Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 listopada 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	SSA w SO Arkadiusz Lisiecki
Sędziowie	SSA w SO Grzegorz Ślęzak (spr.) SSO Paweł Hochman
Protokolant	sekr. sądowy Paulina Neyman

po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa J. P. (1)

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb.

z dnia 28 czerwca 2018 roku, sygn. akt I C 1441/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie czwartym sentencji w ten sposób, że zasądzoną od pozwanego na rzecz powódki rentę w kwocie po 360 złotych miesięcznie obniża do kwoty po 100,00 (sto) złotych miesięcznie, a w pozostałym zakresie powództwo i apelację oddala;

2.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz powódki J. P. (1) kwotę 1.800 (jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSO Paweł Hochman

Sygn. akt II Ca 669/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 28 czerwca 2018 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim po rozpoznaniu sprawy z powództwa J. P. (1) przeciwko (...) S.A. w S. o zapłatę

1.  zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 22.000 złotych tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 11.000 złotych od dnia 30 listopada 2015 roku do dnia zapłaty i od kwoty 11.000 złotych od dnia 23 października 2017 roku do dnia zapłaty;

2.  zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1.950 złotych tytułem odszkodowania z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 30 listopada 2015 roku do dnia zapłaty;

3.  zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 13.671 złotych tytułem skapitalizowanej renty z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 3.000 złotych od dnia 30 listopada 2015 roku do dnia zapłaty i od kwoty 10.671 złotych od dnia 30 stycznia 2018 roku do dnia zapłaty;

4.  zasądził od pozwanego na rzecz powódki rentę w wysokości 360 złotych miesięcznie począwszy od listopada 2017 roku płatną do ostatniego dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami za opóźnienia w razie uchybienia terminowi płatności;

5.  oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

6.  nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – kwotę 2.639,25 złotych tytułem zwrotu wydatków tymczasowo pokrytych z zasobów Skarbu Państwa;

7.  nakazał wypłacić powódce ze Skarbu Państwa – kasy Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim kwotę 78,92 złotych tytułem zwrotu pozostałości zaliczki;

8.  zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2.640,89 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Podstawę powyższego wyroku stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 24.10.2014 r. w P. przy ulicy (...) prawidłowo idąca chodnikiem J. P. (1) została potrącona przez samochód marki V. (...) nr rej. (...) kierowany przez P. M.. P. M. nie zachował należytej ostrożności podczas manewru cofania i potrącił J. P. (1). W wyniku potrącenia powódka doznała następujących obrażeń ciała: złamania przezkrętarzowego kości udowej prawej, niewielkiego otarcia i zasinienia bocznej powierzchni kolana i stopy prawej, stłuczenia łokcia prawego z otarciem naskórka, załamania kompresyjnego dwóch kręgów kręgosłupa. Sąd Rejonowy w/m wyrokiem z dnia 11.02.2015 r. zapadłym w sprawie VII K 836/14 postępowanie karne w stosunku do P. M. warunkowo umorzył na okres próby 2 lat.

J. P. (2) przebywała w szpitalu od dnia 24.10.2014 r. do dnia 6.11.2014 r. Przez pierwsze dwa dni powódka leżała na wyciągu całkowicie unieruchomiona zmagając się z bólem całego ciała, w trzeciej dobie przeprowadzono zabieg operacyjny polegający na repozycji zamkniętej i zespoleniu złamania kości udowej płytą D.. W szpitalu (...) przyjmowała leki przeciwbólowe oraz zastrzyki przeciwzakrzepowe. Zastrzyki dostawała jeszcze przez 30 dni od opuszczenia szpitala, aplikowane one były przez córkę powódki M. B..

Po wyjściu ze szpitala powódka do lutego 2015 r. leżała w domu w łóżku, poruszała się przy pomocy wózka inwalidzkiego, a później przy pomocy tzw. balkonika. Po wizycie kontrolnej w poradni (...) w styczniu 2015 r. i zrobieniu rtg i tomografii komputerowej kręgosłupa korzystała z tzw. sznurówki (...) celem usztywnienia kręgosłupa (badania wykazały złamanie dwóch kręgów kręgosłupa).

J. P. (1) odbyła rehabilitację – w ramach NFZ w styczniu 2015 r. skorzystała z 10 zabiegów. Zabiegi były bardzo bolesne. Powódka korzystała także z odpłatnych zabiegów rehabilitacyjnych 2014 i 2015 r., na co wydała kwotę 3.450 złotych (skorzystała z 69 rehabilitacji domowych). Powódka korzystała z rehabilitacji także w 2017 r.

J. P. (1) zgłosiła szkodę (...) S.A. w S. dnia 30.10.2015 r.. (...) uznało swoją odpowiedzialność i przyznało powódce zadośćuczynienie w wysokości 3.000 złotych, odkodowanie w wysokości 256 złotych (zwrot kosztów leków), zwróciło także kwotę 1.500 złotych tytułem wydatków na rehabilitację, a nadto kwotę 1.149 złotych tytułem zwrotu kosztów sprawowanej opieki osób trzecich.

W piśmie z dnia 23.03.2016 r. J. P. (1) sprecyzowała roszczenia względem (...) – domagała się zadośćuczynienia w kwocie 57.000 złotych, kwoty 6.051 złotych tytułem zwrotu kosztów pomocy osób trzecich, kwoty 3.681,30 złotych tytułem zwrotu kosztów leczenia i rehabilitacji oraz kwoty 1.500 złotych tytułem renty na przyszłość.

J. P. (1) do tej pory ma problemy z chodzeniem (wlecze prawa nogę), nie może się sama wykapać, nie może się schylać ani uklęknąć (ma problem z ruchomością prawego barku). Boli ją biodro, w kolanie, kręgosłup, ma zawroty głowy. Na biodrze ma bliznę pooperacyjną ok. 25 centymetrów w pionie.

Przez rok od wypadku powódce pomagała córka M. B. (przy ubieraniu się, myciu ciała i włosów, przygotowywaniu posiłków).

J. P. (1) od 2001 r. leczy się psychiatrycznie z uwagi na depresję. W 2009 r. powódka przeżyła udar.

Z punktu widzenia ortopedycznego powódka doznała trwałego uszczerbku na zdrowiu wielkości 15 %. Przez 1,5 miesiąca powódka potrzebowała pomocy osób trzecich ok. 3 godzin dziennie, a później przez kolejne 4-5 miesięcy po około 2 godziny dziennie. Obecnie powódka wymaga zażywania leków przeciwbólowych i osłonowych, ich miesięczny koszt to kwota około 100 złotych. Rokowana powrotu do zdrowia powódki są stabilne.

Z punktu widzenia neurologicznego powódka doznała trwałego uszczerbku na zdrowiu wielkości 5 %. Po zakończeniu leczenia przez 3 miesiące powódka potrzebowała pomocy osób trzecich w wymiarze 3-4 godzin dziennie , a później przez kolejne 4 miesiące po około 2 godziny dziennie. Obecnie powódka wymaga pomocy innych osób w wymiarze 1 godziny dziennie (pomoc przy kąpieli, przy większym sprzątaniu, załatwianiu spraw poza domem). Rokowana powrotu do zdrowia powódki są stabilne. Skutki przebytych złamań (bóle, ograniczenia w ruchomości) mogą utrzymywać się przewlekle, mogą też narastać z powodu możliwości przyspieszenia narastania pourazowych zmian zwyrodnieniowych.

Z punktu widzenia psychiatrycznego powódka doznała trwałego uszczerbku na zdrowiu wielkości 2,5 %. Na skutek wypadku doszło do nasilenia istniejących wcześniej zaburzeń depresyjnych powódki, a także pojawienie się nowej jakości zaburzeń lękowych, nasilenia bierności apatii. Zaburzenia maja obecnie charakter łagodny.

Koszt godziny usług opiekuńczych na terenie gminy P. w 2014 r. wynosił 19,12 złotych, w 2015 r. – 19,42 złotych, w 2016 r. – 20,25 złotych, a w 2017 r. – 20,30 złotych.

Sąd zważył, iż podstawę roszczenia powódki stanowi przepis art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152 ze zm.), który stanowi, iż poszkodowany w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej (na mocy art. 23 ust. 1 tejże ustawy posiadacz pojazdu mechanicznego jest obowiązany zawrzeć umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem posiadanego przez niego pojazdu) może dochodzić roszczeń bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń. Odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej (art. 36 ust. 1 ustawy). Generalnie zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie (art. 14 ust. 1 ustawy).

Przepis art. 444 § 1 kc stanowi, iż w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty.

W sprawie, jak wynika z ustalonego stanu faktycznego (rachunków), powódka na rehabilitację wydała łącznie kwotę 2.450 złotych, z czego w postępowaniu likwidacyjnym pozwany zwrócił powódce kwotę 1.500 złotych. Pozostałą kwotę Sąd zasądził na rzecz powódki jak w punkcie drugim wyroku.

Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub czyściwo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty (art. 444 § 2 kc). Zgodnie z ugruntowanym już w tej mierze poglądem doktryny, wymienione następstwa powinny mieć charakter trwały.

W sprawie, jak wynika z niekwestionowanej ostatecznie przez strony opinii biegłej neurolog, powódka nadal wymaga opieki osób trzecich w wymiarze około 1 godziny dziennie przy kąpieli, przy większym sprzątaniu, załatwianiu spraw poza domem, a jak wynika z opinii biegłego ortopedy - wymaga także zażywania leków przeciwbólowych i osłonowych, ich miesięczny koszt to kwota około 100 złotych. Oznacza to w ocenie Sądu, iż w sposób trwały zwiększyły się potrzeby powódki o kwotę około 360 złotych miesięcznie. Ponieważ powódka zgłosiła roszczenie o rentę w piśmie z dnia 23.10.2017 r., Sąd przyznał powódce rentę bieżącą jak w punkcie 4 wyroku od miesiąca następnego po zgłoszeniu roszczenia.

Zgodnie z art. 445 § 1 kc, sąd może dodatkowo przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Z orzecznictwa sądów powszechnych i Sądu Najwyższego wynika, że zadośćuczynienie za krzywdę, czyli za cierpienie fizyczne - ból i inne dolegliwości oraz cierpienia psychiczne - ujemne uczucia przeżywane w związku z cierpieniami fizycznymi, ma na celu przede wszystkim złagodzenie tych cierpień, ale jego wysokość nie może być dowolna; ściśle musi uwzględniać stopień doznanej krzywdy. Ustawodawca wyraźnie zastrzegł, że ma to być odpowiednia suma tytułem zadośćuczynienia. Określając wysokość "odpowiedniej sumy" sąd powinien niewątpliwie kierować się celami oraz charakterem zadośćuczynienia i uwzględnić wszystkie okoliczności mające wpływ na rozmiar doznanej szkody niemajątkowej. Podstawowe znaczenie musi mieć rozmiar doznanej krzywdy, o którym decydują przede wszystkim takie czynniki, jak rodzaj uszkodzenia ciała czy rozstroju zdrowia, ich nieodwracalny charakter polegający zwłaszcza na kalectwie, długotrwałość i przebieg procesu leczenia, stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność i długotrwałość, wiek poszkodowanego i jego szanse na przyszłość.

W sprawie powódka na skutek wypadku odniosła trwały szczerbak na zdrowiu wynoszący łącznie 22,5% (Sąd ustalił wielkość uszczerbku zgodnie z treścią opinii biegłych psychiatry, ortopedy i neurologa). Biorąc pod uwagę przebieg leczenia powódki, rehabilitacji oraz utrzymujące się do chwili obecnej uszczerbki na zdrowiu, związany z tym ból i cierpienie powódki Sąd doszedł do przekonania, iż adekwatnym zadośćuczynieniem będzie kwota 25.000 złotych. Ponieważ pozwane (...) w postępowaniu likwidacyjnym wypłacił już powódce zadośćuczynienie w wysokości 3.000 złotych, Sąd orzekł jak w punkcie pierwszym wyroku.

Odnośnie roszczenia o zwrot kosztów opieki osób trzecich - zgodnie z ugruntowanym już od lat poglądem doktryny i judykatury, szkodą w mieniu jest wszelki uszczerbek majątkowy niepolegający na naruszeniu dóbr osobistych uprawnionego, a wysokość odszkodowania powinna ściśle odpowiadać rozmiarom wyrządzonej szkody (art. 361 § 2 kc). Regułą jest ustalanie odszkodowania w odniesieniu do wydatków rzeczywiście przez poszkodowanego poniesionych ( in concreto). Ustalenie odszkodowania in abstracto ma miejsce jedynie w przypadku, gdy poszkodowany nie podjął działań zmierzających do naprawienia szkody. W sprawie roszczenie powódki o zwrot kosztów opieki nie należy zatem analizować w oparciu o przepisy dotyczące odszkodowania (z ustalonego stanu faktycznego wynika, iż powódka po wypadku korzystała z opieki córki), ale mając na uwadze przepisy dotyczące renty. Wyłącznie przy przyznawaniu renty nie ma znaczenia okoliczność, czy rzeczywiście poszkodowany ponosił wydatki związane z opieką, przy rencie bowiem wystarczy ustalenie samych potrzeb jako następstwa czynu niedozwolonego. Przepis art. 444 § 2 kc stanowi, iż poszkodowany może domagać się odpowiedniej renty m. in. jeżeli zwiększyły się jego potrzeby. Zwiększenie się potrzeb winno mieć charakter trwały. W niniejszej sprawie takie okoliczności miały miejsce. Powódka, jak wynika z opinii biegłego ortopedy, przez 1,5 miesiąca potrzebowała pomocy osób trzecich ok. 3 godzin dziennie, a później przez kolejne 4-5 miesięcy po około 2 godziny dziennie, jak wynika z opinii biegłej neurolog, po zakończeniu leczenia przez 3 miesiące potrzebowała pomocy osób trzecich w wymiarze 3-4 godzin dziennie , a później przez kolejne 4 miesiące po około 2 godziny dziennie. Zwiększenie się potrzeb powódki Sąd uznał za trwałe. Zgodnie dodatkowo z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego (np. wyrok z 15.02.2007 r., III CSK 474/06), które podziela Sąd w niniejszej sprawie, prawo poszkodowanego w wypadku do wyrównania zwiększonych potrzeb, polegających na konieczności korzystania z opieki osoby trzeciej nie jest uzależnione od wykazania, iż poszkodowany efektywnie wydał odpowiednie kwoty na koszty opieki. Okoliczność, iż opiekę sprawowali jego domownicy, jak w niniejszej sprawie – córka powódki, nie pozbawia go żądania zwiększonej z tego tytułu renty. Sąd wyliczył należne powódce świadczenie rentowe zgodnie z wyliczeniem pełnomocnika powódki przedstawionym w piśmie rozszerzającym powództwo do kwoty 13.671 złotych. Sąd w trybie art. 322 kpc przyjął stawkę cenową za opiekę 10 złotych za godzinę uznając, iż jest to stawka mieszcząca się w stawkach obowiązujących w Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie w/m, albowiem stawki te są najbardziej adekwatne do ustalenia renty w niniejszej sprawie i są powszechnie stosowane w orzecznictwie sądów okręgu piotrkowskiego. Sąd zasądził na rzecz powódki kwotę 13.671 złotych tytułem skapitalizowanej renty za okres od listopada 2014 r. do maja 2015 r. biorąc pod uwagę okoliczność, iż w postępowaniu likwidacyjnym pozwany wypłacił już powódce z tego tytułu kwotę 1.149 złotych.

Sąd oddalił powództwo o zapłatę w pozostałym zakresie jako zbyt wygórowane, nie znajdujące odzwierciedlenia w ustalonym stanie faktycznym sprawy.

Sąd oddalił także roszczenie powódki o ustalenie odpowiedzialności pozwanego na przyszłość, albowiem powódka nie wykazała interesu prawnego w żądaniu ustalenia tej odpowiedzialności. Na mocy art. 189 kpc można domagać się ustalenia odpowiedzialności za szkody wyrządzone czynem niedozwolonym w przypadku, gdy występuje niemożność definitywnego przesądzenia o rozmiarach szkody. W rozpoznawanej sprawie – zgodnie z art. 442 ¹ § 3 kc – w przypadku wystąpienia „nowej” szkody pozostającej w związku przyczynowym z wypadkiem z dnia 24.10.2015 r. powódka będzie mogła w terminie 3 lat od powzięcia wiadomości o jej wystąpieniu dochodzić jej naprawienia na drodze sądowej (żądanie to nie jest ograniczone żadnym terminem). W przypadku zaś, jeżeli powódce przysługuje roszczenie o zasądzenie, nie można stwierdzić istnienia interesu prawnego w żądaniu ustalenia odpowiedzialności pozwanego na przyszłość (podobne stanowisko zajął też Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 14.05.2008 r. I ACa 192/08). Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 24.02.2009 r. III CZP 2/09 (opubl w OSNCP z 2009 R., z. 12, poz. 169) także stwierdził, iż pod rządem art. 442 ¹ § 3 kc powód dochodzący naprawienia szkody na osobie jedynie może mieć (a nie ma) interes prawny w ustaleniu odpowiedzialności pozwanego za szkody mogące powstać w przyszłości. Kwestia ta wymaga jednak udowodnienia. W sprawie stan faktyczny oraz zasada odpowiedzialności pozwanego były generalnie bezsporne. W związku z tym w ocenie Sądu powódka w przyszłości nie powinien mieć trudności dowodowych w ewentualnym kolejnym procesie o uzupełnienie zadośćuczynienia bądź odszkodowania, jakkolwiek w chwili obecnej leczenie operacyjne powódki jest zakończone, pozostała jedynie rehabilitacja.

Sąd zasądził odsetki ustawowe od przyznanego zadośćuczynienia, odszkodowania, skapitalizowanej renty i renty bieżącej na podstawie art. 481 § 1 kc w zw. z art. 817 § 1 kc generalnie zgodnie z żądaniem powódki mając na uwadze treść art. 321 § 1 kpc Jak wynika z najnowszego orzecznictwa Sądu Najwyższego, obowiązek zaspokojenia roszczenia o zadośćuczynienie z tytułu uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nie staje się wymagalny dopiero z datą wydania uwzględniającego to roszczenie wyroku, lecz z chwilą wezwania dłużnika do jego zaspokojenia (art. 455 kc); w przypadku, gdy odpowiedzialność za wyrządzoną przez sprawcę szkodę ponosi ubezpieczyciel, zobowiązany on jest na podstawie art. 817 § 1 kc spełnić świadczenie w terminie 30 dni od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku. Świadczenie ubezpieczyciela zawsze ma charakter terminowy. Dla nadejścia terminu płatności świadczenia ubezpieczyciela wystarczające jest samo otrzymanie zawiadomienia o wypadku. Sąd oddalił roszczenie odsetkowe jedynie w zakresie żądania z pkt 3 pozwu za okres od dnia 24.10.2014 r. do dnia 29.11.2015 r., albowiem odsetki za opóźnienie nie należą się za okres wcześniejszy niż po upływie 30 dni od zgłoszenia szkody.

Sąd orzekł o kosztach procesu zgodnie z zasadą ich stosunkowego rozdzielenia (art. 100 kpc) przyjmując, iż powódka wygrała sprawę w 77%. Do kosztów procesu Sąd zaliczył opłatę od pozwu uiszczoną przez powódkę w wysokości 798 złotych, opłatę od rozszerzonej części powództw w wysokości 1.887 złotych, wynagrodzenia pełnomocników stron (radców prawnych) wraz z opłatami skarbowymi od pełnomocnictw w kwotach po 2.617 złotych oraz wydatki na wynagrodzenia biegłych pokryte częściowo z zaliczek uiszczonych przez strony, a częściowo przez Skarb Państwa. Mając na uwadze powyższe Sąd przyznał powódce kwotę 2.640,89 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

O zwrocie pozostałości zaliczki na rzecz powódki Sąd orzekł na podstawie art. 84 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

O nieuiszczonych w sprawie kosztach sądowych (wynagrodzeniach biegłych pokrytych tymczasowo z zasobów Skarbu Państwa i nie zwróconych przez strony) Sąd orzekł na podstawie art. 113 ust. ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 kpc.

Powyższy wyrok w punkcie pierwszym sentencji w zakresie kwoty 20.000 zł, w punkcie trzecim w zakresie kwoty 10.470 zł oraz w punkcie czwartym co do zasądzonej renty w kwocie po 200 zł miesięcznie a także w punktach szóstym i ósmym w całości zaskarżył pozwany.

Apelacja wyrokowi w zaskarżonej części zarzuca:

1. naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

a) art. 229 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. - dokonanie wadliwej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w zakresie dotyczącym wypłaconej na rzecz powódki kwoty zadośćuczynienia w toku postępowania likwidacyjnego, z pominięciem decyzji pozwanej z dnia 23 11.2015 r., a konsekwencji poczynienie nieprawidłowych ustaleń faktycznych co do wysokości wypłaconej kwoty, tj. ustalenie, że w toku likwidacji szkody pozwana wypłaciła na rzecz powódki tytułem zadośćuczynienia kwotę 3.000 zł. w sytuacji, gdy strony me pozostawały w sporze co do okoliczności, ze pozwana wypłaciła na rzecz powódki z tego tytułu kwotę 23.000 zł, a nadto w sytuacji, gdy wysokość tej kwoty wynikała z treści decyzji pozwanej znajdujących się w aktach szkody, co miało istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia bowiem skutkowało obciążenie pozwanej obowiązkiem zapłaty na rzecz powódki zadośćuczynienia w wysokości wyższej od uznanej przez Sąd za odpowiednią do rozmiaru doznanej przez powódkę krzywdy;

b) art. 233 § 1 k.p.c. - poprzez dokonanie dowolnej, sprzecznej z zasadami doświadczenia życiowego i logiki oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego bez wszechstronnego rozważenia wszystkich okoliczności faktycznych sprawy mających wpływ na ocenę zwiększonych potrzeb powódki w zakresie opieki osób trzecich, w szczególności z pominięciem okoliczności związanych z wiekiem powódki, stanem jej zdrowia przed wypadkiem oraz naturalnym procesem starzenia się organizmu, i oparcie się w tym zakresie na opinii biegłego neurologa, w sytuacji, gdy opinia ta nie była spójna w zakresie postawionego przez biegłą rozpoznania i wpływu wypadku na stan neurologiczny powódki, a wnioskami końcowymi opinii w zakresie koniecznej opieki osób trzecich, co miało istotny wpływ na wynik sprawy, bowiem skutkowało poczynieniem nieprawidłowych ustaleń faktycznych co do rzeczywiście niezbędnego zakresu opieki osób trzecich nad powódką i obciążeniem pozwanej obowiązkiem pokrycia szkody, która nie pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z wypadkiem;

c) art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 k.p.c. - poprzez obciążenie pozwanej obowiązkiem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa w kwocie wyższej od należnej przy uwzględnieniu wyniku sporu i rzeczywiście poniesionych wydatków;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a) art. 445 § 1 zw. z art. 822 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (dalej k.c.) w zw. z art. 34 ust. 1 w zw. z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (dalej ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych) - poprzez zasądzenie na rzecz powódki zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w kwocie wyższej od uznanej za odpowiednią dla rozmiaru doznanej przez powódkę krzywdy;

b) art. 361 § 1 w zw. z art. 444 § 1 i 2 w zw. z art. 822 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (dalej k.c.) w zw. z art. 34 ust. 1 w zw. z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (dalej ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych) - poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji uznanie, że pozwana ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za koszty opieki osób trzecich w wymiarze wskazanym w wyroku, w sytuacji, gdy prawidłowa ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wskazuje, że zakres odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanej za koszty opieki osób trzecich pozostający w adekwatnym związku przyczynowym z wypadkiem jest zdecydowanie mniejszy;

Apelujący wnosił o:

1. dopuszczenie przez Sąd dowodu z dokumentu w postaci potwierdzeń przelewu kwot przyznanych powódce w toku postępowania likwidacyjnego - na okoliczność wypłaty na rzez powódki przed wszczęciem postępowania sądowego kwoty 23.000 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę - wskazując, że potrzeba powołania tego dowodu powstała po wydaniu wyroku przez Sąd I instancji;

2. zmianę wyroku poprzez:

- obniżenie zasądzonej na rzecz powódki w punkcie 1 (pierwszym) wyroku kwoty do kwoty 2.000 (dwa tysiące złotych);

- obniżenie zasądzonej na rzecz powódki w punkcie 3 (trzecim) wyroku kwoty do kwoty 3.201 zł (trzy tysiące dwieście jeden złotych);

- obniżenie zasądzonej na rzecz powódki w punkcie 4 (czwartym) wyroku renty do kwoty 100 zł (sto złotych) miesięcznie;

- oddalenie powództwa w pozostałym zakresie;

- rozstrzygnięcie o kosztach procesu za I instancję stosownie do jego wyniku;

3. zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania przed Sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pełnomocnik powódki wnosił o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów procesu za drugą instancję

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego, przytaczając zarzuty: uchybień procesowych przez naruszenie przepisów: art. 229 i art. 233 § 1 kpc oraz obrazy prawa materialnego, tj. przepisów: art. 361 § 1 kc, art. 444 § 1 i 2 kc, art. 445 § 1 w zw. z art. 822 § 1 kc i art. 34 ust. 1 i art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r o ubezpieczeniach obowiązkowych (…) a także naruszenia przepisów art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw z art. 100 kpc, aczkolwiek słusznie zarzuca, iż Sąd Rejonowy oceniając wysokość należnego powódce zadośćuczynienia nie uwzględnił okoliczności, że pozwany wypłacił już z tego tytułu pokrzywdzonej sumę 23.000 zł a nie – jak to przyjął Sąd – sumę 3.000 zł to jednak nie może odnieść zamierzonego w niej skutku w postaci wzruszenia rozstrzygnięcia zasądzającego z tego tytułu kwotę 22.000 zł, a to z tego względu, iż w ostatecznym wyniku rozstrzygnięcie to odpowiada powołanemu w jego uzasadnieniu prawu materialnemu, o czym będzie mowa poniżej, w przeciwieństwie do zaskarżonego rozstrzygnięcia o rencie na przyszłość odnośnie której trafnie wywodzi apelujący, iż jest zawyżona.

Ocenę apelacji należy zacząć od oceny zarzutów procesowych.

I tu, podnieść należy, że skarżący skutecznie przywołuje w apelacji zarzut obrazy wskazanych w niej przepisów procesowych przez nierozważnie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i w wyniku jego nieprawidłowej oceny błędne ustalenie, że pozwany tytułem zadośćuczynienia wypłacił powódce jedynie kwotę 3.000 zł w sytuacji, gdy w sprawie było bezsporne między stronami i potwierdzają to też załączone do apelacji dokumenty, że z tego tytułu została już wypłacona suma 23.000 zł, jak również bezkrytyczne w świetle całokształtu okoliczności sprawy przyjęcie, że należna powódce na przyszłość renta z tytułu zwiększonych potrzeb powinna wynosić 360 zł miesięcznie.

Natomiast na akceptację Sądu II instancji zasługują ustalenia Sądu Rejonowego w zakresie rozmiaru doznanej przez powódkę krzywdy, na którą składają się doznane przez nią obrażenia ciała, ustalony przez biegłych lekarzy i prawidłowo określony przez ten Sąd trwały uszczerbek na zdrowiu wynoszący łącznie 22,5 % oraz cierpienia fizyczne i psychiczne związane z samym wypadkiem, doznanym urazem, pobytem w szpitalu, zabiegiem operacyjnym oraz procesem leczenia i rehabilitacji.

Sąd Rejonowy – co już wcześniej podniesiono i co trafnie zarzuca apelacja – oceniając wysokość należnego powódce zadośćuczynienia uzupełniającego uwzględnił fakt wypłaty jej przez pozwanego sumy 3.000 zł zamiast 23.000 zł, która to okoliczność jest w świetle materiału sprawy niewątpliwa.

Należy zatem przyjąć za apelującym, że powódce rzeczywiście wypłacona została na poczet należnego jej zadośćuczynienia kwota 23.000 zł, jednakże – w ocenie Sądu II instancji – okoliczność ta nie ma wpływu na wysokość zasądzonego zaskarżonym wyrokiem zadośćuczynienia uzupełniającego w kwocie 22.000 zł a to z tej przyczyny, iż Sąd Rejonowy określając wysokość należnego powódce w sumie zadośćuczynienia w związku z wypadkiem jakiego doznała rażąco to zadośćuczynienie zaniżył, czego nie można nie dostrzec w ramach kontroli zgodności orzeczenia z prawem materialnym.

Obowiązek Sądu II instancji oceny z urzędu prawidłowości zastosowania w sprawie prawa materialnego oznacza, ze Sąd ten z drugiej strony musi także dostrzec i ocenić prawidłowość wykładni zastosowanego w sprawie przepisu art. 445 kc w zakresie określenia - w okolicznościach niniejszej sprawy – wyjściowej wysokości należnego powódce zadośćuczynienia, przy określonym w pozwie żądaniu z tego tytułu kwoty 33.250 zł.

W ocenie Sądu II instancji zadośćuczynienie określone wyjściowo przez Sąd Rejonowy na sumę 25.000 zł jest rażąco zaniżone i powinno być określone na poziomie kwoty co najmniej 50.000 zł. Oznacza to, że po odjęciu od tej sumy kwoty 23.000 zł wypłaconej już powódce przez pozwanego w postępowaniu likwidującym szkodę, nie można absolutnie uznać zasądzonego zaskarżonym wyrokiem świadczenia uzupełniającego w kwocie 22. 000 zl za nadmiernie wygórowane, lecz przeciwnie - za odpowiadające okolicznością sprawy oraz powołanemu powyżej prawu materialnemu.

Dlatego też, skoro w ostatecznym wyniku zaskarżony wyrok w części zasądzającej zadośćuczynienie odpowiada prawu materialnemu i nie podlega wzruszeniu, gdyż zasądzone świadczenie w żadnym wypadku nie jest rażąco wygórowane i nie wymaga ingerencji Sądu II instancji, apelacja pozwanego w tej części nie może wywołać zamierzonego w niej skutku i jako nieuzasadniona podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc.

Niezasadna jest także apelacja w części skarżącej zasądzoną rentę skapitalizowaną z tytułu zwiększonych potrzeb ( kosztów opieki ze strony osób trzecich ) w kwocie 13.671 zł.

Rozstrzygnięcie Sądu I instancji w powyższym zakresie znajduje oparcie w opiniach biegłych, które określają zakres niezbędnej opieki dla powódki po wypadku, a koszty z tym związane zostały przez Sąd ustalone na podstawie minimalnych wręcz stawek za 1 godzinę takiej opieki.

Rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w powyższym zakresie jest więc prawidłowe i nie może być skutecznie zakwestionowane apelacją, która jako nieuzasadniona podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc także i w tej części.

Słuszna jest natomiast apelacja w tej części, w której kwestionuje zasadność zasądzenia na rzecz powódki renty bieżącej z tytułu dalszej pomocy osób trzecich, która to została określona przez Sąd na sumę 260 zł miesięcznie ( pkt. 4 sentencji wyroku ). Apelujący nie kwestionuje bowiem zasądzonej renty bieżącej z tytułu zwiększonych potrzeb wywołanych koniecznością zakupu leków w kwocie po 100 zł miesięcznie.

Zgodzić należy się z apelującym, że ustalenie potrzeby opieki dla powódki w wymiarze 1 godziny dziennie nie wynika z całokształtu materiału dowodowego, który to wskazuje, że wiek powódki i jej schorzenia nie związane z wypadkiem i tak wymagają aby korzystała ona z pomocy osoby trzeciej i taką pomoc świadczyła już przed wypadkiem, świadczy obecnie i świadczyć będzie w dalszym ciągu jej wnuczka. Wiązanie konieczności takiej pomocy obecnie i w przyszłości z wypadkiem

stanowi nadinterpretację opinii biegłej i nie przystaje do całości materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie.

Dlatego też, uwzględniając apelację w tej części, należało na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienić zaskarżony wyrok w punkcie czwartym sentencji i zasądzoną w nim rentę w kwocie po 360 zł miesięcznie obniżyć do kwoty po 100 zł miesięcznie.

Mając na względzie charakter sprawy, ocenny charakter dochodzonych w niej roszczeń i przede wszystkim okoliczność, że apelacja w niewielkim tylko zakresie została uwzględniona ( w zdecydowanej większości pozwany przegrał proces w II instancji ), Sąd Okręgowy na podstawie art. 100 kpc zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki koszty postępowania apelacyjnego, tj. koszty jej zastępstwa procesowego w sprawie w tej instancji.

Mając na uwadze wszystkie powyższe rozważania oraz powołane w nich przepisy Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSO Paweł Hochman