Portal Orzeczeń

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 18 lipca 2019 roku po rozpoznaniu sprawy z powództwa (...) z siedzibą w W. przeciwko M. M. o zapłatę zasądza od pozwanej M. M. na rzecz powoda(...) z siedzibą w W. kwotę 64 470,79 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, naliczonymi od dnia 16 kwietnia 2018 r. do dnia zapłaty oraz zasądził od pozwanej M. M. na rzecz powoda (...)z siedzibą w W. kwotę 6 223 złote tytułem zwrotu kosztów procesu.

Podstawę powyższego wyroku stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

Pozwaną M. M. wiązała z powodem (...)z siedzibą w W. umowa kredytu konsolidacyjnego zawarta w dniu 06 lipca 2015 r., numer umowy (...).

Na podstawie przedmiotowej umowy pozwanej udzielony został kredyt w łącznej wysokości 77 727,10 złotych z przeznaczeniem na potrzeby konsumpcyjne pozwanej (kwota 21 000 złotych), na spłatę kosztów kredytu - opłaty przygotowawczej (kwota 10 096,75) oraz na spłatę określonych, szczegółowo wymienionych zobowiązań pozwanej w innych bankach. W umowie zawarte zostało oświadczenie M. M., iż na chwilę zawierania przedmiotowej umowy, całkowite zadłużenie pozwanej z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek wobec banków i innych instytucji wynosiło 179 963,44 złotych.

Pozwana M. M. na podstawie przedmiotowej umowy poza obowiązkiem zwrotu opłaty przygotowawczej, zobowiązała się do zapłaty odsetek od udzielonego jej kredytu w łącznej wysokości 21 246,95 złotych (całkowita kwota do zapłaty obciążająca pozwaną w umowie określona została na kwotę 98 974,05 złote).

Udzielny pozwanej kredyt miał zostać przez nią spłacony w 120 równych miesięcznych ratach, płatnych do dnia 5 każdego miesiąca.

Z uwagi na powstałe zaległości w regulowaniu rat pożyczki w miesiącach wrześniu, październiku i listopadzie 2017 r., skierowane zostały do pozwanej wezwania do zapłaty.

W dniu 04 stycznia 2018 r. powód dokonał warunkowego wypowiedzenia umowy kredytowej. Stosowne pismo skierowane do M. M. nie zostało przez nią odebrane.

W przedmiotowym piśmie bank wskazał, iż dokonuje wypowiedzenia umowy z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia z zastrzeżeniem, iż jeśli pozwana dokona spłaty istniejącego zaległego zobowiązania (określonego w piśmie na kwotę 1 973,55 złote), wypowiedzenie stanie się nieskuteczne a umowa zawarta pomiędzy stronami będzie kontynuowana na dotychczasowych zasadach.

Z uwagi na brak jakiejkolwiek reakcji ze strony pozwanej w dniu 16 kwietnia 2018 r. (...) z siedzibą w W. wystawił przeciwko pozwanej bankowy tytuł egzekucyjny, numer (...).

Z tytułu tego wynikało, iż na dzień jego wystawiania pozwaną obciążało wobec banku wymagalne zadłużenie w łącznej wysokości 64 470,79 złotych, w tym niespłacony kapitał w kwocie 62 878,36 złotych, odsetki umowne w kwocie 1 055,40 złotych oraz odsetki umowne za opóźnienie w kwocie 537,03 złotych.

Sąd Rejonowy zważył, iż powództwo strony powodowej jest w pełni uzasadnione.

Zawarta pomiędzy stronami umowa pożyczki stanowi umowę o kredyt konsumencki w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Bezspornym w przedmiotowej sprawie jest, iż M. M. wiązała z powodem (...) z siedzibą w W. umowa kredytu konsolidacyjnego zawarta w dniu 06 lipca 2015 r. Na jej podstawie pozwanej udzielony został kredyt w łącznej kwocie 77 727,10 złotych z przeznaczeniem przede wszystkim na spłatę określonych, szczegółowo wymienionych zobowiązań pozwanej w innych bankach - kwota 29 594,65 złote oraz na potrzeby konsumpcyjne pozwanej - kwota 21 000 złotych. Na marginesie Sąd zauważa - co wprost wynika z zawartej pomiędzy stronami umowy, iż całkowite zadłużenie pozwanej z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek wobec innych banków i innych instytucji wynosiło 179 963,44 złotych.

Nie budzi również wątpliwości, iż pozwana M. M. nie wywiązała się z postanowień zawartej umowy kredytowej i nie regulowała rat w stosownych terminach, co doprowadziło do powstania określonych zaległości. W konsekwencji, z uwagi na brak reakcji pozwanej na kierowane do niej przez bank wezwania do zapłaty doprowadziło to do wypowiedzenia w styczniu 2018 r. umowy kredytowej (stosowne pismo skierowane do M. M. nie zostało przez nią odebrane). Zauważyć należy, iż w przedmiotowym piśmie bank dał pozwanej kolejną szansę na spłatę zadłużenia, które wówczas nie przekraczało 2 000 złotych, wskazując, iż dokonuje wypowiedzenia umowy z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia z zastrzeżeniem, iż jeśli pozwana dokona spłaty istniejącego zaległego zobowiązania, wypowiedzenie stanie się nieskuteczne a umowa zawarta pomiędzy stronami będzie kontynuowana na dotychczasowych zasadach.

Również jednak i to pismo nie spowodowało jakiejkolwiek reakcji ze strony pozwanej, co dało bankowi możliwość wystawienia w dniu 16 kwietnia 2018 r. bankowego tytuł egzekucyjnego, z którego wynikało, iż na dzień jego wystawiania pozwaną obciążało wobec banku wymagalne zadłużenie w łącznej wysokości 64 470,79 złotych (w tym niespłacony kapitał w kwocie 62 878,36 złotych, odsetki umowne w kwocie 1 055,40 złotych oraz odsetki umowne za opóźnienie w kwocie 537,03 złotych).

Powyższe okoliczności jednoznacznie świadczą, iż strona powodowa przed wytoczeniem do Sadu powództwa o zapłatę, wywiązała się z postanowień zawartej z pozwaną umowy kredytowej, kierując do niej wezwania do zapłaty oraz dokonując skutecznego wypowiedzenia umowy kredytowej.

Wysokość kwoty której zasądzenia od M. M. domagała się strona powodowa zdaniem Sądu jest bezsporna i wynika (zarówno w zakresie należności głównej oraz odsetek) z dołączonych do pozwu dokumentów, który strona pozwana skutecznie nie zakwestionowała.

Zdaniem Sądu wbrew stanowisku pozwanego brak jest podstaw do kwestionowania obciążania M. M. opłatą przygotowawczą w kwocie 10 096,75 złotych. Zawierając przedmiotową umowę pozwana niewątpliwie była świadoma kosztów z nią związanych, zarówno co do opłaty przygotowawczej, jak i odsetek od udzielonego kredytu. Zawarcie przedmiotowej umowy kredytowej było wyrazem swobodnej woli pozwanej. Nikt pozwanej nie zmuszał do zawarcia umowy kredytowej. W sytuacji gdy pozwana zapoznała się ofertą banku, gdyby uznała iż koszty związane z zawartą umową są w jej ocenie zbyt wysokie, wygórowane mogła umowy nie podpisywać. Zauważyć zresztą należy, iż jeszcze po jej podpisaniu pozwana mogła skonsultować się z prawnikiem i ewentualnie w terminie 14 dni od umowy odstąpić. Tymczasem, aż do maja, czerwca 2017 r. a więc przez okres prawie dwóch lat obowiązywania umowy pozwana co miesiąc regulowała stosowne raty udzielonego jej kredytu, nie zgłaszając jakichkolwiek wątpliwości do co wysokości rat kredytu.

Sąd mając na uwadze wysokość udzielonego pozwanej kredytu, jego przeznaczenie, ryzyko z nim związane (które jak pokazuje niniejsza sprawa okazało się bardzo wysokie) oraz przewidywany czas obowiązywania umowy nie podziela argumentów strony pozwanej, iż kwota z tytułu opłaty przygotowawczej jest zbyt wygórowana i nieadekwatna do postanowień zawartej umowy.

W tej sytuacji mając na uwadze powyższe okoliczności, zasadnym było zasądzenie od M. M. na rzecz strony powodowej całej kwoty dochodzonej przedmiotowym pozwem i dlatego też Sąd orzekł jak w punkcie pierwszym wyroku. Na marginesie Sąd podnosił, iż nie miał możliwości przesłuchania pozwanej na okoliczności podniesione przez nią w sprzeciwie, tak aby dokonać weryfikacji jej zarzutów, gdyż M. M. prawidłowo powiadomiona o terminie rozprawy nie stawiła się.

O kosztach procesu (punkt drugi wyroku), Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z ogólną zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, zaś na zasądzoną kwotę w wysokości 6 223 złote składa się opłata sądowa od pozwu oraz wynagrodzenie pełnomocnika strony powodowej wraz z opłatą skarbową za pełnomocnictwo.

Powyższy wyrok zaskarżyła pozwana w całości.

Apelacja zredagowana przez profesjonalnego pełnomocnika zaskarżonemu wyrokowi zarzuca:

1)  naruszenie przepisu prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów przedstawionych przez powoda poprzez przyjęcie, że roszczenie powoda z umowy pożyczki nr (...) z dnia (...) r. było wymagalne na dzień wytoczenia powództwa, podczas gdy strona pozwana kwestionowała fakt wypowiedzenia umowy kredytu, a powód nie zaoferował w postępowaniu przed Sądem I instancji żadnych dowodów na powyższą okoliczność;

2)  naruszenie przepisu prawa materialnego, tj. art. 75 w zw. z art. 75 c ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2187 z późn. zm.) poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że (...). skutecznie wypowiedział umowę nr (...) z dnia (...) r. zawartej pomiędzy powodem a pozwaną, podczas gdy (...) przed dokonaniem wypowiedzenia, nie pouczył o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych, wniosku o restrukturyzację zadłużenia, ergo strona powodowa nie spełniła warunków do których uzależniona była skuteczność wypowiedzenia umowy kredytowej przewidzianych w powyżej wskazanych przepisach, a w szczególności strona powodowa w wezwaniu do zapłaty nie poinformowała kredytobiorcy o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia, a także nie wyznaczyła pozwanej w wezwaniu do zapłaty terminu nie krótszego niż 14 dni roboczych na dokonanie spłaty;

3)  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 75 c ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe poprzez ich niezastosowanie, polegające na uznaniu, że oświadczenie o wypowiedzeniu zawartej z Pozwaną umowy pożyczki było czynnością ważną i skutecznie dokonaną, podczas gdy wypowiedzenie umowy pożyczki nie było poprzedzone czynnościami opisanymi w art. 75c ustawy - Prawo bankowe, a więc były sprzeczne z regulacją art. 75c ust. 2 ustawy - Prawo bankowe w konsekwencji czego kwota zadłużenia z tytułu kredytowych, zdaniem Sądu I instancji były wymagalne, podczas gdy pozwana nie została poinformowana w wezwaniu do zapłaty o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia, a strona powodowa nie wyznaczyła pozwanej w wezwaniu do zapłaty terminu nie krótszego niż 14 dni roboczych na dokonanie spłaty;

4)  naruszenie przepisu prawa materialnego, tj. art. 75 c ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe poprzez przyjęcie, że połączenie w jednym piśmie wezwania do uregulowania należności, oświadczenia o wypowiedzeniu pożyczki oraz informacji o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację czyni oświadczenie o wypowiedzeniu jednoznacznym, podczas gdy przedmiotowe wypowiedzenie nie jest zgodne z przepisami ustawy - Prawo Bankowe, które wprowadzają wymóg skierowania do kredytobiorcy w pierwszej kolejności wezwania do zapłaty wraz z wnioskiem o restrukturyzację zadłużenia, a następnie dopiero dają Bankowi możliwość wypowiedzenia umowy kredytu.

Apelująca wnosiła o:

a)  zmianę wyroku w całości i oddalenie powództwa w całości;

b)  zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego wg norm przepisanych za obie instancje;

c)  dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zaświadczenia nr 86/2019 r. z dnia 21 sierpnia 2019 r. na okoliczność wysokości, należności, wyegzekwowanych od pozwanej w toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego w B. Ł. W. na podstawie nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie, VI Wydział Cywilny, z dnia 25 kwietnia 2018 r., sygn. akt VI Nc-e 680728/18 z powództwa (...) przeciwko pozwanej, z uwagi na to, że pozwana uzyskała zaświadczenie od pracodawcy dopiero po wydaniu wyroku w postępowaniu przed Sądem I instancji, po myśli art. 381 k.p.c.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik powoda w związku z częściową spłatą zobowiązania ograniczył powództwo do kwoty 58.577,77 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od tej kwoty od dnia 02.01.2019r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu. W pozostałym zakresie cofnął powództwo wraz z zrzeczeniem się roszczenia. Wnosił o oddalenie apelacji oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie apelacyjne.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanej jest częściowo uzasadniona.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy jest w istocie bezsporny. Jest niekwestyjne, że pozwana zawarła umowę pożyczki, która do chwili obecnej nie jest w całości spłacona.

Przedmiotem sporu jest natomiast czy i w jakiej części dochodzone pozwem roszczenie jest wymagalne. Sąd Rejonowy podzielając w tej mierze stanowisko strony powodowej uznał, że doszło do skutecznego rozwiązania umowy z zachowaniem trzydziestodniowego okresu wypowiedzenia. Na tę okoliczność powołał się na pismo z dnia 5 stycznia 2018r. nazwane warunkowym wypowiedzeniem umowy pożyczki Nr (...) (por. k. 116).

Kwestią zasadniczą jest, czy pismo zawierające wypowiedzenie w/w umowy było skutecznie doręczone pożyczkobiorcy. Jest poza sporem, że doręczenia dokonano na adres niewłaściwy tj. już nieaktualny w dacie skierowania wypowiedzenia do pozwanej. Zgodnie z dyspozycją art. 61 kc skuteczność każdego doręczenia oświadczenia woli liczy się od chwili, w której adresat mógł zapoznać się z jego treścią. Z powyższego unormowania wypływa więc wniosek, że w sytuacji, w której bank dokonywał doręczeń takowych pism na nieaktualny adres, brak jest możliwości uznania, że w ogóle doszło do skutecznego doręczenia oświadczenia woli., obejmującego wypowiedzenie umowy (por. np. wyrok SN z 26.01.2017r.IICSR 209/16).

Wszelkie wcześniejsze uzgodnienia obydwu stron wskazujące na możliwość uznania doręczenia za skuteczne na poprzedni adres znany bankowi, jeżeli klient banku nie podał nowego aktualnego miejsca zamieszkania nie mają jurydycznego znaczenia.

Odmienny pogląd prowadziłby bowiem do akceptacji stanowiska, że fikcja prawna w zakresie doręczeń sądowych, jak to ma miejsce w postępowaniu cywilnym przez awizo rozciąga się także na postępowanie, które waloru sądowego nie posiada.

Już chociażby ta przyczyna uniemożliwia w realiach niniejszej sprawy przyjęcie, że doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy kredytu.

Gdyby jednak tego zapatrywania nie podzielić to nadal pozostaje aktualny ten pogląd judykatury w myśl, którego jednostronne oświadczenie woli ważkie z punktu widzenia interesów strony nie powinno być dokonywane pod warunkiem. Uważa się bowiem, że zastrzeżenie warunku wywołać może u kontrahenta, zwłaszcza że jest nim konsument o pozycji słabszej niż instytucja bankowa, wątpliwość co do treści oświadczenia woli i jego skutkach prawnych (por. np. wyrok Sn z 29.04.2009r. IICSK 614/08 OSNC 2018/2/32). W wyroku z dnia 14 maja 2015 roku wydanym w sprawie I ACa 16/15 Sąd Apelacyjny w Szczecinie stanął na stanowisku, że połączenie w jednym piśmie wezwania do uregulowania należności i jednocześnie przyjęcie, że stanowi ono wypowiedzenie na wypadek niezadośćuczynienia powyższemu obowiązkowi czyni iluzorycznym postępowanie upominawcze o wypowiedzenie umowy kredytu.

Podnieść należy, że stanowisko to koresponduje z poglądem wyrażonym w nauce prawa (por. np. K. Osajda, Komentarz do art. 89 kc, H. Pietrykowski, komentarz do art. 89) oraz z zapatrywaniem wyrażonym przez SN i sądy powszechne (por. np. wyrok SN z 29.04.2009r. IICSR 614/08, wyrok SA w Gdańsku z 11.03.2014r., IACo 812/13 Legalis).

Reasumując, na aprobatę zasługuje stanowisko, że wypowiedzenie umowy jako jednostronne oświadczenie woli o charakterze prawno-kształtującym, nie może zostać uczynione z zastrzeżeniem warunku. Dopuszczenie takiej możliwości pozostawałoby w sprzeczności z istotą tego rodzaju czynności, której celem jest definitywne utrzymanie łączącego strony stosunku prawnego.

W orzecznictwie można znaleźć także pogląd odmienny (por. np. wyrok SA w Katowicach z dnia 23.01.2018r. VAGa 49/18, Legalis). Podkreśla się, że zastosowanie warunku to rezultat autonomii stron oraz swobody umów w zakresie przesłanki określonej przepisem art. 353 ^{( 1 )}kc. Nie zwalnia to sądu od oceny i badania w aspekcie normatywnej konstrukcji warunku przewidzianej w przepisie art. 89 kc. (por. postanowienie SN z 22.03.2013r. III CZP83/12, OSNC 2013/11/132).

Warunek co do zasady może być elementem oświadczenia banku w przedmiocie wypowiedzenia umowy kredytowej, ale tylko w sytuacji gdy – co jest wcześniej podnoszono – nie prowadzi do zaskoczenia kredytobiorcy i sama czynność nie ma charakteru nagłej. Chodzi więc o taką sytuację, w której w całości podmiot udzielający kredytu spełnił powinności składające się na wyczerpanie postępowania upominawczego, którego elementem jest m.inn. zaoferowanie wcześniej możliwości skorzystania z kredytu konsolidacyjnego (por. wyrok SN z 8.09.2016r. IIICSR 750/15 i przytoczone tamże stanowisko judykatury).

Tak pojmowane postępowanie likwidacyjne w niemniejszej sprawie nie było zrealizowane. Powyższe oznacza, że w realiach sprawy konstrukcja pisma stanowiącego wypowiedzenie umowy jest nie do zaakceptowania.

Biorąc powyższe pod uwagę należało ocenić dochodzone pozwem roszczenie w ramach wykonania umowy. Skoro umowa nie została skutecznie wypowiedziana, to nadal obowiązuje.

Zwrotowi a więc zasądzeniu podlegają jedynie te raty kredytu, które już są wymagalne. Brak natomiast podstaw do uwzględnienia powództwa w takim zakresie, w jakim dotyczy to pozostałych rat – jeszcze niewymagalnych. Ażeby te grupy rat precyzyjnie ustalić i rozdzielić od siebie koniecznym było posiłkowanie się opinią biegłego z zakresu księgowości. Taki dowód został przeprowadzony w postępowaniu odwoławczym. Opinia ta i jej kilkukrotne uzupełnienie ilustruje w sposób bezsporny, że należnymi są raty w łącznej kwocie 19.116,67 złotych. Oczywiście każda z rat poczynając od dnia 5 lipca 2018 roku jest wymagalna – zgodnie z umową kredytową – w innej dacie. Dlatego też zasądzone sumy pieniężne uległy rozbiciu na cząstkowe zgodnie z ustalonym harmonogramem spłat.

Reasumując, stwierdzić należy że wskazane w apelacji zarzuty obrazy zaskarżonym wyrokiem prawa materialnego i procesowego odniosły skutek częściowo tj. w zakresie obniżenia zasądzonej przez sąd rejonowy zasądzonej sumy pieniężnej do kwoty 19.116,67 złotych (art. 386 § 1 kpc).

Brak natomiast było podstaw do uwzględnieniu apelacji w pozostałej części. Pogląd skarżącej ze powództwo jest niezasadnie w całości jest wadliwy. Nieskuteczne wypowiedzenie umowy kredytowej nie powoduje, że czynność ta nie obowiązuje. Trwa ona nadal i jej skutkiem jest min. to, że każdego kolejnego miesiąca w ściśle oznaczonej dacie staje się wymagalna kolejna rata kredytu, której nieuiszczenie może skutkować uruchomieniem kolejnego postępowania cywilnego. Nawet przyjęcie, że cała umowa jest nieważna nie zwalnia dłużnika od spełnienia świadczenia a to na podstawie art. 405 kc.

Mając zatem na względzie przedstawione rozważania należało orzec jak w sentencji wyroku (art. 385 kpc). O kosztach procesu rozstrzygnięto na podstawie art. 100 kpc stosunkowo je rozliczając.