Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 stycznia 2019 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	SSA w SO Grzegorz Ślęzak (spr.)
Sędziowie	SSO Jarosław Gołębiowski SSO Paweł Hochman
Protokolant	stażysta Katarzyna Pielużek

po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2019 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa M. S.

przeciwko H. S.

o alimenty

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz.

z dnia 12 lipca 2018 roku, sygn. akt III RC 310/17

1.  oddala apelację;

2.  przyznaje ze Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz. na rzecz adwokata W. K. kwotę 369,00 (trzysta sześćdziesiąt dziewięć) złotych brutto tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzielona powódce z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

SSA w SO Grzegorz Ślęzak

SSO Jarosław Gołębiowski SSO Paweł Hochman

Sygn. akt II Ca 752/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 12 lipca 2018 r. Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim po sprawy z powództwa: M. S. przeciwko : H. S. o alimenty w kwocie po 400 zł miesięcznie:

1. oddalił powództwo,

2. zniósł koszty procesu pomiędzy stronami.

Podstawą powyższego wyroku stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

M. S. i H. S. zawarli związek małżeński w dniu (...).

Wyrokiem z dnia (...) roku w sprawie (...) Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim rozwiązał związek małżeński M. S. i H. S. przez rozwód, bez orzekania o winie którejkolwiek ze stron.

Wyrokiem z dnia 8 lutego 2010 roku w sprawie sygn. akt III RC 300/09 Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim ustalił, że obowiązek alimentacyjny H. S. wobec M. S. ustalony wyrokiem tutejszego Sądu z dnia 20 marca 2002 roku w sprawie sygn. akt III RC 5/02 w kwocie po 200 złotych miesięcznie wygasł z dniem 16 czerwca 2009 roku oraz oddalił powództwo M. S. skierowane przeciwko H. S. o podwyższenie alimentów.

Sąd uznał, iż z dniem 16 czerwca 2009 roku minął pięcioletni termin określony w art. 60 § 3 kro liczony od daty uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód. Ponadto analizując sytuację stron Sąd doszedł do wniosku, że w sprawie nie występują wyjątkowe okoliczności przemawiające za przedłużeniem trwania obowiązku alimentacyjnego H. S. wobec M. S..

Wyrokiem z dnia 6 maja 2010 roku w sprawie sygn. akt II Ca 196/10 Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim oddalił apelację M. S. od powyższego wyroku.

W dniu 18 lipca 2011 roku Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim w sprawie III RC 312/10 oddalił powództwo M. S. przeciwko H. S. o alimenty. Wyrokiem z dnia 1 grudnia 2011 roku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim sygn. akt II Ca 688/11 oddalił apelację M. S. od powyższego wyroku.

Wyrokiem z dnia 30 września 2014 roku w sprawie sygn. Akt III RC 181/14 tutejszy Sąd oddalił ponowne powództwo M. S. przeciwko H. S. o alimenty. Wyrokiem z dnia 27 listopada 2014 roku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie sygn. akt II Ca 721/14 oddalił apelację M. S. od powyższego wyroku.

M. S. i H. S. mieszkają w bezpośrednim sąsiedztwie. Od wielu lat są w głębokim konflikcie. Toczyło się i toczy z ich udziałem wiele spraw sądowych karnych i cywilnych.

M. S. jest leczona z powodu przewlekłej choroby układu nerwowego. Przebyła dwa udary mózgu i zawał mięśnia sercowego. Stwierdzono u niej głuchotę. W 2012 roku przeprowadzono u powódki zabieg operacyjny endoprotezoplastyki bezcementowej stawu biodrowego. Orzeczeniem (...) w T. z dnia 16 lutego 2004 roku została zaliczona do znacznego stopnia niepełnosprawności, przy czym niepełnosprawność ta ma charakter trwały. Orzeczeniem (...) z dnia (...)roku M. S. została zaliczona do drugiej grupy inwalidów. Powódka pozostaje pod opieką poradni (...), (...), (...) i (...) w ramach NFZ. Ma problemy z chodzeniem. Korzysta z państwowej rehabilitacji, którą uważa za niewystarczającą. Strony mają dwóch dorosłych synów. Żaden z nich nie utrzymuje kontaktów z matką. Syn A. deklarował na rozprawie chęć pomocy matce. M. S. oświadczyła, że nie chce jego pomocy, ponieważ syn znieważył jej godność.

M. S. pobiera świadczenie emerytalne w wysokości 1283 zł brutto miesięcznie, co stanowi 1082,81 zł netto (po odliczeniu zaliczki na podatek i składki na ubezpieczenie społeczne). Poza tym posiada prawo do zasiłku pielęgnacyjnego w wysokości po 153 zł miesięcznie. W dniu 2 listopada 2017 roku powódka otrzymała od (...) świadczenie odszkodowawcze po śmierci brata w kwocie 8000 złotych.

M. S. oświadczyła, że wydaje ok. 300 zł miesięcznie na leki. Inne wydatki M. S. to m.in.: opłata za światło ok. 100 zł co dwa miesiące, opłata za gaz ok. 55 zł co dwa miesiące, opłata za wywóz śmieci - 10 zł miesięcznie, opłata za telefon – 45 zł miesięcznie, woda i ścieki – 40 - 45 zł miesięcznie. Powódka kupuje węgiel na sezon grzewczy, którego koszt wynosi ok. 2000 zł. M. S. ma kredyt odnawialny zaciągnięty na bieżące wydatki, który spłaca po 229 zł miesięcznie.

H. S. jest osobą chorą, całkowicie i trwale niezdolną do pracy w związku z chorobą zawodową oraz niezdolną do samodzielnej egzystencji. H. S. wymaga stałego leczenia specjalistycznego. Jest osobą, z którą kontakt jest utrudniony ze względu na zespół psychogeniczny po przewlekłym zatruciu(...) oraz głuchotę. Rozpoznano u niego zespół otępienny mieszany z cechami A., niedowład połowiczy lewostronny po przebytym udarze niedokrwiennym mózgu, hypercholesterolemię. Cierpi nadto z powodu dny moczanowej i żylaków kończyn dolnych, ma zawroty głowy, ma problemy urologiczne. Pozostaje pod opieką lekarza pierwszego kontaktu, neurologa, chirurga, dermatologa.

Opiekę nad pozwanym sprawuje syn A. S. ze swoją żoną. Pomoc ta polega na dbaniu o higienę osobistą, praniu, przygotowywaniu posiłków, garderoby, robieniu zakupów, sprzątaniu, paleniu w piecu, zawożeniu do lekarzy i finasowaniu wizyt lekarskich. A. S. dysponuje również środkami finansowymi ojca.

H. S. czasem przebywa u syna, a czasem w swoim mieszkaniu, które urządził z budynku gospodarczego uzyskanego w wyniku podziału majątku z powódką. Pozwany był współwłaścicielem ziemi po rodzicach o powierzchni (...) ary, którą w 2012 roku przekazał synowi A..

Miesięczny dochód H. S. stanowi świadczenie emerytalno-rentowe w wysokości 2837,69 zł netto miesięcznie.

Sąd zważył, iż M. S. po raz kolejny wniosła pozew o alimenty przeciwko swemu byłemu mężowi H. S. oparty w zasadzie na tych samych okolicznościach.

Obowiązek wzajemnej alimentacji między rozwiedzionymi małżonkami stanowi kontynuację powstałego przez zawarcie małżeństwa obowiązku wzajemnej pomocy w zakresie utrzymania i co do zasady trwa mimo rozwodu, aczkolwiek w postaci zmodyfikowanej.

Tylko w określonych sytuacjach małżonek rozwiedziony może domagać się od drugiego płacenia alimentów. Zależy to od tego, kto został uznany przez Sąd za winnego rozkładu pożycia małżeńskiego a także od sytuacji majątkowej obojga małżonków.

Zasadą jest, że alimentów może domagać się małżonek, którego Sąd nie uznał za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego, bądź też ten, który został uznany za niewinnego. Jeżeli więc Sąd rozwiódł małżonków i nie orzekł o winie, to wówczas mąż i żona nie zostali uznani za wyłącznie winnych rozkładu pożycia i oboje mogą żądać zasądzenia na ich rzecz alimentów od drugiego małżonka. Małżeństwo M. S. i H. S. zostało rozwiązane przez rozwód, ale Sąd nie orzekł o winie małżonków.

Zgodnie z przepisem art. 60 § 1 kro, niezbędnym warunkiem do uzyskania alimentów w sytuacji, gdy rozwód został orzeczony bez orzekania o winie jest istnienie niedostatku. W niedostatku małżonek znajduje się wówczas, gdy własnymi siłami nie może zaspokoić w całości lub w części swoich usprawiedliwionych potrzeb.

W myśl art. 60 § 3 kro obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.

Poza sporem pozostaje fakt, iż w stosunku do stron niniejszej sprawy, z dniem 16 czerwca 2009 roku minął pięcioletni termin określony w art. 60 § 3 kro liczony od daty uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód.

Wyrokiem z dnia 8 lutego 2010 roku w sprawie sygn. akt III RC 300/09 Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim ustalił, że obowiązek alimentacyjny H. S. wobec M. S. ustalony wyrokiem tutejszego Sądu z dnia 20 marca 2002 roku w sprawie sygn. akt III RC 5/02 w kwocie po 200 złotych miesięcznie wygasł z dniem 16 czerwca 2009 roku.

Sąd uznał, iż z dniem 16 czerwca 2009 roku minął pięcioletni termin określony w art. 60 § 3 kro liczony od daty uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód. Ponadto analizując sytuację stron Sąd doszedł do wniosku, że w sprawie nie występują wyjątkowe okoliczności przemawiające za przedłużeniem trwania obowiązku alimentacyjnego H. S. wobec M. S..

Ponowne żądania alimentów przez powódkę zgłoszone w dniu 22 czerwca 2010 roku w sprawie sygn. akt III RC 312/10 oraz w dniu 4 kwietnia 2014 roku w sprawie III RC 181/14 Sąd oddalił prawomocnymi wyrokami z dnia 18 lipca 2011 roku i z dnia 30 września 2014 roku. W niniejszej sprawie powódka powołuje się na te same okoliczności, które były już przedmiotem rozważań w poprzednich sprawach.

Należy mieć na uwadze fakt, że wskutek upływu terminu pięcioletniego wygasa nie tylko obowiązek alimentacyjny, ale ustaje również samo prawo do dochodzenia alimentów od rozwiedzionego małżonka. Wyjątkowe okoliczności stanowiące podstawę przedłużenia terminu alimentacji powinny istnieć w chwili upływu terminu, a nie po wygaśnięciu obowiązku i prawa do alimentacji Takie rozwiązanie stabilizuje stosunki prawne między byłymi małżonkami i jest jurydycznie poprawne. Termin z art. 60 § 3 kro nie jest terminem wykonania uprawnienia, ale ustawowym okresem trwania nieprzedłużonego prawa do alimentacji. Powództwo może być wytoczone po upływie pięcioletniego terminu, jednak tylko z przyczyn powstałych przed jego upływem (por. Komentarz do kro SPP T. 11 pod red. Smyczyńskiego 2014, wyd. 2, str.843).

Mając na względzie powyższe Sąd rozpoznający niniejszą sprawę doszedł do przekonania, iż brak jest podstaw prawnych do ponownego zasądzenia alimentów od H. S. na rzecz M. S..

Na marginesie zauważył, że sytuacja stron od czasu wydania wyroku z dnia 30 września 2014 roku zmieniła się tylko o tyle, że wzrosły nieznacznie dochody obydwu stron spowodowane ich waloryzacją, zaś M. S. otrzymała odszkodowanie z (...)Powódka z chwilą ukończenia 75 lat uzyska także prawo do bezpłatnych leków.

Ponadto niewątpliwie pogorszył się stan zdrowia obydwu stron spowodowany upływem czasu i stopniowym ubytkiem sił. Zdarzenia te jednak nie mogą stanowić podstawy do ponownego zasądzenia alimentów, tym bardziej, że nie mogły one także stanowić podstawy do przedłużenia czasu trwania obowiązku alimentacyjnego w sprawie III RC 300/09.

Dlatego też orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu oparł na art. 102 kpc.

Powyższy wyrok zaskarżyła w całości powódka.

Kwestionując prawomocny wyrok rozwodowy oraz podnosząc lepszą sytuację życiową i materialną od niej jej byłego męża, którego obwinia za swój stan zdrowia , apelująca wnosiła o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie powództwa w całości.

Na rozprawie przed Sądem Okręgowym pełnomocnik powódki –ustanowiony jej z urzędu- popierał apelację oraz wnosił o zasądzenie wynagrodzenia za pomoc prawną.

Udzielone powódce w postępowaniu apelacyjnym oświadczając, iż wynagrodzenie to nie zostało mu wypłacone.

Pełnomocnik pozwanego (syn stron) wnosił o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jest oczywiście bezzasadna.

Ponieważ autorka skargi apelacyjnej nie precyzuje zarzutów, ograniczając się do opisu jej życia z byłym mężem ( pozwanym ), którego obwinia za jej aktualny stan zdrowia, oraz kwestionuje prawomocny wyrok rozwodowy, eksponując znacznie lepszą sytuację materialną pozwanego od tej w jakiej ona się znajduje i uważając zaskarżony wyrok za krzywdzący dla niej, należało rozpoznać wniesiony środek zaskarżenia pod katem istnienia podstaw, które Sąd II instancji zobowiązany jest brać pod rozwagę z urzędu, a w szczególności zbadać należało czy zaskarżone rozstrzygnięcie odpowiada prawu materialnemu.

Lektura materiału aktowego prowadzi do wniosku, iż Sąd Rejonowy wyjaśnił sprawę w stopniu wystarczającym dla jej rozstrzygnięcia. Poczynione przez ten Sąd ustalenia faktyczne są trafne, znajdują oparcie w zgromadzonych dowodach, poddanych prawidłowej ocenie. Z ustalonego prawidłowo stanu faktycznego Sąd I instancji wyprowadził też słuszne wnioski w zakresie oceny prawnej żądania pozwu, wskazujące na brak aktualnie jakiejkolwiek podstawy faktyczno prawnej do uwzględnienia przedmiotowego powództwa.

Bezdyskusyjne bowiem są okoliczności, które mają w sprawie istotne znaczenie dla jej rozstrzygnięcia a odnoszące się do prawomocności wyroku rozwiązującego związek małżeński stron, treści tegoż wyroku, czasu jaki upłynął od rozwiązania związku małżeńskiego stron oraz prawomocnego orzeczenia Sądu ustalającego wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego pozwanego wobec powódki z uwagi na upływ czasu przewidziany w art. 60 § 3 krio i brak podstaw do przedłużenia tego terminu.

Dokonana zatem przez Sąd Rejonowy ocena prawna żądania pozwu, wskazująca na jego bezzasadność, jest trafna i zasługuje na pełną akceptację Sadu II instancji.

W sprawie niniejszej od ustalenia wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego pozwanego wobec jego byłej żony upłynął okres już blisko 10 lat i słusznie Sąd uznał, że obowiązek ten nie może być reaktywowany z uwagi na brak ku temu podstaw z cyt. wyżej przepisu.

Podnieść w tym miejscu należy, że obie strony procesu to osoby w wieku podeszłym, mocno schorowane i niezdolne już do świadczenia pracy zarobkowej, utrzymujące się ze świadczeń emerytalnych. Faktem jest, że pobierane przez pozwanego świadczenie jest znacznie wyższe od tego jakie otrzymuje powódka, ale nie może to stanowić samoistnej podstawy żądania pozwu, szczególności gdy materiał nie wskazuje aby powódka znajdowała się w niedostatku ( jak Sąd ustalił uzyskała ostatnio znaczące zadośćuczynienie z powodu śmierci brata ).

Nie może też skutecznie powoływać się powódka na zasady współżycia społecznego. Przepis bowiem art. 5 kc nie może stanowić samodzielnej podstawy żądania pozwu. Nie służy on zatem do akcji procesowej, lecz strona pozwana może na jego podstawie budować jedynie zarzut hamujący ( obronny ) przed powództwem.

Należy podnieść w tym miejscu za Sądem Rejonowym, że powódka już dwukrotnie występowała do Sądu z podobnym powództwem o alimenty przeciwko pozwanemu w latach 2011 i 2014 r, podnosząc podobne jak w sprawie niniejszej okoliczności, i w obu tych sprawach powództwa jej zostały prawomocnymi wyrokami oddalone wobec braku podstaw do przedłużenia obowiązku jej alimentacji przez byłego męża.W sprawie niniejszej powódka nie przytacza nowych istotnych okoliczności, które mogłyby doprowadzić do odmiennej niż w sprawach poprzednich ( III RC 312/10 i III RC 181/14 )oceny prawnej jej żądania.

W istocie pozwana przez cały okres od kiedy Sąd ustalił wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego pozwanego wobec niej kwestionuje zarówno prawomocny wyrok rozwodowy jak i prawomocny wyrok ustalający wygaśnięcie alimentów, co nie może wywołać zamierzonego przez nią skutku.

Reasumując powyższe rozważania, uznać należy za słuszne stanowisko Sądu Rejonowego, że brak jest aktualnie podstaw prawnych do uwzględnienia żądania pozwu.

Zaskarżony wyrok odpowiada więc powołanemu w jego uzasadnieniu prawu materialnemu

Dlatego też, apelacja jako nieuzasadniona podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc.

Mając na uwadze wszystkie powyższe rozważania oraz powołane w nich przepisy Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku

SSA w SO Grzegorz Ślęzak

SSO Jarosław Gołębiowski SSO Paweł Hochman