Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 października 2023 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:

Sędzia Paweł Hochman

po rozpoznaniu w dniu 18 października 2023 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) z siedzibą w P.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 23 czerwca 2023 r. sygn. akt I C 913/22

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą z W. na rzecz powoda (...) z siedzibą w P. kwotę 1800,00 (jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą z odsetkami w wysokości określonej w ustawie za czas po upływie tygodnia od dnia doręczenia wyroku do dnia zapłaty.

Paweł Hochman

Sygn. akt II Ca 747/23

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 23 czerwca 2023 roku Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim po rozpoznaniu sprawy z powództwa(...) z siedzibą w P. przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o zapłat zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda (...) kwotę 34 581,50 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 30 czerwca 2022 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 5 347, 00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Podstawę powyższego wyroku stanowiły następujące ustalenia faktyczne Sąd pierwszej instancji:

W dniu 19 marca 2022 r. doszło do kolizji drogowej, w wyniku której uszkodzeniu uległ pojazd marki B. o nr rej. (...). Pojazd stanowił współwłasność D. M. i M. T.. Użytkownikiem pojazdu i jednocześnie poszkodowanym z tytułu niemożności korzystania z uszkodzonego pojazdu marki B. o nr rej. (...) był M. T.. Pojazd sprawcy zdarzenia posiadał ważne ubezpieczenie OC zawarte z pozwanym ubezpieczycielem. W dniu 19 marca 2022 r. D. M. upoważnił M. T. do załatwienia wszelkich spraw związanych ze szkodą komunikacyjną z dnia 19 marca 2022 r. na pojeździe marki B. o nr rej. (...) w jego imieniu, w tym wnoszenia roszczeń, otrzymywania informacji, wypożyczenia pojazdu zastępczego, podpisywania wszystkich dokumentów związanych z odszkodowaniem, w szczególności cesji wierzytelności odszkodowania za pojazd zastępczy, łącznie z możliwością udzielenia dalszych upoważnień.

W dniu 19 marca 2022 r. poszkodowany M. T. wynajął u powoda pojazd zastępczy marki A. (...) o nr rej. (...) na czas likwidacji szkody. W tym samym dniu pojazd został poszkodowanemu wydany. Pojazd zastępczy został zwrócony w dniu 26 maja 2022 r. Koszt wynajmu pojazdu zastępczego marki A. (...) wynosił 450 zł netto za dobę (553,50 zł brutto). Poszkodowany korzystał z wynajętego auta w takim samym zakresie, jak uprzednio z uszkodzonego w wyniku przedmiotowego zdarzenia auta – służył mu do dojazdów do miejsca świadczenia pracy oraz realizacji czynności życia codziennego, w tym dojazdów do sklepów, lekarzy, rodziny, znajomych. Najem pojazdu u powoda miał charakter bezgotówkowy. Rozliczenie stron miało nastąpić w wyniku przeniesienia wierzytelności z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego. Najem nie obejmował limitu kilometrów, nie wiązał się z: obowiązkiem zapłaty kaucji, udziałem własnym w ewentualnej szkodzie w pojeździe.

W dniu 19 marca 2022 r. poszkodowany zawarł też z powodem (...)umowę cesji, na podstawie której przelał na jego rzecz wierzytelność – prawo do zwrotu kosztów z tytułu najmu pojazdu zastępczego, jaką posiadał wobec pozwanego w związku z uszkodzeniem pojazdu marki B. o nr rej. (...).

W dniu 19 marca 2022 r. M. T. upoważnił powoda do prowadzenia działań w zakresie likwidacji uszkodzeń w/w pojazdu tj. ustalenia kosztów naprawy, zakresu szkody, wartości pojazdu przed i po zdarzeniu, negocjacji co do wysokości należnego odszkodowania, otrzymywania informacji o brakujących dokumentach niezbędnych do wypłaty odszkodowania za uszkodzenia pojazdu, składania wyjaśnień, otrzymywania wszelkich informacji i działań związanych z wynajmem pojazdu zastępczego.

Powód, działając w imieniu poszkodowanego w dniu 19 marca 2022 r. dokonał zgłoszenia szkody pozwanemu na formularzu poprzez e-mail. Powód jako dane zgłaszającego i dane kontaktowe wskazał adres korespondencyjny: ul. (...), (...)-(...) P. oraz telefon kontaktowy nr: (...). Powód wskazał ponadto, że adres poczty, z którego wysłane zostało zgłoszenie szkody, służy wyłącznie do zgłoszenia szkody i nie będzie mógł się zapoznać z wiadomościami zwrotnymi. Powód w wiadomości e-mail z dnia 19 marca 2022 r. zwrócił się do pozwanego o udostępnienie pojazdu zastępczego i kontakt w tym celu pod nr (...) w ciągu 24h, w przeciwnym przypadku najem będzie realizowany/kontynuowany na zasadach rynkowych.

W dniu 21 marca 2022 r. Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna w W. zleciła najem pojazdu zastępczego (...) Spółce Akcyjnej w W..

W dniu 23 marca 2022 r. odbyły się pierwsze oględziny uszkodzonego pojazdu. W dniu 25 marca 2022 r. powód zwrócił się do pozwanego o przesłanie wyliczenia szkody po przeprowadzonych oględzinach pojazdu na adres e-mail (...). W dniu 29 marca 2022 r. powód ponownie zwrócił się z zapytaniem do pozwanego o wyliczenie szkody. W dniach 31 marca 2022 r. oraz 4, 5 i 7 kwietnia powód kolejny raz zwrócił się do pozwanego o przesłanie wyliczenia wysokości szkody po przeprowadzonych oględzinach na adres e-mail (...).

W dniu 8 kwietnia 2022 r. pozwany w odpowiedzi na wiadomości powoda wskazał, że wyliczenie i związana z tym propozycja zostały przesłane na adres z którego dokonano zgłoszenia szkody (...) Powód odpisał, iż wskazany adres e-mail nigdy nie został podany jako adres e-mail do kontaktu.

W dniu 11 kwietnia 2022 r. pozwany przesłał powodowi kosztorys naprawy, w którym oszacowano jej wartość na kwotę 15.118,05 zł. W dniu 12 kwietnia 2022 r. powód poinformował, iż poszkodowany nie ma możliwości naprawienia pojazdu za wskazaną kwotę odszkodowania, w związku z czym poprosił o wskazanie (...) serwisu (...), który dokona naprawy uszkodzonego pojazdu. W dniu 14 kwietnia 2022 r. powód ponownie zwrócił się z prośbą o wskazanie (...) serwisu (...), gdzie poszkodowany będzie mógł naprawić pojazd, ponieważ wyliczona kwota nie wystarczy na pokrycie kosztów naprawy pojazdu, prosząc o pilną interwencję w sprawie, gdyż poszkodowany chciałby jak najszybciej rozpocząć naprawę swojego pojazdu. W dniu 15 kwietnia 2022 r. powód ponownie skierował do pozwanego powyższą prośbę wraz z ponagleniem i informacją, iż uniemożliwia on podjęcie działań w zakresie naprawy pojazdu.

W dniu 21 kwietnia 2022 r. powód w związku z brakiem odpowiedzi na kierowane zapytania, poinformował, iż poszkodowany we własnym zakresie decyduje się na transport uszkodzonego pojazdu do serwisu (...) w Ł., któremu zostanie zlecona bezgotówkowa naprawa samochodu. W dniu 25 kwietnia 2022 r. pozwany poinformował powoda, iż wiek pojazdu nie uzasadnia pokrycia kosztów naprawy w (...), w związku z czym może zaproponować warsztat, który nie posiada takiego statusu. W dniu 27 kwietnia 2022 r. pozwany zaproponował warsztat (...) R. K. w S.. Powód w wiadomości e-mail z dnia 28 kwietnia 2022 r. poinformował pozwanego, że od wskazanego serwisu otrzymał informację, iż nie wykonuje naprawy zgodnie z kalkulacją pozwanego, a sporządza własny kosztorys, na podstawie którego będzie naprawiać auto wobec czego poszkodowany zlecił naprawę w autoryzowanym serwisie obsługi.

W dniu 27 kwietnia 2022 r. poszkodowani D. M. i M. T. zlecili naprawę bezgotówkową pojazdu marki B. o nr rej. (...) w (...) Spółce jawnej w Ł. – autoryzowanym serwisie obsługi pojazdów marki B..

W dniu 29 kwietnia 2022 r. serwis (...) w związku z nieuwzględnieniem wszystkich uszkodzeń pojazdu zgłosił konieczność wykonania oględzin dodatkowych, które odbyły się w dniu 5 maja 2022 r. Po ponownych oględzinach pojazdu pozwany ustalił wysokość kosztów naprawy na kwotę 16.788,04 zł.

W dniu 6 maja 2022 r. serwis naprawczy przesłał pozwanemu do akceptacji kosztorys naprawy, który pozwany zweryfikował w dniu 11 maja 2022 r. W dniu 25 maja 2022 r. (...) Spółka jawna w Ł. zakończyła naprawę pojazdu i wezwała pozwanego do zapłaty wynikłych z niej kosztów na podstawie przedstawionych faktur.

Pojazd marki B. o nr rej. (...) po zdarzeniu z dnia 19 marca 2022 r. był niejezdny, został odholowany na posesję należącą do rodziny poszkodowanego M. T. przy ul. (...) w P., gdzie oczekiwał na oględziny oraz naprawę. Poszkodowany M. T. pilnie potrzebował pojazdu zastępczego z uwagi na obowiązki służbowe – jego praca polega na zdobywaniu klientów dla zagranicznych firm, co wiąże się z częstymi spotkaniami i wyjazdami. Poszkodowany wynajął pojazd zastępczy od powoda z polecenia znajomych oraz właściciela firmy holującej pojazd z miejsca zdarzenia. M. T. nie skorzystał z propozycji najmu pojazdu zastępczego od ubezpieczyciela ze względu na przedstawione mu warunki najmu w wypożyczalni (...). Warunki najmu pojazdu zastępczego u powoda były korzystniejsze dla poszkodowanego niż warunki najmu pojazdu zastępczego we wskazanej wypożyczalni współpracującej z pozwanym m.in. w zakresie odpowiedzialności za szkody w pojeździe wynajętym. Powód poinformował wypożyczalnię (...) o przyczynach niezaakceptowania warunków najmu przez poszkodowanego telefonicznie. Poszkodowany chciał by naprawa jego pojazdu została przeprowadzona w autoryzowanym serwisie obsługi pojazdów marki B. z użyciem części oryginalnych, gdyż pojazd nie był wcześniej uszkodzony w (...) i składał się z oryginalnych części.

(...) (...) wypożyczalni (...) przewidywały odpowiedzialność najemcy za szkodę m.in. w przypadku ucieczki prowadzącego pojazd z miejsca wypadku lub kolizji, złożenia nieprawdziwego oświadczenia co do miejsca, czasu, okoliczności i przyczyn powstania szkody, kierowania pojazdem w stanie po zażyciu narkotyków lub środków psychotropowych, pod wpływem alkoholu oraz bez ważnego prawa jazdy, wyjazdu pojazdem poza terytorium Rzeczypospolitej bez zgody wynajmującego, niedopełnienia przez najemcę obowiązków wymaganych przez ubezpieczyciela, skutkujących odmową wypłaty odszkodowania z winy najemcy, przekroczenia dopuszczalnej prędkości lub ładowności pojazdu lub innego naruszenia przepisów o ruchu drogowym, obowiązujących w miejscu wystąpienia wypadku lub kolizji. Zakres ubezpieczenia nie obejmował również kradzieży samochodu w przypadku gdy nie zostaną zwrócone wynajmującemu kluczyki lub/i dokumenty pojazdu oraz w przypadku gdy pojazd nie został właściwie zabezpieczony przed kradzieżą i włamaniem. Zgodnie z punktem (...) (...) najemca ponosi każdorazowo odpowiedzialność tzw. wkład własny w przypadku powstania szkody komunikacyjnej w wysokości – zgodnie z cennikiem od 2.000 zł do 5.000 zł zależnie od klasy pojazdu, a ponadto zgodnie z punktem (...) najemca ponosi pełną odpowiedzialność za szkody powstałe w przedmiocie najmu, które nie są objęte ubezpieczeniem, bądź które nie w pełni pokrywa ubezpieczyciel. (...) (...) wypożyczalni (...) przewiduje szereg kar umownych w wysokości określonej w cenniku.

W czasie trwania likwidacji szkody pojazd zastępczy wynajmowany był przez poszkodowanego u powoda w okresie od dnia 19 marca 2022 r. do dnia 26 maja 2022 r., tj. przez okres 69 dni. Po zakończeniu umowy najmu powód wystawił fakturę VAT nr (...) na łączną kwotę 38.191,51 zł brutto za najem pojazdu.

Pismem z dnia 31 maja 2022 r., poprzez wiadomość e-mail, powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 38.191,50 zł tytułem odszkodowania za najem pojazdu zastępczego w terminie 14 dni od otrzymania pisma.

Decyzją z dnia 6 czerwca 2022 r. tytułem najmu pojazdu zastępczego Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna w W. przyznała kwotę 3.610 zł, uznając za zasadne 13 dni najmu oraz stawkę dobową w kwocie 322 zł brutto za 5 dni wynajmu oraz stawkę 250 zł brutto za pozostałe 8 dni najmu.

Zastosowana przez powoda stawka najmu auta A. (...) jako pojazdu zastępczego dla uszkodzonego B. (...) na poziomie 553,50 zł brutto dla pojazdów (...) nie odbiega od średnich – przeciętnych ofert rynkowych najmu tego rodzaju pojazdów.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że powyższy stan faktyczny poczynił na podstawie zaoferowanych przez strony dowodów z dokumentów, których rzetelność i wiarygodność nie były kwestionowane, jak i na podstawie zeznań poszkodowanego – świadka M. T. oraz zeznań powoda (...), które korespondowały co do zasady z resztą zaoferowanego przez strony materiału dowodowego, w tym aktami szkodowymi. Wyjaśniając, że w sprawie sporne pozostawały okres oraz stawka najmu pojazdu zastępczego oraz że zasada odpowiedzialności była bezsporna, Sąd wskazał, iż strona powodowa wykazała, załączonymi już do pozwu cennikami, że zastosowana przez powoda stawka najmu jako auta zastępczego pojazdu A. (...) w miejsce uszkodzonego B. na poziomie 553,50 zł brutto nie odbiegają od średnich – przeciętnych ofert rynkowych najmu tego rodzaju pojazdów, natomiast strona pozwany nie wykazał, iż złożył poszkodowanemu korzystniejszą pod istotnymi względami ofertę najmu pojazdu zastępczego, by stawka była ani też by poszkodowany w jakikolwiek sposób przyczynił się do wydłużenia procesu likwidacji szkody czy okresu naprawy pojazdu, czym naruszyłby obowiązek minimalizacji szkody czy zasady współpracy z ubezpieczycielem, a w konsekwencji by stawka najmu pojazdu zastępczego oraz czas trwania najmu były nieuzasadnione. W uzupełnieniu powyższego Sąd wyjaśnił również, że mając na uwadze kontradyktoryjność procesu oraz profesjonalną reprezentację każdej ze stron, nie znalazł podstaw do ewentualnego dopuszczania dowodu z opinii odpowiedniego biegłego choćby z urzędu.

W następstwie powyższych ustaleń Sąd pierwszej instancji uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości. Zważył, że podstawą prawną rozstrzygnięcia sprawy jest umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego zawarta z pozwanym przez sprawcę przedmiotowego zdarzenia, co nie było nawet w sprawie kwestionowane, skoro pozwany przyjął odpowiedzialność za przedmiotowe zdarzenie w zakresie samej szkody w pojeździe poszkodowanego, wypłacając należne odszkodowanie. W efekcie powód, na podstawie art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2013r., poz. 392 z późn. zm), uprawniony był do dochodzenia od pozwanego odszkodowania za szkodę w postaci kosztów najmu auta zastępczego w związku z uszkodzeniem, w wyniku zdarzenia z dnia 19 marca 2022 r., pojazdu poszkodowanego. Na podstawie umowy cesji z dnia 19 marca 2022 r. powód wstąpił w prawa poszkodowanego M. T. w zakresie wierzytelności z tytułu kosztów najmu auta zastępczego od pozwanego jako ubezpieczyciela OC sprawcy wypadku - szkody powstałej na skutek zdarzenia z dnia 19 marca 2022 r. Podstawę prawną cesji wierzytelności stanowi art. 509 § 1 k.c. W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie doszło do ważnego zawarcia umowy cesji i wywołała ona skutki prawne.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że w rozpoznawanej sprawie, zasada odpowiedzialności pozwanego za szkodę – koszty najmu pojazdu zastępczego nie była w istocie kwestionowana, zwłaszcza wobec dotychczasowej postawy pozwanego, który spełnił niesporną część świadczenia (3.610 zł), uznając za zasadny okres najmu wynoszący 13 dni, w tym 5 dni najmu po stawce 322 zł brutto, natomiast w czasie pozostałych 8 dni najmu po stawce 250 zł brutto. Pozwany kwestionował wysokość stawki dobowej za najem pojazdu zastępczego oraz czas najmu pojazdu zastępczego. W ocenie pozwanego poszkodowany naruszył obowiązek minimalizacji szkody wynajmując pojazd od powoda po stawce 553,50 zł brutto, podczas gdy otrzymał od pozwanego propozycję bezpłatnego wynajmu pojazdu zastępczego oraz został poinformowany o możliwości weryfikacji stawki dobowej do kwoty 250 zł brutto w przypadku skorzystania z usług innego podmiotu. Odnosząc się do tak określonych spornych zagadnień, Sąd pierwszej instancji wyjaśnił, że zakres należnego odszkodowania określają dwie normy prawne. Norma prawna limitująca odpowiedzialność pozwanego za szkodę wynika z treści art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2013r., poz. 392 z późn. zm), zgodnie z którym odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej. Odesłanie do ustalenia odszkodowania w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym powoduje konieczność sięgnięcia do przepisów kodeksu cywilnego. Posiadacz pojazdu mechanicznego odpowiada na zasadzie winy za szkodę powstałą w razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody, co wynika z treści art. 415 k.c. w zw. z art. 436 § 2 k.c. Normą prawną limitującą odpowiedzialność sprawcy szkody będzie art. 361 § 1 i 2 k.c., z którego wynika, iż zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynika. Naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby szkody mu nie wyrządzono. Ponadto w art. 363 § 1 i 2 k.c. określono, iż naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. A jeżeli naprawa ma nastąpić w pieniądzu, to co do zasady wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania. Powyżej wskazany zakres odszkodowania obejmuje również rekompensatę za brak możliwości korzystania przez poszkodowanego z własnego pojazdu uszkodzonego na skutek zdarzenia. Możliwość korzystania z samochodu osobowego nie należy bowiem traktować w realiach XXI wieku jako luksusu, gdyż w obecnych czasach normą jest jego posiadanie. Powód wykazał, że poszkodowany w niniejszej sprawie wymagał auta zastępczego do wykonywania bieżących czynności życia codziennego, dojazdów do pracy. Poszkodowany nie posiadał innego pojazdu którym mógłby zastąpić pojazd uszkodzony marki B. w codziennym funkcjonowaniu. Okoliczność niezbędności korzystania przez poszkodowanego z pojazdu zastępczego została dostatecznie wykazana w toku postępowania, zresztą co do zasady nie kwestionowała tego także strona pozwana, która spełniła już w toku postępowania likwidacyjnego części świadczenia z tytułu zwrotu kosztów wynajmu pojazdu zastępczego, uznając w istocie zasadność takiej potrzeby po stronie poszkodowanego.

Kolejną normą prawną dotyczącą zachowania poszkodowanego jest art. 362 k.c., z którego wynika, że jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosowanie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. Na podstawie powyższych norm formułowana jest zasada współdziałania poszkodowanego z ubezpieczycielem oraz zasada minimalizacji szkody. Odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego, jednak w tym wypadku szkodę majątkową stanowi utrata możliwości korzystania z pojazdu przez poszkodowanego (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11, LEX nr 1011468). W tej sytuacji kompensacji podlegają wydatki faktycznie poniesione, gdyż sama utrata możliwości korzystania z pojazdu nie powoduje samoistnie odrębnego uszczerbku majątkowego odnoszącego się do tej rzeczy, niezależnie od jej przeznaczenia. Gdy doszło do poniesienia przez poszkodowanego wydatków na uzyskanie pojazdu zastępczego, w przypadku definitywnej utraty rzeczy odszkodowanie przysługuje za okres od jej utraty do uzyskania odszkodowania (nie dłużej jednak niż przez czas niezbędny do nabycia innego pojazdu), a w przypadku utraty czasowej - do chwili odzyskania rzeczywistej możliwości korzystania z niej (za czas naprawy pojazdu) (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2013 r., III CZP 76/13, LEX nr 1392609). Zwraca się nadto uwagę, że wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17, LEX nr 2340475). Jeżeli ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu - we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów - skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy poszkodowany wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za "celowe i ekonomicznie uzasadnione". W tym kontekście istotne znaczenie ma nie tylko równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowych warunków umowy, takich jak np. czas i miejsce udostępnienia i zwrotu pojazdu zastępczego, obowiązek wpłaty kaucji, czy uiszczenia innych opłat. Odnośnie zaś warunku zaistnienia szkody majątkowej z tytułu korzystania z pojazdu zastępczego, jakim jest poniesienie wydatków na ten najem, obecnie w sposób ugruntowany przyjmuje się, że już samo zaciągnięcie przez poszkodowanego zobowiązania do zapłaty czynszu najmu pojazdu zastępczego stanowi szkodę w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. pozostającą w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym, a wysokość tej szkody pozostaje równa kosztom najmu pojazdu (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2020 r., III CZP 63/19, LEX nr 2830567). Istotne jest również, że z punktu widzenia zasadności żądania zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego pozostaje obojętne, czy poszkodowany zapłaty dokona w sposób realny, czy też poprzez przeniesienie wierzytelności z tego tytułu na rzecz cesjonariusza.

W dalszych rozważaniach Sąd Rejonowy wskazał, że w przypadku szkody częściowej prawo korzystania z pojazdu zastępczego co do zasady przysługuje za czas naprawy pojazdu. W sytuacji jednak, gdy pojazd po szkodzie nie nadaje się do jazdy, najem pozostaje zasadny już od chwili jej zaistnienia, kiedy aktualizuje się po stronie poszkodowanego potrzeba zastąpienia pojazdu uszkodzonego pojazdem zastępczym. Jednakże w tym wypadku najem pojazdu przysługuje za okres nie wcześniejszy niż chwila zgłoszenia szkody, chyba że ubezpieczyciel uzna roszczenia poszkodowanego w tym zakresie i zaakceptuje żądanie za okres wcześniejszy. Przez czas naprawy pojazdu, za który w przypadku szkody częściowej przysługuje prawo do skorzystania z pojazdu zastępczego, rozumie się nie tylko technologiczny (tzw. czysty) czas naprawy pojazdu, ale szerzej rzeczywisty czas naprawy pojazdu, w którym uwzględnia się ponadto czas na przyjęcie pojazdu do warsztatu i jego przygotowanie do naprawy, czas oczekiwania na części zamienne, czas schnięcia elementów lakierowanych oraz uzasadniony czas na wydanie pojazdu naprawionego i zdanie pojazdu zastępczego. Oszacowanie uzasadnionego czasu najmu pojazdu zastępczego w przypadku szkody częściowej następuje nadto z uwzględnieniem dni wolnych od pracy oraz dni świątecznych. W orzecznictwie przyjmuje się ponadto, że czas trwania najmu w konkretnej sprawie powinien podlegać korekcie o okresy nieusprawiedliwionej zwłoki. W okolicznościach sprawy Sąd uznał, że zasadny czas najmu pojazdu zastępczego obejmował okres od dnia 19 marca 2022 r. (od dnia zgłoszenia szkody i faktycznego wynajęcia pojazdu u powoda przez poszkodowanego) i trwał do dnia 26 maja 2022 r. (kiedy po zakończonej naprawie pojazdu, poszkodowany mógł bez przeszkód odebrać pojazd naprawiony i oddać pojazd zastępczy). Po pierwsze, w ocenie Sądu nie do zaakceptowania jest pogląd, że poszkodowany, jak i zakład naprawczy, któremu zlecono naprawę, zobowiązani są do rozpoczęcia naprawy pojazdu w możliwie najwcześniejszym momencie, po uzyskaniu zaakceptowanego kosztorysu. Pogląd taki w sposób nieuprawniony chroni interes ubezpieczyciela, nie zaś poszkodowanego (którego szkoda dotknęła często w sposób nagły i niezawiniony), wymagając od poszkodowanego i zakładu naprawczego kredytowania kosztów naprawy pojazdu, narażając te podmioty na ryzyko poniesienia kosztów naprawy wyższych niż odszkodowanie należne z tytułu szkody w pojeździe, przy niepewnym wyniku postępowania likwidacyjnego. W niniejszej sprawie wskazać należy, iż czas najmu wynoszący łącznie 69 dni był spowodowany czasem trwania postępowania likwidacyjnego, co w całości obciąża pozwanego. Zarówno powód, jak i poszkodowany, a następnie autoryzowany serwis naprawczy podejmowali czynności bez zbędnej zwłoki. Powód bowiem wielokrotnie wzywał pozwanego i ponaglał do wysłania kosztorysu po oględzinach, a następnie wielokrotnie prosił o wskazanie zakładu naprawczego, który naprawi pojazd za kwotę wyliczoną przez pozwanego. Pozwany dopiero w dniu 27 kwietnia 2022 r. zaproponował warsztat (...) R. K. w S., jednakże powód od wskazanego serwisu otrzymał informację, iż nie wykonuje naprawy zgodnie z kalkulacją pozwanego, a sporządza własny kosztorys, na podstawie którego będzie naprawiać auto wobec czego poszkodowany zlecił naprawę w autoryzowanym serwisie obsługi, chcąc naprawić pojazd w sprawdzonym miejscu z użyciem do naprawy części oryginalnych. Ponadto Sąd wskazał, że pozwany nie sprostał ciężarowi udowodnienia, iż najem pojazdu zastępczego po szkodzie z dnia 19 marca 2022 r. winien trwać krócej, nie złożył na tę okoliczność żadnych wniosków dowodowych, pozwany bowiem na okoliczność zasadnego czasu trwania najmu pojazdu zastępczego nie złożył żadnych wniosków dowodowych, a to po jego stronie spoczywał obowiązek udowodnienia okoliczności z których wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c. oraz art. 232 k.p.c.).

Odnosząc się do „rynkowości” stawki najmu pojazdu zastosowanej przez powoda Sąd Rejonowy zauważył, że należący do poszkodowanego pojazd należał do (...) i odpowiadał on kategorii oraz klasie pojazdu pojazd wynajętego od powoda. Zastosowana przez powoda dobowa stawka wypożyczenia pojazdu w wysokości 553,50 zł brutto przy uwzględnieniu warunków najmu, jaki miał miejsce w niniejszej sprawie była stawką rynkową i ekonomicznie uzasadnioną. Najem pojazdu u powoda miał charakter bezgotówkowy, nie obejmował limitu kilometrów, nie wiązał się z: obowiązkiem zapłaty kaucji oraz udziałem własnym w ewentualnej szkodzie w pojeździe. Nadto stawka ta nie odbiegała od stawek występujących na rynku tego rodzaju usług, znajdującym odzwierciedlenie w cennikach złożonych wraz z pozwem. Ponadto sam pozwany w odpowiedzi na pozew wskazał, iż w obliczu złożonej propozycji najmu pojazdu zastępczego u podmiotu współpracującego z pozwanym, rynkowość stawki najmu zastosowanej przez powoda nie ma znaczenia.

Odnośnie podnoszonej przez pozwanego okoliczności złożenia poszkodowanemu przez pozwanego skutecznej oferty najmu pojazdu zastępczego, Sąd przyjął, że pozwany wprawdzie złożył poszkodowanemu propozycję zorganizowania we własnym zakresie pojazdu zastępczego, jednakże propozycja ta nie była na istotnych polach porównywalna z ofertą powoda, zaś po stronie poszkodowanego istniały uzasadnione powody nieskorzystania z oferty wypożyczalni współpracujących z pozwanym, a stawka najmu pojazdu zastosowana przez powoda w kwocie 553,50 zł brutto za dobę najmu pojazdu była stawką rynkową, co nie zostało w żaden sposób zakwestionowane przez pozwanego. W ocenie Sądu, poszkodowany w sposób usprawiedliwiony odmówił skorzystania z ofert najmu pojazdu zastępczego zaoferowanych przez wypożyczalnie współpracujące z ubezpieczycielem. Decydujące w tej mierze były zeznania poszkodowanego, który wskazał, że warunki najmu u ubezpieczyciela były mniej korzystne niż u powoda, albowiem w ogólnych warunkach najmu pojazdu zastępczego wypożyczalni (...), wskazanej przez pozwanego, przewidziane były liczne opłaty, w tym udział własny w szkodzie. Z powyższych względów nie sposób zarzucić poszkodowanemu naruszenia obowiązku minimalizacji szkody (art. 16 ust. 1 pkt 2 u.u.o., UFG oraz PBUK oraz art. 354 § 2 k.c.), skoro odbywałoby się to ze szkodą dla jego uzasadnionego interesu. W szczególności, nie sposób oczekiwać od poszkodowanego, który możliwości korzystania z własnego pojazdu został pozbawiony w sposób nagły i niezawiniony, żeby kosztem własnego majątku choćby częściowo przejął ciężar finansowy zapewnienia sobie możliwości korzystania z pojazdu zastępczego.

Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał za zasadne żądanie zapłaty zwrotu czynszu najmu pojazdu zastępczego za okres 69 dni przy stawce 450 zł netto (553,50 zł brutto). Sąd uwzględnił powództwo w całości, uznając za ekonomicznie uzasadnione koszty najmu w łącznej kwocie 38,191,50 zł brutto i biorąc pod uwagę dokonaną w toku likwidacji szkody wypłatę w kwocie 3.610 zł zasądził od pozwanego na rzecz powoda różnicę, tj. kwotę 34.581,50 zł, o czym Sąd orzekł w punkcie 1 wyroku. W przedmiocie odsetek za opóźnienie Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w związku z uprzednim wezwaniem pozwanego do zapłaty przez powoda w dniu 31 maja 2022 r. (k. 18-19), uznając w konsekwencji w myśl art. 817 § 1 k.c. oraz art. 14 ust. 1 u.u.o., UFG i PBUK, że domaganie się objętej żądaniem pozwu kwoty wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie tj. po upływie 30 dni od wezwania, było uzasadnione. Wobec powyższego Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda odsetki ustawowe za opóźnienie liczone od dnia 30 czerwca 2022 r. do dnia zapłaty.

Zgodnie z zasadą finansowej odpowiedzialności stron za wynik procesu, o kosztach procesu Sąd rozstrzygnął na podstawie art. art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zasądzając od pozwanego na rzecz powoda łącznie kwotę 5.347 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 1.730 zł opłaty sądowej od pozwu (art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych; Dz. U. z 2020 r. poz. 755 ze zm.; dalej jako „u.k.s.c.”), 17 zł opłaty od pełnomocnictwa i 3.600 zł kosztów zastępstwa procesowego, ustaloną w oparciu o § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804). Pozwany został zobowiązany do zapłaty tej kwoty na rzecz powoda tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty na podstawie art. 98 § 1 ¹ i 3 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany Towarzystwo (...) S.A. Reprezentujący pozwanego pełnomocnik zaskarżył wyrok Sądu Rejonowego w P. T. w zakresie pkt 1 w części co do kwoty 20.581,50 zł (tj. ponad kwotę 14.000 zł) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 30.06.2022r. do dnia zapłaty oraz w całości, w zakresie pkt 2.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1) naruszenie prawa procesowego, mające wpływ na wynik sprawy - art. 233 § 1 k.p.c., w wyniku dokonania niewszechstronnej i dowolnej oceny materiału dowodowego w sprawie, w szczególności poprzez:

a) nieprawidłowe przyjęcie, że warunki najmu u powoda były korzystniejsze niż u pozwanego, w sytuacji gdy powód nie przedstawił żadnego dokumentu (np. regulaminu najmu jego wypożyczalni) potwierdzające, że warunki najmu w wypożyczalni powoda były korzystniejsze dla poszkodowanego niż u ubezpieczyciela,

b) nieprawidłowe przyjęcie, iż ewentualna odpowiedzialność najemcy za szkodę za naruszenie przepisów o ruchu drogowym, m.in. w przypadku ucieczki z miejsca wypadku lub kolizji, złożenia nieprawdziwego oświadczenia co do miejsca, czasu, okoliczności i przyczyn powstania szkody, kierowania pojazdem w stanie po zażyciu narkotyków lub środków psychotropowych, pod wpływem alkoholu czy bez ważnego prawa jazdy, przekroczenia dopuszczalnej prędkości, stanowi uzasadnioną przyczynę nieskorzystania z propozycji najmu za pośrednictwem ubezpieczyciela, w sytuacji gdy po pierwsze powód nie udowodnił, iż w takich sytuacjach nie byłyby naliczane żadne dodatkowe opłaty czy kary, a po drugie - prowadzi to do przyzwolenia na takie naruszenie przepisów ruchu drogowego, co jest społecznie niedopuszczalne,

c) nieprawidłowe przyjęcie, iż powód wykazał zasadność i wysokość roszczenia oraz rynkowość stawki najmu przedłożoną fakturą i załączonymi cennikami innych wypożyczalni, w sytuacji gdy są to jedynie dowody prywatne, które strona pozwana kwestionowała, a faktura stanowi jedynie dowód tego na jakich warunkach powód umówił się z poszkodowanym na najem pojazdu zastępczego i w żadnym razie nie można wyłącznie w oparciu o nie stwierdzić, że stawka określona przez powoda była w okolicznościach niniejszej sprawy ekonomicznie uzasadniona,

2) naruszenie przepisów prawa materialnego:

a) art. 65 § 1 i 2 k.c., w zw. z pkt 1 ust. 1.3, Regulaminu wypożyczalni R. w zw. z pkt 4 ust, 4.1, Regulaminu wypożyczalni R. poprzez błędną wykładnię wskazanych postanowień Regulaminu skutkującego pominięciem istotnego faktu, iż z Regulaminu wypożyczalni R. wynika, że w przypadku zawarcia umowy najmu za pośrednictwem/z udziałem zlecającego, do umowy najmu mają zastosowanie ustalenia (korzystniejsze) R. z ww. podmiotem wynikające z umów odrębnych (w tym dotyczące opłaty - dobowej stawki najmu), a zatem zastosowanie znajdą proponowane przez pozwanego warunki najmu w piśmie z dnia 25.03.2022r., obejmujące m.in. brak kosztów jeżeli w czasie najmu pojazd zastępczy zostanie uszkodzony, pełny pakiet ubezpieczeń, brak limitu kilometrów, możliwość przewożenia zwierząt itp.,

b) art. 65 § 1 i 2 k.c. w zw. z pkt(...), Regulaminu wypożyczalni R. w zw. z pkt (...) Regulaminu wypożyczalni R. poprzez błędną wykładnię wskazanych postanowień Regulaminu skutkującego pominięciem istotnego faktu, iż postanowienia te nie znajdują zastosowania do najemcy będącego konsumentem w rozumieniu art. 22 ^{( 1)} k.c., czyli również poszkodowanego, co skutkowało następnie błędnym ustaleniem Sądu I instancji, że najemca ponosiłby odpowiedzialność tzw. wkład własny w przypadku powstania szkody komunikacyjnej czy najemca ponosiłby pełną odpowiedzialność za szkody powstałe w przedmiocie najmu, które nie są objęte ubezpieczeniem, bądź które nie w pełni pokrywa ubezpieczyciel,

c) art. 362 k.c. w zw. z 354 § 2 k.c. oraz w zw. z art. 826 § 1 k.c. oraz w zw. art. 16 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w zw. z art. 361 § 1 k.c. poprzez ich błędną, interpretację, a w konsekwencji niezastosowanie i nieuwzględnienie zasady współpracy wierzyciela z drugą stroną stosunku zobowiązaniowego oraz zasady minimalizacji szkody, co skutkowało uznaniem stawki za dobę najmu pojazdu zastępczego zastosowanej przez powoda, w sytuacji gdy zakład ubezpieczeń zaproponował zorganizowanie najmu za stawkę znacznie korzystniejszą;

d) art. 822 § 1 k.c. w zw. z art. 824 ¹ § 1 k.c., poprzez jego błędne zastosowanie i przyjęcie za uzasadnione nadmiernych w istocie kosztów najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowanego w stawce dobowej najmu 450 zł netto,

6) art. 481 k.c. w zw. z 817 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie skutkujące błędnym uznaniem, że pozwany pozostawał w opóźnieniu już od 30.06.2022 r. podczas, gdy dochodzone kwoty miały charakter sporny do chwili wyrokowania.

W związku z podniesionymi zarzutami, wniósł o zmianę rozstrzygnięcia w zakresie zaskarżenia poprzez oddalenie powództwa, a także poprzez rozliczenie kosztów procesu stosownie do wyniku sprawy zweryfikowanego w toku instancji, rozstrzygnięcie o kosztach procesu w zakresie postępowania przed sądem I oraz II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, stosownie do wyniku postępowania i zasady odpowiedzialności strony za wynik sprawy.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik powoda wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego w/g norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Analiza zgłoszonych zarzutów apelacyjnych upoważnia do wstępnej uwagi, że w postępowaniu apelacyjnym stanowisko strony pozwanej uległo w stosunku do przyjętej w postępowaniu pierwszoinstancyjnym linii obrony, istotnej zmianie. Pozwana nie kwestionuje już bowiem zasadności okresu w jakim był wynajmowany pojazd zastępczy, ograniczając się jedynie do zarzutu, że koszty najmu były za wysokie z uwagi na zastosowanie zbyt wysokiej stawki dobowej.

Wskazana zmiana stanowiska w ocenie Sądu Okręgowego nie może jednak prowadzić do pominięcia przy ocenie zgłoszonych w skardze apelacyjnej zarzutów odniesienia się okresu, w którym w postępowaniu likwidacyjnym pozwany był gotów refundować najem pojazdu zastępczego. Oczywistym pozostaje bowiem, że złożona przez pozwaną propozycja „organizacji” najmu pojazdu zastępczego za pośrednictwem wypożyczalni, z którą współpracowała dotyczyła tylko okresu uznanego w postępowaniu likwidacyjnym (a więc 13 dni). Już tylko z tej przyczyny uznanie, że poszkodowany w ramach ciążącego na nim obowiązku współdziałania winien skorzystać z przedstawionej przez pozwanego możliwości wynajmu pojazdu zastępczego nie znajduje usprawiedliwienia. Akceptacja powyższej propozycji narażałaby poszkodowanego na konieczność pokrycia kosztów najmu powyżej wskazanego okresu z własnych środków, w sytuacji gdy dysponował możliwością skorzystania z propozycji powoda obejmującej najem „bezkosztowy”.

Odnosząc się w dalszej kolejności do poszczególnych zarzutów apelacyjnych, Sąd Okręgowy wyjaśnia, że przy wydaniu zaskarżonego orzeczenia nie doszło do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Nie sposób zaakceptować stanowiska skarżącego, że w przedmiotowej sprawie Sąd I instancji nie dokonał właściwej oceny przedstawionego w toku postępowania materiału dowodowego. Formułując powyższy zarzut pełnomocnik pozwanego zdaje się nie dostrzegać, że naruszenie powołanego przepisu może mieć miejsce jedynie w przypadku gdy sąd rozpoznający sprawę bezzasadnie odmówi wiarygodności przedstawionym przez strony dowodom lub wadliwie taką wiarygodność przyzna. Wskazana okoliczność nie zaistniała. Natomiast uznanie, że w ustalonych prawidłowo okolicznościach poszkodowany dokonując wyboru pojazdu w wypożyczalni powoda działał w sposób racjonalny i usprawiedliwiony okolicznościami, nie naruszając tym samym obowiązku współdziałania przy likwidacji szkody i nie przyczyniając się do jej zwiększenia wynika z subsumpcji ustaleń faktycznych do obowiązujących przepisów prawa. W konsekwencji, w ocenie Sądu Okręgowego tylko pozornie na płaszczyźnie ustaleń faktycznych należy ocenić prawidłowość przyjęcia przez Sąd pierwszej instancji, że warunki najmu u powoda były korzystniejsze niż u pozwanego i że reguły odpowiedzialność najemcy usprawiedliwiały nieskorzystanie z możliwości najmu pojazdu zastępczego oraz że powód wykazał zasadność i wysokość roszczenia.

Reasumując, Sąd Okręgowy wyjaśnia, że ustalenia faktyczne przyjęte przez Sąd pierwszej instancji za podstawę rozstrzygnięcia przyjmuje za własne.

Wydając zaskarżone orzeczenie Sąd pierwszej instancji nie dopuścił się również naruszenia przepisów prawa materialnego.

W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, że w przedmiotowej sprawie nie można skutecznie uzasadnić zarzutu naruszenia art. 65 § 1 i 2 k.c. związanego z nieprawidłową wykładnią regulaminu wypożyczalni R.. Pozwany chcąc podważyć orzeczenie Sądu pierwszej instancji zakwestionował wybór wypożyczalni powoda. Podejmując próbę uzasadnienia powyższego stanowiska zaprezentował pogląd „że poszkodowany musiał wynajmować samochód zastępczy dwa razy drożej niż gdyby wynajmował pojazd od ubezpieczyciela, ponieważ zamierzał uciekać z miejsca zdarzenia, składać fałszywe oświadczenia czy kierować samochodem pod wpływem alkoholu czy narkotyków”, i że akceptacja powyższego przez Sąd pierwszej instancji prowadzi „do akceptacji zachowań naruszających przepisy o prawie ruchu drogowym”. Taka argumentacja stanowi nieuprawnione nadużycie. Dla Sądu Okręgowego oczywistym pozostaje, że chcąc mieć zagwarantowaną możliwość korzystania z samochodu zastępczego poszkodowany nie zakładał, bezkarności związanej z wymienionymi wyżej zachowaniami, miał natomiast prawo oczekiwać, że w przypadku gdyby doszło do uszkodzenia wynajętego pojazdu w przypadku kolizji lub wypadku, to pokrycie kosztów jego naprawy będzie obciążało wynajmującego w tym znaczeniu, że zostanie pokryte z ubezpieczenia wynajmowanego pojazdu. Zapis regulaminu, na który tak ochoczo powołuje się skarżący, odpowiedzialność w tym zakresie w sposób dość szeroki przerzuca na poszkodowanego wskazując, że będą go obciążać koszty związane z uszkodzeniem pojazdu w przypadku „niedopełnienia przez najemcę obowiązków wymaganych przez ubezpieczyciela, skutkujących odmową wypłaty odszkodowania z winy najemcy, przekroczenia dopuszczalnej prędkości lub ładowności pojazdu lub innego naruszenia przepisów o ruchu drogowym, obowiązujących w miejscu wystąpienia wypadku lub kolizji”. Zastrzegając, że Sąd Okręgowy w żadnym wypadku nie usprawiedliwia jakichkolwiek przejawów naruszenia przepisów ruchu drogowego, podkreślić należy, iż powołane wyżej zapisy regulaminu zostały skonstruowane w zupełnym oderwaniu od powszechnej praktyki ochrony ubezpieczeniowej stosowanej dla ubezpieczenia szkód związanych z uszkodzeniami pojazdów. Odwołując się w tym zakresie do zasad doświadczenia życiowego podkreślić należy, że uszkodzenie pojazdu związane z naruszeniem przepisów ruchu drogowego podlega ochronie ubezpieczeniowej w związku z ubezpieczeniem Autocasco i że powszechna jest praktyka objęcia taką ochroną pojazdów wynajmowanych w ramach działalności wypożyczalni.

Zupełnie nieuzasadniony był natomiast zarzut zgodnie z którym „brak jest podstaw by twierdzić, iż warunki najmu u powoda były korzystniejsze niż u pozwanego, w sytuacji gdy powód nie przedstawił w ogóle żadnego dokumentu (np. w postaci regulaminu jego wypożyczalni) wskazującego jakie warunki najmu obowiązują w jego wypożyczalni”. Trudno zgłaszać pod adresem powoda zarzuty braku regulaminu określającego warunki wypożyczenia pojazdu w przypadku gdy umowa najmu nie przewidywała w tym zakresie żadnych ograniczeń ani nie odwoływała się do żadnego regulaminu. Pozwany, jako podmiot posługujący się powszechnie różnorodnymi regulaminami określającymi zasady kształtowania stosunków umownych, których jest stroną z pewnością wie, że o stosowaniu regulamin decyduje odesłanie do jego treści zawarte w umowie łączącej strony. W tym kontekście już tylko dla porządku należy stwierdzić, że to, iż powód nie przewidywał dodatkowych opłat czy kar związanych z użytkowaniem wynajmowanego pojazdu (np. w związku z naruszeniem przepisów ruchu drogowego) wynika z zeznań poszkodowanego.

Odnosząc się z kolei do zarzuty, że Sąd I instancji dokonał nieprawidłowej wykładni pkt (...). i (...) O. (...), określających zakres odpowiedzialności najemcy w przypadku powstania szkody komunikacyjnej Sąd Okręgowy wyjaśnia, że istota powyższego zagadnienia powinna się sprowadzać nie tyle do oceny czy wykładnia dokonana przez Sąd pierwszej instancji była prawidłowo ale do ustalenia czy zapisy regulaminu były na tyle jasne i klarowne, iż poszkodowany po zapoznaniu się z jego treścią mógł być w pełni przekonany, że przypadku powstania szkody w pojeździe nie będzie ponosić za nie odpowiedzialności. W okolicznościach przedmiotowej sprawy taka sytuacja nie miała miejsca. Powyższe ustalenie wymagało bowiem dokonania wykładni przepisów regulaminu i znajomości pojęć zdefiniowanych w przepisach prawa. Trudno oczekiwać od poszkodowanego, ich znajomości. Dotyczyło to w szczególności pojęcia „konsumentem w rozumieniu art. 22 ^{( 1)} k.c. oraz do osoby fizycznej zawierającą umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, ale nie mająca charakteru zawodowego”. W tych okolicznościach trudno uznać, że poszkodowany dokonując wyboru wypożyczalni skorzystał z bardziej oczywistej i jednoznacznej oferty przedstawionej przez powoda.

Ocena kolejnego zarzutu wiąże się z zagadnienie ciężaru dowodu. W przedmiotowej sprawie powód swoje roszczenie udowodnił dokumentem prywatnym – fakturą VAT, przedstawił również informację o stawkach najmu pojazdów o podobnej klasie obowiązujących na rynku lokalnym. W tych okolicznościach pozwany kwestionując, zasadność kosztów najmu pojazdu zastępczego winien stosowanie do art. 6 k.c. przedstawić dowody potwierdzające stawiane w tym zakresie zastrzeżenia. Dalsze, bardziej szczegółowe uzasadnienie powyższego stanowiska jest w przedmiotowej sprawie zbędne. Apelujący w uzasadnieniu apelacji podkreślił bowiem, „że w przedmiotowej sprawie nie ma znaczenia rynkowość stawki zastosowanej przez powoda”.

Wydając zaskarżony wyrok Sad pierwszej instancji nie naruszył również pozostałych wskazanych w skardze apelacyjnej przepisów prawa materialnego: art. 822 § 1 k.c., 824 ¹ § 1 k.c. 361 k.c. oraz 354 § 2 k.c. Zasądzone od ubezpieczyciela odszkodowanie nie przekracza wysokości poniesionej szkody. Twierdzenia pozwanego, że w okolicznościach przedmiotowej sprawy, celowa i ekonomicznie uzasadniona stawka najmu pojazdu zastępczego winna zamknąć się w 250 zł brutto są dowolne i nie poparte żadnymi skutecznie podważającymi stanowisko Sądu Rejonowego argumentami.

Przy wydaniu zaskarżonego orzeczenia nie doszło również do naruszenia dyspozycji art. 354 k.c. Analiza przebiegu postępowania likwidacyjnego prowadzi do wniosku, że to pozwany w toku likwidacji szkody był przede wszystkim nielojalny wobec poszkodowanego odmawiając pokrycia kosztów najmu pojazdu zastępczego za okres dłuższy niż dwa tygodnie w sytuacji gdy opóźnienie w naprawie uszkodzonego pojazdu było wywołane uchybieniami związanymi z przebiegiem postępowania likwidacyjnego.

Na koniec należy wyjaśnić, że za całkowicie nieuzasadniony Sąd Okręgowy uznał zarzut dotyczący daty początkowej naliczania odsetek ustawowych za opóźnienie. To, że dochodzona kwota miała charakter sporny w żadnym wypadku nie usprawiedliwiało zasądzenia odsetek od daty wyrokowania. Stosownie do treści art. 14 ust 1. ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych z dnia 22 maja 2003 r. (tj. z dnia 23 października 2023 r. - Dz.U. z 2023 r. poz. 2500) zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. Ratio legis powołanego przepisu, opiera się na uprawnieniu do wstrzymania wypłaty odszkodowania w sytuacjach wyjątkowych, gdy istnieją niejasności odnoszące się do samej odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości szkody. Ustanawiając krótki termin spełnienia świadczenia ustawodawca wskazał na konieczność szybkiej i efektywnej likwidacji szkody ubezpieczeniowej. Po otrzymaniu zawiadomienia o wypadku ubezpieczyciel jako profesjonalista obowiązany jest do ustalenia przesłanek swojej odpowiedzialności i prawidłowego określenia wysokości należnego odszkodowania. Oczekiwanie ubezpieczyciela na wynik toczącego się procesu naraża go na ryzyko popadnięcia w opóźnienie lub zwłokę w spełnieniu świadczenia odszkodowawczego. Tożsamą regulację zawiera przepis art. 817 § 1 i 2 k.c., który nakłada na ubezpieczyciela, po wpłynięciu zawiadomienia o zajściu wypadku obowiązek samodzielnego ustalenia czy do wypadku ubezpieczeniowego w istocie doszło i jakie świadczenie powinien wypłacić poszkodowanemu, a to oznacza, że ubezpieczyciel nie może wstrzymywać się ze zbadaniem swojej odpowiedzialności do momentu prawomocnego wyroku sądu w tej kwestii.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy uznał, że apelacja na podstawie art. 385 k.p.c. podlegała oddaleniu.

O kosztach procesu za instancję odwoławczą Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. Koszty procesu za instancję odwoławczą objęły wynagrodzenie pełnomocnika ustalone na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust 1 pkt 1 rozporządzenia w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Paweł Hochman