Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 października 2021 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący

Paweł Hochman

po rozpoznaniu w dniu 5 października 2021 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) z siedzibą w P.

przeciwko (...)z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 10 czerwca 2021 r.

sygn. akt I C 53/21

1. oddala apelację;

2. zasądza od pozwanego (...) z siedzibą w W. na rzecz powoda (...) z siedzibą w P. kwotę 450 (czterysta pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Paweł Hochman

Sygn. akt II Ca 649/21

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym 19 stycznia 2019 r. skierowanym przeciwko (...) w W. powód P. N. wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 4324 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15stycznia 2021 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa.

Wyrokiem z dnia 10 czerwca 2021 roku Sąd Rejonowy w Bełchatowie zasądził od pozwanego(...)z siedzibą w W. na rzecz powoda (...) z siedzibą w P. kwotę 4.324 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15 stycznia 2021 r. do dnia zapłaty; oraz kwotę 1.317 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 900 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Podstawę wyroku stanowiły następujące ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego:

W dniu 3 listopada 2020 r. doszło do kolizji drogowej, w wyniku której uszkodzony został samochód M. (...) nr rej. (...) należący do D. M..

Sprawca wypadku korzystał z ochrony ubezpieczeniowej zapewnianej przez pozwanego z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.

W związku z unieruchomieniem pojazdu poszkodowany w dniu 4 listopada 2021 r. zawarł z P. N. umowę najmu samochodu zastępczego marki M. (...), ustalając stawkę za wynajem w wysokości 300 zł netto za dobę. Najem trwał 23 doby. Łączny koszt wyniósł 8 487 zł brutto.

Poszkodowany zawarł umowę przelewu wierzytelności, na podstawie której przelał na powoda przysługującą mu wierzytelność odszkodowawczą w zakresie kosztów najmu pojazdu zastępczego.

W e-mailu z dnia 15 grudnia 2020 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 8 487 zł w terminie 14 dni. Strona pozwana decyzją z dnia 16 grudnia 2020 r. uznała roszczenie w zakresie najmu pojazdu zastępczego w części - za 23 dni, w kwocie 4161 zł, według stawki 181 zł brutto za dobę.

D. M. i jego żona A. M. w czasie powstania szkody mieli dwa samochody. Każdy używał jednego samochodu, m. in. do dojazdów do pracy do innych miejscowości niż miejsce zamieszkania.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że okoliczności faktyczne ustalił na podstawie powołanych dokumentów i zeznań świadków. Odnosząc się do szczegółowych zagadnień wyjaśnił, że nie była sporna odpowiedzialność odszkodowawcza pozwanego co do zasady. Pozwany nie udowodnił twierdzenia o tym, że wyczerpująco poinformował poszkodowanego o możliwości najęcia samochodu zastępczego u współpracującego z nim podmiotu. Podobnie to na pozwanym spoczywał ciężar udowodnienia, że stawki zastosowane przez powoda były wyższe od rynkowych. Pozwany w tym zakresie nie złożył wniosku dowodowego.

Uznając, że powództwo zasługuje na uwzględnienie, Sąd Rejonowy zważył, iż zgodnie z treścią art. 805 § 1 kc przez umowę ubezpieczenia zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Zgodnie z § 2 pkt 1 powołanego przepisu przy ubezpieczeniu majątkowym świadczenie zakładu ubezpieczeń polega w szczególności na zapłacie określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku. Stosownie do art. 822 § 1, przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

Zgodnie z art. 822 § 4 kc, uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela.

Na podstawie art. 361 kc zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła, a w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Norma ta stanowi realizację zasady pełnego odszkodowania. Zgodnie z art. 363 § 1 kc, naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej.

Stratami poniesionymi w wyniku zdarzenia będącego źródłem szkody są w przedmiotowym wypadku wydatki na wynajęcie samochodu zastępczego na czas odpowiadający okresowi likwidacji szkody. Odpowiednia suma odszkodowania w przedmiotowej sprawie powinna być równa wydatkom, które należało ponieść na wynajęcie samochodu zastępczego. Należy przy tym zaznaczyć, że możliwość codziennego korzystania z samochodu, utracona na skutek zdarzenia powodującego szkodę, jest wartością podlegającą wyrażeniu w kwocie pieniędzy (z odwołaniem się do stawek za najęcie pojazdu zastępczego), a pozbawienie takiej możliwości podlega kompensacie jako normalne następstwo zdarzenia, z którego szkoda wynikła. Nie można prawa do odszkodowania z tego tytułu uzależniać od stopnia, w jakim samochód był potrzebny poszkodowanemu. Przy przyjęciu odmiennej argumentacji można byłoby nawet badać, czy poszkodowany potrzebnie użył samochodu w dniu wypadku, bo przy braku dostatecznie uzasadnionej potrzeby nie powinien jechać samochodem i nie doszłoby do kolizji. Fakt uczestniczenia w kolizji nie może zmuszać poszkodowanego do zmiany planów i organizacji życia rodzinnego oraz powodować obniżenia stopy życiowej, zmuszając go do korzystania z środków komunikacji zbiorowej. Na skutek kolizji drogowej poszkodowany został pozbawiony możliwości korzystania z własnego pojazdu, wobec czego konieczne i zasadne stało się wynajęcie samochodu zastępczego. Zasady doświadczenia życiowego nakazują bowiem przyjąć, że skoro poszkodowany posiadał i używał samochód, to po to by móc z niego korzystać, tym samym samochód ten był mu potrzebny. Nie budzi wątpliwości, że uszkodzony samochód nie był egzemplarzem historycznym czy kolekcjonerskim, którego normalnie nie używa się na co dzień. Poszkodowany nie miał zatem obowiązku wykazywać potrzeby korzystania z samochodu zastępczego, taka konieczność w ocenie Sądu wynika już z samego faktu wyłączenia pojazdu z użytku.

Pozwany nie udowodnił twierdzenia o tym, że wyczerpująco poinformował poszkodowanego o możliwości najęcia samochodu zastępczego u współpracującego z nim podmiotu. Podobnie to na pozwanym spoczywał ciężar udowodnienia, że stawki zastosowane przez powoda były wyższe od rynkowych. Pozwany w tym zakresie nie złożył wniosku dowodowego.

Wobec powyższego należy uznać, że powód zasadnie dochodzi zapłaty według objętej umową z poszkodowanym stawki 300 zł netto, a nie hipotetycznej stawki wskazywanej przez pozwanego. W konsekwencji powództwo o zapłatę różnicy między łącznym kosztem najmu wynikającym z umowy zawartej z poszkodowanym a dotychczas wypłaconym świadczeniem zasługuje na uwzględnienie.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 kc.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 § 1 kpc zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Kosztami strony powodowej była opłata sądowa od pozwu 400 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 900 zł ustalone w oparciu o § 2 pkt 3 rozp. MS z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona pozwana.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła:

1. naruszenie przepisów prawa procesowego mające wpływ na rozstrzygnięcie:

- art. 233 § 1 k.p.c., poprzez pominięcie faktu wynikającego z „Formularza zgłoszenia szkody komunikacyjnej z OC” oraz zeznań świadka D. M. złożonych na rozprawie w dniu 27 maja 2021 r. (00:08:16 — 00:17:04), iż zgłoszenia szkody dokonał powód na własnym formularzu, unikając tym samym podania informacji, czy pojazd zastępczy jest konieczny, a także nie podając danych kontaktowych do poszkodowanych i jednocześnie nie wyrażając zgody na prowadzenie z nim korespondencji elektronicznej ani SMS-owej, co utrudnia kontakt z powodem oraz uniemożliwia pozwanej poinformowanie poszkodowanych o możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego i jego warunkach inaczej niż poprzez kierowane do nich pismo, mimo że powód dysponował numerem telefonu do poszkodowanych, czemu dowodzą dane znajdujące się w Zleceniu holowania (w aktach sprawy), notabene przesłanym pozwanej już po zakończeniu likwidacji szkody związanej z najmem pojazdu zastępczego,

- art. 232 k.p.c., poprzez błędne uznanie, iż pozwana nie wykazała, aby:

a) wyczerpująco poinformowała poszkodowanego o możliwości najęcia samochodu u współpracującego podmiotu, podczas gdy w piśmie z dnia 4 listopada 2020 r. pozwana poinformowała poszkodowanego o możliwości najmu pojazdu zastępczego i wskazała warunki oferty, zaś bezpośredni kontakt z poszkodowanymi był utrudniony, gdyż likwidacją szkody zajmował się powód, który nie podał danych kontaktowych do poszkodowanych, a wyłącznie do siebie, przy czym nie wyraził zgody na kontakt SMS czy korespondencję elektroniczną,

b) stawka najmu zastosowana przez powoda nie była rynkowa czy była zawyżona, podczas gdy pozwana skierowała do poszkodowanego pismo, w którym wskazała, że stawka za dobę wynajmu nie powinna odbiegać od cen występujących na lokalnym rynku i mieścić się w granicach ok. 165 zł brutto za dobę najmu, co jest równoznaczne z przyjęciem przez pozwaną, że stawka powoda była zawyżona; ponadto rynkowość stawki nie ma istotnego znaczenia wobec możliwości zorganizowania pojazdu zastępczego przez ubezpieczyciela,

2. naruszenie przepisów prawa materialnego;

- art. 822 § 1 k.c. w zw. z art. 361 § 1 i 2 k.c., poprzez niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że w granicach normalnego następstwa zdarzenia objętego odpowiedzialnością odszkodowawczą pozwanej mieści się wynajmowanie pojazdu w stawce dobowej 300 zł netto, mimo że tak ustalony koszt nie jest niezbędny ani ekonomicznie uzasadniony,

- art. 354 § 2 k.c. w zw. z art. 826 § 1 k.c. w zw. ż art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, poprzez ich niezastosowanie i pominięcie obowiązków poszkodowanego wierzyciela wobec pozwanego dłużnika, w tym obowiązku minimalizacji szkody, w sytuacji, gdy poszkodowany nie zwrócił się do ubezpieczyciela w celu wynajęcia pojazdu zastępczego, a zdecydował się na najem pojazdu u powoda w tym samym dniu, w którym zgłoszono szkodę, mając jednocześnie świadomość, iż wygenerowane w ten sposób koszty będą zawyżone w stosunku do stawki, jaką akceptowała pozwana w razie wyboru oferty osoby trzeciej.

Na podstawie art. 368 § 1 ¹ k.p.c. skarżący wskazał, że Sąd I instancji nie ustalił, że pozwana nie miała szansy poinformowania poszkodowanych o możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego i jego warunkach inaczej niż poprzez kierowane do nich pismo, a także błędnie ustalił, że stawka powoda nie była zawyżona.

W związku z podniesionymi zarzutami, wniósł o zmianę rozstrzygnięcia w zakresie zaskarżenia poprzez oddalenie powództwa w całości, i rozstrzygnięcie o kosztach procesu w zakresie postępowania w I i II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, stosownie do wyniku postępowania i zasady odpowiedzialności strony za wynik sprawy.

Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił:

Zgłoszenia szkody dokonał w imieniu poszkodowanego powód. Na zastosowanym przez formularzu nie podano informacji o potrzebę wynajmu pojazdu zastępczego oraz nie wskazano danych kontaktowych poszkodowanych.

(dowód: zgłoszenie szkody, wersja elektroniczna dokumentu w aktach szkodowych – płyta k. 60)

W tym samym dniu powód skierował do pozwanego pismo, w którym powołując się na zgłoszoną szkodę zwrócił się o udostępnienie pojazdu zastępczego w terminie 24 godzin i wskazał telefon kontaktowy.

(dowód: pismo nadane drogą elektroniczną k. 68)

W dniu 4 listopada 2020 r. pozwana sporządziła pismo adresowane do A. M. zawierające informacje o możliwości najmu pojazdu zastępczego, warunkach oferty, wysokości akceptowanych kosztów najmu, oraz wskazała nr telefonu kontaktowego pod który należało dzwonić chcąc skorzystać z oferty.

(dowód: dokument w wersji elektronicznej w aktach szkodowych – płyta k. 60)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Skarga apelacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.

Wydając zaskarżone orzeczenie Sąd pierwszej instancji naruszył wskazane w skardze apelacyjnej przepisy prawa procesowego – art. 233 § 1 k.p.c. oraz art. 232 k.p.c. Analiza treści uzasadnienia Sądu wskazuje, że zgłoszone w związku z powołanymi zarzutami okoliczności: dotyczące sposobu zgłoszenia szkody i przebiegu współpracy powoda z pozwanym przy jej likwidacji nie zostały objęty ustaleniami faktycznymi i co za tym idzie analizą Sądu pierwszej instancji. W związku z powyższym, mając na uwadze treść art. 382 k.p.c. Sąd Okręgowy w oparciu o zgromadzone w aktach sprawy dowody poczynił przywołane powyżej dodatkowe ustalenia.

Powyższe uchybienie nie ma jednak wpływu na treść rozstrzygnięcia.

W omawianej sprawie kluczową dla treści zaskarżonego orzeczenia pozostawała okoliczność czy korzystając z pojazdu zastępczego zaoferowanego przez powoda poszkodowany naruszył dyspozycję art. art. 354 § 2 k.c. w zw. z art. 826 § 1 k.c. w zw. ż art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, nie realizując obowiązku minimalizacji szkody.

W ocenie Sądu Okręgowego w omawianej sprawie taka okoliczność nie zaistniała.

Wyjaśnienie powyższego stanowiska należy rozpocząć od przedstawienia kilku uwag natury ogólnej. Źródłem szkody jaka powstała po stronie poszkodowanego jest wypadek komunikacyjny. Pozwany ponosi natomiast odpowiedzialność gwarancyjną za sprawcę wypadku. Obowiązek naprawienia szkody obejmuje likwidację wszystkich bezpośrednich i pośrednich następstw wypadku, pod warunkiem ustalenia, że wskazane wyżej następstwa pozostają w adekwatnym związku przyczynowym z wypadkiem. W przedmiotowej sprawie niewątpliwa i w istocie bezsporna była okoliczność po stronie poszkodowanego powstała podlegająca naprawieniu szkoda w postaci konieczności wynajmu pojazdu zastępczego. Nie budzi również żadnych wątpliwości, że w konsekwencji obowiązkiem pozwanego było naprawienie tej szkody polegające na pokryciu kosztów najmu pojazdu zastępczego.

W ocenie Sądu Okręgowego użytkujący uszkodzony pojazd D. M. ani jego właścicielka A. M. przyjmując ofertę najmu pojazdu zastępczego przedstawioną przez powoda nie naruszyli wynikających z wyżej powołanych przepisów obowiązków.

Odnosząc się do zarzutów pozwanego wyjaśnić należy, że żaden przepis prawa nie określa sposobu w jakim należy skierować do ubezpieczyciela zawiadomienie o powstaniu szkody. Brak tym samym podstaw prawnych aby uznać, że zgłaszając szkodę poszkodowany był zobowiązany do wskazania swojego nr telefonu lub adresu poczty elektronicznej. Jak wynika z powołanego w dodatkowych ustaleniach Sądu Okręgowego dokumentu zgłoszenia szkody komunikacyjnej, zgłoszenie to zostało sporządzone przez powoda, który działał w oparciu o upoważnienie do szeregu działań związanych z likwidacją szkody. Nic więc nie stało na przeszkodzie aby ewentualną ofertę wynajmu pojazdu zastępczego pozwany skierował do poszkodowanych właśnie za pośrednictwem powoda. Bezzasadność zarzutów pozwanego dodatkowo wynika z okoliczności, że w dniu zgłoszenia szkody powód powiadomił ubezpieczyciela o potrzebie najmu pojazdu zastępczego i wskazał telefon kontaktowy. Przyczyny, dla których ubezpieczyciel nie zareagował na powyższe pismo pozostają nieujawnione. Powyższa okoliczność podważa natomiast w sposób oczywisty pogląd, że brak zgłoszeniu szkody informacji o zamiarze wynajmu pojazdu zastępczego narusza jakiekolwiek obowiązki poszkodowanego związane z likwidacją szkody.

W ocenie Sądu Okręgowego w ramach czynności jakie poszkodowany winien podjąć w związku ze zgłoszeniem i likwidacją szkody brak jest obowiązku na zwróceniu się do ubezpieczyciela w celu wynajęcia pojazdu zastępczego oraz skorzystania z oferty ubezpieczającego. Trudno również uznać, że niewątpliwe uprawnienie do wynajmu pojazdu zastępczego konstytuuje się po upływie określonego czasu a tym samym, że wynajęcie pojazdu zastępczego już w dniu wypadku należy ocenić jako niewłaściwe zachowanie poszkodowanego. Powyższe uwagi znajdują dodatkowe potwierdzenie w okolicznościach przedmiotowej sprawy, poszkodowany używał pojazdu do podróży do pracy miał więc prawo podjąć działania zmierzające aby ta podróż była możliwa już w dniu następnym po wypadku.

O rzekomym nielojalnym zachowaniu poszkodowanego w związku z wynajmem pojazdu zastępczego nie może świadczyć również treść pisma, jakie pozwany według swego oświadczenia skierował do A. M.. Podkreślić należy, że w aktach sprawy brak jest jakiegokolwiek dowodu, iż powyższe pismo zostało wysłane i już chociażby z tego powodu zawarte w nim oświadczenie o możliwości wynajmu pojazdu zastępczego za cenę tam wskazaną trudno oceniać z punktu widzenia skonkretyzowanej oferty, której wykorzystanie pozwalało na zmniejszenie rozmiarów szkody.

W przedmiotowej sprawie nie sposób również uznać, że stawki za które został wynajęty pojazd zastępczy odbiegają od stawek rynkowych. Powód, przedstawił oferty najmu pojazdów odpowiadających klasie samochodu A. M., z których wynika, że cena za jaką wynajął pojazd nie odbiegała od cen rynkowych. Taki sposób udowodnienia powyższej okoliczności, z uwzględnieniem treści przepisu art. 231 k.p.c. uznać należy za wystarczający. Jednocześnie dowodem podważającym powyższą okoliczność nie jest z pewnością rzekomo przedstawiona poszkodowanej oferta najmu pojazdu zastępczego. Podkreślić należy, że w piśmie jakie według pozwanego zostało skierowane do A. M. w dniu 4 listopada 2020 r. brak jest chociażby wskazania podmiotu, który wyraził gotowość wynajmu pojazdu po zaproponowanej stawce.

W okolicznościach sprawy nie ulega wątpliwości, że powód zwrócił się do pozwanego o udostępnienie pojazdu zastępczego, niezrozumiały w związku z powyższym pozostaje brak reakcji na powyższe wystąpienie. Podkreślić należy, że pozwany z dysponując wiedzą o zamiarze najmu pojazdu zastępczego mógł informacje w tym przedmiocie przekazać do podmiotu, który jak wynika z jego stanowiska był gotów dostarczyć stosowny pojazd za cenę i na warunkach wskazanych w powołanym wyżej piśmie. Dla potwierdzenia rzeczywistej gotowości do wynajęcia pojazdu wystarczyło przy tym wykonanie jednego połączenia telefonicznego na numer wskazany w piśmie jakie wysłał powód. Z nieznanych Sądowi Okręgowemu przyczyn pozwany nie podjął żadnych działań w tym kierunku. Powyższe upoważnia do stwierdzenia, że rzekomo przedstawiona przez pozwanego oferta nie była konkretna.

Reasumując, wydając zaskarżony wyrok Sąd Rejonowy nie uchybił treści wskazanych wyżej przepisów. W okolicznościach przedmiotowej sprawy brak jest jakichkolwiek podstaw aby uznać, że poszkodowani swoim działaniem doprowadzili do powiększenia szkody.

Sąd pierwszej instancji nie naruszył również przepisu art. 822 § 1 k.c. w zw. z art. 361 § 1 i 2 k.c., poprzez niewłaściwe zastosowanie. Sąd prawidłowo przyjął, że w granicach normalnego następstwa zdarzenia objętego odpowiedzialnością odszkodowawczą pozwanej mieści się wynajęcie pojazdu w stawce dobowej 300 zł netto.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł o oddaleniu apelacji.

O kosztach postępowania apelacyjnego, Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. Zasądzona z tego tytułu kwota w wysokości 450 zł, obejmująca zwrot kosztów zastępstwa radcy prawnego, została ustalona w oparciu o ustalone w oparciu o § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust 1 pkt 1 rozporządzenia MS z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Paweł Hochman