Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 listopada 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	SSA w SO Arkadiusz Lisiecki (spr.)
Sędziowie	SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSR del. Wioletta Krawczyk
Protokolant	st. sekr. sąd. Beata Gosławska

po rozpoznaniu w dniu 22 listopada 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa Z. G.

przeciwko (...) Sp. z o.o. , (...) S.A. w W. , (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. , (...) Sp. z o.o., (...) S.A. w P. i (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.

o ustalenie istnienia umów pożyczek

na skutek apelacji pozwanego (...) S.A. w W.

od wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie

z dnia 4 kwietnia 2018 roku, sygn. akt I C 596/17

1. zmienia zaskarżony wyrok w punkcie dziewiątym sentencji w ten sposób, że powództwo oddala i zasądza powoda Z. G. na rzecz pozwanego (...) S.A. w W. kwotę 900 (dziewięćset) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu ;

2. zasądza powoda Z. G. na rzecz pozwanego (...) S.A. w W. kwotę 550 (pięćset pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSR Wioletta Krawczyk

Sygn. akt II Ca 760/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Bełchatowie:

1. ustalił, iż nie istnieje umowa pożyczki z dnia 9 grudnia 2016roku nr (...) na kwotę 800,- zł między pozwanym (...) Sp. z o.o. w W. a Z. G.;

2. ustalił, iż nie istnieje umowa pożyczki z dnia 2 stycznia 2017 roku nr (...) na kwotę 1000,- zł między pozwanym (...) Sp. z o.o. w W. a Z. G.;

3. ustalił, iż nie istnieje umowa pożyczki z dnia 12 grudnia 2016 roku nr (...) na kwotę 750,- zł między pozwanym (...) S.A. z siedzibą w W. a Z. G.;

4. ustalił, iż nie istnieje umowa pożyczki z dnia 4 stycznia 2017 roku nr (...) na kwotę 1000,- zł między pozwanym (...) S.A. z siedzibą w W. a Z. G.;

5. ustalił, iż nie istnieje umowa pożyczki z dnia 15 grudnia 2016 roku nr (...) na kwotę 300,- zł między pozwanym (...) sp. z o.o. w W. a Z. G.;

6. ustalił, iż nie istnieje umowa pożyczki z dnia 9 stycznia 2017 roku nr (...) na kwotę 1.000,- zł między pozwanym (...) sp. z o.o. w W. a Z. G.;

7. ustalił iż nie istnieje umowa pożyczki z dnia 16 grudnia 2016 roku nr (...) na kwotę 600,- zł między pozwanym Maestra (...) sp, z o. o. z siedzibą w W. a Z. G.;

8. ustalił, iż nie istnieje umowa pożyczki z dnia 16 stycznia 2017 roku nr (...) na kwotę 1.200,- zł między pozwanym Maestra (...) sp, z o. o. z siedzibą w W. a Z. G.;

9. ustalił, iż nie istnieje umowa pożyczki z dnia 19 grudnia 2016 roku nr (...) na kwotę 2000,- zł między pozwanym (...) S.A. z siedzibą w W. a Z. G.;

10. ustalił, iż nie istnieje umowa pożyczki z dnia 21 grudnia 2016 roku nr (...) na kwotę 3.000,- zł między pozwanym (...) sp. z siedziba w W. (...) a Z. G.;

11. zasądził od pozwanego (...) Sp. z o.o. w W. na rzecz powoda Z. G. 90,- zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

12. zasądził od pozwanego (...) S.A.. w W. na rzecz powoda Z. G. 88,- zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

13.zasądził od pozwanego (...) Sp. z o.o. w W. na rzecz powoda Z. G. 65,- zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

14. zasądził od pozwanego (...) sp. z o. o w W. na rzecz powoda Z. G. 90,- zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

15. zasądził od pozwanego (...) sp. z o. o. z siedzibą w W. na rzecz powoda Z. G. 100,- zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

16. zasądził od pozwanego (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. (...) Sp. z o.o. w W. na rzecz powoda Z. G. 100,- zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

17. nadał wyrokowi w pkt 3,4,5,6,7,8,10 rygor natychmiastowej wykonalności

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny: Syn powoda D. G. mieszka ze powodem przy ul. (...) w B..

W grudniu 2016 roku D. G. otworzył przez Internet na nazwisko powoda w (...)rachunek bankowy o nr (...). Powód zgodził się na to, gdyż syn zarzekał się, że na to konto będzie wpływało jego wynagrodzenie, a jego prywatne konto było już zajęte przez komornika. Do rachunku bankowego był dostęp tzw. on-line, tj. przez Internet. Syn powoda miał internetowy dostęp do konta, tj. hasło i login.

W dniu 24.01.2017 roku powód udał się do banku skontrolować, czy na konto wpływa wypłata syna, bo syn nie chciał mu pokazać umowy o pracę. Wtedy 24.01.2017 roku od pracownika banku dowiedział się, że na konto wpływają różne kwoty z tytułu pożyczek zawartych na nazwisko powoda. Żadna wypłata syna na konto natomiast nie wpłynęła. Były to pożyczki od pozwanych wymienione w petitum pozwu. Jeszcze tego samego dnia powód zamknął konto.

Tego samego dnia powód udał się do KPP w B. i złożył zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa oszustwa na jego szkodę przez syna D. G..

Wyrokiem z dnia 1 czerwca 2017 roku Sąd Rejonowy w Bełchatowie w sprawie (...) uznał D. G. za winnego dokonania zarzucanego mu czynu wypełniającego dyspozycję art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. z tą zmianą w opisie czynu, że w miejsce daty „ 21.12.2016 r.” przyjmuje datę „16.01.2017 r.” i na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 37a k.k. w zw. z art. 34 §1 i §la pkt 1 k.k. w zw. z art. 35 §1 k.k. wymierzył mu karę 10 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym.

Syn powoda D. G. jest alkoholikiem i hazardzistą. Dodatkowo ma zaległości alimentacyjne na rzecz swojego dziecka, a także inne długi - których wysokości sam nie zna. Nie pracuje i nie posiada żadnego majątku, ponadto wynosi z domu powoda różne rzeczy i je sprzedaje. Powód jest emerytem. Emerytura wynosi 2800 złotych. Poza zwykłymi kosztami utrzymania ponosi wydatki na leczenie. Pozwani zażądali od powoda spłat pożyczek.

Mając tak poczynione ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługuje na uwzględnienie.

Okoliczności faktyczne mające znaczenie dla rozstrzygnięcia były niesporne.

Podstawą żądania powoda jest art. 189 kpc, zgodnie którym powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

Z dokonanych wyżej ustaleń ewidentnie wynika, że umowy pożyczki z pozwanymi zawarł nie powód, ale inna osoba – jego syn, który posłużył się danymi powoda. Zawarcie umów nie wymagało osobistego kontaktu z pożyczkobiorcą. Na umowach nie ma podpisu powoda.

Z powyższych ustaleń wynika, że powód nie zawierał wskazanych w pozwie umów i nie otrzymał pieniędzy z tytułu pożyczek. W związku z tym nie może być traktowany jako pożyczkobiorca i nie jest zobowiązany do zwrotu kwot będących przedmiotem pożyczki. Żądanie ustalenia nieistnienia umów pożyczki z powodem jest zatem uzasadnione. Powód ma ponadto interes prawny w takim ustaleniu.

Interes powoda żądanie ustalenia nieistnienia umów pożyczek realizuje się w tym, że zostały one zawarte bez jego zgody a nawet wiedzy, został w ten sposób oszukany. Sprawca przestępstwa został prawomocnie skazany wyrokiem sądowym. Nadto w świetle wskazanych powyżej okoliczności (tryb życia D. G., jego sytuacja materialna, uzależnienie, brak dochodów, zadłużenie), przemawiających za uznaniem, iż nigdy nie będzie w stanie wyegzekwować kwoty 12.450 złotych od sprawcy przestępstwa, żądanie jest tym bardziej uzasadnione, że jego uwzględnienie uchroni powoda od niepowetowanej szkody, tj. uszczuplenia jego majątku nie z jego winy. Nadto powód słusznie nie czuje się zobowiązanym by spłacać długi, których nie zaciągnął. Z pieniędzy wyłudzonych przez D. G. powód nigdy nie skorzystał.

W związku z powyższym orzeczono o ustaleniu nieistnienia umów pożyczek między powodem a pozwanymi.

Na podstawie art. 333 § 1 pkt 2 kpc Sąd Rejonowy nadał wyrokowi (w stosunku do (...) sp. z o.o. z/s W.) rygor natychmiastowej wykonalności.

W stosunku do pozostałych pozwanych (za wyjątkiem (...) SA) wyrok jest zaoczny, w związku z czym nadano mu rygor natychmiastowej wykonalności na podstawie art. 333 § 1 pkt 3 kpc.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 § 1 kpc zgodnie

z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Kosztami strony powodowej była opłata sądowa od pozwu.

Pozwany (...) S.A. w W. zaskarżył wyrok w części, tj. w zakresie pkt. 9.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił nierozpoznanie istoty sprawy, o którym mowa w art. 386 § 4 w zw. z art. 368 kodeksu postępowania cywilnego.

Powołując się na powyższą podstawę wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji, przy uwzględnieniu kosztów dotychczasowego postępowania.

Powód wnosił o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje: apelacja odnosi zamierzony skutek jednakże z innych powodów.

Faktem niespornym w sprawie jest, że powód udzielił swemu synowi dostęp do założonego na swoje nazwisko konta internetowego i co więcej wyraził zgodę na korzystanie z niego. Powód w ten sposób zamierzał pomóc swemu synowi przed prowadzoną przeciwko niemu egzekucją komorniczą między innymi świadczeń alimentacyjnych. Co więcej, jak przyznał był doskonale zorientowany w sytuacji majątkowej swego bezrobotnego syna, a także wiedział iż ten jest uzależniony od alkoholu i hazardu.

Przytoczone wyżej okoliczności faktyczne wskazują, że to powód doprowadził do powstałej sytuacji, darząc swego syna nadmiernym zaufaniem, pomimo posiadania wiedzy, że nie posiada on środków finansowych, jest zadłużony, prowadzona jest przeciwko niemu egzekucja komornicza, spłacał już wcześniej jego długi.

Pozwany (...) zawierając umowę o pożyczkę z powodem zachował należytą staranność. W sytuacji kiedy syn powoda był upoważniony do dysponowania jego kontem bankowym, to nie było podstaw do odmowy udzielenia pożyczki.

Trafnie podnosi w uzasadnieniu apelacji strona pozwana, że nie może ponosić odpowiedzialności za nieodpowiedzialne, lekkomyślne zachowanie powoda.

Fakt, że powód pozwolił swemu synowi otworzyć rachunek bankowy na swoje nazwisko, co pozwoliło synowi zaciągać pożyczki, które przeznaczał na zaspokojenie swych potrzeb nie może mieć wpływu na ważność zawartej przez niego umowy. Powyższą konstatację potwierdza Sąd Rejonowy w Bełchatowie, w wyroku karnym skazującym syna powoda w sprawie (...). W tymże orzeczeniu syn powoda D. G. został zobowiązany właśnie do naprawienia szkody jaką wyrządził swemu ojcu zaciągając w jego imieniu pożyczki.

Oznacza powyższe, że powód jest stroną umowy zawartej z pozwanym (...) i jest zobowiązany do jej wykonania.

Na marginesie Sąd Okręgowy zauważa, że słusznie podnosi autor uzasadnienia apelacji, że zachowanie powoda oraz jego syna można oceniać także na gruncie przepisu art. 422 k.c.

W tym stanie rzeczy zaskarżony wyrok został wydany z obrazą prawa tj. art. 189 k.p.c. Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy będąc związany zakresem zaskarżenia na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 9 sentencji w ten sposób, że oddalił powództwo i zasądził z mocy art. 98 k.p.c. od powoda na rzecz pozwanego (...) kwotę 900 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Koszty procesu, które obejmują wynagrodzenie pełnomocnika będącego radcą prawnym ustalono na podstawie § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. – Dz.U. z 2018 r., poz. 265 .

O kosztach procesu za instancję odwoławczą orzeczono z mocy art. 98 k.p.c. tj. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na zasądzoną od powoda na rzecz pozwanego kwotę 550 zł składa się uiszczona opłata sądowa w kwocie 100 zł oraz wynagrodzenie w/w pełnomocnika stosownie do treści § 10 ust 1 pkt 1 w związku z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. – Dz.U. z 2018 r., poz. 265 .

Na marginesie Sąd II Instancji zauważa tylko, że z lektury akt sprawy wynika, że Sąd I instancji nie nadał biegu wniesionemu przez (...) pozwu wzajemnemu.