Portal Orzeczeń

POSTANOWIENIE

Dnia 15 listopada 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSA w SO Arkadiusz Lisiecki (spr.)
Sędziowie:	SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSR del. Witold Uchroński
Protokolant:	st.sekr.sąd. Anna Owczarska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 listopada 2018 roku

sprawy z wniosku J. B., A. B., B. S. (1)

z udziałem (...) Spółki Akcyjnej w W.

o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia spadkowego i złożenie oświadczenia spadkowego

na skutek apelacji wnioskodawcy J. B.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 12 kwietnia 2018 roku, sygn. akt I Ns 809/17

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie drugim sentencji w ten sposób, iż zatwierdzić oświadczenie J. B. o uchyleniu się od skutków prawnych nie złożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku po spadkodawcy K. B., synu I. i H., zmarłym dnia (...) roku w P., tamże ostatnio stale zamieszkałym,

2.  ustalić, iż każdy z uczestników ponosi koszty postępowania odwoławczego związane ze swoim udziałem w sprawie.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSR Witold Uchroński

Sygn. akt: II Ca 719/18

UZASADNIENIE

W dniu 10 lipca 2017 r. B. S. (1), J. B. i A. B. wnieśli o zatwierdzenie oświadczenia wnioskodawców o uchyleniu się od skutków prawnych nie złożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku po zmarłym K. B. w chwili śmierci stale zamieszkałym w P. przy ulicy (...), a nadto wnioskodawcy wnieśli o odebranie zapewnień spadkowych – celem odrzucenia spadku.

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. zatwierdził oświadczenia wnioskodawców B. S. (1) i A. B. o uchyleniu się od skutków prawnych nie złożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku po spadkodawcy K. B., synu I. i H., zmarłym dnia (...) roku w P. i tam ostatnio stale zamieszkałym; oddalił wniosek J. B. oraz ustalił, iż każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Na terminie rozprawy w dniu 17 listopada 2017 r. Sąd Rejonowy odebrał od wnioskodawców oświadczenia spadkowe.

Pełnomocnik uczestnika – (...) S.A. wniósł o oddalenie wniosku.

Do czasu zamknięcia rozprawy wnioskodawcy i uczestnik postepowania podtrzymali swoje dotychczasowe stanowiska.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny: K. B. zmarł w dniu (...) r.

K. B. był bratem wnioskodawców B. S. (1), J. B. i A. B.. K. B. zamieszkiwał wspólnie z ojcem – I. B. oraz bratem J. B., był bezrobotny, pozostawał na utrzymaniu ojca. Ojciec wnioskodawców zmarł w 2013 r. K. B. był uzależniony od alkoholu, nie utrzymywał kontaktów z B. S. (1) i A. B..

B. S. (1) nie utrzymywała kontaktów z K. B., w mieszkaniu zajmowanym przez braci bywała wyłącznie wówczas kiedy odwiedzała ojca. B. S. (1) nie miał wiedzy, co do zobowiązań brata. Wnioskodawczyni nigdy nie mieszkała z braćmi i ojcem. B. S. (1) posiada adres zamieszkania przy ulicy (...) w P..

J. B. mieszkał wspólnie z K. B. i ojcem przy ulicy (...) w P.. Wnioskodawca jest pod tym adresem zameldowany. J. B. miał stały kontakt z bratem, na co dzień bracia rozmawiali ze sobą.

A. B. nie mieszkał wspólnie z braćmi i ojcem, posiadał własne mieszkanie przy ulicy (...) w P.. Od 8 lat wnioskodawca mieszka w Domu Pomocy Społecznej. W tym czasie nie miał żadnego kontaktu z bratem K. B., nie miał wiedzy, co do jego zobowiązań.

Na rozprawie w dniu 17 listopada 2017 r. B. S. (1), A. B. i J. B. złożyli oświadczenia o odrzuceniu spadku po K. B..

Mając tak poczynione ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy uznał, że wniosek zasługiwał na uwzględnienie.

W dacie zgonu spadkodawcy K. B., tj. dnia (...) r., a więc przed wejściem w życie z dniem 18 października 2015 r. nowelizacji przepisu art. 1015 § 2 k.c. – brak oświadczenia spadkobiercy w terminie określonym w art. 1015 § 1 k.c. był jednoznaczny z prostym przyjęciem spadku.

W ocenie Sądu Rejonowego, analiza zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego wskazuje na to, że przy zachowaniu należytej staranności wnioskodawczyni B. S. (2) i wnioskodawca A. B. nie mieli możliwości dowiedzenia się o długach spadkowych brata K. B., tak aby móc skutecznie w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedzieli się o tytule swojego powołania, odrzucić po nim spadek. Należy bowiem podkreślić, że B. S. (2) nie utrzymywała kontaktów z K. B. i nigdy wspólnie z bratem nie zamieszkiwała, zaś jej obecność w mieszkaniu, które zajmował spadkodawca wynikała wyłącznie z odwiedzin ojca. Podobnie A. B., nie miał kontaktu z bratem, którego ostatni raz widział przez wyjazdem do Domu Pomocy Społecznej, tj. około 8 lat temu, a nadto o jego śmierci dowiedział się po 2 latach. Ponad wszystko wskazać należy, iż kontakt ze spadkodawcą był utrudniony z uwagi na uzależnienie K. B. od alkoholu.

Wskazani wyżej wnioskodawcy nie mieli zatem żadnych możliwości, aby ustalić przedmiot spadku, w tym pozostałe długi.

Zdaniem Sądu Rejonowego nie ulega wątpliwości, że w przedmiotowej sprawie wnioskodawczyni B. S. (2) i A. B. zasadnie domagali się stwierdzenia uchylenia się od skutków prawnych nie złożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku.

Jednocześnie Sąd Rejonowy uznał, iż wnioskodawca J. B. nie wykazał, aby po jego stronie zaistniały okoliczności usprawiedliwiające uchylenie się od skutków prawnych nie złożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Podkreślić należy, iż wnioskodawca mieszkał wspólnie z K. B. i pozostawał z nim dobrych stosunkach, a zatem poprzez wspólne, codzienne funkcjonowanie J. B. winien posiadać wiedzę, co do przedmiotu sprawy. Faktyczne wspólne zamieszkiwanie wyklucza bowiem przesłankę braku utrzymywania kontaktów. Ponadto wnioskodawca w żaden sposób nie udowodnił okoliczności podnoszonej w uzasadnieniu wniosku, iż zamieszkiwał z konkubiną pod innym adresem niż adres zameldowania. Podkreślić w tym miejscu należy, iż w toku postępowania J. B. nie kwestionował faktu wspólnego, ciągłego zamieszkiwania z bratem, a nadto powyższe potwierdziły wyjaśnienia wnioskodawczyni oraz zeznania świadka.

W tym stanie rzeczy Sąd Rejonowy oddalił wniosek J. B. jako niezasadny.

W przedmiocie kosztów Sąd na zasadzie art. 520 § 1 k.p.c. orzekł, iż każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Wnioskodawca J. B. zaskarżył postanowienie w części.

W uzasadnieniu apelacji podniósł, że Sąd Rejonowy błędnie ustalił, iż zamieszkiwał wspólnie wraz z ojcem i bratem. O stałym zamieszkaniu nie może świadczyć fakt jego zameldowania ponieważ zamieszkiwał w mieszkaniu konkubiny. Jego wizyty w domu wiązały się z odwiedzinami ojca, w czasie wizyt brat był zawsze pijany i nie mógł nim rozmawiać na temat jego finansów.

Wskazując na powyższe wnosił o uwzględnienie wniosku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje; apelacja jest uzasadniona.

Z poczynionych prawidłowo przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych wynika, że spadkodawca K. B. był osobą nie pracującą, bez majątku i uzależnioną od alkoholu.

Wnioskodawca J. B., tak jak i jego rodzeństwo nie zamieszkiwał wraz z ojcem i bratem K.. Jak wskazał w uzasadnieniu wniosku zamieszkiwał wraz z konkubiną pod innym adresem, ale był tylko zameldowany w miejscu zamieszkiwania spadkodawcy. Przyznał, że odwiedzał ojca, ale z bratem nie rozmawiał nigdy na temat jego długów.

W świetle tak poczynionych ustaleń faktycznych uznać należy, że również wnioskodawca J. B. nie miał możliwości, aby ustalić stan spadku. Skoro zmarły jego brat nie pracował, nie miał majątku, był uzależniony od alkoholu w wyniku czego kontakt z nim był utrudniony, to zgodzić się należy z wnioskodawcą, iż nie miał możliwości powzięcia wiadomości o ewentualnych długach brata.

W najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego zgodnie jest przyjmowane, że w wypadkach wyjątkowych, w szczególności gdy za nieodebranie w terminie oświadczenia spadkobierca nie ponosi winy, sąd może nie uwzględnić upływu tego terminu przez wzgląd na zasady współżycia społecznego – art. 5 k.c. ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12.04.2018 r., w sprawie II CSK 485/17, Legalis numer 1744110; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15.03.2018 r., w sprawie III CZP 110/17, Leglis numer 1770783).

Stanowisko w/w Sąd Okręgowy w składzie niniejszym w pełni podziela.

Zdaniem Sądu II instancji w sprawie niniejszej zachodzi także w przypadku J. B. wyjątkowy wypadek, gdzie w/w nie ponosi ze względu na zasady współżycia społecznego winy za niezłożenie w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku.

W tym stanie rzeczy zaskarżone postanowienie zostało wydane z obrazą prawa materialnego i dlatego na podstawie art. 386§ 1 k.p.c. Sąd Okręgowy dokonał zmiany pkt 2 i orzekł jak w sentencji.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSR Witold Uchroński