Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 sierpnia 2021 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący

Jarosław Gołębiowski

po rozpoznaniu w dniu 31 sierpnia 2021 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) z siedzibą w P.

przeciwko (...) w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 6 lipca 2021 r. sygn. akt I C 567/21

1. oddala apelację;

2. zasądza od pozwanego (...) w W. na rzecz powoda (...) z siedzibą w P. kwotę 650 (sześćset pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Jarosław Gołębiowski

Sygn. akt II Ca 625/21

UZASADNIENIE

Zaskarżony wyrokiem z dnia 6 lipca 2021 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim po rozpoznaniu sprawy z powództwa(...) przeciwko (...) z siedzibą w W. o zapłatę

1. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.656,80 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 6 marca 2021 r. do dnia zapłaty;

2. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.117 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

Odpowiedzialność pozwanego za szkodę wynika z faktu, iż sprawca kolizji zawarł ważną umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych.

Powód stał się uprawniony do odszkodowania za szkodę z dnia 30 grudnia 2020 r. w pojeździe marki F. o nr rej. (...) na podstawie umowy cesji z dnia 31 grudnia 2020 r., na mocy której poszkodowany J. S. przelał na powoda wszelkie swoje prawa do odszkodowania za najem pojazdu zastępczego przysługującego mu w związku z uszkodzeniem samochodu, o którym mowa powyżej. Poszkodowany w dniu 31 grudnia 2020 r. zawarł umowę najmu pojazdu zastępczego marki A. (...) z powodem.

M. S. (1) jako właściciel uszkodzonego pojazdu oświadczył, iż wyłącznym użytkownikiem (...) o nr rej. (...) i jednocześnie osobą poszkodowaną jest J. S., zamieszkały w P. przy ul. (...).

Powód prowadzi wypożyczalnię samochodów, świadczy usługi na terenie całej (...), w tym na rynku lokalnym poszkodowanego. Żądana przez niego kwota 2.656,80 zł wynika z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego, który trwał przez 12 dni począwszy od dnia 31 grudnia 2020 r. do dnia 11 stycznia 2021 r. Stawka wyniosła 180,00 zł netto za dzień najmu i nie przekraczała średnich cen obowiązujących w okolicach miejsca zamieszkania poszkodowanego.

Pismem dnia 04 lutego 2021 r. nadanym pocztą elektroniczną, powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 2.656,80 zł z tytułu najmu pojazdu zastępczego.

M. S. (1) był formalnym właścicielem samochodu marki F. (...). W okresie od dnia 31 grudnia 2020 r. do dnia 12 stycznia 2021 r. był także właścicielem pojazdów marki A., O. oraz R.. Samochód osobowy marki A. użytkował jego syn Ł. S., samochód marki O. użytkował syn M. S. (2), samochód marki F. (...) – syn J. S. (od czasu zakupu, tj. ok. 2 lat był jego wyłącznym użytkownikiem). Pojazd marki R. był użytkowany przez M. S. (1), jednak został on sprzedany w dniu 12 stycznia 2021 r. i w tym samym dniu nabył on V. (...).

Szkodę w samochodzie osobowym marki F. (...) określono jako szkodę całkowitą. Właściciel sprzedał pozostałości auta w grudniu 2020 r. J. S. zmuszony był do wynajęcia auta zastępczego, ponieważ jego ojciec musiał posiadać pojazd niezbędny mu do dojazdów do pracy, w związku z czym nie mógł mu użyczyć swojego samochodu. Nowy pojazd został nabyty dopiero w styczniu 2021 r. Poszkodowany jest współwłaścicielem samochodu razem ze swoim ojcem. Po dokonaniu tego zakupu J. S. zwrócił pojazd zastępczy powodowi.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wszystkich dowodów zgromadzonych w sprawie, w szczególności w oparciu o dowód z umowy cesji wierzytelności, ankiety, umowy najmu pojazdu zastępczego, oferty, oświadczeń, faktury VAT, wezwania do zapłaty, przykładowych cenników najmu pojazdów, formularza zgłoszenia szkody, a także w oparciu o zeznania świadków Ł. S. i M. S. (1). Sąd nie kwestionował autentyczności dowodów z dokumentów, a nadto w toku postępowania nie kwestionowały ich również strony.

W ocenie Sądu zgromadzony materiał dowodowy jest rzetelny i kompletny, co pozwala na wydanie na jego podstawie stosownego rozstrzygnięcia w sprawie.

Sąd Rejonowy zważył, iż powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Podstawą prawną rozstrzygnięcia sprawy jest umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego. Powód na podstawie art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz. 1152 z późn. zm.) uprawniony był do dochodzenia od pozwanego odszkodowania za szkodę w postaci kosztów najmu pojazdu zastępczego, wynikającą z uszkodzenia w dniu 30 grudnia 2020 r. pojazdu marki F. (...) o nr rej. (...).

Na podstawie umowy cesji z dnia 31 grudnia 2020 r. powód wstąpił w prawa poszkodowanego J. S. w zakresie wierzytelności z tytułu najmu pojazdu zastępczego przysługującego mu od pozwanego, a powstałej na skutek zdarzenia, o którym mowa powyżej. Podstawę prawną cesji wierzytelności stanowi art. 509 § 1 k.c. W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie doszło do ważnego zawarcia umowy cesji i wywołała ona skutki prawne. Z treści umowy w sposób jednoznaczny wynikało, że dotyczy ona wierzytelności z tytułu najmu pojazdu zastępczego, która jest przedmiotem szkody z dnia 30 grudnia 2020 r.

W rozpoznawanej sprawie pozwany kwestionował zasadność i wysokość kosztów z tytułu najmu pojazdu zastępczego marki A. (...).

Zakres roszczenia w niniejszej sprawie określają dwie normy prawne. Norma prawna limitująca odpowiedzialność pozwanego za szkodę wynika z treści art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz. 1152 z późn. zm.), zgodnie z którym odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej. Odesłanie do ustalenia odszkodowania w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym powoduje konieczność sięgnięcia do przepisów kodeksu cywilnego.

Posiadacz pojazdu mechanicznego odpowiada na zasadzie winy za szkodę powstałą w razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody, co wynika z treści art. 415 k.c. w zw. z art. 436 § 2 k.c. Normą prawną limitującą odpowiedzialność sprawcy szkody jest art. 361 § 1 i 2 k.c., z którego wynika, iż zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynika. Naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby szkody mu nie wyrządzono. Ponadto w art. 363 § 1 i 2 k.c. określono, iż naprawienie szkody powinno nastąpić według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. A jeżeli naprawa ma nastąpić w pieniądzu, to co do zasady wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania.

Powyżej wskazany zakres odszkodowania obejmuje również rekompensatę za brak możliwości korzystania przez poszkodowanego z własnego pojazdu uszkodzonego na skutek zdarzenia. Możliwości korzystania z samochodu osobowego nie należy traktować jako luksusu, gdyż w obecnych czasach jest to normą. Poszkodowany w niniejszej sprawie wskazał, że samochód zastępczy był mu niezbędny do użytku prywatnego oraz zawodowego. Okoliczność niezbędności korzystania przez poszkodowanego z pojazdu zastępczego została wykazana w toku postępowania i nie budzi wątpliwości tutejszego Sądu.

W przedmiotowej sprawie bezspornym było, iż podmiot odpowiedzialny za zdarzenie posiadał umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. W konsekwencji przyjąć należało, iż pozwany ponosi odpowiedzialność za przedmiotową szkodę (w tym za najem pojazdu zastępczego), na podstawie przepisów i umów wskazanych powyżej.

Kolejną normą prawną dotyczącą zachowania poszkodowanego jest art. 362 k.c., z którego wynika, że jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosowanie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. Na podstawie powyższych norm formułowana jest zasada współdziałania poszkodowanego z ubezpieczycielem oraz zasada minimalizacji szkody.

W rozpoznawanej sprawie należało rozważyć, czy poszkodowany J. S. dokonując najmu pojazdu zastępczego od powoda nie naruszył tych zasad. W ocenie Sądu poszkodowany miał prawo skorzystać z usług dowolnego podmiotu działającego w tym przedmiocie na rynku lokalnym. Był zatem uprawniony do wynajęcia pojazdu zastępczego po stawkach rynkowych, takich jakie funkcjonują u podmiotów prywatnych. Powód skutecznie dowiódł, iż zasadnym było skorzystanie przez poszkodowanego J. S. z najmu samochodu osobowego marki A. (...).

Strona powodowa udowodniła swoje roszczenia nie tylko w oparciu o zawarte umowy najmu pojazdu zastępczego, ale i za pomocą innych dowodów, w tym w oparciu o fakturę VAT, umowę cesji oraz inne dokumenty znajdujące się w aktach sprawy. Podkreślić należy, że pozwany nie zakwestionował prawdziwości załączonych do akt sprawy dowodów z dokumentów, które – w ocenie Sądu – wzajemnie ze sobą korelują. Pośrednio odzwierciedlają również przebieg procesu likwidacji szkody w przedmiotowym pojeździe, jak i potwierdzają potrzebę zastąpienia uszkodzonego samochodu autem zastępczym.

Natomiast zgodnie z ogólną zasadą ciężaru dowodu wynikającą z art. 6 k.c., obowiązek wykazania, że wysokość stawki najmu pojazdu zastępczego, wynikająca z dokumentów przedłożonych przez powoda, jest nieuzasadniona należał do strony pozwanej. Pełnomocnik pozwanego nie dostarczył jednak wystarczających dowodów na poparcie takich twierdzeń. Dobowa stawka najmu zastosowana przez powoda w zawartej z poszkodowanym umowie najmu pojazdu zastępczego (180,00 zł) w ocenie Sądu była stawką rynkową i nie była wygórowana, a czas najmu pojazdu zastępczego określony w fakturze powoda był w pełni uzasadniony. Nadto, zdaniem Sądu istotnym jest, by stawka obowiązująca u danego usługodawcy nie była stawką nadmierną i to rażąco. Takiego zarzutu powodowi poczynić nie można, tym bardziej, że powód wskazał, jak kształtują się stawki w innych wypożyczalniach.

Pozwany nie kwestionował swojej odpowiedzialności za skutki szkody wynikłej w dniu 30 grudnia 2020 r. Przyznał również, że otrzymał od powoda zgłoszenie szkody i związanej z tym konieczności wynajmu samochodu zastępczego. Pozwany kwestionował jednak potrzebę najmu samochodu zastępczego, albowiem w jego ocenie nie był to wydatek konieczny i uzasadniony, gdyż poszkodowany miał możliwość korzystania z innych pojazdów na co dzień, w okresie utraty możliwości korzystania z samochodu marki F. (...).

Wbrew twierdzeniom strony pozwanej, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy obalił powyższe twierdzenia. Jak wynika bowiem z akt sprawy, poszkodowany nie był właścicielem innych pojazdów a samochód, który uległ szkodzie należał formalnie do ojca poszkodowanego – M. S. (1). Ten z kolei co prawda był właścicielem także innych pojazdów, jednakże korzystali z nich zarówno on jak i pozostali jego synowie. Jak zeznał świadek M. S. (1) na rozprawie w dniu 08 czerwca 2021 r., w okresie od dnia 31 grudnia 2020 r. do dnia 12 stycznia 2021 r. był właścicielem pojazdu marki A. – którego wyłącznym użytkownikiem był jego syn Ł. S., pojazdu marki O. – którego użytkował jego syn M. S. (2). Samochód marki R. był do dnia 12 stycznia 2021 r. użytkowany wyłącznie przez M. S. (1) i służył mu przede wszystkim do dojazdów do jego miejsca zatrudnienia. W tym samym dniu, w którym zbyto w/w pojazd, został nabyty samochód osobowy marki V. (...).

F. (...) istotnie był własnością M. S. (1), jednak jego wyłącznym użytkownikiem od dnia zakupu był jego syn J. S.. Po wystąpieniu szkody w dniu 30 grudnia 2021 r., J. S. sporadycznie korzystał z samochodu, którym na co dzień poruszał się jego ojciec, jednak nie mógł z niego korzystać swobodnie - tak jak dotychczas korzystał z samochodu F. (...). W związku z tym wynajem pojazdu zastępczego w okresie od dnia 31 grudnia 2020 r. do dnia 11 stycznia 2021 r. był w ocenie Sądu konieczny i uzasadniony.

Skoro, jak wynika z zeznań M. S. (1), auta używał od dnia zakupu wyłącznie jego syn J. S., to tym samym uznać należało, że poszkodowanym w efekcie zdarzenia z dnia 30 grudnia 2020 r. był użytkownik uszkodzonego auta, a nie jego właściciel. To syn był zatem uprawnionym do najmu auta zastępczego, gdyż to faktycznie on został poszkodowanym a nie właściciel pojazdu. Tym samym to jedynie J. S. mógł zawrzeć z powodem umowę cesji, co też nastąpiło. Właściciel pojazdu doznaje wskutek kolizji uszczerbku w mieniu własnym, jednakże nie jest to jednoznaczne z koniecznością najmu pojazdu zastępczego. Właściciel pojazdu, M. S. (1), przed zdarzeniem nie korzystał z pojazdu, oddając go do wyłącznego używania synowi. Konieczność najmu zachodziła zatem po stronie użytkownika, a nie właściciela, wobec czego zarzuty formułowane przez stronę pozwaną legły u podstaw. Nie można bowiem przyjąć, że skoro jest on właścicielem innych pojazdów (przy czym nie jest poszkodowanym w sprawie niniejszej), to tylko z tego tytułu nie przysługuje poszkodowanemu J. S. możliwość wynajmu pojazdu zastępczego. Zwłaszcza, że jak zeznał M. S. (1), nie miał możliwości oddania żadnego ze swoich pojazdów poszkodowanemu, albowiem pojazd marki A. był użytkowany przez cały czas przez jego syna Ł., O. był użytkowany przez syna M. a samochód marki R., do dnia sprzedaży służył mu m.in. do dojazdów do pracy, w związku z tym jego syn mógł korzystać z niego tylko w czasie, gdy właściciel wykonywał inne czynności a zatem w znacznie ograniczonym zakresie. Powyższe generowało bez wątpienia konieczność niezwłocznego „pozyskania” takiego pojazdu, który byłby do wyłącznej dyspozycji J. S. w każdym czasie.

Wskazał on natomiast że nowy samochód nabył w styczniu 2021 r. i jest jego współwłaścicielem razem z ojcem. Gdy go zakupił, to od razu zwrócił wynajmowany pojazd zastępczy.

Z uwagi na powyższe okoliczności oraz fakt, iż dotychczas nie została wypłacona przez pozwanego żadna kwota z tytułu najmu samochodu zastępczego, należało zasądzić od (...)z siedzibą w W. na rzecz powoda (...) kwotę 2.656,80 zł tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 06 marca 2021 r. do dnia zapłaty. Jako, że powód wystawił na rzecz pozwanego w dniu 11 stycznia 2021 r. fakturę VAT a następnie wezwał pozwanego do zapłaty, domagał się również odsetek ustawowych liczonych od dnia następnego po upływie 30 dni od dnia wezwania pozwanego do zapłaty, tj. od dnia 06 marca 2021 r. do dnia zapłaty, co w świetle obowiązujących przepisów należało uznać za uzasadnione.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany zarzucając mu obrazę prawa materialnego – art. 361 § 1 kc – poprzez jego błędne zastosowanie, polegające na wadliwej ocenie prawnej, zgodnie z którą osoba korzystająca z pojazdu na podstawie umowy użyczenia może, po uszkodzeniu tego pojazdu, wynająć pojazd zastępczy na koszt osoby zobowiązanej do naprawienia szkody.

Wskazując na powyższe wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości, orzeczenie o kosztach procesu za pierwsza instancję według zasady odpowiedzialności za wynik sporu, z uwzględnieniem pkt 1 wyroku, jak również o zwrot kosztów postępowania za instancję odwoławczą.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Wniesiona przez pozwanego apelacja nie jest uzasadniona.

Nie jest skuteczny zarzut obrazy zaskarżonym wyrokiem prawa materialnego tj. art. 361 § 1 kc. Nie ma racji skarżący, który twierdzi, iż powód nie będący właścicielem przedmiotowego pojazdu nie jest uprawniony do dochodzenia roszczeń z tytułu jego uszkodzenia.

Stanowisko apelacji, iż brak legitymacji po stronie powodowej w niniejszym postepowaniu to rezultat tego, że w/w był jedynie podmiotem któremu samochód oddany został jedynie w użyczenie jest nie do zaakceptowania.

Odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obejmuje celowe i ekonomiczne uzasadnione wydatki poniesione na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego w okresie niezbędnym do nabycia innego pojazdu mechanicznego (por. np. Uchw. SN z 22.XI 2013r., OSNC 2014/9/85, Lex 1392609).

Na gruncie prawa z zakresu ubezpieczeń komunikacyjnych pojęcie podmiotu poszkodowanego jest szerokie. Nie ogranicza się ono jedynie do właściciela pojazdu mechanicznego. Żaden przepis prawa takiego wymogu nie wprowadza. Poszkodowanym w skutek kolizji może być nie tylko właściciel pojazdu, ale także osoba, która takowego przymiotu nie posiada, a więc osoba, która została pozbawiona możliwości korzystania z uszkodzonego samochodu, np. na podstawie umowy użyczenia (por. np. wyrok SO w Rzeszowie z dnia 22.XII.2014r., VI Ga 373/17 oraz wyrok SR w Szczecinie wydany w sprawie XI GC 1779/18 i wyrok SO w Szczecinie z 24.III.2016r. VIII Ga 42/16).

Odmienny pogląd zaprezentowany w apelacji jest odosobniony i nie może znaleść aprobaty. Odwołuje się on bowiem do wąsko rozumianego pojęcia poszkodowanego utożsamiając go z właścicielem – co jak podniesiono wyżej – nie jest możliwe.

Reasumując, skoro żadne przepisy prawa nie różnicują osób poszkodowanych bezpośrednio i pośrednio, lecz prawo przyznaje legitymację czynną każdemu poszkodowanemu w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia to brak podstaw do oddalenia powództwa wniesionego przez poszkodowanego nie będącego właścicielem pojazdu (por. wyr. S. Apel. we Wrocławiu z 23.IV.2014r., IACa 301/14, Legalis Nr 1049830).

Mając zatem na uwadze przedstawione ustalenia i rozważania należało więc wniesioną apelację jako nieuzasadnioną oddalić (art. 385 kpc), rozstrzygając o kosztach procesu za instancję odwoławczą (art. 98 kpc).

Jarosław Gołębiowski