z umowy ubezpieczenia. W Ogólnych warunkach ubezpieczenia wyraźnie wskazano, że kwnta wartości polisy przeznaczona do wypłaty była pomniejszana o należną opłatę likwidacyjną oraz opłatę od wykupu w wysokości określonej w Tabeli opłat i limitów. Ocena czy takie postanowienie stanowiło klauzulę abuzywną jest w tym zakresie bez znaczenia.

W tym stanie rzeczy zastosowanie ma art. 819 § 1 k.c., który stanowa, że roszczenia z umów ubezpieczenia przedawniają się z upływem lat trzech.

Umowa ubezpieczenia, która łączyła strony niniejszego postępowania, uległa rozwiązaniu w dniu 20 lipca 2012 r. Z tego względu zdaniem Sądu roszczenie powoda stało się wymagalne w dniu 21 lipca 2012 r. W konsekwencji trzyletni termin przedawnienia roszczenia upływał z dniem 21 lipca 2015 r. Powództwo w przedmiotowej sprawie zostało wniesione w dniu 22 czerwca 2016 r., a tym samym po upływie terminu przedawnienia. Jednocześnie strona powodowe - reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika - nie wykazała ażeby zaistniała jakakolwiek przesłanka skutkująca przerwaniem biegu przedawnienia.

W tym stanie rzeczy Sąd oddalił powództwa.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c. W ocenie Sądu zaistniał wypadek szczególnie uzasadniony, wobec czego Sąd nie obciążył powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz strony pozwanej. Sąd miał na względzie charakter roszczenia i okoliczności sprawy.

Powyższy wyrok zaskarżył powód.

Apelacja zaskarżonemu orzeczeniu zarzuca:

1. naruszenie prawa procesowego tj.: art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nieprawidłowe ustalenie, iż powód wywodzi swoje roszczenia z umowy ubezpieczenia podczas gdy, powód wskazuje iż postanowienie o opłacie likwidacyjnej zawarte w umowie ubezpieczenia stanowi klauzulę niedozwoloną, a więc nie wiąże stron co za tym idzie pobrane przez pozwanego świadczenie pieniężne w dochodzonej pozwem kwocie jest świadczeniem pobranym bez tytułu prawnego co stanowi bezpodstawne wzbogacenie pozwanego; zatem błędnym zastosowaniem przez Sąd trzy letniego terminu przedawnienia roszczenia powoda zamiast zastosowania terminu dziesięcioletniego. 

2. naruszenie prawa materialnego tj.: art. 118 k.c., poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i oparcie się przez Sąd na trzy letnim terminu przedawnienia roszczenia powoda zamiast zastosowania terminu dziesięcioletniego, podczas gdy roszczenie powoda dochodzone w niniejszej sprawie stanowi roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, które podlega dziesięcioletniemu terminowi przedawnienia i wymaga oparcia się o ogólną zasadę przedawnienia zawartą w art. 118 k.c.

Powyższe uchybienia wpłynęły - w ocenie apelującego - w sposób istotny na błędnie ustalony stan faktyczny i prawny sprawy co miało wpływ na jej wynik.

Apelujący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 3.482,90 zl wrraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26.07.2012 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów' procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest nieuzasadniona, albowiem podniesione w niej zarzuty: uchybień procesowych, w tym naruszenia przepisu art. 233 § 1 kpc przez ustalenie, że powód dochodzi roszczenia z umowy ubezpieczenia a nie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, co skutkowało uznaniem, że dochodzone pozwem roszczenie przedawniało się z upływem 3 lat a nie lat 10-u i w konsekwencji tego obrazy prawa materialnego, tj. przepisu art. 118 kpc przez jego niewłaściwe zastosowanie, są chybione.

Ocenę zarzutów apelacji rozpocząć należy od stwierdzenia, że lektura materiału aktowego wskazuje, iż Sąd Rejonowy rozpoznał sprawę w sposób prawidłowy, poddając zaoferowany mu przez strony materiał dowodowy wszechstronnej, zgodnej z doświadczeniem życiowym i zasadami logicznego rozumowania ocenie, odpowiadającej wymogom, jakie stawiają jej przepisy art. 233 i 328 § 2 k.p.c. Oceny tej nie można zatem uznać za dowolną i wykraczającą poza granice swobodnej oceny dowodów.

Powyższe stwierdzenie ma jednak w sprawie znaczenie jedynie drugorzędne z uwagi na podniesiony w sprawie przez pozwaną zarzut przedawnienia dochodzonego roszczenia, który to zarzut Sąd Rejonowy słusznie uznał za zasadny w świetle przepisu art. 819 § 1 kc.

Przede wszystkim podnieść należy, iż ustalone przez Sąd Rejonowy fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy są w zasadzie bezsporne i treść apelacji wskazuje, że to nie one są kwestionowane, lecz wyprowadzone z nich wnioski w zakresie oceny prawnej żądania pozwu, co sprowadza się do konieczności oceny zaskarżonego orzeczenia jedynie pod kątem mającego zastosowanie w sprawie prawa materialnego.

W sprawie należało więc wybrać właściwy dla oceny zasadności przedmiotowego roszczenia reżim prawny. W szczególności należało ocenić czy podstawą roszczenia powoda są przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu – jak uważa apelujący – czy też przepisy dotyczące umów ubezpieczeniowych, a dokładniej – czy ewentualne uznanie pewnych postanowień umowy za klauzule abuzywne pozwala na odejście od podstawy prawnej przewidzianej w przepisach o umowie ubezpieczenia i zastosowanie podstawy prawnej przewidzianej w przepisach o bezpodstawnym wzbogaceniu, gdyż skutkuje to różnym terminem przedawnienia roszczenia ( 3 bądź 10 lat ).

Odnosząc się do powyższych zagadnień trzeba stwierdzić, że strony łączył stosunek obligacyjny – co jest bezsporne - w postaci umowy ubezpieczeniowej, bo do takiej należy m. in. przedmiotowa umowa ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi. Jest też poza sporem, że doszło do rozwiązania tej umowy i powód dochodzi w pozwie roszczenia wynikającego z rozliczenia pomiędzy stronami z tej umowy, uzasadniając, że to rozliczenie, jakiego dokonał pozwany, jest dla niego krzywdzące z uwagi na niekorzystne dla niego zapisy tej umowy.

W świetle powyższych okoliczności sprawy należy dojść do wniosku, że umowa, która łączyła strony, określona została w przepisach o umowie ubezpieczenia i podstawą dochodzonego roszczenia są właśnie te przepisy. Do odmiennego wniosku nie może prowadzić nawet ewentualne ustalenie, że niektóre z postanowień tej umowy nie wiążą stron jako abuzywne. Badanie bowiem postanowień umowy pod kątem ich abuzywności potwierdza jedynie wniosek, że Sąd oceniając zasadność dochodzonego roszczenia bada właśnie ten łączący strony niegdyś stosunek obligacyjny, z którego to właśnie wywodzone jest przedmiotowe roszczenie. Ewentualne z kolei uznanie konkretnych postanowień umowy za klauzule niedozwolone nie oznacza nieważności całej umowy, lecz jedynie to, że te tylko klauzule nie wiążą stron jako nieważne i stosunek obligacyjny w tym zakresie musi być uzupełniony przez Sąd treścią, która uwzględniać będzie interesy obu stron, co oznacza że nadal roszczenie, o którym tu mowa, wywodzone jest z ocenianego stosunku obligacyjnego w postaci umowy ubezpieczenia i nie można opierać go na art. 405 i nast. kc, które to przepisy ( o bezpodstawnym wzbogaceniu ) mogą mieć zastosowanie tylko wtedy gdy nie ma innej podstawy prawnej, w tym tej wynikającej z umowy ubezpieczenia, co występuje w sprawie niniejszej. Inne niż powyżej rozumowanie prowadziłoby do obejścia przepisów regulujących wymienione w kodeksie cywilnym stosunki umowne, przez wyeliminowanie tychże szczególnych przepisów regulujących m. in. rozliczenia między stronami po wygaśnięciu konkretnego stosunku obligacyjnego i nieuzasadnionego zastąpienia ich przepisami o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Konsekwencją powyższego rozumowania jest uznanie za prawidłowe stanowiska Sądu I instancji, wskazyjącego, iż w sprawie zastosowanie ma 3-letni termin przedawnienia wynikający z art. 819 § 1 kc, który jest przepisem szczególnym w stosunku do przepisu art. 118 kc, i przedmiotowe roszczenie uległo przedawnieniu.

Niezależnie od powyższego stwierdzić należy, że w okolicznościach niniejszej sprawy, jeśli zważy się na wysokość wypłaconego powodowi przez pozwanego po rozwiązaniu umowy świadczenia z tym jakiego żąda powód nie można by nawet dojść do wniosku, że łącząca strony umowa była krzywdząca dla pozwanego. Nie ulega bowiem wątpliwości, że umowa, o której tu mowa niesie ryzyko dla obu stron, które to ryzyko strony powinny w chwili jej zawarcia należycie ocenić. Dalej, z założenia - celem tej umowy jest nie tylko ochrona ubezpieczonego na wypadek jego śmierci ale także oszczędzanie długoterminowe w ubezpieczeniowych funduszach kapitałowych, którego efekty zależne są także koniunktury rynkowej , w tym kryzysów gospodarczych. Chwila zatem rozwiązania umowy i powody jej rozwiązania w różnych okresach czasu będą się wiązać z różnym ryzykiem ( ewentualną stratą) każdej ze stron. Niewątpliwie też, efekt dla ubezpieczonego wynikający z tej umowy, powiązany jest z jak najdłuższym okresem jej trwania, co oznacza, że wcześniejsze je rozwiązanie przez ubezpieczonego nie będzie się wiązało z odzyskaniem pełnych środków z tytułu uiszczonych składek, skoro przez czas trwania umowy zakład ubezpieczeń ponosił także pewne związane z nią koszty oraz obciążony był ryzykiem związanym z ewentualną utratą w tym czasie życia przez ubezpieczonego.

Dlatego też, w świetle powyższych uwag, jeśli zważy się na okoliczność, że wypłacone przez pozwanego powodowi po rozwiązaniu umowy świadczenie w kwocie 8.807,80 zł stanowi około 72 % wartości polisy, nie można uznać za niedozwolone wskazanych przez powoda klauzul umownych, w wyniku których to doszło do zatrzymania przez pozwanego około 28 % wartości t ejże polisy.

Powyższe rozważania wskazują więc na trafność stanowiska Sądu Rejonowego i niezasadność przytoczonych w apelacji zarzutów, w tym zarzutu obrazy w prawa materialnego.

Z powyższych względów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację powoda jako nieuzasadnioną.

O kosztach postępowania apelacyjnego między stronami orzeczono na podstawie art. 102 kpc. Bacząc bowiem na charakter sprawy, dysproporcję majątkową między stronami, z których jedna jest potężnym podmiotem gospodarczym, który to w wyniku zawartej z powodem umowy uzyskał wystarczającą już gratyfikację w postaci zatrzymania około 28 % wartości polisy, co już wcześniej wskazano, a nadto na prawo strony będącej konsumentem do zbadania przez Sąd omówionego wyżej zagadnienia prawnego, będącego podstawą rozstrzygnięcia merytorycznego, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, ze zachodzą przewidziane w tym przepisie podstawy do nieobciążania pozwanego obowiązkiem zwrotu kosztów procesu za II instancję na rzecz powoda, który to wygrał proces.

Mając na uwadze wszystkie powyższe rozważania oraz powołane w nich przepisy Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

SSA w SO Grzegorz Ślęzak

SSO Paweł Hochman SSO Paweł Lasoń