Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 listopada 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	SSO Jarosław Gołębiowski
Sędziowie	SSO Dariusz Mizera (ref.), SSA w SO Grzegorz Ślęzak
Protokolant	st. sekr. sąd. Anna Owczarska

po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa R. K.

przeciwko Gminie M.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Rejonowego w Radomsku z dnia 21 kwietnia 2016 roku,

sygn. akt I C 230/14

1.  z obu apelacji zmienia zaskarżony wyrok w punktach :

a/ pierwszym i drugim sentencji w ten sposób, że zasądzoną w punkcie pierwszym kwotę 6.500 zł podwyższa do kwoty 12.658,09 (dwanaście tysięcy sześćset pięćdziesiąt osiem złotych dziewięć groszy),

b/ trzecim w ten sposób, że zasądza od pozwanego Gminy M. na rzecz powódki R. K. kwotę 1.573,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania;

c/ czwartym w ten sposób, że podlegającą ściągnięciu od pozwanego Gminy M. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Radomsku kwotę 1.198,40 zł obniża do kwoty 866,00 zł ( osiemset sześćdziesiąt sześć złotych) tytułem nieuiszczonych wydatków obciążających pozwanego oraz nakazuje ściągnąć od powódki R. K. z zasądzonego w pkt 1 roszczenia na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Radomsku kwotę 509,00 zł ( pięćset dziewięć złotych) tytułem nieuiszczonych wydatków obciążających powódkę;

2.  oddala obie apelacje w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanego Gminy M. na rzecz powódki R. K. kwotę 1.504,00 zł ( jeden tysiąc pięćset cztery złote) tytułem zwrotu kosztów postępowania za instancję odwoławczą.

SSO Jarosław Gołębiowski SSO Dariusz Mizera SSA w SO Grzegorz Ślęzak

Sygn. akt II Ca 657/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2016r. Sąd Rejonowy w Radomsku po rozpoznaniu sprawy z powództwa R. K. przeciwko Gminie M. o zapłatę kwoty 20.000 zł zasądził od pozwanej Gminy M. na rzecz powódki R. K. kwotę 6.500,00 zł (sześć tysięcy pięćset złotych i 00/100) z odsetkami ustawowymi od dnia 8 sierpnia 2013 roku do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałej części, zniósł wzajemnie między stronami koszty postępowania oraz nakazał ściągnąć od pozwanej Gminy M. na rzecz Skarbu Państwa - kasy Sądu Rejonowego w Radomsku kwotę 1.198,40 zł tytułem poniesionych wydatków na wynagrodzenie biegłego.

Podstawą powyższego rozstrzygnięcia były przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

Powódka jest właścicielem między innym nieruchomości oznaczonej numerem działki (...) o powierzchni 0,41 ha położonej w K. gmina M. przylegającej bezpośrednio do drogi gminnej. Na nieruchomości znajduje się dom mieszkalny, obora i stodoła. Wzdłuż działki powódki, której szerokość wynosi około 80 metrów przebiega rów melioracyjny zarządzany przez pozwaną gminę. Wskutek zaniedbań pozwanej gminy w zakresie utrzymania należytego stanu rowu corocznie i systematycznie dochodzi do zalewania nieruchomości powódki, a przede wszystkim do uszkodzenia ogrodzenia przez podmycie podmurówki i przechyleniu się płotu, którego drewniane elementy uległy przegniciu.

Obecnie powódka wykonała nowe ogrodzenie na całej szerokości działki od strony rowu i drogi publicznej. Koszt rozebrania i wykonania nowego ogrodzenia wynosi według kosztorysu sporządzonego przez biegłą kwotę 12.568,09 złotych.

Dla dobrego odbioru wody z całej zlewni w celu zatrzymania wody na działce pozwanej konieczne jest wykonanie drenażu w skarpie rowu na granicy działki powódki w celu spływu wody opadowej do rowu odwadniającego z działki powódki i z jezdni. Obowiązek ten ciążył i dalej ciąży na pozwanej gminie. Przepust winien być wykonany w najniższym miejscu zlewni na granicy z działką powódki ( w najniższym miejscu rowu ) pod drogą ze spadkiem w kierunku znajdującej się łąki po przeciwnej stronie drogi. Przepust winien być zabezpieczony przed zamulaniem i zatykaniem od strony wypływu. Woda z przepustu nie może być skierowana na łąkę. Konieczne jest wykonanie studzienki chłonnej lub rowu melioracyjnego wzdłuż łąki zgodnie ze spadkiem terenu. Obowiązek ten spoczywa na pozwanej gminie.

Mając takie ustalenia Sąd zważył, iż powództwo jest uzasadnione częściowo. Powódka domagała się odszkodowania w kwocie 20.000,00 złotych za zniszczenia spowodowane na jej nieruchomości poprzez niewykonywanie ciążących na pozwanej Gminie M. obowiązków w zakresie utrzymania w należytym stanie przydrożnych rowów, a w szczególności odcinka rowu bezpośrednio przylegającego do nieruchomości powódki.

Odpowiedzialność strony pozwanej za powstałą na nieruchomości powódki szkodę została w toku postępowania dowodowego co do zasady wykazana w sposób nie budzący wątpliwości. Wnioski końcowe zawarte w opinii biegłej jednoznacznie wskazują, że rów przylegający do działki powódki w takim stanie w jakim znajdował się w dacie sporządzania opinii nie spełniał należycie swojej funkcji w zakresie skutecznego odprowadzania wody z jezdni oraz wiosennych roztopów i ulewnych deszczy. Powodem takiego stanu rzeczy był nienależyty stan rowu oraz brak skutecznego przepustu, który odprowadzałby wodę z rowu. Biegła w podsumowaniu szczegółowo wskazuje jak powinien być wykonany przepust oraz studzienka chłonna ewentualnie rów melioracyjny wzdłuż łąki po drugiej stronie drogi.

W zakresie wykazania rozmiarów szkody jaka powstała na nieruchomości powódki postępowanie dowodowe wykazało jedynie, że powódka zmuszona była do rozbiórki zniszczonego ogrodzenia wybudowania nowego. W pozostałym zakresie strona powodowa nie wykazała żadnych zniszczeń, które pozostawałyby w związku przyczynowym z zalewaniem działki powódki wodą z rowu przylegającego do tej nieruchomości.

Ustalając wysokość odszkodowania Sąd wziął pod uwagę kosztorys sporządzony przez biegłą traktując wskazaną tam kwotę jako całość wydatków powódki na odbudowanie zniszczonego ogrodzenia. Jednakże Sąd dostrzegł fakt, że taka wysokość odszkodowania nie odpowiadałaby rzeczywistej szkodzie, która powstała wskutek zaniedbań ze strony pozwanej. Przede wszystkim należy podkreślić niesporny fakt, że ogrodzenie zbudowane było kilkadziesiąt lat temu i poza niszczącym wpływem wody zalewającej działkę powódki ulegało też naturalnemu procesowi zużycia, którego stopnia wobec braku elementów tego ogrodzenia na obecnym etapie ustalić się nie da. W tej sytuacji Sąd w oparciu o przepis art. 322 k.p.c uznał, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe i nader utrudnione i po rozważeniu wszelkich okoliczności sprawy ocenił, że adekwatną kwotą odszkodowania będzie kwota 7.500,00 złotych i w takim rozmiarze uwzględnił powództwo.

Kierując się wyżej wskazanymi względami Sad uwzględnił powództwo w części wskazanej w sentencji wyroku i oddalił roszczenie w pozostałym zakresie.

Orzekając o kosztach procesu uwzględniając jego wyniki na podstawie art. 100 k.p.c. zniósł je wzajemnie między stronami.

Apelacje od powyższego rozstrzygnięcia złożyły obie strony.

Pozwana Gmina M. zaskarżyła w całości wyrok zarzucając mu:

- naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 415 i art. 442 ¹ § 1 kodeksu cywilnego poprzez przyjęcie, że Gmina M. swoim działaniem wyrządziła powódce szkodę w postaci zniszczenia ogrodzenia na działce położonej w miejscowości K. oznaczonej wg ewidencji gruntów za nr(...) graniczącej z drogą gminną, oraz nie uwzględnienie terminu przedawnienia;

- sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego , w szczególności poprzez przyjęcie ,że pomiędzy zniszczeniem ogrodzenia powódki a zachowaniem pozwanej Gminy zaistniał normalny związek przyczynowy;

- naruszenie przepisów postępowania poprzez nie uwzględnienie całego zebranego materiału dowodowego poprzez pominięcie faktu, że działka powódki granicząca z drogą gminną jest naturalną niecką z miejscem najniżej położonym przy granicy z drogą gminną ,do której spływają wody z pól położonych po drugiej stronie działki, a rów zakrzaczony jak w swojej opinii stwierdziła biegła zatrzymywał wodę,

- nie uwzględnienie zarzutu przedawnienia,

- przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów art. 233 § 1 k.p.c. poprzez uznanie, za biegłą w opinii ,że szkoda powstała wskutek działania pozwanej Gminy M..

Wskazując na powyższe podstawy Gmina M. wnosiła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów procesu za obie instancje ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia Sądowi Rejonowemu w Radomsku.

Pełnomocnik powódki zaskarżyła wyrok w części oddalającej powództwo powódki ponad zasądzoną kwotę 6.500.00 zł. a do kwoty 12.568.09 zł tytułem odszkodowania, a więc zaskarżenie obejmuje kwotę 6.068.09 zł tytułem odszkodowania, w zakresie orzeczenia o kosztach sądowych, w tym kosztach zastępstwa procesowego.

Zaskarżanemu wyrokowi zarzuciła naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na treść wyroku Sądu I instancji, tj.:

1. naruszenie art. 233 § 1 kpc w z w. z art. 316 kpc. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i dokonanie błędnych i nielogicznych ustaleń faktycznych sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, zasadami logiki i doświadczenia życiowego, a to:

- poprzez nieprawidłową i pobieżną ocenę dowodu w postaci sporządzonej w niniejszej sprawie opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa konstrukcji budowlanych i hydrotechnicznych dr inż. M. S. z dnia 29.01.2016r. oraz uzupełniającej ustnej opinii biegłej złożonej na rozprawie w dniu 3.03.2016r., poprzez dokonanie sprzecznych z wnioskami opinii ustaleń co do wysokości kosztów odbudowy ogrodzenia poniesionych przez powódkę, a tym samym kwoty należnego powódce odszkodowania, w szczególności pominięciu załączonego do opinii kosztorysu inwestorskiego i szczegółowych wyliczeń tam przedstawionych, i w konsekwencji nie zasądzenie na rzecz powódki łącznie kwoty 12.568,09 zł,

- poprzez nieuzasadnione uznanie, iż zasadną kwotą tytułem odszkodowania na rzecz powódki będzie kwota w wysokości 6.500,00 zł, stanowiąca połowę z kwoty ustalonej przez biegłą sądową w kosztorysie będącym załącznikiem do opinii, podczas, gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy, w szczególności opinia biegłego sądowego, wykazała szkodę ustaloną na kwotę 12 568,09 zł, przy jednoczesnym uwzględnieniu 50% stopnia zużycia materiałów ogrodzenia, i w konsekwencji nie zasądzenie na rzecz powódki dalszej zasadnej kwoty 6.069,00 zł tytułem odszkodowania,

- poprzez nieuzasadnione i błędne ustalenie wysokości odszkodowania przy wzięciu pod uwagę przez Sąd kosztorysu sporządzonego przez biegłą i potraktowaniu wskazanej tam kwoty jako całości wydatków powódki na odbudowanie zniszczonego ogrodzenia, podczas gdy de facto w kosztorysie potrącono już w 50% wartość materiału ze względu na wieloletnie użytkowanie ogrodzenia - jak wskazała biegła na stronie nr 8 opinii z dnia 29.01.2016r. i co zostało potwierdzone w uzupełniającej opinii ustnej złożonej przez biegłą na rozprawie w dniu 3.03.2016r. - a tym samym adekwatną wysokością odszkodowania powinna być pełna kwota zgodnie z wyliczeniami kosztorysu biegłej wskazana w opinii, tj. 12.568,09 zł, i w konsekwencji nie zasądzenie na rzecz powódki kwoty 6.069,00 zł, a w dalszej konsekwencji nie zasądzenie na rzecz powódki łącznie kwoty 12.568,09 zł, zgodnie z kosztorysem inwestorskim wyliczonym przez biegłą opiniującą w niniejszej sprawie;

- naruszenie art. 322 kpc w zw. z art. 278 S 1 kpc. poprzez bezpodstawne i błędne uznanie przez Sąd I instancji, iż ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione, pomimo wydanej w sprawie rzetelnej opinii pisemnej i ustnej uzupełniającej opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa konstrukcji budowlanych i hydrotechnicznych z dnia 29.01.2016r. i jednoznacznej wyceny kosztów poniesionych przez powódkę w kosztorysie inwestorskim, stanowiącym załączniki nr 2 do opinii biegłego sądowego, gdzie w pkt 3 założeń wyjściowych od kosztorysowania biegła wskazuje na jakiej podstawie i przy jakich założeniach wyliczyła kwotę 12.568.09 zł tytułem odszkodowania za rozbiórkę i montaż nowego ogrodzenia, wskazując dodatkowo, że „ze względu na zużycie uwzględniono 50% wartości materiału", czego Sąd I Instancji nie wziął przy orzekaniu pod uwagę;

a ponadto

2. naruszenie art. 328 § 2 kpc. poprzez wadliwe sporządzenie uzasadnienia i niezgodność sentencji zaskarżonego wyroku Sądu Rejonowego w Radomsku z dnia 21 kwietnia 2016r., sygn. I C 230/14, z treścią uzasadnienia przedmiotowego wyroku,

tj. poprzez zasądzenie w punkcie 1 sentencji wyroku od pozwanej Gminy M. na rzecz powódki kwoty 6.500,00 zł (sześć tysięcy pięćset złotych) tytułem należności głównej, natomiast na stronie nr 3 uzasadnienia wyroku wskazano, że „adekwatną kwotą odszkodowania będzie kwota 7.500,00 zł i w takim rozmiarze (Sąd I instancji) uwzględnił powództwo";

3. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, a mający wpływ na treść rozstrzygnięcia poprzez uznanie, że wskazana w kosztorysie do opinii biegłego kwota stanowi całość wydatków powódki na odbudowanie zniszczonego ogrodzenia oraz pomniejszenie tej kwoty o połowę z uwagi na naturalny proces zużycia ogrodzenia i upływ czasu, podczas gdy wskazana w kosztorysie kwota stanowi już połowę z wydatków poniesionych przez powódkę i tym samym błędne wyliczenie przez Sąd I instancji kwoty 6.500 zł tytułem należnego powódce odszkodowania, wyliczonego jednakże z pominięciem części opinii biegłego dotyczącej wniosków opinii i założeń wstępnych kosztorysu.

Wskazując na powyższe zarzuty, niniejszym na podstawie art. 386 § 1 kpc skarżąca wnosiła o: zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w zaskarżonej części, tj. łącznie do kwoty 12.568,09 zł (dwanaście tysięcy pięćset sześćdziesiąt osiem złotych 9/100), a to zgodnie z kosztorysem wynikającym z wydanej w sprawie opinii biegłego sądowego, tj. zasądzenie na rzecz powódki R. K. dalszej kwoty 6.069.00 zł (sześć tysięcy sześćdziesiąt dziewięć złotych) tytułem odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od wniesienia powództwa do dnia zapłaty, ewentualnie z ostrożności procesowej o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i w tej części przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania;

zmianę zaskarżonego wyroku przez zasądzenie na rzecz powódki kosztów sądowych postępowania I - instancyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych, oraz zasądzenie na rzecz powódki kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych za II instancję.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Obie apelacje po części są zasadne.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutów naruszenia prawa procesowego jako, że obie apelacje zarzucają naruszenie art. 233 k.p.c. zarzuty te omówione zostaną łącznie. Zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. w przypadku powódki ogranicza się w istocie to błędnej i powierzchownej oceny opinii biegłej sądowej, która szczegółowo wyliczyła kwotę szkody oceniając ją na poziomie 12.568 zł uwzględniając przy tym okoliczność potrącenia 50% wartości materiałów ze względu na wieloletnie użytkowanie ogrodzenia. Sąd natomiast nie dostrzegł tego i wyliczając odszkodowanie w zasadzie pomniejszył należność o połowę powołując się przy tym na art. 322 k.p.c.. Przepis ten znajduje zastosowanie tylko wtedy gdy ścisłe udowodnienie wysokości odszkodowania jest niemożliwe lub znacznie utrudnione. Tymczasem w niniejszej sprawie biegła precyzyjnie wskazała w kosztorysie inwestorskim w jaki sposób i na jakiej podstawie w przyjętych założeniach wyliczyła kwotę 12.568 zł jako odszkodowanie należne powódce. Przy wyliczaniu szkody uwzględniła 50% zużycie materiałów korygując odpowiednio wartość tego materiału. W tym zakresie podniesione przez powódkę zarzuty naruszenia art. 233 k.p.c., art. 322 k.p.c. w związku z art. 278 § 1 k.p.c. są w pełni uzasadnione i muszą prowadzić do ustalenia, iż dla przywrócenia ogrodzenia do stanu poprzedniego potrzeba około 12.568 zł.

Nie sposób natomiast zgodzić się ze stwierdzeniem pozwanego jakoby błędne było przyjęcie związku przyczynowego pomiędzy zniszczeniem ogrodzenia powódki a zachowaniem pozwanej gminy. W tym zakresie analiza pisemnej opinii biegłej oraz opinii uzupełniającej nie pozostawia wątpliwości, iż to gmina modernizując drogę a następnie nie dbając o przydrożne rowy doprowadziła do zakłócenia stosunków wodnych w obrębie posesji powódki. Taki stan utrzymywał się przez cały czas. Wykonany przepust był niedrożny i niewystarczający do odprowadzania wód m.in. z rejonów posesji powódki. Doprowadziło to do całkowitego zniszczenia płotu powódki. Istotnie ma rację skarżąca Gmina, iż do rowu przy posesji powódki spływają wody z okolicznych pól. Niemniej jednak to rzeczą gminy było podjęcie takich działań aby podczas budowy i użytkowania drogi oraz konserwując w sposób odpowiedni rowy nie doprowadzić do szkód związanych z brakiem odpływu wody m.in. z rejonu posesji powódki. Podejmowane przez pozwanego czynności okazały się niewystarczające, brak zatem należytej staranności ze strony gminy doprowadził do szkody w majątku powódki. Istnienie związku przyczynowego w tym zakresie nie budzi żadnych wątpliwości. Biegła sądowa w sposób precyzyjny wskazała na szereg okoliczności, które wiązały się ze szkodą w majątku powódki.

Sama szkoda ma zresztą charakter dynamiczny, a co za tym idzie w związku z notorycznym zalewaniem ogrodzenia powódki w okresie roztopów czy też większych opadów deszczu stan ogrodzenia sukcesywnie się pogarszał. W takiej sytuacji nie można zasadnie twierdzić, iż o szkodzie i jej rozmiarach powódka dowiedziała się gdy stała się właścicielką nieruchomości gdyż ostateczny rozmiar szkody z racji narażenia na zalewanie był znany powódce dopiero z chwilą gdy podjęła decyzję o zmianie ogrodzenia. Poza tym należy podkreślić, iż pozwana gmina podnosząc zarzut przedawnienia winna okoliczności będące podstawą zarzutu udowodnić lub przynajmniej wykazać. Nie wystarczało bowiem gołosłowne podniesienie zarzutu, że roszczenie jest przedawnione. Tymczasem w niniejszej sprawie koncepcja przyjęta przez pozwanego wiąże rozpoczęcie biegu przedawnienia nie tyle z określeniem samej szkody ile z wejściem przez powódkę w posiadanie nieruchomości. W efekcie należy podkreślić, iż nie doszło do naruszenia art. 442 ¹ k.c.

Nawet gdyby założyć, iż roszczenie powódki było przedawnione to w okolicznościach niniejszej sprawy należałoby uznać, iż skorzystanie przez pozwanego z zarzutu przedawnienia winno być potraktowane jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Nie może bowiem w ocenie Sądu na upływ czasu powoływać się gmina która przez długotrwałe zaniechanie i wyjątkową niestaranność przy budowie oraz utrzymaniu drogi oraz przydrożnych rowów wyrządziła szkodę w prawnie chronionych dobrach powódki narażając ją na konieczność wymiany płotu. W takich okolicznościach zgłoszenie przez gminę zarzutu przedawnienia jawi się jako takie które narusza art. 5 k.c. i w związku z tym nie może korzystać z ochrony.

Apelacja pozwanego jest natomiast zasadna w zakresie rozstrzygnięcia o nieuiszczonych kosztach procesu albowiem rozliczając te koszty Sąd dopuścił się błędnego ich wyliczenia dlatego też kwota której nakazał ściągnięcie Sąd od pozwanej Gminy podlega odpowiedniemu zmniejszeniu z kwoty 1.198,40 zł do kwoty 866,00 zł stosownie do stopnia wygrania sprawy.

Konsekwencją podwyższenia zasądzonej kwoty była także odpowiednia zmiana rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu za I instancję poprzez stosowne ich rozliczenie odpowiednio do stopnia wygrania sprawy.

Reasumując zaskarżone orzeczenie podlega zmianie w sposób w jaki orzeczono w wyroku, a to na podstawie art. 386 k.p.c..

W pozostałym zakresie obie apelacje podlegają oddaleniu, a to na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. uwzględniając fakt, iż to powódka niemal w całości wygrała sprawę, a apelacja pozwanego niemal w całości została oddalona.

SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSO Jarosław Gołębiowski SSO Dariusz Mizera