Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 listopada 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	SSA w SO Arkadiusz Lisiecki
Sędziowie	SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSR del. Anna Strzelczyk (spr.)
Protokolant	st. sekr. sąd. Beata Gosławska

po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa A. U.

przeciwko Z. U.

o alimenty

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Radomsku

z dnia 23 sierpnia 2017 roku, sygn. akt III RC 53/17

1. oddala apelację;

2. przyznaje na rzecz adwokata A. S. kwotę 1.660,50 ( jeden tysiąc sześćset sześćdziesiąt 50/100) złotych tytułem pomocy prawnej udzielonej z urzędu powódce w postępowaniu odwoławczy, którą to kwotę wypłacić z wydatków Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Radomsku.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSR Anna Strzelczyk

Sygn. akt II Ca 713/17

UZASADNIENIE

W dniu 23 lutego 2017 roku A. U. złożyła pozew przeciwko Z. U. o zasądzenie na jej rzecz alimentów w kwocie 500 złotych miesięcznie płatnych na jej rzecz.

Pozwany Z. U. wniósł o oddalenie powództwa.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 23 sierpnia 2017r. Sąd Rejonowy w Radomsku oddalił powództwo i nie obciążył stron kosztami postępowania w sprawie.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

W dniu 16 kwietnia 2010 r. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim rozwiązał przez rozwód związek małżeński Z. U. i A. U.. Orzeczenie stało się prawomocne z dniem jego ogłoszenia.

Wyrokiem z dnia 3 kwietnia 2013 r. w sprawie I C 465/11 Sąd Rejonowy w Radomsku nakazał A. U. opróżnienie nieruchomości położonej w miejscowości (...), wraz z wszystkimi rzeczami stanowiącymi jej własność, jednocześnie przyznał A. U. prawo do lokalu socjalnego.

Powódka A. U. ma 39 lat, jest technikiem rolnikiem, obecnie jest osobą bezdomną. Od 2008 roku leczy na chorobę afektywną dwubiegunową typu maniakalnego, stany lękowe, zaburzenia snu, depresję, powódka jest pod stałą kontrolą psychiatryczną. Od 4 maja 2017 roku do 9 maja 2017 rokuprzebywała w Szpitalu (...) w R. z powodu ostrej niewydolności nerek, kamicy dolnych dróg moczowych. A. U. otrzymuje stały zasiłek w wysokości 604,00 zł miesięcznie. Ze wskazanej kwoty przekazuje koleżance 50 zł za wodę do mycia.

Powódka psiada orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, nie podejmuje pracy, podnosi, że nie ma środków na jedzenie, na lekarstwa, choć równocześnie w sprawie III RC 246/15 wskazała, że lekarstwa wykupuje dla niej MOPS. A. U. uczestniczy w zajęciach w Domu Pomocy Społecznej i dostaje tam posiłek. Mimo zasądzonych alimentów, nie przekazuje żadnych środków na utrzymanie swoich dzieci.

Z. U. ma 48 lat, z zawodu jest wiertaczem, choruje na kręgosłup. Miesięcznie pobiera wynagrodzenie w wysokości 2.291,72 zł netto. Poza wynagrodzeniem za pracę, pobiera 500 plus na dwoje dzieci oraz alimenty z funduszu po 120 zł miesięcznie na każde dziecko. Pozwany zajmuje się wychowaniem dzieci K. i P. U. oraz utrzymaniem domu. Miesięcznie koszty utrzymania dzieci to kwota około 2 500 złotych, na co składają się: 120 zł obiady w szkole, wyżywienie jednego dziecka ok. 300 zł, 250 zł art. szkolne, leki 200 zł (gdy któreś zachoruje), okolicznościowe wycieczki szkolne, ubrania i obuwie po 700 zł na jedno dziecko. Nadto pozwany wskazał, że dzieci rosną i zwiększają się ich potrzeby. Pozwany, pomimo iż jest właścicielem gospodarstwa rolnego, nie utrzymuje się z niego. Na swoje utrzymanie i dom ponosi następujące koszty: prąd 120 zł miesięcznie, gaz 50 zł, śmieci 50 zł, Internet 70 zł, 100 zł woda (kwartalnie), opał- 6 ton rocznie (1 tona około 700-730 zł), paliwo 170 zł, telefon 100 zł, wyżywienie 700 zł.

Sąd Rejonowy zważył, iż stosownie do treści art. 60 § 1 k.r.o., małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Obowiązek alimentacyjny względem małżonka rozwiedzionego nie wygasa mimo orzeczonego rozwodu, trwa on nadal, a jego zakres jest uzależniony m.in. od tego, czy małżonek rozwiedziony został uznany za wyłączenie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego, czy też nie.

Zgodnie z art. 60 § 3 k.r.o. obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni. Wyrok w sprawie rozwodowej uprawomocnił się w dniu 17 marca 2011 r., zgodnie z treścią art. 60 §3 krio obowiązek dostarczenia środków utrzymania rozwiedzionemu małżonkowi wygasał w marcu 2016 roku.

Przedłużenie przez Sąd poza okres 5-letni obowiązku alimentacyjnego małżonka niewinnego rozpadu małżeństwa ma charakter wyjątkowy i może być przedłużony z ważnych przyczyn, a jego przesłanką jest wystąpienie niedostatku u jednego z małżonków rozwiedzionych, brak wyłącznej winy rozkładu pożycia małżeńskiego drugiego z małżonków rozwiedzionych oraz możliwości zarobkowe i majątkowe do realizacji świadczeń alimentacyjnych. Wystąpienie wymienionych wyżej przesłanek łączenie uzasadnia uwzględnienie roszczenia.

Sąd Rejonowy zważył, że Z. U. wychowuje i opiekuje się małoletnimi dziećmi stron. Pozwany zarabia miesięcznie ok. 2.291,72 zł, oraz dysponuje świadczeniem 500 plus oraz alimentami w kwocie 120 zł miesięcznie na każde dziecko z funduszu alimentacyjnego. W ocenie Sądu nie zasadnym było ograniczanie środków przeznaczonych na utrzymanie dzieci przez zasądzenie od pozwanego alimentów w kwocie 400-500 zł miesięcznie dla ich matki. Podniesiono także, że ze względu na wzrost cen, koszty utrzymania dzieci wzrastają. Zasądzenie alimentów na rzecz powódki, byłoby niezgodne z zasadami współżycia społecznego, określonym w art. 5 k.c.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 102 kodeksu postępowania cywilnego. Sąd mając na uwadze, trudną sytuację materialną i zdrowotną A. U. - nie obciążył powódki kosztami postępowania.

Apelację od wyroku złożyła strona powodowa dla której ustaniowiono pełnłonomcnika z urzędu, zarzucając orzeczeniu naruszenie przepisów prawa materialnego tj.

a)  naruszenie art. 60 par. 1 kro ponieważ powódka znajduje się w stanie niedostaku,

b)  pozwany nie złozył rachuków na pouetdrznie kosztóutrzymania rodziny w kwocie 2 620 złotych,

c)  błąd w ustaleniach faktycznych, bowiem wbrew ustaleniom sądu sytuacja finansowa pozwango jest na tyle dobra, ze jestw stanie uisczac na rzecz powódki aliemnty

d)  błędne ustalenie, że sytacja finansowa pozwanego ulega pogorszeniu ze względu na wzrost cen, podczas gdy skaźnik cen towarów i usług nie zmienił się,

e)  błędne ustalenie, że sytacja finansowa pozwanego, który jest mężczyzna jest znacznie lepsza od sytuacji powódki.

Mając powyższe na uwadze strona powodowa wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz powódki kwoty 400 złotych tytułem obowiązku alimentacyjnego płatnych do dnia 10 każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat, ewentualnie o uchylenie powyższego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie na rzecz pełnomocnika kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, które nie zostały pokryte.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja wniesiona przez pozwaną nie jest uzasadniona i skutkuje jej oddaleniem.

Według Sądu Okręgowego rozważania prawne przytoczone w uzasadnieniu przez Sąd Rejonowy są prawidłowe i znajdują potwierdzenie w przeprowadzonych w sprawie dowodach.

Na początku rozważą Sąd Okręgowy zwrócił uwagę na treść przytoczonego art. 60 k.r.o. Otóż istnienie obowiązku alimentacyjnego pomiędzy byłymi małżonkami jest czymś wyjątkowym, dlatego też art. 60 § 3 k.r.o. wprowadza dwie szczególne przyczyny wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego, czyli zawarcie przez małżonka uprawnionego nowego małżeństwa oraz upływ 5 lat od orzeczenia rozwodu. Na gruncie art. 60 § 3 k.r.o. Sąd może przedłużyć, na żądanie małżonka uprawnionego, ze względu na wyjątkowe okoliczności, termin pięcioletni.

Żądanie przedłużenia może być zgłoszone w odrębnym powództwie (uchwała SN z 26 lutego 1970 r., III CZP 109/69, OSNCP 1970, nr 10, poz. 181), bądź też jak uznał SN żądanie przedłużenia czasu trwania obowiązku alimentacyjnego może być połączone w jednym pozwie z żądaniem zasądzenia świadczeń alimentacyjnych. Zgodnie z wyrokiem SN z 28 stycznia 1999 r., przedłużenie pięcioletniego terminu, przewidzianego w art. 60 § 3 k.r.o., może nastąpić tylko wtedy, gdy wyjątkowe okoliczności, wymienione w tym przepisie, powstały przed upływem 5 lat od orzeczenia rozwodu (III CKN 1041/98, OSNC 1999, nr 9, poz. 149). „Początkową datę płatności alimentów zasądzonych na podstawie art. 60 k.r.o. w wyroku orzekającym rozwód stanowi data uprawomocnienia się tego wyroku” (orzeczenie SN z 26 marca 1969 r., III CZP 16/69, OSN 1969, poz. 211).

W przedmiotowej sprawie jak prawidłowo ustalił Sąd Rejonowy pięcioletni termin upłynął w marcu 2016 roku. A. U. nie miała natomiast zasądzonego na swoją rzecz obowiązku alimentacyjnego. Jak wynika z analizy pism procesowych w żadnym piśmie ani powódka, ani jej pełnomocnik nie sformułowali roszczenia o przedłużenie pięcioletniego terminu trwania obowiązku alimentacyjnego między byłymi małżonkami. W kwestii tej za stanowiskiem Sądu Najwyższego wskazać należy, iż nieuzyskanie z mocy wyroku sądowego przedłużenia terminu pięcioletniego, o którym mowa w art. 60 § 3 zdanie drugie Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, powoduje wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego rozwiedzionego małżonka. Sąd nie jest natomiast władny orzekać ponad żądanie strony, tym bardziej, gdy jest ona reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika ( wyrok SN z dnia 22 stycznia 2009 r, II UK 135/08).

Zauważyć również należy, że zgodnie z orzeczeniem SN przedłużenie 5-letniego terminu przewidzianego w art. 60 § 3 k.r.o. może nastąpić tylko wtedy, gdy wyjątkowe okoliczności, wymienione w tym przepisie, powstały przed upływem 5 lat od orzeczenia rozwodu (wyrok SN III CKN 1041/98 OSNC 1999/9/149). Natomiast jak wynika z zebranego materiału dowodowego, trudno mówić o znaczącym pogorszeniu się sytuacji finansowej powódki po marcu 2016 roku, bowiem okoliczności dotyczące jej złego stanu finansowego nie uległy znaczącemu pogorszeniu i jak podkreślała strona powodowa trwały już wcześniej i trwają, na co wskazują także akta II RC 246/15 i III Rc 236/16. Natomiast jeśli uznać za nagłe i znaczące pogorszenie jej sytuacji okoliczność pobytu w szpitalu związaną z leczeniem z powodu ostrej niewydolności nerek, kamicy dolnych dróg moczowych, to miało ono miejsce w maju 2017 roku, a więc już po upływie 5 letniego okresu. Dlatego też Sąd Okręgowy nie uznał argumentacji strony powodowej złożonej w apelacji.

Orzekając o wysokości wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu Sąd Okręgowy wziął pod uwagę, że dla powódki A. U. ustanowiono adwokata z urzędu. W apelacji strony powodowej adwokat powódki złożył wniosek o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Mając powyższe na uwadze Sąd w pkt 2 wyroku przyznał adwokatowi stosownie do przepisów kwotę kosztów zastępstwa procesowego 1 660,50 zł.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSR Anna Strzelczyk