Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 listopada 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	SSO Grzegorz Ślęzak
Sędziowie	SSO Dariusz Mizera (spr.) SSR del. Mirosława Makowska
Protokolant	st. sekr. sąd. Dorota Roniek

po rozpoznaniu w dniu 17 listopada 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa B. M., E. M. reprezentowanych przez przedstawicielkę ustawową Ż. M. (1)

przeciwko N. M.

o podwyższenie alimentów

na skutek apelacji powodów B. M., E. M.

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb.

z dnia 28 sierpnia 2014 roku, sygn. akt III RC 401/14

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że alimenty ustalone ostatnio wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrowie Trybunalskim z dnia 20 listopada 2006 roku w sprawie IC 1393/06 należne od pozwanego N. M. na rzecz małoletniego E. M. w kwocie po 500 zł oraz na rzecz małoletniego B. M. w kwocie po 400 zł miesięcznie podwyższa z dniem 25 lipca 2014 roku do kwot : po 600 zł (sześćset złotych) miesięcznie na rzecz małoletniego E. M. i po 500 zł ( pięćset złotych) miesięcznie na rzecz małoletniego B. M.,

2.  oddala apelację w pozostałej części,

3.  znosi wzajemnie koszty procesu między stronami za instancję odwoławczą.

Sygn. akt II Ca 671/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 28 sierpnia 2014 roku Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim oddalił powództwo małoletnich E. M. i B. M. reprezentowanych przez przedstawicielkę ustawową Ż. M. (1) skierowane przeciwko N. M. o podwyższenie alimentów.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego

B. M. i E. M. są dziećmi pochodzącymi ze związku małżeńskiego N. M. i Ż. M. (1) primo voto M..

Wyrokiem z dnia 20 listopada 2006 r. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. w sprawie sygn. akt I C 1393/06 rozwiązał przez rozwód związek małżeńskich N. M. i Ż. M. (2) z domu K.. Wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi stron B. M. i E. M. powierzył obojgu rodzicom ustalając, że miejscem pobytu małoletnich będzie każdorazowe miejsce zamieszkania matki Ż. M. (2). Obowiązkiem wychowania i utrzymania małoletnich dzieci stron obciążył oboje rodziców i w związku z tym alimenty od N. M. ustalone wyrokiem częściowym Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 1 lutego 2006r. w sprawie sygn. akt III RC 546/05 na rzecz małoletnich dzieci E. i B. rodzeństwa M. podwyższył z kwot po 350 zł miesięcznie do kwot po 400 zł miesięcznie na rzecz małoletniego B. M. i po 500 zł miesięcznie na rzecz małoletniego E. M. pozostawiając bez zmian warunki płatności.

W tym czasie małoletni B. miał 2.5 roku, a małoletni E. miał 5 lat. Małoletni nie uczęszczali do przedszkola, mieszkali z matką i jej konkubentem. Ż. M. (1) nie pracowała. Opłacała sobie składki w KRUS w kwocie 250 zł na kwartał, ponieważ dzierżawiła 1 ha przeliczeniowy gruntu rolnego. N. M. prowadził działalność gospodarczą - warsztat samochodowy, sprzedaż, komis i pizzerię - z której osiągał kwartalny dochód ( styczeń- marzec 2005r. ) w wysokości 11 320. 56 zł.

Obecnie E. ma 13 lat i jest zdrowy. Od września 2014 r. rozpocznie naukę w I klasie Gimnazjum. Małoletni nie uczęszcza na pozaszkolne zajęcia odpłatne. W roku szkolnym 2013/2014 brał udział w zajęciach wyrównawczych z matematyki. Oprócz tego chodził na korepetycje z matematyki po 2 godziny w tygodniu, których koszt wynosił 30 zł/h. Małoletni brał udział w wycieczkach szkolnych m.in. w czerwcu był w K.. Wycieczka kosztowała 100 zł plus kieszonkowe 100 zł. Małoletni jest zdrowy i prawidłowo się rozwija.

Obecnie B. ma 10 lat i od września tego roku rozpocznie naukę w V klasie Szkoły Podstawowej. Małoletni w roku szkolnym 2013/2014 nie uczęszczał na pozaszkolne zajęcia odpłatne. Małoletni brał udział w wycieczkach szkolnych m.in. na Dzień Dziecka był w kinie. Koszt wycieczki wyniósł 20 zł. Małoletni jest zdrowy i prawidłowo się rozwija. Z uwagi na rozpoczęcie roku szkolnego matka zakupiła dzieciom nowe i używane podręczniki za kwotę ok. 800 zł . Na wakacjach matka była z synami w Z..

Ż. M. (1) od dnia 7 maja 2013r. zarejestrowana jest w Powiatowym Urzędzie Pracy w P.jako osoba bezrobotna, a od dnia 15 listopada 2013r. nie posiada prawa do zasiłku. Jest właścicielką samochodu osobowego marki M. z 1996 r. Nie ma innego majątku ani oszczędności. Ma do spłaty kredyt, który zaciągnęła w banku (...) SA w kwocie 50 000 zł z przeznaczeniem na zakup samochodu i remonty w gospodarstwie. Do całkowitej jego spłaty pozostała kwota 25 000 zł. Miesięczna rata wynosi 1400 zł. Mąż Ż. M. (1) prowadzi działalność gospodarczą w zakresie elektryki i z tego tytułu osiąga miesięczny dochód w wysokości 5.000 zł netto.

Ż. M. (1) mieszka wraz mężem, synami E. i B. i z trzyletnim dzieckiem z drugiego związku oraz z teściową w domu jednorodzinnym stanowiącym własność teściowej. Prowadzą oni wspólne gospodarstwo domowe. W skład kosztów utrzymania mieszkania wchodzą opłaty za: energię elektryczną w wysokości 500 zł co dwa miesiące, gaz w wysokości 50 zł za butle, która wystarcza na 3 tygodnie. W domu jest centralne ogrzewanie na miał. Na sezon grzewczy potrzebna około 7 ton miału, przy czym koszt jednej tony to ok. 600-800 zł.

N. M. ma 42 lata i z zawodu jest mechanikiem samochodowym. W dalszym ciągu prowadzi działalność gospodarczą i z tego tytułu w 2013r. roku uzyskiwał dochód w wysokości 2000 zł netto miesięcznie. W tym roku dochód jest mniejszy. Od stycznia do końca lipca 2014 r. uzyskiwał dochód w łącznej wysokości 11 000 zł netto. Od 7 listopada 2013r. przebywał on na zasiłku rehabilitacyjnym w wysokości około 900 zł miesięcznie. Zasiłek ma przyznany do 1 listopada 2014r. Ma on orzeczoną niezdolność do pracy. Leczy się na depresję w związku z czym ponosi koszty zakupów leków w wysokości 100 zł miesięcznie.

Pozwany mieszka sam w domu, który stanowił własnością jego ojca, który zmarł i obecnie toczy się sprawa spadkowa po nim. Oprócz pozwanego spadkobiercami są jego rodzeństwo i matka. Pozwany ponosi koszty utrzymania domu, na które składają się opłaty za energię elektryczną w wysokości 200 zł co 2 miesiące. W domu jest centralne ogrzewanie węglowe. Na sezon grzewczy potrzeba około 5 ton, przy czym jedna tona kosztuje ok. 600-800 zł. Pozwany jest właścicielem 3 samochodów osobowych marki S. (...) rocznik 2006, S. (...) rocznik 2009, R. (...) rocznik 1998. Innego majątku ani oszczędności nie ma. Nie ma też długów .

N. M. utrzymuje regularne kontakty z dziećmi. Zabiera je do siebie co drugi tydzień na sobotę i niedzielę, na połowę ferii oraz wakacje i w święta. W wakacje 2014r. dzieci spędziły miesiąc czasu z ojcem. Był wówczas z nimi tydzień nad morzem i 4 dni na M. a w ferie zimowe zabrał małoletnich w góry. Pozwany kupuje dzieciom ubrania, bluzy, dresy. Od marca kupił każdemu z chłopców buty za łączną kwotę 300 zł i plecaki po 90 zł dla każdego oraz markowe bluzy.

Mając takie ustalenia Sąd Rejonowy zważył, iż powództwo jest niezasadne.

Wskazał , iż zgodnie z art. 138 k.r.i o. w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Zakres tego obowiązku wyznacza regulacja art. 135 k.r.i o. stosownie, do której wysokość alimentów zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobków i majątkowych możliwości zobowiązanego. Według ugruntowanego poglądu orzecznictwa podwyższenie alimentów następuje wówczas, gdy zwiększeniu uległy potrzeby uprawnionego albo wzrosły możliwości majątkowe i zarobkowe zobowiązanego. Dla stwierdzenia czy nastąpiła zmiana stosunków należy brać pod uwagę czy istniejące okoliczności mają charakter trwały, dotyczą okoliczności zasadniczych, ilościowo znacznych i wyczerpują te przesłanki, które w istotny sposób wpływają na istnienie czy zakres obowiązku alimentacyjnego.

W okresie jaki upłynął od czasu ostatniego ustalenia nie doszło do zmiany sytuacji zarówno po stronie uprawnionych do alimentów E. M. i B. M. jak i zobowiązanego N. M. , która uzasadniałaby podwyższenie wysokości alimentów. Wprawdzie upływ czasu od ostatniego ustalenia alimentów powoduje wzrost kosztów utrzymania małoletnich ale oprócz ich usprawiedliwionych potrzeb o zakresie obowiązku alimentacyjnego decydują możliwości majątkowe i zarobkowe zobowiązanych a te w przypadku matki małoletnich nie zmieniły się i w dalszym ciągu nie ma ona samodzielnych źródeł utrzymania a w przypadku pozwanego owe możliwości zostały ograniczone na skutek choroby.

Małoletnie dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami ale nie wyższej od nich a wysokość alimentów zależy również od zarobków i majątkowych możliwości zobowiązanego. Oceniając sytuację majątkową pozwanego, Sąd doszedł do przekonania, że w rozważanym okresie nie wzrosły możliwości majątkowe i zarobkowe pozwanego. Wręcz przeciwnie możliwości zarobkowe pozwanego obecnie są ograniczone, ponieważ ma on orzeczoną całkowitą niezdolność do pracy. Uzyskuje on stały dochód w postaci świadczenia rehabilitacyjnego w wysokości 900 zł miesięcznie oraz dochody z prowadzonej działalności gospodarczej, które z uwagi na jego niezdolność do pracy uległy zmniejszeniu. Dlatego też, w niniejszej sprawie brak jest podstaw do stwierdzenia, iż sytuacja materialna pozwanego jest na takim poziomie aby uzasadniało to podwyższenie alimentów. W ocenie Sądu pozwany nie jest w stanie łożyć większej kwoty alimentów, ponieważ spowodowałoby to nadmierne obciążenie w stosunku do uzyskiwanego przez niego dochodów, które od czasu ostatniego zasądzenia alimentów nie wzrosły, a wręcz uległy zmniejszeniu. Podkreślić należy, że ojciec małoletnich poza dostarczaniem środków utrzymania realizuje w innej formie obowiązek alimentacyjny wobec małoletnich, z którymi spotyka się regularnie co dwa tygodnie, spędza z nimi miesiąc wakacji, tydzień ferii oraz święta i wówczas pozostają oni na jego utrzymaniu. Ponadto kupuje dzieciom ubrania ( bluzy, dresy) oraz buty, co również stanowi jego wkład w utrzymanie dzieci.

Na marginesie należy wskazać, że wysokość alimentów ustalonych na rzecz E. w kwocie 400 zł i na rzecz B. w kwocie 500 zł w wyroku rozwodowym w 2006 r. była konsekwencją uznania przez pozwanego takich kwota a uznanie to nie podlegało wówczas ocenie Sądu. Taka wysokość obowiązku alimentacyjnego związana była przede wszystkim z możliwościami zarobkowymi pozwanego w tym czasie, które wówczas był znaczne i niczym nie ograniczone.

Sąd uznał, iż dotychczasowe alimenty w wysokości 400 zł miesięcznie na rzecz małoletniego B. oraz w kwocie po 500 zł miesięcznie na rzecz małoletniego E. będą wystarczające na zaspokojenie ich usprawiedliwionych potrzeb. Nadmienić należy, że obowiązek alimentacyjny ciąży na obojgu rodzicach, dlatego w pozostałym zakresie w kosztach utrzymania małoletnich powodów winna również partycypować ich matka.

Z uwagi na powyższe Sąd na podstawie art. 138 k.r.io. w zw. z art. 135 k.r.io. orzekł jak w sentencji orzeczenia.

Apelacje w imieniu małoletnich powodów wywiodła pełnomocnik przedstawicielki ustawowej małoletnich zaskarżając wyrok w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

- naruszenie prawa materialnego tj. przepisów art. 135 i 138 krio przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie poprzez błędne przyjęcie, że nie nastąpiła istotna zmiana stosunków m.in. wskutek zwiększenia się potrzeb uprawnionych od czasu ostatniego orzekania o alimentach na ich rzecz, tj. od 2006 r., czy przez błędne uznanie, iż obecna sytuacja pozwanego nie pozwala na łożenie na rzecz dzieci alimentów w wyższej wysokości niż te zasądzone w 2006 r.;

- sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego mająca istotny wpływ na wynik przedmiotowego postępowania przez błędne ustalenie, iż sytuacja materialna pozwanego powoduje, że nie jest on w stanie płacić powodom alimentów w kwocie odpowiednio po 650 zł miesięcznie (B. M.) i 750 zł miesięcznie (E. M.);

- naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie :

art. 233 § 1 k.p.c. przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów;

art. 217 § 1, art. 227 k.p.c., polegające na pominięciu wyjaśnienia i ustalenia istotnych dla sprawy okoliczności, czyli nieprzeprowadzeniu prawidłowego postępowania dowodowego, przez nie zobowiązanie strony pozwanej do złożenia zaświadczenia o zarobkach czy PIT-u za 2013 r.;

Powołując się na powyższe zarzuty skarżąca wnosiła o :

- zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu za obie instancje według norm przepisanych, ewentualnie o

- uchylenie ww. wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania wraz z rozstrzygnięciem o kosztach instancji odwoławczej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja przedstawicielki ustawowej małoletnich powodów jest częściowo zasadna.

Nie doszło do naruszenia art. 233 k.p.c. zresztą skarga apelacyjna nie zawiera nawet żadnego uzasadnienia co do tego zarzutu. Sąd II instancji nie może zbadać treści zarzutu skoro nie wie w czym skarżący upatruje naruszenie w/w przepisu.

Nie sposób także podzielić zarzutów naruszenia art. 217 k.p.c. i art. 227 k.p.c. Nie można bowiem zasadnie zarzucić Sądowi, iż nie zweryfikował twierdzeń pozwanego co do jego dochodów skoro obecna na rozprawie przedstawicielka ustawowa okolicznościom tym nie zaprzeczyła i nie złożyła stosownego wniosku o zobowiązanie pozwanego do złożenia odpowiednich dokumentów.

Częściowo zasadne okazały się natomiast zarzuty naruszenia prawa materialnego tj. art. 135 krio i art. 138 krio.

Zgodnie z art. 138 krio w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. W sprawach o podwyższenie alimentów każdorazowo podlega badaniu sytuacja jaka miała miejsce między stronami podczas poprzedniego orzekania o alimentach oraz sytuacja obecna. Przedstawicielka ustawowa małoletnich powodów wskazała, iż ostatnio o alimentach orzekał sąd w sprawie rozwodowej w 2006 r.. Od tamtego czasu minęło prawie 8 lat. Nie ulega najmniejszej wątpliwości , iż czas ten był okresem zajścia w życiu obu małoletnich powodów dużych zmian które z pewnością spowodowały wzrost ich usprawiedliwionych potrzeb. Małoletni E. wszedł bowiem w okres dojrzewania i rozpoczął naukę w gimnazjum. Małoletni B. z kolei rozpoczął edukację w szkole podstawowej. Sytuacja pozwanego także uległa zmianie. O ile 8 lat temu prowadził on działalność gospodarczą w dość szerokim zakresie to obecnie ta działalność jest ograniczona i daje mu możliwość - jak ustala Sąd Rejonowy - osiągnięcia łącznie z zasiłkiem rehabilitacyjnym kwoty około 2.300 zł miesięcznie. Nie może umykać z pola widzenia sądu także fakt, iż pozwany po zapłaceniu alimentów także w innej formie realizuje swój obowiązek alimentacyjny. Niemniej jednak trzeba mieć na uwadze, iż alimenty w stosunku do pozwanego nie były podwyższane przez 8 lat a sytuacja matki małoletnich od czasu poprzedniego orzekania o alimentach zmieniła się o tyle , iż ma ona na utrzymaniu jeszcze dodatkowo trzyletnie dziecko. Analiza obecnych dochodów pozwanego przy uwzględnieniu faktu, iż pozwany nie ma innych osób na swoim utrzymaniu wskazuje, iż posiada on potencjał który pozwala na płacenie nieco wyższych alimentów niż dotychczas. Sytuacja tak małoletnich, ich matki jak i pozwanego upoważnia zatem Sąd do wskazania, iż zaszła taka zmiana stosunków, która powoduje podwyższenie alimentów należnych od pozwanego na rzecz E. z kwoty po 500 do kwoty po 600 zł miesięcznie, a na rzecz B. z kwoty po 400 zł na kwotę po 500 zł miesięcznie. Podwyższenie alimentów na tym poziomie doprowadzi do sytuacji , iż alimenty po 8 latach zostaną podwyższone o 20-25% co daje praktycznie podwyżkę po 3% rocznie. Taka podwyżka stanowi jedynie urealnienie dotychczas zasądzonych alimentów.

Dlatego też na podstawie art. 386§ 1 k.p.c. należało orzec jak w pkt 1 wyroku.

Nie sposób podzielić dalej idących wniosków apelacji gdyż zasądzenie alimentów od pozwanego zgodnie z wnioskiem apelacji doprowadziłoby pozwanego do stanu całkowitej niewypłacalności czego Sąd akceptować nie może. Pozostałe niezaspokojone potrzeby małoletnich winna zaspokoić matka dzieci i w tym celu winna przejawić większą aktywność w poszukiwaniu pracy.

Na podstawie art. 385 k.p.c. należało oddalić apelację w pozostałej części.

Z uwagi na fakt , iż każda ze stron częściowo wygrała, a częściowo przegrała sprawę apelacyjną Sąd na podstawie art. 100 k.p.c. zniósł wzajemnie koszty procesu między stronami za instancję odwoławczą.