Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 listopada 2021 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący

Sędzia Paweł Hochman

po rozpoznaniu w dniu 15 listopada 2021 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) S.

przeciwko (...) w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 23 sierpnia 2021 r. sygn. akt I C 3007/20

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach:

a)  pierwszym sentencji w ten tylko sposób, że zasadzoną w nim kwotę 21.208,96 zł (dwadzieścia jeden tysięcy dwieście osiem złotych dziewięćdziesiąt sześć groszy) obniża do kwoty 9.342,92 zł (dziewięć tysięcy trzysta czterdzieści dwa złote dziewięćdziesiąt dwa grosze), a w pozostałej części powództwo oddala;

b)  trzecim sentencji na następujący: „znosi wzajemnie między stronami koszty procesu”;

2.  zasądza od powoda (...) w S. na rzecz pozwanego (...) w W. kwotę 2.550,00 zł (dwa tysiące pięćset pięćdziesiąt) tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Sygn. akt II Ca 783/21

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 23 sierpnia 2021 roku Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. zasądził od pozwanego (...) z siedzibą w W. na rzecz powoda (...) w S. kwotę 21.208,96 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 8 grudnia 2020 roku do dnia zapłaty (pkt 1), oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt 2) oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.415 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty (pkt 3).

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu Rejonowego:

W dniu 23 września 2020 roku doszło do zdarzenia, w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd marki B. o numerze rejestracyjnym (...), rok produkcji 2015, stanowiący własność M. A.. W dacie zdarzenia wskazany pojazd posiadał ważne ubezpieczenie autocasco (AC) zawarte z (...) w W..

Polisa nr (...) zawarta została na okres od 30 czerwca 2020 roku do 29 czerwca 2021 roku i obejmowała ubezpieczenie AC. W ramach tego ubezpieczenia wykupiono wariant: „warsztat partnerski” oraz zniesiono udział własny w szkodzie. Amortyzacja części została zniesiona. Suma ubezpieczenia wynosiła 64.500 złotych brutto. Do umowy ubezpieczenia udokumentowanej polisą zastosowanie znajdują (...) – (...) z dnia 16 maja 2018 roku (OWU).

Szkodę zgłoszono(...) w W., która dokonała jej rejestracji pod numerem (...).

W toku postępowania likwidacyjnego strona pozwana ustaliła, że zachodzi przypadek, tzw. szkody częściowej. Pozwany oszacował koszt naprawy pojazdu na kwotę 14.413,08 złotych brutto i taką kwotę wypłacił uprawnionemu tytułem odszkodowania.

W dniu 24 listopada 2020 roku ubezpieczający M. A. zawarł z powodem umowę cesji, na mocy której przeniósł na (...) wszelkie prawa do odszkodowania przysługującego mu od (...) w W. za szkodę z dnia 23 września 2020 roku w pojeździe marki B. o numerze rejestracyjnym (...).

(...) zlecił (...) spółce z o.o. w S. wykonanie kalkulacji naprawy pojazdu marki B. o numerze rejestracyjnym (...). Koszt tej usługi wyniósł 300 złotych netto. W dniu 8 grudnia 2020 roku (...) spółka z o.o. w S. wystawiła na rzecz nabywcy (...) fakturę VAT, na kwotę obejmującą wynagrodzenie za sporządzenie kalkulacji naprawy.

(...) prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług finansowych ((...)) polegającą na odpłatnym nabywaniu wierzytelności odszkodowawczych, a nadto polegającą na sprzedaży pojazdów mechanicznych ((...) oraz ich naprawie ((...)), wynajmie pojazdów ((...)), świadczeniu usług informacyjnych ((...)), centrów telefonicznych ((...)), agentów i brokerów ubezpieczeniowych ((...) oraz prawniczych ((...)).

Uzasadnione koszty naprawy pojazdu marki B. o numerze rejestracyjnym (...) po szkodzie z dnia 23 września 2020 roku z uwzględnieniem technologii i norm naprawczych określanych przez producenta:

a)  na częściach nowych i oryginalnych (przy zniesieniu zużycia eksploatacyjnego części), stosując technologię naprawy, jaka pozwoli przywrócić mu wszystkie funkcje techniczne i estetycznie przy stawce za roboczogodzinę 100 złotych netto, jaka obowiązywała w 2020 roku wyniosłyby 41.702,02 złotych brutto;

b)  na częściach alternatywnych, a w przypadku braku części alternatywnych z zastosowaniem części oryginalnych w wariancie kosztorysowym (przy zniesieniu zużycia eksploatacyjnego części) przy stawce za roboczogodzinę 100 złotych netto wyniosłyby: 37.171,73 złotych brutto;

c)  na częściach alternatywnych, a w przypadku braku części alternatywnych z zastosowaniem części oryginalnych w wariancie kosztorysowym (przy uwzględnieniu zużycia eksploatacyjnego w wysokości 55%) przy stawce za roboczogodzinę 100 złotych netto wyniosłyby: 23.691,94 złotych brutto.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie okoliczności bezspornych oraz zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w postaci dowodów z dokumentów pochodzących z akt szkody załączonych do pozwu wyszczególnionych powyżej. Ponadto z uwagi na konieczność zasięgnięcia wiadomości specjalnych, w sprawie przeprowadzono dowód z pisemnej opinii biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej na okoliczność ustalenia rzeczywistego zakresu uszkodzeń pojazdu oraz wysokości kosztów jego naprawy wyliczonych zgodnie z umową autocasco oraz ogólnymi warunkami umowy.

W ocenie Sądu I instancji pisemna opinia sporządzona w sprawie przez biegłego sądowego M. R. jest pełna, spójna, wyczerpująca i precyzyjna. Nie zawiera sprzeczności ani nieścisłości, w pełni odpowiada zakreślonej tezie dowodowej. Strony nie zgłosiły zastrzeżeń do złożonej przez biegłego opinii.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w przeważającej części.

Motywując powyższe wskazał, że roszczenie powoda znajduje oparcie w umowie ubezpieczenia autocasco (AC) – zastosowanie w sprawie znajdują przepisy art. 805 i n. k.c. oraz przepisy części ogólnej zobowiązań, w szczególności art. 361-363 k.c., jak również ogólne warunki ubezpieczenia autocasco.

Art. 805 § 1 k.c. stanowi, że przez umowę ubezpieczenia zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Zgodnie z art. 805 § 2 pkt 1 k.c. świadczenie ubezpieczyciela przy ubezpieczeniu majątkowym polega w szczególności na zapłacie określonego odszkodowania za szkodę powstała wskutek przewidzianego w umowie wypadku. Jeżeli nie umówiono się inaczej, suma ubezpieczenia ustalona w umowie stanowi górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela (art. 824 § 1 k.c.).

Wysokość odszkodowania powinna jednocześnie odpowiadać rzeczywistym, uzasadnionym skutkom zdarzenia, z którego wniknęła szkoda. Zgodnie bowiem z art. 824 ¹ § 1 k.c., o ile nie umówiono się inaczej, suma pieniężna wypłacona przez ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia nie może być wyższa od poniesionej szkody. Naprawienie szkody w tych granicach następuje według wyboru poszkodowanego – przez przywrócenie do stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę określonej sumy pieniężnej i powinno obejmować wszystkie straty, które poszkodowany poniósł wskutek zaistnienia szkody (art. 361 § 2 k.c.). Oba wskazane sposoby naprawienia szkody mają doprowadzić do pełnej kompensacji szkody. Przepisy prawa nie nakładają na poszkodowanego obowiązku przywrócenia stanu poprzedniego, szkoda może być naprawiona przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Każdorazowo granice obowiązku naprawienia szkody wyznaczone są przez normalny związek przyczynowy między zdarzeniem wywołującym szkodę, a szkodą.

Przesłanką ubezpieczenia jest zdarzenie ubezpieczeniowe, które w niniejszej sprawie miało miejsce w dniu 23 września 2020 roku z udziałem pojazdu marki B. o numerze rejestracyjnym (...) objętym ubezpieczeniem autocasco, wobec czego zaistniała więc okoliczności faktyczna, która rodziła po stronie pozwanej obowiązek naprawienia szkody. Obowiązkiem pozwanej było przywrócenie pojazdu do stanu poprzedzającego zdarzenie ubezpieczeniowe, tj. pokrycie kosztów jego naprawy. Powyższe okoliczności, podobnie jak wypłata przez stronę pozwaną tytułem odszkodowania kwoty 14.413,08 złotych brutto pozostawały między stronami procesu niesporne. Podobnie bezsporne było ustalenie, że w niniejszej sprawie występuje przypadek tzw. szkody częściowej w rozumieniu OWU.

Okolicznością sporną pozostawała kwestia zakresu odpowiedzialności strony pozwanej z tytułu przedmiotowej szkody, tj. jej wysokości, na którą to wysokość składają się koszty naprawy zasadne na tle zawartej polisy i stosowanych do niej ogólnych warunków ubezpieczenia.

W niniejszej sprawie zastosowanie znajdują (...) – (...)z 16 maja 2018 roku. Umowa ubezpieczenia, co wprost wynika z treści polisy, została zwarta w wariancie: warsztat partnerski, a nadto zniesiono udział własny w szkodzie oraz zniesiono amortyzację.

Istotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy postanowienia zawarte są w § 3 pkt 23 i 27, § 8 ust. 1 i 2, § 14 ust. 5 i 6, § 17, § 18 ust. 3 oraz § 20 ust. 5 OWU.

Stosownie do § 8 ust. 1 OWU umowa AC, zarówno w opcji (...) jak i (...), może zostać zawarta w jednym z trzech wariantów ubezpieczenia: wariancie serwisowym, wariancie kosztorysowym oraz wariancie warsztat partnerski. Zgodnie z § 8 ust. 2 OWU w ramach wariantu warsztat partnerski, w przypadku szkody niebędącej szkodą całkowitą, naprawa ubezpieczonego pojazdu dokonywana jest przez warsztat partnerski wybrany przez ubezpieczonego.

Zasady ustalenia wysokości odszkodowania w przypadku tzw. szkody całkowitej na podstawie umowy ubezpieczenia autocasco zawarte są w § 17 ust. 3 pkt. 2 i ust. 4 OWU oraz w § 18 ust. 3 OWU.

Zgodnie z § 17 ust. 3 pkt 2 OWU przy ustalaniu wysokości odszkodowania za szkodę całkowitą w przypadku zawarcia umowy w wariancie warsztat partnerski zakład ubezpieczeń uwzględnia koszty technologicznie koniecznej naprawy dokonanej wyłącznie w zakresie pozostającym w związku przyczynowym ze zdarzeniem objętym ubezpieczeniem, przy czym wyliczenie wysokości odszkodowania następuje na podstawie faktur (rachunków) dokumentujących naprawę pojazdu, na podstawie uprzednio uzgodnionego z ubezpieczycielem kosztu i sposobu naprawy przez warsztat partnerski dokonujący tej naprawy, przy czym warsztat partnerski określa koszty naprawy w oparciu o: a) technologiczne czasy napraw określone przez producenta pojazdu i ujęte w systemie eksperckim (...), (...) lub (...); b) stawki za 1 roboczogodzinę stosowane przez warsztat partnerski, w którym dokonano naprawy; c) ceny części alternatywnych z zastosowaniem zużycia eksploatacyjnego części, o którym mowa w § 14 ust. 7, jednakże bez potrącenia zużycia eksploatacyjnego, o którym mowa w § 14 ust. 5; d) w przypadku braku dostępności części alternatywnych, koszt naprawy określa się w oparciu o ceny części i materiałów producenta pojazdu określone w systemie eksperckim (...), (...) lub (...), nie więcej niż średnia cena zalecana przez producenta pojazdu lub oficjalnego importera do stosowania przez ich sieć serwisową z zastosowaniem zużycia eksploatacyjnego części, o którym mowa w § 14 ust. 5, chyba że za dopłatą składki strony umówiły się na nie stosowanie ww. stopnia zużycia części, jednakże uwzględnia się zużycie eksploatacyjnego elementów, o którym mowa w § 14 ust. 7.

Zgodnie z § 17 ust. 4 OWU w przypadku nieprzedstawienia przez ubezpieczonego, który objęty jest ubezpieczeniem w ramach umowy zawartej w wariancie warsztat partnerski faktur lub rachunków za naprawę pojazdu, ustalenie wysokości odszkodowania następuje według zasad określonych w § 18, to jest jak dla wariantu kosztorysowego.

W takiej sytuacji, zgodnie z § 18 ust. 3 OWU, który szczegółowo określa zasady ustalenia wysokości odszkodowania w wariancie kosztorysowym, wyliczenie wysokości odszkodowania z tytułu szkody częściowej dokonywane jest z uwzględnieniem: a) technologicznych czasów napraw określonych przez producenta pojazdu i ujętych w systemie (...), (...) lub (...); b) średniej stawki za 1 roboczogodzinę naprawy ze stawek stosowanych przez warsztaty partnerskie, na terenie miejsca rejestracji pojazdu, a w przypadku pojazdów będących przedmiotem umowy leasingu z miejsca zamieszkania/siedziby leasingobiorcy podanego przy zawieraniu umowy dla celów ustalenia składki ubezpieczeniowej; c) cen części alternatywnych z zastosowaniem zużycia eksploatacyjnego części, o którym mowa w § 14 ust. 7, jednakże bez potrącenia zużycia eksploatacyjnego, o którym mowa w § 14 ust. 5; d) cen części oryginalnych z zastosowaniem zużycia eksploatacyjnego części, o którym mowa w § 14 ust. 5 i 7, w przypadku braku dostępu części alternatywnych.

Stosownie do § 14 ust. 5 OWU odszkodowanie wylicza się uwzględniając potrącanie kwoty odpowiadającej zużyciu eksploatacyjnemu, które w przypadku pojazdu poddanego eksploatacji pojazdu przez okres dłuższy niż 5 lat, jednakże nie przekraczającej 8 lat wynosi 55% wartości części (§ 14 ust. 5 pkt 4 OWU).

Zgodnie z § 14 ust. 6 OWU po opłaceniu dodatkowej składki, przy zawarciu umowy w wariancie serwisowym oraz w wariancie warsztat partnerski odszkodowanie wypłacane jest bez uwzględnienia stopnia zużycia części, o którym mowa w ust. 5, pod warunkiem przedłożenia faktur (rachunków) dokumentujących naprawę pojazdu. Przy czym niezależnie od opłacenia dodatkowej składki tytułem zniesienia amortyzacji, przy wypłacie odszkodowania uwzględnia się stopień zużycia części zgodnie z ust. 7. Zgodnie z treścią ostatniego z powołanych zapisów, zużycie eksploatacyjne następujących elementów: ogumienie, akumulator, elementy cierne układu hamulcowego, napędowego oraz układ wydechowy oceniane jest na podstawie rzeczywistego stopnia zużycia tych elementów i uwzględniane jest przy wypłacie odszkodowania niezależnie od okresu eksploatacji pojazdu o stopień zużycia takich elementów (§ 14 ust. 7 OWU). Ponadto w myśl § 20 ust. 5 OWU umowa ubezpieczenia AC może przewidywać zniesienie udziału własnego, za zapłatą dodatkowej składki.

W ocenie Sądu I instancji spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do rozstrzygnięcia abuzywności postanowienia ogólnych warunków ubezpieczeń uzależniającego ustalenie kosztów naprawy pojazdu w wariancie warsztat partnerski w sytuacji nieprzedstawienia przez ubezpieczającego faktur i rachunków za naprawę pojazdu oraz zasadności zastosowania procentowego pomniejszania wartości cen części oryginalnych w sytuacji umownego zniesienia amortyzacji.

W zakresie oceny powyższych zagadnień Sąd Rejonowy odwołał się do reguł wykładni i szczególnych norm interpretacyjnych dotyczących stosunków zobowiązaniowych zawieranych przy wykorzystaniu wzorców umownych.

Szczególne znaczenie należy przypisać treści art. 15 ust. 5 ustawy z dnia 11 września 2015 roku o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. z 2020 r. poz. 895 ze zm.), według którego postanowienia umowy ubezpieczenia, ogólnych warunków ubezpieczenia oraz innych wzorców umowy sformułowane niejednoznacznie interpretuje się na korzyść ubezpieczającego, ubezpieczonego lub uprawnionego z umowy ubezpieczenia. Zgodnie natomiast z treścią art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne).

W świetle art. 385 ¹ § 1 k.c. niedozwolonymi postanowieniami umowy zawieranej z konsumentem są takie, które nie zostały indywidualnie z nim uzgodnione oraz kształtują prawa lub obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Jeżeli jednak postanowienia te dotyczą głównych świadczeń stron, warunkiem ich abuzywności, jest także ich niejednoznaczność.

W przedmiotowej sprawie umowa ubezpieczenia autocasco zawarta została w wariancie warsztat partnerski, co znalazło wyraz już w treści dokumentu polisy (k. 22), a wybór tego wariantu ubezpieczenia wynikał z decyzji ubezpieczającego, który miał do wyboru również wariant serwisowy i wariant kosztorysowy.

Już sama nazwa wybranego przez ubezpieczonego wariantu „warsztat partnerski” zakłada dokonanie realnej naprawy pojazd, w jednym z warsztatów współpracujących z ubezpieczycielem. Zatem istotą tego wariantu, co znajduje odzwierciedlenie już w samej nazwie tego wariantu, jak i postanowieniach ogólnych warunków ubezpieczenia (§ 3 pkt 27, § 8 ust. 1 i 2 oraz § 17 ust. 3 pkt 2) jest dokonanie naprawy uszkodzonego pojazdu niejako na koszt ubezpieczyciela w jednym z warsztatów partnerskich, na podstawie faktur i rachunków wystawionych przez warsztat dokonujący naprawy.

Biorąc pod uwagę powyższe, nie sposób uznać, aby tak rozumiane wymaganie przedstawienia faktur i rachunków za naprawę pojazdu w warsztacie partnerskim, warunkujące ustalenie i wypłatę odszkodowania z uwzględnieniem zapisów § 17 ust. 3 pkt 2 OWU uznać za niejednoznaczne i kształtujące prawa konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające jego interesy, a przez to wypełniające dyspozycję art. 385 ¹ § 1 k.c.

Tym samym niezasadny był pogląd powoda, który domagał się ustalenia odszkodowania z uwzględnieniem treści art. 17 ust. 3 pkt 2 OWU pomimo nieprzedłożenia faktur i rachunków za naprawę pojazdu w warsztacie partnerskim. Jednocześnie zauważyć należy, że z treści § 17 ust. 4 OWU w sposób jednoznaczny wynika, że w razie nieprzedłożenia faktur i rachunków za naprawę pojazdu w warsztacie partnerskim, do ustalenia wysokości odszkodowania za szkodę częściową w pojeździe objętym ubezpieczeniem autocasco stosuje się § 18 OWU dotyczący wariantu kosztorysowego tego ubezpieczenia. Z tych względów zasadnym było dokonanie wyliczenia należnego w związku ze szkodą odszkodowania w tym właśnie wariancie oraz zgodnie z treścią § 18 ust. 3 OWU, który zawiera szczegóły dotyczące sposobu ustalenia wysokości odszkodowania w tym wariancie.

Sąd Rejonowy odmiennie ocenił natomiast postanowienia ogólnych warunków ubezpieczenia dotyczące zagadnienia potrącenia eksploatacyjnego na części zamienne (tzw. amortyzacji) zawarte w treści § 14 OWU.

Stosując z uwagi na stronę umowy będącej adresatem wzorca umownego model przeciętnego, rozważnego konsumenta, należało przyjąć, że wymagania co do transparentności wzorca adresowanego do konsumenta są wyższe, niż skierowanego do profesjonalisty. Pojęcie jednoznaczności należy odnosić do treści użytych sformułowań, mają one być jasne i niebudzące wątpliwości. W tym kontekście należy odczytywać treść zapisu polisy ubezpieczeniowej w niniejszej sprawie w brzmieniu: „amortyzacja części: zniesiona”.

Wskazane postanowienie umowne, w ocenie Sądu, po stronie konsumenta (ubezpieczającego) wywołuje uzasadnione przekonanie, że wykupienie tej dodatkowej opcji jest jednoznaczne z brakiem jakiegokolwiek procentowego pomniejszania wartości części. Jednocześnie w treści polisy brak jasnego ostrzeżenia, że wprawdzie wyliczenie odszkodowania będzie miało miejsce przy zniesionej amortyzacji części, lecz jedynie w odniesieniu do zmniejszenia wartości części mającej swoje źródło w wieku pojazdu. Z kolei postanowienia ogólnych warunków ubezpieczenia, na których treść konsument nie ma żadnego wpływu ,wskazują, że „zniesienie amortyzacji” dotyczy jedynie tego, że przy ustaleniu kosztów naprawy nie będzie uwzględniać się utraty wartości części wynikającej z wieku pojazdu w przypadku dostępnych części alternatywnych (§ 18 ust. 3 lit. c OWU), zaś potrącenie wartości części oryginalnych w przypadku braku dostępności części alternatywnych następuje zarówno ze względu na okres eksploatacji pojazdu, jak i charakter części (§ 18 ust. 3 lit. d OWU).

Wykupiona przez konsumenta opcja zniesienia amortyzacji została zatem jednostronnie ograniczona przez ubezpieczyciela w treści ogólnych warunków ubezpieczenia i nie została w żaden sposób zasygnalizowana w polisie. Jednoznacznego podkreślenia wymaga również, że zniesienie amortyzacji powinno być dokonane nie tylko ze względu na okresu eksploatacji pojazdu (§ 14 ust. 6 OWU), ale powinno być również dokonanie niezależnie od rodzaju części zamiennych (§ 14 ust. 7 OWU), skoro także w tym zakresie treść polisy nie czyni żadnego rozróżnienia.

Powyższe okoliczności przemawiają za uznaniem postanowienia umownego zawartego w § 18 ust. 3 OWU w zakresie, w jakim przy zniesionej amortyzacji nakazuje pomniejszenie wartość cen części w sposób wskazany w tym postanowieniu, za regulację, która kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza jego interesy, a tym samym stanowi niedozwolone postanowienie umowne. Jednocześnie z uwagi na sprzeczność treści postanowienia polisy i ogólnych warunków ubezpieczenia, należało zinterpretować niejasności na korzyść uprawnionego.

Podkreślić jednocześnie należy, że z treści § 14 ust. 5 OUW wynika wprawdzie, że zaniesienie amortyzacji za zapłatą dodatkowej składki możliwe jest wyłącznie w przypadku zawarcia umowy ubezpieczenia autocasco w wariancie serwisowym lub wariancie warsztat partnerski i to pod warunkiem przedłożenia faktur (rachunków) dokumentujących naprawę pojazdu. Zastrzeżenie to wynika jednak dopiero z treści ogólnych warunków ubezpieczenia, zaś treść zawartej polisy nie zawiera ostrzeżenia, że amortyzacja jest zniesiona tylko wówczas, gdy naprawa pojazdu zostanie dokonana w wariancie warsztat partnerski i po przedłożeniu stosownych faktur lub rachunków za tą naprawę. Zaaprobowanie poglądu, według którego odszkodowanie powinno zostać wyliczone w wariancie kosztorysowym, tj. zgodnie z § 18 ust. 3 pkt 2 w zw. § 17 ust. 4 OWU) i z pomniejszeniem cen części zamiennych, pomimo zniesienia amortyzacji, nie dość, że pozostaje niejednoznaczne (uwzględniając treść polisy i odnośnych o.w.u., z których ten pierwszy dokument ma pierwszeństwo wobec treści art. 385 § 1 k.c.), to jeszcze kształtuje prawa konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Zaakceptowanie takiego sposobu ustalenia odszkodowania w okolicznościach niniejszej sprawie, a więc w wariancie kosztorysowym, wobec nieprzedstawienia faktur i rachunków za naprawę pojazdu w warsztacie partnerskim, z jednoczesnym zastosowaniem amortyzacji wynikającej z § 14 OWU skutkowałoby zmniejszeniem należnego odszkodowania pomimo wykupienia i opłacenia generalnego zniesienia tego potrącenia.

Z uwagi na powyższe Sąd Rejonowy uznał za zasadne wyliczenie odszkodowania w wariancie kosztorysowym, jednakże bez zastosowania jakiejkolwiek amortyzacji, która jak wynika z treści polisy została wykupiona i zniesiona, w tym obejmującej takie szczególne elementy pojazdu, jak te wymienione w treści § 14 ust. 7 OWU. Użycie przez ubezpieczyciela w postanowieniach OWU dwóch różnych klauzul mających umożliwić dokonanie potrącenia cen części stanowią w istocie potrącenia amortyzacyjne cen części, co do których strony umowy zgodnie postanowiły, że są zniesione – treść polisy ma zaś pierwszeństwo przez postanowieniami OWU. Zapis dodatkowego postanowienia umownego o treści: „amortyzacja części: zniesiona” jest jednoznaczny i należy go rozumieć jako zniesienie wszelkich potrąceń cen części, w tym także i tych z § 14 ust. 7 OWU.

W konsekwencji przy wyliczeniu należnego odszkodowania należało zastosować ceny części bez potrąceń.

Z tego też względu prawidłowa wysokość odszkodowania w związku ze szkodą powstałą w dniu 23 września 2020 roku powinna zostać określona w wariancie kosztorysowym, jednakże bez zastosowania amortyzacji cen części i wynosić 37.171,73 złotych brutto. Dla ustalenia brakującej części odszkodowania, należało odjąć od powyższej kwoty sumę dobrowolnie wypłaconą przez stronę pozwaną (14.413,08 złotych).

W konsekwencji, nie wychodząc poza granice żądania, należało zasądzić od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 21.031,49 złotych tytułem należnego odszkodowania za uszkodzenie pojazdu.

Odnośnie żądania powoda w zakresie skapitalizowanych odsetek dochodzonych w wysokości 177,47 złotych za okres od dnia 24 października 2020 roku do dnia 7 grudnia 2020 roku Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z art. 817 § 1 k.c. ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku., wobec czego uznać należało, że powód prawidłowo wyliczył należne odsetki od dnia 24 października 2020 roku, czyli po 30 dniach od dnia zawiadomienia o zdarzeniu. Z tego względu również to roszczenie podlegało uwzględnieniu, a podstawą dokonanej przez powoda kapitalizacji odsetek były art. 482 § 1 k.c. w zw. z art. 481 § 1 i 2 k.c. i art. 817 § 1 k.c. Powód był uprawniony do żądania odsetek już od dnia następnego od upływie terminu do zaspokojenia roszczenia zgodnie z art. 817 k.c., albowiem pozwany powinien był szkodę zlikwidować w całości i w sposób prawidłowy już przy okazji pierwszego zgłoszenia szkody.

O ustawowych odsetkach za opóźnienie Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 817 § 1 k.c. w zw. z art. 481 § 1 k.c. Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty należności głównej oraz skapitalizowanych odsetek (łącznie 21.208,96 złotych) od dnia 8 grudnia 2020 roku, tj. od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, zgodnie z żądaniem pozwu.

W okolicznościach niniejszej sprawy za nieuzasadnione uznać natomiast należało żądanie przez powoda zwrotu kosztów sporządzenia prywatnej kalkulacji. Podstawą prawną roszczenia powoda odnośnie żądania zwrotu kosztów prywatnej kalkulacji jest art. 471 k.c. statuujący podstawy odpowiedzialność dłużnika za nienależyte wykonanie zobowiązania, jednak jak wskazano już wcześniej do odpowiedzialności ubezpieczyciela zastosowanie znajdują także pozostałe przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące odpowiedzialności odszkodowawczej, w tym m. in. art. 361 k.c. Norma wynikająca z § 1 i 2 tego przepisu stała na przeszkodzie uwzględnieniu żądania powoda odnośnie zwrotu kosztów prywatnej kalkulacji, albowiem koszty te nie pozostają w adekwatnym związku przyczynowym z poniesioną szkodą, a zatem pozostają poza zakresem obowiązku odszkodowawczego.

Bezspornym jest, że powód prowadzi działalność gospodarczą polegającą na odpłatnym nabywaniu od poszkodowanych, a następnie dochodzeniu przeciwko ubezpieczycielom roszczeń odszkodowawczych. Działalność gospodarcza z zasady prowadzona jest w celu osiągnięcia zysku i powód szacowania oferowanych mu wierzytelności dokonuje w myśl tej zasady. Od powoda, jako podmiotu prowadzącego na wskazanym polu działalność profesjonalną, należy oczekiwać w ramach posiadanych kompetencji, wiedzy i doświadczenia samodzielnego określenia przynajmniej przybliżonej wysokości dochodzonego roszczenia, którego ostateczna weryfikacja i tak musiała zostać dokonana w oparciu o opinię biegłego sądowego.

W tych okolicznościach, roszczenie powoda o zwrot kosztów prywatnej kalkulacji pozostawało poza granicami szkody jako nieobjęte normalnym następstwem zdarzenia szkodzącego i podlegało oddaleniu.

W świetle powyższego Sąd Rejonowy zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 21.208,96 złotych (21.031,49 złotych + 177,47 złotych) wraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 8 grudnia 2020 roku do dnia zapłaty i oddalił powództwo w pozostałym zakresie jako niezasadne.

O kosztach procesu Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c. Powód wygrał sprawę niemal w całości, ulegając wyłącznie w zakresie żądania zasądzenia 300 złotych tytułem kosztów prywatnej kalkulacji, co uzasadniało na nałożenie na pozwaną obowiązku zwrotu powodowi kosztów procesu w całości. Poniesione przez powoda koszty procesu zamknęły się łączną kwotą 5.415 złotych wraz z odsetkami na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c., na którą złożyły się: 1.076 złotych tytułem opłaty sądowej od pozwu, 3.600 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego, 17 złotych tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz 722 złotych tytułem zwrotu zaliczki wpłaconej przez powoda i rozliczonej na poczet wynagrodzenia biegłego sądowego.

Od powyższego wyroku wniósł w dniu 30 września 2021 roku (data nadania w placówce pocztowej) apelację pełnomocnik pozwanego(...) z siedzibą w W.. w części uwzględniającej powództwo ponad kwotę 9.342,92 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 8 grudnia 2020 roku do dnia zapłaty. Apelujący zarzucił wyrokowi:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 385 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 805 § 1 k.c. poprzez:

a)  uznanie, że postanowienia przedmiotowej umowy ubezpieczenia określające główne świadczenia stron są sformułowane niejednoznacznie, podczas ody, postanowienia te zostały sformułowany w sposób jednoznaczny, opisany w OWU, co doprowadziło do błędnego zastosowania ww. przepisu i uznania za niedozwolone postanowień określających główne świadczenia stron sformułowanych w sposób jednoznaczny;

b)  uznanie za nieważne postanowienia zawartego w OWU, dotyczącego rozliczenia szkody w wariancie kosztorysowym oraz zastosowania amortyzacji części, w przypadku nieprzedstawienia faktur za naprawę, jeżeli umowa została zawarta w wariancie serwisowym, ze względu na pokrzywdzenie w ten sposób osoby ubezpieczonego, podczas gdy ubezpieczonemu znane były przepisy OWU, w szczególności § 17 ust. 4;

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 805 § 1 k.c. w zw. z art. 65 k.c. w zw. z umową ubezpieczenia autocasco potwierdzoną polisą ubezpieczeniową nr (...) w zw. z OWU AutoCasco zatwierdzonymi przez (...)uchwałą nr (...)z dnia 17 maja 2018 roku (dalej zwanymi OWU) poprzez:

a)  uznanie, że powód nie ma prawa uzależnienia rozliczenia szkody w wariancie partnerskim bez potrącenia amortyzacyjnego, od przedstawienia faktur lub rachunków za naprawę, podczas gdy przyjęcie takiego rozumowania doprowadza do sytuacji, w której wypłacane odszkodowanie, przekraczałoby wysokość rzeczywiście poniesionego uszczerbku majątkowego;

b)  zasądzenie odszkodowania wyliczonego niezgodnie z przepisami OWU AC dotyczącymi rozliczenia w wariancie partnerskim, w przypadku nieprzedstawienia faktur, co doprowadziło do nieuprawnionego przysporzenia majątkowego po stronie powodowej;

3.  naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 824 ¹ k.c. w zw. z art. 405 k.c. poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda świadczenia pieniężnego przekraczającego wysokość odszkodowania jakie należało mu się w związku z zawartą przez ubezpieczonego umową ubezpieczenia, co doprowadziło do nieuprawnionego wzbogacenia się powoda, kosztem pozwanego.

Wskazując na powyższe apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku, poprzez obniżenie zasądzonego na rzecz powoda odszkodowania do kwoty łącznej 9.342,92 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 8 grudnia 2020 roku do dnia zapłaty i oddalenie powództwa w pozostałej części, zmianę rozstrzygnięcia w przedmiocie rozliczenia kosztów procesu przed Sądem Rejonowym, stosownie do wyniku sporu oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania przed Sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik powoda wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie.

Ma rację apelujący podnosząc, że Sąd I instancji dopuścił się naruszenia przepisów prawa materialnego, nieprawidłowo uznając za niedozwolone w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. zapisy zawarte w OWU dotyczące sposobu ustalenia wysokości odszkodowania.

W ocenie Sądu Okręgowego w niniejszym składzie postanowienia określające sposób likwidacji szkody (ustalenia wysokości odszkodowania) zawarte w OWU w wariancie „warsztat partnerski” nie zawiera w sobie elementów krzywdzących dla ubezpieczonego (poprzednika prawnego powoda). Postanowienia te nie są objęte jakimkolwiek uchybieniem pozwalającym na stwierdzenie, że zastosowano w nich klauzule abuzywne w rozumieniu przepisu art. 385 ¹ k.

Sposób wyliczenia odszkodowania w razie wystąpienia szkody częściowej w wariancie warsztat partnerski określa przepis § 17 OWU.

Zgodnie z § 17 ust. 1 przy ustaleniu wysokości odszkodowania znajdują zastosowanie przepisy ogólne określone w § 14. Stosownie do § 17 ust. 3 pkt 2 OWU w wariancie warsztat partnerski wyliczenie wysokości odszkodowania następuje na podstawie faktur (rachunków) dokumentujących naprawę pojazdu, na podstawie uprzednio uzgodnionego z C. kosztu i sposobu naprawy przez warsztat partnerski dokonujący tej naprawy, przy czym warsztat partnerski określa koszty naprawy w oparciu o:

a)  technologiczne czasy napraw określone przez producenta pojazdu i ujęte w systemie eksperckim (...), (...) lub (...);

b)  stawki za 1 roboczogodzinę stosowne przez warsztat partnerski, w którym dokonano naprawy;

c)  ceny części alternatywnych z zastosowaniem zużycia eksploatacyjnego części, o którym mowa w § 14 ust. 7, jednakże bez potrącenia eksploatacyjnego, o którym mowa w § 14 ust. 5;

d)  w przypadku braku dostępności części alternatywnych, koszt naprawy określa się w oparciu o ceny części i materiałów producenta pojazdu określone w systemie eksperckim (...), (...) lub (...), nie więcej niż średnia cena zalecana przez producenta pojazdu lub oficjalnego importera do stosowania przez ich sieć serwisową z zastosowaniem zużycia eksploatacyjnego części, o którym mowa w § 14 ust. 4, chyba że za dopłatą składki strony umówiły się na nie stosowanie ww. stopnia zużycia części, jednakże uwzględnia się zużycie eksploatacyjne elementów, o którym mowa w § 14 ust. 7.

W przypadku nie przedstawienia przez ubezpieczonego, który objęty jest ubezpieczeniem w ramach umowy zawartej w wariancie serwisowym lub wariancie serwis partnerski, faktur lub rachunków za naprawę pojazdu, C. ustala wysokość odszkodowania według zasad określonym w § 18 OWU, czyli tak jak dla wariantu kosztorysowego (§ 17 ust. 4).

W takiej sytuacji zgodnie z § 18 ust. 3 OWU wyliczenie wysokości odszkodowania z tytułu szkody częściowej dokonywane jest z uwzględnieniem: a) technologicznych czasów napraw określonych przez producenta pojazdu i ujętych w systemie (...), (...) lub (...); b) średniej stawki za 1 roboczogodzinę naprawy ze stawek stosowanych przez warsztaty partnerskie, na terenie miejsca rejestracji pojazdu, a w przypadku pojazdów będących przedmiotem umowy leasingu z miejsca zamieszkania/siedziby leasingobiorcy podanego przy zawieraniu umowy dla celów ustalenia składki ubezpieczeniowej; c) cen części alternatywnych z zastosowaniem zużycia eksploatacyjnego części, o którym mowa w § 14 ust. 7, jednakże bez potrącenia zużycia eksploatacyjnego, o którym mowa w § 14 ust. 5; d) cen części oryginalnych z zastosowaniem zużycia eksploatacyjnego części, o którym mowa w § 14 ust. 5 i 7, w przypadku braku dostępu części alternatywnych.

Stosownie do § 14 ust. 5 pkt 4 OWU odszkodowanie wylicza się uwzględniając potrącanie kwoty odpowiadającej zużyciu eksploatacyjnemu, które w przypadku pojazdu poddanego eksploatacji pojazdu przez okres dłuższy niż 5 lat, jednakże nie przekraczającej 8 lat wynosi 55% wartości części.

Zgodnie z § 14 ust. 6 OWU po opłaceniu dodatkowej składki, przy zawarciu umowy w wariancie serwisowym oraz w wariancie warsztat partnerski odszkodowanie wypłacane jest bez uwzględnienia stopnia zużycia części, o którym mowa w ust. 5, pod warunkiem przedłożenia faktur (rachunków) dokumentujących naprawę pojazdu. Przy czym niezależnie od opłacenia dodatkowej składki tytułem zniesienia amortyzacji, przy wypłacie odszkodowania uwzględnia się stopień zużycia części zgodnie z ust. 7, który stanowi, że zużycie eksploatacyjne następujących elementów: ogumienie, akumulator, elementy cierne układu hamulcowego, napędowego oraz układ wydechowy oceniane jest na podstawie rzeczywistego stopnia zużycia tych elementów i uwzględniane jest przy wypłacie odszkodowania niezależnie od okresu eksploatacji pojazdu o stopień zużycia takich elementów.

Nie powinno budzić wątpliwości, że pomiędzy pojęciem szkody w ogólnym prawie zobowiązań i w ubezpieczeniach co do zasady nie występują różnice. Możliwe jest natomiast inne określenie wysokości odszkodowania niż według zasad ogólnych. Z reguły odszkodowanie ubezpieczeniowe jest ograniczone w stosunku do odszkodowania, które byłoby przyznane na podstawie ogólnych przepisów prawa zobowiązań i często nie pokrywa pełnej wysokości szkody. Takie ograniczenia odszkodowania co do zasady nie mogą być uznane za bezprawne. Dla ich ważności niezbędne jest jednak ustalenie, że wyraźnie wynikają z przepisów prawa, postanowień ogólnych warunków ubezpieczenia lub też poszczególnych umów.

Podkreślić należy, że możliwość ustalenia wysokości odszkodowania odmiennie niż określają to zasady ogólne oznacza m.in., że strony mogą umówić się na wyliczenie należnego odszkodowania zgodnie z metodą kosztorysową. Polega ona na wypłacie przez ubezpieczyciela hipotetycznych kosztów naprawy rzeczy jeszcze zanim taka naprawa nastąpi. Możliwość taką co do zasady przewiduje chociażby przepis art. 822 k.c. W konsekwencji, jeśli strony w ubezpieczeniu majątkowym przewidziały naprawienie szkody metodą kosztorysową, to możliwa jest także modyfikacja zasad ustalania wysokości odszkodowania.

Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że poddane ocenie postanowienia Ogólnych warunków ubezpieczenia, na podstawie których zawarto umowę ubezpieczenia AC nie mają abuzywnego charakteru. W uzupełnieniu argumentacji potwierdzającej przedmiotowe stanowisko należy przypomnieć, że przesłanki uznania konkretnego postanowienia za niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. są następujące:

1)  umowa została zawarta z konsumentem;

2)  postanowienie umowy „nie zostało uzgodnione indywidualnie”;

3)  postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy;

4)  jednoznacznie sformułowane postanowienie nie dotyczy „głównych świadczeń stron”.

W ocenie Sądu Okręgowego w omawianej sprawie nie zaistniała wskazana powyżej w punkcie trzecim przesłanka pozwalająca uznać postanowienie zawarte w § 14 OWU w zw. z § 18 ust. 3 OWU za niedozwolone w rozumieniu tego przepisu.

Przesłanki „sprzeczności z dobrymi obyczajami” i „rażącego naruszenia interesów konsumenta” muszą być spełnione, co jednoznacznie wynika z treści przepisu, łącznie (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 sierpnia 2013 roku, I CSK 660/12, Legalis Nr 830577, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 26 kwietnia 2013 roku, VI ACa 1571/12, Legalis Nr 739528).

Przy tym ujęciu przyjąć trzeba, że rażące naruszenie interesów konsumenta samo w sobie nie jest sprzeczne z dobrymi obyczajami, gdyż w przeciwnym razie ta ostatnia przesłanka byłaby zbędna. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami należy uznać wprowadzenie do umowy klauzul godzących w równowagę kontraktową a rażące naruszenie interesów konsumenta polega na nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na jego niekorzyść.

W przedmiotowej sprawie nie można pomijać tego, że przedmiotem oceny jest umowa ubezpieczenia autocasco (AC), w której strony mogą wybrać określoną formułę zagwarantowanej przez ubezpieczyciela ochrony. Wybór ten może dotyczyć również wysokości odszkodowania, np. poprzez określenie niższej niż wartość pojazdu sumy gwarancyjnej, bądź ustalenie tzw. „udziału własnego” ubezpieczonego w obowiązku pokrycia szkody co nie byłoby traktowane jako postanowienie abuzywne. Brak więc podstaw do przyjęcia, że postanowienia, które strona powodowa zakwestionowała godzą w równowagę kontraktową stron i wprowadzają nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków wynikających z umowy na niekorzyść ubezpieczonego, rażąco naruszając jego interesy jako konsumenta. Powołana na wstępie regulacja takich elementów nie zawiera.

Ogólna treść polisy w sposób oczywisty odsyła do ogólnych warunków ubezpieczenia co oznacza, że ubezpieczony chcąc się zapoznać z zasadami ustalenia odszkodowania również w wariancie „warsztat partnerski” winien sięgnąć do ogólnych warunków ubezpieczenia. Treść polisy nie pozwalała jednocześnie na przyjęcie założenia, że przyznane na wypadek powstania szkody w ubezpieczonym pojeździe odszkodowanie zostanie wyliczone w oparciu o kosztorys uwzględniający nieskorygowaną wartość nowych i oryginalnych części zamiennych.

Co więcej, niewątpliwie zapis o sposobie likwidacji szkody w oparciu o wariant „warsztat partnerski” rozliczenia szkody wskazywał w ocenie Sądu Okręgowego, że w takim przypadku szkoda zostanie zlikwidowana z uwzględnieniem kosztów naprawy pojazdu dokonanej w serwisie (a więc w autoryzowanym warsztacie). Powyższe znalazło swoje potwierdzenie w § 17 ust. 3 pkt 2 Ogólnych warunków ubezpieczenia. Z jego treścią ubezpieczony zapewne się zapoznał zawierając umowę ubezpieczenia.

Skoro ubezpieczony zaakceptował treści umowy, to nie mógł oczekiwać świadczenia wyższego niż wynikające z polisy i postanowień OWU, zaś świadczenie zakładu ubezpieczeń w zakresie ceny części zamiennych mogło być skorygowane współczynnikiem określonym w § 14 ust. 4. Przypomnieć należy, że zastosowanie omawianego współczynnika było przewidziane tylko dla części o najwyższej, wynikającej z pochodzącej od producenta gwarancji ich jakości cenie. Zastosowanie powyższego współczynnika nie dotyczyło natomiast sytuacji, w której dla ustalenia hipotetycznych kosztów naprawy przewidziano zastosowanie części alternatywnych.

Podkreślić przy tym należy, że z § 14 ust. 6 OWU wynika w sposób jednoznaczny, że po opłaceniu dodatkowej składki przy zawarciu umowy w wariancie „warsztat partnerski” odszkodowanie wypłacane jest bez uwzględnienia stopnia zużycia części, o których mowa w ust. 5 jedynie pod warunkiem przedłożenia faktur (rachunków) dokumentujących naprawę pojazdu, a nawet w razie ich przedłożenia przy wypłacie odszkodowania uwzględnia się stopień zużycia części zgodnie z § 14 ust. 7 OWU.

Ponieważ okoliczność ta nie miała miejsca należne poszkodowanemu odszkodowanie mogło zostać wyliczone zgodnie z zasadami dotyczącymi wariantu kosztorysowego określonymi w § 18 OWU z potrąceniem kwoty odpowiadającej zużyciu eksploatacyjnemu pojazdu wyliczonej według zasad określonych w § 14 ust. 5 OWU, czego nie zmienia fakt, że zapłacił on dodatkową składką za wariant „warsztat partnerski”, oraz za ustalenie odszkodowanie bez amortyzacji części. W § 17 OWU w sposób jednoznaczny wskazano, że odstąpienie od zmniejszenia odszkodowania z uwagi na obniżenie wartości części zamiennych nastąpi pod warunkiem dokonania naprawy pojazdu i przedstawienia stosownych rachunków.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na okoliczność, że umowa ubezpieczenia AC jest umową dobrowolną.

Obowiązkiem zakładu ubezpieczeń w tym przypadku nie musi być pełne naprawienie szkody w znaczeniu art. 363 k.c. w zw. z art. 361 k.c. ale wypłacenie świadczenia ubezpieczeniowego zgodnego z celem umowy i jej postanowieniami (art. 805 § 1 k.c.). Świadczenie to przy dobrowolnych ubezpieczeniach majątkowych nazywane zostało odszkodowaniem (art. 805 § 2 pkt 1 k.c.) tylko przez wzgląd na panujące zwyczaje.

W uzupełnieniu powyższych argumentów wskazać należy również, że zawarcie umowy ubezpieczenia AC wiąże się co do zasady z objęciem ochroną ubezpieczeniową zdarzeń powodujących powstanie szkody w pojeździe (jego uszkodzeniem). Oczywiste pozostaje przy tym, że celem umowy jest umożliwienie ubezpieczonemu przywrócenie stanu pojazdu przed szkodą.

Zdaniem Sądu Okręgowego zaproponowana przez ubezpieczyciela metoda naprawienia szkody polegająca na konieczności wykazania faktur dla uzyskania odszkodowania w wysokości poniesionych faktycznie kosztów naprawy pojazdu, bądź też ustalenia wysokości odszkodowania według zasad obowiązujących dla wariantu kosztorysowego (§ 17 ust. 4 OWU) nie narusza interesów konsumenta, a już z pewnością nie narusza ich w sposób rażący.

Zarówno brzmienie umowy poddane ocenie z uwzględnieniem treści zapisów zawartych w OWU, jak i cel jej zawarcia oraz zgodny zamiar stron przemawiają za interpretacją ogólnych warunków ubezpieczenia przedstawioną przez pozwanego. Omówione powyżej postanowienia umowne nie są więc niezgodne z dobrymi obyczajami, czy też z przepisami prawa powszechnego obowiązującego dotyczącymi umowy ubezpieczenia. Postanowienia zakwestionowane przez stronę powodową są jednocześnie oczywiste, jasne i nie budzące żadnych wątpliwości interpretacyjnych.

Strona powodowa nie wykazała przy tym, że brak przedstawienia faktur lub rachunków jest wynikiem obiektywnych i „niezawinionych” przez ubezpieczonego okoliczności. Sąd Okręgowy podkreśla, że decyzja o braku przedstawienia stosownych rachunków jest w okolicznościach przedmiotowej sprawy niezrozumiała. Nie można bowiem zakładać, że intencją poszkodowanego było uzyskanie odszkodowania wyższego niż rzeczywiście poniesione koszty przywrócenia pojazdu do stanu przed szkodą.

W tym miejscu zaznaczyć należy, że formułując powyższe uwagi Sąd Okręgowy nie stoi na stanowisku, że naprawa pojazdu jest warunkiem domagania się realizacji objętego ubezpieczeniem obowiązku naprawienia pojazdu. W okolicznościach przedmiotowej sprawy uznać należy, że jeżeli poszkodowany dotychczas nie dokonał wskazanej naprawy, to po przeprowadzeniu tych czynności i uzyskaniu stosownego rachunku (co jawi się jako oczywiste biorąc pod uwagę obowiązujące reguły prowadzenia działalności gospodarczej) będzie mu przysługiwało roszczenie o zapłatę uzupełniającego odszkodowania stanowiące różnice pomiędzy świadczeniem już wypłaconym a należnym przy zastosowaniu metody wyliczenia szkody według wybranego w umowie ubezpieczenia wariantu.

W sprawie niniejszej nie można także przyjąć, że świadczenia stron są nieekwiwalentne, albowiem gdyby powód przedstawił wymagane zgodnie zawartym przez niego wariantem ubezpieczenia dokumenty, to nie byłoby podstaw do zastosowaniu przez ubezpieczyciela zasad obliczenia odszkodowania określonych w § 18 ust. 3 OWU, a więc również z uwzględnieniem potrąceń eksploatacyjnych przewidzianych w § 14 OWU.

Sąd Okręgowy w składzie niniejszym nie podziela odmiennych poglądów prezentowanych przez sądy powszechne w orzeczeniach powołanych przez powoda i nie jest nimi związany. Na chwilę obecną nie ma przy tym jasnego stanowiska Sądu Ochrony Konsumentów w Warszawie, który wskazywałby na abuzywność tego typu klauzul.

Reasumując, Sąd Okręgowy podzielił zarzuty apelującego, że wydając zaskarżony wyrok Sąd I instancji dopuścił się naruszenia wskazanych przez niego w apelacji przepisów prawa materialnego.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy uwzględnił w całości wniesioną apelację i na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzekł jak w punkcie „1” sentencji.

O kosztach postępowania za pierwszą instancję orzeczono stos`ownie do wyniku sprawy zgodnie z zasadą ich wzajemnego zniesienia określoną w art. 100 zd. 1 k.p.c., a o kosztach procesu za instancję odwoławczą na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 265).

Paweł Hochman