Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 września 2022 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący

Dariusz Mizera

po rozpoznaniu w dniu 30 września 2022 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) w S.

przeciwko (...) SA z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 11 lipca 2022 roku, sygn. akt I C 376/21

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach:

1.  pierwszym sentencji w ten sposób, że zasądza od pozwanego (...) SA z siedzibą w W. na rzecz powoda (...) w S. kwotę 1.674,65 zł ( jeden tysiąc sześćset siedemdziesiąt cztery złote sześćdziesiąt pięć groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 18 lutego 2021r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałej części;

2.  trzecim sentencji w ten sposób, że zasądza od powoda (...) w S. na rzecz pozwanego (...) SA z siedzibą w W. kwotę 861,13 zł ( osiemset sześćdziesiąt jeden złotych trzynaście groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania;

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od powoda (...) w S. na rzecz pozwanego (...) SA z siedzibą w W. kwotę 510,00 zł ( pięćset dziesięć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Dariusz Mizera

Sygn. akt II Ca 748/22

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 18 lutego 2021 r. powód (...) w S., wniósł o zasądzenie od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. następujących kwot: 5.328,84 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za uszkodzenie pojazdu, kwoty 79,71 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie oraz kwoty 300 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem wydatków związanych ze zleceniem kalkulacji kosztów naprawy, a także wniósł o zasądzenie od pozwanej na swoją rzecz kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W odpowiedzi na pozew z dnia 29 kwietnia 2021 r. pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Wskazała, że roszczenie powoda jest niezasadne, gdyż wypłacona w toku postępowania likwidacyjnego kwota 13.088,60 zł została ustalona w oparciu o umowę ubezpieczenia oraz zgodnie z postanowieniami ogólnymi OWU i stanowi całość odszkodowania należnego od pozwanej, a nadto zakwestionowała zasadność roszczenia powoda w zakresie zwrotu kwoty 300 zł tytułem kosztów prywatnej kalkulacji.

Wyrokiem z dnia 11 lipca 2022 roku Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim po rozpoznaniu sprawy z powództwa (...) w S. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o zapłatę

1. zasądził od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda (...) w S., kwotę 5.393,43 zł (pięć tysięcy trzysta dziewięćdziesiąt trzy złote i czterdzieści trzy grosze) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 lutego 2021 roku do dnia zapłaty;

2. oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

3. zasądził od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda (...) w S., kwotę 2.560,21 zł (dwa tysiące pięćset sześćdziesiąt złotych i dwadzieścia jeden groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty.

Podstawą rozstrzygnięcia były przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

W dniu (...) r. doszło do zdarzenia, w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd marki M. (...) o nr. rej. (...) stanowiący własność K. M.. W dacie zdarzenia wskazany pojazd posiadał ważne ubezpieczenie autocasco (AC) zawarte z pozwaną (...) Towarzystwem (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W..

Polisa nr (...) zawarta została na okres od 8 maja 2020 r. do 7 maja 2021 r. i obejmowała ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej oraz autocasco. W ramach ubezpieczenia autocasco wykupiono wariant Kosztorys, zaś udział własny w każdej szkodzie określono na kwotę 500 zł (dodatkowy udział własny dla młodego kierowcy na kwotę 2.000 zł). Amortyzacja części została wykupiona - wynosiła 0%. Suma ubezpieczenia wynosiła 55.200 zł. Bo umowy ubezpieczenia udokumentowanej polisą zastosowanie znajdują Ogólne warunki ubezpieczenia Auto Casco zatwierdzone przez Zarząd (...) S.A. w dniu 12 lipca 2018 r.

Szkodę zgłoszono pozwanej, która dokonała jej rejestracji pod numerem (...)

W toku postępowania likwidacyjnego pozwany ubezpieczyciel ustalił, że zachodzi przypadek tzw. szkody częściowej. Pozwana oszacowała koszt naprawy pojazdu na kwotę 13.588,60 zł brutto. Po uwzględnieniu udziału własnego w wysokości 500 zł, pozwana przyznała i wypłaciła uprawnionemu tytułem odszkodowania kwotę 13.088,60 zł brutto.

W dniu 21 stycznia 2021 r. ubezpieczająca K. M. zawarła z powodem(...) w S. - reprezentowanym przez pełnomocnika M. M. - umowę cesji, na mocy której przeniosła na (...) wszelkie prawa do odszkodowania przysługującego jej od (...) Spółki Akcyjnej w W. za szkodę z dnia (...) r. w pojeździe marki M. (...) o nr. rej. (...).

W. D. zlecił (...) Spółce z o.o. w S. wykonanie kalkulacji naprawy pojazdu marki M. (...) o nr. rej. (...). Koszt tej usługi wyniósł 300 zł netto. W dniu 18 lutego 2021 r. (...) Spółka z o.o. w S. wystawiła na rzecz nabywcy (...) fakturę VAT na kwotę obejmującą wynagrodzenie za sporządzenie kalkulacji naprawy.

W. D. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług finansowych ((...)) polegającą na odpłatnym nabywaniu wierzytelności odszkodowawczych, a nadto polegającą na sprzedaży pojazdów mechanicznych ((...)) oraz ich naprawie ((...)), wynajmie pojazdów ((...)), świadczeniu usług informacyjnych ((...)), centrów telefonicznych ((...)), agentów i brokerów ubezpieczeniowych ((...)) oraz prawniczych ((...)).

Rzeczywisty zakres uszkodzeń pojazdu marki M. (...) o nr rej.(...) po zdarzeniu z dnia (...) r. wymagał naprawy i prac dodatkowych: błotnika tylnego prawego, lakierowania: błotnika przedniego prawego, drzwi przednich prawych, wykładziny zderzaka przedniego, maski silnika, obudowy lusterka zewnętrznego prawego, słupka „A” przedniego prawego, błotnika tylnego prawego, a także wymiany: wykładziny zderzaka przedniego, zestawu mocowania zderzaka przedniego, śrub, nakrętek, zestawu naprawczego reflektora przedniego prawego, błotnika przedniego prawego, listwy ozdobnej błotnika przedniego prawego, zestawu mocowania błotnika przedniego prawego, drzwi przednich prawych, listwy ozdobnej drzwi przednich prawych, zestawu mocującego wykładziny drzwi przednich prawych, mocowania zatrzasku przedniego prawego, maty wygłuszającej drzwi przednich prawych, listwy ściany bocznej tylnej prawej, tarczy koła przedniego prawego, zaworu opony przedniej prawej.

Koszt naprawy pojazdu przy użyciu części alternatywnych i oryginalnych, bez potrącenia wartości części oryginalnych i materiałów lakierniczych w wysokości 30%, przy stawce za roboczogodzinę wynoszącej 60 zł netto wynosi 19.334,95 zł brutto. Po potrąceniu udziału własnego w kwocie 500 zł koszt ten wynosi 18.834,95 zł brutto.

Koszt naprawy pojazdu przy użyciu części alternatywnych i oryginalnych, z zastosowaniem potrącenia wartości części oryginalnych i materiałów lakierniczych w wysokości 30%, przy stawce za roboczogodzinę wynoszącej 60 zł netto wynosi 14.296,09 zł brutto. Po potrąceniu udziału własnego w kwocie 500 zł koszt ten wynosi 13.796,09 zł brutto.

Koszt naprawy pojazdu przy użyciu części alternatywnych i oryginalnych, z zastosowaniem potrącenia wartości części oryginalnych w wysokości 30%, jednakże bez zastosowania potrącenia materiałów lakierniczych, przy stawce za roboczogodzinę wynoszącej 60 zł netto wynosi 15.243,45 zł brutto. Po potrąceniu udziału własnego w kwocie 500 zł koszt ten wynosi 14.743,45 zł brutto.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie okoliczności bezspornych (art. 229 k.p.c.) oraz zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w postaci dowodów z dokumentów pochodzących z akt szkody załączonych do odpowiedzi na pozew oraz dokumentów załączonych do pozwu wyszczególnionych powyżej. Prawdziwość żadnego z tych dokumentów nie była kwestionowana przez strony postępowania, zaś w toku postępowania nie ujawniły się okoliczności przeczące ich autentyczności bądź mogące uzasadniać podejrzenia co do ich rzetelności.

Podstawą była także niekwestionowana opinia biegłego.

Mając takie ustalenia Sąd Rejonowy zważył, iż powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

W okolicznościach niniejszej sprawy wskazać należy, że strony nie kwestionowały przebiegu zdarzenia z dnia (...) r. - wobec tego Sąd zaniechał szczegółowego badania tych okoliczności, uznając, że jest on między stronami bezsporny i nie budzi wątpliwości (art. 229 k.p.c.).

Strona pozwana nie kwestionowała w toku postępowania okoliczności faktycznych stanowiących podstawę ustalenia, że powodowi w niniejszej sprawie przysługuje legitymacja czynna. W ocenie Sądu doszło do ważnego zawarcia umowy cesji i wywołała ona skutki prawne, dlatego też powód był uprawniony do dochodzenia uzupełniającej kwoty odszkodowania w niniejszym procesie.

Przechodząc do merytorycznej zasadności powództwa należy nadmienić, że roszczenie powoda znajduje oparcie w umowie ubezpieczenia autocasco. Zastosowanie w sprawie znajdują przepisy art. 805 i n. k.c. oraz przepisy części ogólnej zobowiązań, w szczególności art. 361-363 k.c., jak również ogólne warunki ubezpieczenia autocasco.

Art. 805 § 1 k.c. stanowi, że przez umowę ubezpieczenia zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Zgodnie z dyspozycją art. 805 § 2 pkt 1 k.c. świadczenie ubezpieczyciela przy ubezpieczeniu majątkowym polega w szczególności na zapłacie określonego odszkodowania za szkodę powstała wskutek przewidzianego w umowie wypadku. Jeżeli nie umówiono się inaczej, suma ubezpieczenia ustalona w umowie stanowi górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela (art. 824 § 1 k.c.). Wysokość odszkodowania powinna jednocześnie odpowiadać rzeczywistym, uzasadnionym skutkom zdarzenia, z którego wniknęła szkoda. Zgodnie bowiem z art. 8241 § 1 k.c., o ile nie umówiono się inaczej, suma pieniężna wypłacona przez ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia nie może być wyższa od poniesionej szkody. Naprawienie szkody (odszkodowanie) w tych granicach następuje według wyboru poszkodowanego - przez przywrócenie do stanu poprzedniego bądź przez zapłatę określonej sumy pieniężnej i powinno obejmować wszystkie straty, które poszkodowany poniósł wskutek zaistnienia szkody (art. 361 § 2 k.c.). Oba wskazane sposoby naprawienia szkody mają doprowadzić do pełnej kompensacji szkody. Przepisy prawa nie nakładają na poszkodowanego obowiązku przywrócenia stanu poprzedniego - że szkoda może być naprawiona przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Każdorazowo granice obowiązku naprawienia szkody wyznaczone są przez normalny związek przyczynowy między zdarzeniem wywołującym szkodę a szkodą.

Przesłanką ubezpieczenia jest zdarzenie ubezpieczeniowe, które w niniejszej sprawie miało miejsce w dniu (...) r. z udziałem pojazdu marki M. (...) o nr rej. (...) objętym ubezpieczeniem autocasco. Zaistniała więc okoliczności faktyczna, która rodziła po stronie pozwanego towarzystwa obowiązek naprawienia szkody. Obowiązkiem pozwanej było zatem przywrócenie pojazdu do stanu poprzedzającego zdarzenie ubezpieczeniowe, tj. pokrycie kosztów jego naprawy. Powyższe okoliczności, podobnie jak wypłata przez stronę pozwaną tytułem odszkodowania kwoty 13.088,60 zł brutto pozostawały między stronami procesu niesporne. Podobnie bezsporne było ustalenie, że w niniejszej sprawie występuje przypadek tzw. szkody częściowej w rozumieniu o.w.u.

Okolicznością sporną pozostawała kwestia zakresu odpowiedzialności strony pozwanej z tytułu przedmiotowej szkody, tj. jej wysokości, na którą to wysokość składają się z kolei koszty naprawy zasadne na tle zawartej polisy i stosowanych do niej ogólnych warunków ubezpieczenia.

W niniejszej sprawie zastosowanie znajdują Ogólne Warunki Ubezpieczenia Auto Casco zatwierdzone uchwałą zatwierdzone przez Zarząd (...) S.A. w dniu 12 lipca 2018 r. (dalej: o.w.u.). Umowa ubezpieczenia - co wprost wynika z treści polisy - została zwarta w wariancie kosztorysowym, o którym mowa w ust. 36-38, 73-81 oraz 82-83 o.w.u., zaś definicje zawarto w ust. 119 o.w.u.

Stosownie do ust. 36 o.w.u., umowa ubezpieczenia może być zawarta w jednym z dwóch wariantów ubezpieczenia - warsztat albo kosztorys. Według ust. 119 pkt 6 o.w.u. przez części oryginalne należy rozumieć „materiały i części zamienne z logo producenta pojazdu oraz zalecane przez producenta i oficjalnych importerów do stosowania przez ich sieci serwisowe”, zaś zgodnie z ust. 119 pkt 5 o.w.u. przez części alternatywne należy rozumieć „materiały i części zamienne dostępne u dostawców niezależnych od producenta pojazdu”.

Zgodnie z ust. 82 o.w.u., w przypadku wystąpienia szkody częściowej odszkodowanie ustalane jest w oparciu o koszty naprawy pojazdu, uwzględniając wybrany wariant i opcję ubezpieczenia. Przy ustalaniu odszkodowania bierze się pod uwagę tylko te koszty naprawy, które uwzględnia ocena techniczna oraz koszty naprawy i wymiany tylko tych części, które zostały uszkodzone lub utracone w związku przyczynowym ze zdarzeniem, które obejmuje ubezpieczenie. Stosownie do ust. 83 o.w.u. w wariancie kosztorysowym wysokość odszkodowania ustala się dodatkowo przy uwzględnieniu: stawki za roboczogodzinę w wysokości 60 zł netto oraz cen części alternatywnych - jeśli w systemie używanym do kalkulacji kosztów naprawy nie ma cen części alternatywnych, to w oparciu o ceny części oryginalnych z pomniejszeniem o 30%. Nadto, w myśl ust. 79 w przypadku wystąpienia szkody, ustalona kwota odszkodowania ulega pomniejszeniu o udział własny, którego wysokość - zgodnie z polisą - wynosiła 500 złotych.

Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do rozstrzygnięcia, jaki jest właściwy sposób ustalenia wysokości kosztów naprawy w odniesieniu do procentowego pomniejszania wartości cen części oryginalnych.

W zakresie zagadnienia sposobu ustalenia zasadnej wysokości kosztów naprawy w zakresie zasadności procentowego pomniejszenia wartości części oryginalnych, bądź też wyliczenia wysokości kosztów bez wskazanego pomniejszenia, należy odwołać się do reguł wykładni i szczególnych norm interpretacyjnych dotyczących stosunków zobowiązaniowych zawieranych przy wykorzystaniu wzorców umownych. Szczególne znaczenie należy przypisać treści art. 15 ust. 5 ustawy z 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. z 2020 r. poz. 895 ze zm.), według którego postanowienia umowy ubezpieczenia, ogólnych warunków ubezpieczenia oraz innych wzorców umowy sformułowane niejednoznacznie interpretuje się na korzyść ubezpieczającego, ubezpieczonego lub uprawnionego z umowy ubezpieczenia. Ponadto Sąd uwzględnił także treść art. 3851 § 1 k.c., który stanowi, że postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne).

Stosując - z uwagi na stronę umowy będącej adresatem wzorca umownego - model przeciętnego, rozważnego konsumenta, należy przyjąć, że wymagania co do transparentności wzorca adresowanego do konsumenta są wyższe, niż skierowanego do profesjonalisty. Pojęcie jednoznaczności należy odnosić do treści użytych sformułowań: mają być one jasne i niebudzące wątpliwości. W tym kontekście należy odczytywać treść zapisu polisy ubezpieczeniowej w niniejszej sprawie i treści: „amortyzacja części: została wykupiona i wynosi 0%”. Wskazane postanowienie umowne zdaniem Sądu po stronie konsumenta (ubezpieczającego) wywołuje uzasadnione przekonanie, że wykupienie tej dodatkowej opcji jest jednoznaczne z brakiem jakiegokolwiek procentowego pomniejszania wartości części - w potocznym rozumieniu słowo „amortyzacja” odpowiada zmniejszaniu wartości danej rzeczy. Jednocześnie w treści polisy brak jasnego ostrzeżenia, że wprawdzie wyliczenie odszkodowania będzie miało miejsce przy amortyzacji części 0%, lecz jedynie w odniesieniu do zmniejszenia wartości części mającej swoje źródło w wieku pojazdu. Z kolei postanowienia ogólnych warunków ubezpieczenia - na których treść konsument nie ma żadnego wpływu - wskazują, że „wykupiona amortyzacja” dotyczy jedynie tego, że przy ustaleniu kosztów naprawy nie będzie uwzględniać się utraty wartości części wynikającej z wieku pojazdu, zaś potrącenia wartości części i cen materiałów lakierniczych w przypadku braku dostępności części i materiałów oryginalnych ulegają potrąceniu o 30%. Wykupiona przez konsumenta opcja amortyzacji 0% została zatem jednostronnie ograniczona przez ubezpieczyciela w treści ogólnych warunków ubezpieczenia i nie została w żaden sposób zasygnalizowana w polisie.

Powyższe okoliczności zdaniem Sądu przemawiają za uznaniem postanowienia umownego zawartego w ust. 83 o.w.u. w zakresie, w jakim przy wykupionej opcji „amortyzacja 0%” nakazuje pomniejszenie wartość cen części oryginalnych o 30% za regulację, która kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza jego interesy, a tym samym stanowi niedozwolone postanowienie umowne. Jednocześnie z uwagi na sprzeczność treści postanowienia polisy i ogólnych warunków ubezpieczenia, należało zinterpretować niejasności na korzyść uprawnionego.

Powyższe rozważania odnieść należy także do możliwości zastosowania urealnienia kosztów materiałów lakierniczych na podstawie wspomnianego ust. 83 o.w.u. Zgodnie z tym zapisem wysokość odszkodowania, z zachowaniem pozostałych warunków o.w.u., ustalana jest w oparciu o ceny części alternatywnych, a dopiero w razie w ich braku w oparciu o ceny części oryginalnych za 30% potrąceniem ich ceny. W okolicznościach niniejszej sprawy uwzględnieniu podlegał wariant wyliczeń kosztów naprawy sporządzony przez biegłego w którym takiego urealnienia nie zastosował, co pozostaje w zgodzie z prawidłowym - w ocenie Sądu - rozumieniem pojęcia części oryginalnych i części alternatywnych.

Jak już wskazano, zgodnie z ust. 119 pkt 6 o.w.u. przez części oryginalne należy rozumieć „materiały i części zamienne z logo producenta pojazdu oraz zalecane przez producenta i oficjalnych importerów do stosowania przez ich sieci serwisowe”. Zasady logicznego rozumowania oraz wykładnia literalna jednoznacznie prowadzą do stanowiska, że zarówno materiały, jak i części, powinny być sygnowane logiem producenta pojazdu - na co wskazuje użycie spójnika „i”. Dla przeciętnego konsumenta zdanie to, poprzez użycie spójnika „i” brzmi klarownie i stwierdza, że oba elementy składowe, tj. i „materiały” i „części” muszą być oznaczone logiem producenta pojazdu, bowiem każde inne wyrażenie, sformułowane w taki sam sposób (przy tej samej konstrukcji i spójnika „i”) rozumiane jest identycznie. Z tego należy wywieść, że wspomniane „materiały” i „części” należy traktować bez różnicowania - co oznacza, do obu z nich zastosowanie znajdują cechy określone w pozostałej części definicji (sygnowanie logiem producenta pojazdu oraz zalecenie ich stosowania przez producenta i oficjalnych importerów). Identyczne sformułowanie zawiera również definicja części alternatywnych w ust. 119 pkt 5 o.w.u. Odmienna interpretacja (zakładająca, że słowa po zwrocie „części zamienne” dotyczą tylko części zamiennych) prowadziłaby do niedopuszczalnej konkluzji, że „materiały” są jednocześnie zarówno częściami oryginalnymi, jak i alternatywnymi. Ponadto, mając na uwadze art. 15 ust. 5 ustawy z 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, jakiekolwiek wątpliwości interpretacyjne związane ze wzorcem umownym należy tłumaczyć na korzyść uprawnionego: tym samym opatrzenie logiem firmowym danej marki pojazdu jest warunkiem koniecznym dla uznania, że dany element - czy to „materiał” czy „część” jest częścią oryginalną w rozumieniu zapisów o.w.u.

Odniesienie definicji części oryginalnych oraz części alternatywnych do materiału lakierniczego prowadzi Sąd do wniosku, że zastosowanie wobec niego urealnienia w postaci procentowego pomniejszenia ceny byłoby nieuzasadnione. Po pierwsze, nawet przyjmując, że sam materiał lakierniczy (lakier) może być rozumiany jako materiał zamienny w rozumieniu o.w.u. - to uznanie, że szereg innych elementów zaliczanych do materiałów lakierniczych, czyli elementów używanych przy renowacji powłoki lakierniczej, takich jak papier ścierny, szpachlówka, utwardzacz, może być traktowany również jako materiał zamienny, budzi uzasadnione wątpliwości. Po drugie, zgodnie z definicjami z o.w.u., części alternatywne od części oryginalnych odróżnia sygnowanie logiem producenta marki pojazdu oraz zalecanie przez producenta i oficjalnych importerów do stosowania przez ich sieci serwisowe. Po trzecie, zgodnie z ust. 83 o.w.u., przy ustalaniu kosztów naprawy w wariancie kosztorysowym wartość naprawy określa się w pierwszej kolejności, przy zastosowaniu elementów w stosunku do których nie przysługuje potrącenie - części alternatywnych, zaś dopiero w wypadku braku tych elementów przechodzi się do naprawy przy użyciu elementów, od których potrącenie przysługuje, tj. części oryginalnych.

Z uwagi na powyższe Sąd uznał za zasadny wariant z zastosowaniem cen części alternatywnych i oryginalnych oraz materiałów lakierniczych bez potrącenia w wysokości 30%, a więc tak jak w opinii biegłego sądowego K. K.. Zdaniem Sądu użycie przez ubezpieczyciela w postanowieniach o.w.u. dwóch różnych klauzul mających umożliwić dokonanie potrącenia cen części stanowi w istocie potrącenia amortyzacyjne cen części, co do których strony umowy zgodnie postanowiły, że są zniesione - treść polisy ma zaś pierwszeństwo przez postanowieniami o.w.u. Zapis dodatkowego postanowienia umownego o treści: „amortyzacja części: została wykupiona i wynosi 0%” jest jednoznaczny i należy go rozumieć jako zniesienie wszelkich potrąceń cen części (w tym materiałów lakierniczych). W konsekwencji przy wyliczeniu należnego odszkodowania należało zastosować ceny części i materiałów bez potrąceń.

Z tego też względu prawidłowa wysokość odszkodowania w związku ze szkodą powstałą w dniu (...) roku - zgodnie z opinią biegłego sądowego - przy uwzględnieniu udziału własnego w wysokości 500 zł wynosi 18.834,95 zł brutto (19.334,95 zł - 500 zł = 18.834,95 zł). Dla ustalenia należnej, brakującej części odszkodowania, należało odjąć od powyższej kwoty sumę dobrowolnie wypłaconą przez stronę pozwaną (13.088,60 zł). Tak ustalona wysokość należnego dalszego odszkodowania wynosiła 5.746,35 zł (= 18.834,95 zł - 13.088,60 zł). W konsekwencji Sąd, nie wychodząc poza granice żądania, zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 5.328,84 zł tytułem należnego dalszego odszkodowania za uszkodzenie pojazdu.

Sąd poddał ocenie żądanie powoda w zakresie skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie dochodzonych w wysokości 79,71 zł za okres od dnia 1 grudnia 2020 r. do dnia 17 lutego 2021 r. Sąd za usprawiedliwione co do zasady wobec treści art. 482 § 1 k.c. w zw. z art. 481 § 1 i 2 k.c. i art. 817 § 1 k.c. uznał żądanie zapłaty na rzecz powoda w zakresie skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie dochodzonych od kwoty 5.328,84 zł. Powód prawidłowo wskazał datę początkową i końcową naliczania odsetek, jednakże w sposób nieprawidłowy wyliczył ich wysokość. Wysokość skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od kwoty 5.328,84 zł za okres od dnia 1 grudnia 2020 r. do dnia 17 lutego 2021 r. wynosiła 64,59 zł (nie jak wskazał powód 79,71 zł).

O ustawowych odsetkach za opóźnienie dochodzonych wraz z należnością główną Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. oraz art. 482 k.c., zasądzając je od dnia 18 lutego 2021 r. (dzień wniesienia pozwu - k. 31 v.) do dnia zapłaty, zgodnie z żądaniem pozwu.

Sąd - w okolicznościach niniejszej sprawy - za nieuzasadnione uznał żądanie przez powoda zwrotu kosztów sporządzenia prywatnej kalkulacji. Sądowi znane jest stanowisko Sądu Najwyższego (wyrażone na gruncie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej), zgodnie z którym poszkodowanemu oraz cesjonariuszowi roszczeń odszkodowawczych z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej co do zasady przysługuje od ubezpieczyciela zwrot kosztów tzw. prywatnej opinii (ekspertyzy) rzeczoznawcy, jeżeli tylko jej sporządzenie było niezbędne do efektywnego dochodzenia odszkodowania (tak SN w uchwałach: z dnia 2 września 2019r., III CZP 99/18, opubl. OSNC 2020/2/13 oraz z dnia 29 maja 2019 r., III CZP 68/18, opubl. OSNC 2019 nr 10, poz. 98). W niniejszej sprawie podstawą prawną roszczenia powoda odnośnie żądania zwrotu kosztów prywatnej kalkulacji jest art. 471 k.c. statuujący podstawy odpowiedzialność dłużnika za nienależyte wykonanie zobowiązania, jednak jak wskazano już wcześniej do odpowiedzialności ubezpieczyciela zastosowanie znajdują także pozostałe przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące odpowiedzialności odszkodowawczej, w tym m. in. art. 361 k.c. Norma wynikająca z § 1 i 2 tego przepisu stała na przeszkodzie uwzględnieniu żądania powoda odnośnie zwrotu kosztów prywatnej kalkulacji, albowiem koszty te nie pozostają w adekwatnym związku przyczynowym z poniesioną szkodą, a zatem pozostają poza zakresem obowiązku odszkodowawczego.

Bezspornym jest, że powód prowadzi działalność gospodarczą polegającą na odpłatnym nabywaniu od poszkodowanych, a następnie dochodzeniu przeciwko ubezpieczycielom roszczeń odszkodowawczych. Działalność gospodarcza z zasady prowadzona jest w celu osiągnięcia zysku i powód szacowania oferowanych mu wierzytelności dokonuje w myśl tej zasady. Od powoda, jako podmiotu prowadzącego na wskazanym polu działalność profesjonalną, należy oczekiwać - w ramach posiadanych kompetencji, wiedzy i doświadczenia - samodzielnego określenia przynajmniej przybliżonej wysokości dochodzonego roszczenia, którego ostateczna weryfikacja i tak musiała zostać dokonana w oparciu o opinię biegłego sądowego (tak również Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w wyroku z dnia 19 stycznia 2021 r., sygn. akt II Ca 706/20, niepubl.). W tych okolicznościach, roszczenie powoda o zwrot kosztów prywatnej kalkulacji pozostaje poza granicami szkody jako nieobjęte normalnym następstwem zdarzenia szkodzącego i podlegało oddaleniu.

Mając na względzie powyższą argumentację, Sąd w punkcie 1. wyroku zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 5.393,43 zł (= 5.328,84 zł + 64,59 zł) wraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 lutego 2021 r. do dnia zapłaty.

Sąd w punkcie 2. wyroku oddalił powództwo w pozostałym zakresie jako niezasadne. Zakres oddalenia powództwa objął kwotę 300 zł tytułem żądanych kosztów prywatnej kalkulacji oraz kwotę 15,12 zł tytułem dalszych skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie (79,71 zł - 64,59 zł = 15,12 zł).

O obowiązku zwrotu kosztów procesu Sąd orzekł w punkcie 3. wyroku w oparciu o wyrażoną w art. 100 k.p.c. zasadę stosunkowego ich rozdzielenia. Strona powodowa wygrała sprawę w 94,48%, zaś pozwana w 5,52% (5.393,43 zł : 5.708,55 zł). Na koszty procesu po stronie powoda w łącznej wysokości 2.853,11 zł złożyły się następujące kwoty: 400 zł tytułem opłaty od pozwu (art. 13 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych; Dz. U. z 2020 r. poz. 755 ze zm.), 1.800 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego (§ 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie; Dz. U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.), 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz 636,11 zł tytułem wynagrodzenia biegłego rozliczonego z zaliczki uiszczonej przez powoda (k. 62, k. 115). Koszty po stronie pozwanej wyniosły 2.453,10 zł, na które złożyły się: 1.800 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego (§ 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych; Dz.U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.), 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz 636,10 zł tytułem wynagrodzenia biegłego rozliczonego z zaliczki uiszczonej przez pozwaną (k. 103, k. 115).

Łącznie koszty procesu wyniosły 5.306,21 zł. Uwzględniając stosunek, w jakim każda ze stron wygrała proces, powodowi należy się zwrot kosztów procesu w kwocie 2.695,62 zł, zaś pozwanej w kwocie 135,41 zł. Po wzajemnym zbilansowaniu tych kosztów, powodowi należał się zwrot kosztów procesu w kwocie 2.560,21 zł, które Sąd zasądził wraz z odsetkami dochodzonymi na podstawie art. 98 § 11 k.p.c..

Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł jak w sentencji.

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany zaskarżając wyrok w części, tj.:

1. w zakresie punktu 1. co do kwoty 4.676,35 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 lutego 2021 r. do dnia zapłaty,

2. w zakresie punktu 3. rozstrzygającego o kosztach procesu - stosownie do zakresu zaskarżenia;

Zaskarżonemu wyrokowi strona pozwana zarzuciła:

A. naruszenie przepisu prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów oraz uczynienie jej dowolną, a także przyjęcie błędnej metody ustalenia odszkodowania, co w konsekwencji skutkowało błędną oceną opinii biegłego sądowego i ustaleniem wysokości odszkodowania za uszkodzenie pojazdu marki M. (...) (nr rej. (...)) na kwotę 19.334,95 zł (18.834,95 z uwzględnieniem udziału własnego w szkodzie w wysokości 500 zł) zamiast na kwotę 14.296,09 zł (odpowiednio: 13.796,09 zł),

B. naruszenie prawa materialnego:

1) art. 3531 k.c. w zw. z art. 824 § 1 k.c. w zw. z pkt 38 i pkt 83 OWU AC poprzez ich błędną wykładnię i brak uznania, że w przypadku wykupienia klauzuli amortyzacji na części, koszty naprawy pojazdu częściami oryginalnymi nie mogą zostać pomniejszone o reduktor wartości w wysokości 30% wartości tych części oraz wartości materiałów lakierniczych,

2) art. 3851 § 1 k.c. poprzez jego zastosowanie do postanowień zawartych w pkt 38 i pkt 83 OWU AC, podczas gdy postanowienia te regulują główne świadczenie ubezpieczyciela i zostały sformułowane w sposób jednoznaczny,

3) art. 3851 § 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, iż postanowienia zawarte w pkt 38 i 83 OWU AC realizują przesłanki uznania tych postanowień za niedozwolone, podczas gdy nie została spełniona przesłanka sprzeczności z dobrymi obyczajami oraz rażącego naruszenia interesów konsumenta.

Powołując się na powyższe zarzuty skarżąca wnosiła o:

1) zmianę skarżonego orzeczenia poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części,

2) zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, za obie instancje według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik powoda wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanego jest częściowo zasadna.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego i przyjmuje je za własne czyniąc je podstawą swojego rozstrzygnięcia.

Rozważając w pierwszej kolejności zarzut naruszenia prawa procesowego tj. art. 233 k.p.c. należy przypomnieć, iż konsekwencją naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. winno być dokonanie nieprawidłowych ustaleń faktycznych. Tymczasem w przedmiotowej sprawie nie zaistniała taka okoliczność. Sąd pierwszej instancji ustalił wysokość należnego odszkodowania w sposób wariantowy odwołując się w tym zakresie do zaproponowanych przez pozwanego w ogólnych warunkach ubezpieczenia metod. Powyższe ustalenie nastąpiło na podstawie opinii biegłego, który przy jej sporządzeniu zastosował się do zaleceń określonych w postanowieniu dowodowym sporządzając opinię w trzech wersjach. Niesporny w szczególności był i pozostaje zakres szkody oraz wyliczenie (przy uwzględnieniu wskazanych w warunkach ubezpieczenia metod) kosztów jej naprawnienia.

O wyborze metody ustalenia odszkodowania decyduje natomiast ocena prawna postanowień umownych, sprowadzająca się do ustalenia ich ważności i związana z zastosowaniem przepisów prawa materialnego.

Sąd Okręgowy w pełni podziela pogląd skarżącego o braku abuzywności postanowień umownych dotyczących likwidacji szkody w wariancie kosztorys z wykupioną amortyzacją.

Umowa ubezpieczenia AC jest umową dobrowolną. Obowiązkiem zakładu ubezpieczeń w tym przypadku nie musi być pełne naprawienie szkody w znaczeniu art. 363 k.c. w zw. z art. 361 k.c. ale wypłacenie świadczenia ubezpieczeniowego zgodnego z celem umowy i jej postanowieniami (art. 805 § 1 k.c.).

Zgodnie z pkt 83 OWU w wariancie kosztorys wysokość odszkodowania jest ustalana na podstawie stawki za roboczogodzinę 60 zł oraz cen części alternatywnych , jeżeli zaś w systemie używanym do kalkulacji kosztów naprawy nie ma części alternatywnych ubezpieczyciel odejmuje 30% od cen części oryginalnych. Nie sposób zatem nie zauważyć różnicy między amortyzacją części a potrąceniem cen części oryginalnych. Zwłaszcza że zapisy OWU zawierają w pkt 119 ppkt 1 definicje amortyzacji . Amortyzacja jest obliczana gdy koszty naprawy są obliczane na podstawie wieku pojazdu czyli de facto zużycia części, natomiast potrącenie z pkt 83 OWU dotyczy zupełnie innej sytuacji gdy na rynku nie ma części alternatywnych wówczas od cen części oryginalnych potrąca się 30%.

Skoro zatem poszkodowany zawarł umowę w wariancie kosztorys musiał się liczyć z uzyskaniem odszkodowania na podstawie cen części zamiennych alternatywnej jakości. W sytuacji gdy takie części nie są dostępne to dla potrzeb wyliczenia odszkodowania nastąpi pomniejszenie wartości części oryginalnych o 30%. . Zabieg taki nie ma nic wspólnego z amortyzacją części wykupioną przez poszkodowanego.

Reasumując podkreślić należy, iż przyjęcie w umowie stałego wskaźnika obniżającego wycenę części zamiennych niezbędnych do naprawienia szkody w przypadku gdy jako punkt wyjścia dla tej wyceny przyjęto cenę części oryginalnych, przy uwzględnieniu faktu, że strony umówiły się iż koszt naprawy pojazdu zostanie ustalony w oparciu o wartość nieoryginalnych części zamiennych nie narusza interesów konsumenta, a już z pewnością nie narusza ich w sposób rażący. Zarówno bezpośrednie brzmienie umowy, jak i cel jej zawarcia oraz zgodny zamiar stron przemawiają za interpretacją ogólnych warunków ubezpieczenia przedstawioną przez pozwanego. Wskazane postanowienie umowne nie jest więc niezgodne z dobrymi obyczajami, czy też z przepisami prawa powszechnego obowiązującego dotyczącymi umowy ubezpieczenia. Jak wskazano wyżej postanowienia zakwestionowane przez stronę powodową są oczywiste, jasne i nie budzące żadnych wątpliwości. (por. także wyrok Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 5 sierpnia 2021r. II Ca 517/21).

Nieco odmiennie należy potraktować sprawę materiałów lakierniczych co słusznie zresztą dostrzegł Sąd Rejonowy w motywach zaskarżonego wyroku. Wykładnia ust. 119 pkt 6 OWU zaprezentowana przez Sąd I instancji jest prawidłowa i Sąd Okręgowy ja w pełni podziela. Pozwany konstruując tak a nie inaczej ogólne warunki ubezpieczenia doprowadził do pewnych wątpliwości interpretacyjnych które winny być tłumaczone na korzyść ubezpieczonego . W takiej sytuacji należy przyjąć , iż opatrzenie logiem producenta danej marki pojazdu jest warunkiem niezbędnym do uznania że dany materiał jest częścią oryginalną w rozumieniu zapisów OWU. Tymczasem żaden z producentów pojazdów samodzielnie nie produkuje lakierów i nie sygnuje ich swoim logo. Skoro tak to można je traktować jedynie jako materiały alternatywne a przy wycenie kosztów naprawy w wariancie kosztorys przy użyciu części alternatywnych nie stosuje się urealnienia na materiał lakierniczy.

Reasumując apelacja po części odnosi zamierzony skutek co musi prowadzić do odpowiedniego obniżenia zasądzonej kwoty do kwoty 1.674,65 zł . Na kwotę te składa się koszt naprawy pojazdu przy użyciu części alternatywnych i oryginalnych z zastosowaniem potracenia części oryginalnych w wysokości 30% jednakże bez potrącenia materiałów lakierniczych przy stawce za roboczogodzinę wynoszącej 60 zł netto po pomniejszeniu udziału własnego w kwocie 500 zł daje to kwotę w wysokości 14.743,45 zł. Odejmując od tej kwoty kwotę wypłaconą przez ubezpieczyciela w wysokości 13.088,60 zł otrzymujemy kwotę 1.654,88 zł dodając do tego skapitalizowane odsetki otrzymujemy kwotę 1.674,65 zł i taka też kwota została ostatecznie zasądzona z odsetkami za opóźnienie od dnia 18 lutego 2021r. do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie powództwo zostało oddalone. Konsekwencją zmiany zaskarżonego wyroku była także zmiana rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu stosownie do wyniku sprawy w związku z czym zasądzono od powoda na rzecz pozwanego kwotę 861,13 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Dlatego też na podstawie art. 386§ 1 k.p.c. orzeczono jak w pkt I wyroku.

Dalej idąca apelacja podlegała oddaleniu, a to na podstawie art. 385 k.p.c. o czym orzeczono jak w pkt II wyroku.

O kosztach procesu za instancję odwoławczą orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 108§ 1 k.p.c. uwzględniając fakt, iż powód w znacznej części przegrał sprawę w postępowaniu apelacyjnym.

Dariusz Mizera