Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 stycznia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	SSO Jarosław Gołębiowski (spr.)
Sędziowie	SSO Dariusz Mizera SSO Stanisław Łęgosz
Protokolant	Paulina Neyman

po rozpoznaniu w dniu 22 stycznia 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa Z. S. (1)

przeciwko (...) z siedzibą w W.

o zadośćuczynienie i odszkodowanie

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim

z dnia 25 lipca 2014 roku, sygn. akt I C 1258/13

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie drugim sentencji w ten sposób, że zasądzoną od pozwanego(...) z siedzibą w W. na rzecz powódki Z. S. (1) kwotę 11.106,26 złotych obniża do kwoty 8.411,00 (osiem tysięcy czterysta jedenaście) złotych oraz w punkcie piątym sentencji w ten sposób, że podlegające ściągnięciu od pozwanego (...) z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz. koszty sądowe w kwocie 2738,42 złotych obniża do kwoty 2603,00 (dwa tysiące sześćset trzy) złotych;

2.  oddala powództwo i apelację w pozostałej części;

3.  zasądza od powódki Z. S. (1) na rzecz pozwanego (...) z siedzibą w W. kwotę 247,00 (dwieście czterdzieści siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Sygn. akt II Ca 801/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 25 lipca 2014 roku Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim w Wydziale I Cywilnym po rozpoznaniu sprawy z powództwa Z. S. (1) przeciwko (...) w W. o zadośćuczynienie i odszkodowanie

I. zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 33.500,00 zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 08 sierpnia 2013 roku do dnia zapłaty;

II. zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 11.106,26 zł tytułem odszkodowania z ustawowymi odsetkami od dnia 08 sierpnia 2013 roku do dnia zapłaty;

III. oddalił powództwo w pozostałej części;

IV. zasądza od powódki na rzecz pozwanego kwotę 523,40 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

V. nakazał ściągnąć od pozwanego kwotę 2.738,42 zł. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowiecki tytułem kosztów poniesionych przez Skarb Państwa;

VI. nakazał ściągnąć od powódki kwotę 128,04 zł. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim tytułem kosztów poniesionych przez Skarb Państwa;

VII. odstąpił od obciążania powódki kosztami opłaty stosunkowej od pozwu, od uiszczenia której została zwolniona.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

W dniu 13 września 2012 r. w T. na skrzyżowaniu ulicy (...) doszło do wypadku drogowego w wyniku którego poszkodowana została powódka Z. S. (1).

Sprawcą wypadku drogowego był T. M., kierujący samochodem osobowym marki O. (...), numer rejestracyjny (...), który w chwili zdarzenia posiadał zawartą ze stroną pozwaną umowę ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej.

Prawomocnym wyrokiem z dnia 9 maja 2013 roku Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim wydanym w sprawie o sygn. akt II K 1408/12 T. M. został uznany za winnego tego, że w dniu 13 września 2013 roku, około godziny 1540, na skrzyżowaniu ul. (...) w T. nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że kierując samochodem m-ki O. (...) nr rej. (...) nie zachował szczególnej ostrożności podczas zbliżania się do skrzyżowania i podjął manewr wyprzedzania na skrzyżowaniu, w rejonie przejścia dla pieszych i przejazdu dla rowerzystów, w miejscu zabronionym znakami drogowymi poziomymi - P - 4, podwójna linia ciągła, w wyniku czego doprowadził do zderzenia z kierującą rowerem Z. S. (1), w rezultacie czego obrażeń ciała doznała kierująca rowerem, które to obrażenia spowodowały naruszenie czynności narządu ciała na okres przekraczający 7 dni.

Przybyła na miejsce zdarzenia karetka pogotowia przewiozła poszkodowaną Z. S. (1) do Centrum (...) w T. gdzie przeprowadzono niezbędną diagnostykę, w wyniku której stwierdzono u powódki: złamanie górnej gałęzi kości łonowej po stronie lewej ok. 1 cm od panewki z małym przemieszczeniem, wieloodłamowe złamanie bliższej nasady kości ramiennej lewej, złamanie wieloodłamowe szyjki kości ramiennej z małym przemieszczeniem. W okresie od dnia 13 września 2012 roku do dnia 1 października 2012 roku powódka przebywała na Oddziale (...)gdzie zastosowano leczenie zachowawcze: repozycję ręczną kości ramienia, unieruchomienie w kamizelce ortopedycznej, reżim łóżkowy, profilaktykę zakrzepową, konsultacje chirurgiczną, neurologiczną i psychologiczną oraz ćwiczenia i usprawnianie przyłóżkowe. W dniu 1 października 2012 roku Z. S. (1) została wypisana do domu z zaleceniami: zakazu pionizacji i chodzenia przez 4 tygodnie, zakazu posługiwania się lewą kończyną górną, utrzymania unieruchomienia w kamizelce przez okres 6 tygodni, wykonywania ćwiczeń według wyuczonego schematu, przyjmowania leków C. (...), przeprowadzenia kontroli w Poradni (...).

W dniu 29 października 2010 roku powódka została przewieziona karetką pogotowia na pierwszą konsultację ortopedyczną w trakcie której stwierdzono u niej postępujący zrost i zalecono pionizację oraz kontrolę za 6 tygodni. W dniu 10 grudnia 2012 roku odbyła się kolejna konsultacja ortopedyczna Z. S. (1) i wówczas powódka dostała skierowanie na fizjoterapię (...)i ćwiczenia na podwieszakach. Kolejna kontrola odbyła się w dniu 11 stycznia 2013 roku. Powódka która była już po rehabilitacji nadal odczuwała dolegliwości barku lewego, dlatego też zalecono jej zabiegi tj. (...).

W wyniku osłabionego organizmu oraz niemożności swobodnego poruszania się w dniu 24 stycznia 2013 roku podczas podnoszenia się z łóżka powódka zasłabła, straciła równowagę i upadła na podłogę, w wyniku czego doznałam zwichnięcia prawego stawu łokciowego. Z domu zabrało ją pogotowie i po wykonaniu badania RTG zastosowano opatrunek gipsowy i wyznaczono termin wizyty na 29 stycznia 2013 roku, podczas której wizyty lekarz zalecił utrzymanie opatrunku gipsowego przez okres jeszcze 3 tygodni. W dniu 14 lutego 2013 roku zdjęto gips i zalecono rehabilitację.

W wyniku wypadku Z. S. (1) zmuszona była korzystać z wizyt w Poradni (...) w dniach: 29 października 2012 r. /transport karetką pogotowia /, 10 grudnia 2012 roku, 11 stycznia 2013 roku, 29 stycznia 2013 roku, 14 lutego 2013 roku, 15 marca 2013 roku, 29 marca 2013 roku, 27 maja 2013 roku oraz z zabiegów fizjoterapeutycznych w terminach: od 7 listopada 2012 r. do 20 listopada 2012 roku /prowadzona w domu pacjenta/, od 26 listopada 2012 roku do 7 grudnia 2012 roku - 10 dni, od 2 stycznia 2013 roku do 15 stycznia 2012 roku - 10 dni, od 13 lutego 2013 roku do 26 lutego 2013 roku - 10 dni, od 9 kwietnia 2013 roku do 22 kwietnia 2013 roku - 10 dni, od 3 czerwca 2013 roku do 14 czerwca 2013 roku - 10 dni. Do Poradni (...)jak również na zabiegi fizjoterapeutyczne powódka dowożona była przez córki - prywatnym samochodem.

Silne dolegliwości bólowe w dole brzucha i okolicy spojenia łonowego i pachwiny po stronie lewej utrzymywały się u powódki przez 3 tygodnie od wypadku w dość silnym stopniu, a następnie przez ok. 4-6 tygodni do czasu wstępnej konsolidacji zrostu po złamaniu kości miednicy i kości ramiennej. Przez kolejny okres 2 miesięcy stopień cierpień Z. S. (1) był umiarkowany. Powódka odczuwała bóle przez okres 3 miesięcy, a od 4 miesiąca stopień cierpień być już nieduży.

Koszty poniesione w trakcie leczenia ortopedycznego przez powódkę to koszty zakupu leków: p/zakrzepowych, p/ bólowych i maści w łącznej kwocie 168,73 zł., koszt zakupu kul w kwocie 60,00 zł., koszt dopłaty do kamizelki ortopedycznej w kwocie 50,00 zł., koszt zakupu piłki rehabilitacyjnej w kwocie 15,00 zł. i koszty dojazdów na kontrole lekarskie i zabiegi fizjoterapeutyczne w łącznej kwocie 855,00 zł. Z uwagi na obrzęk barku i konieczność noszenia kamizelki ortopedycznej powódka była zmuszona do zakupu dwóch pidżam w większym rozmiarze w łącznej kwocie 69,98 zł.

Aktywność życiowa powódki po wypadku była wyraźnie naruszona przez okres 3 miesięcy. Po wypisie ze Szpitala powódka miała zalecenie zakazu wstawania i chodzenia przez 4 tygodnie. Dopiero po pierwszej kontroli zezwolono jej na pionizację. Z uwagi na konieczność przebywania w łóżku zmuszona była do zakupu basenu sanitarnego w kwocie 20,00 zł. i do przestrzegania diety wysokobiałkowej - lekkostrawnej przez okres 3 miesięcy co wiązało się z wyższymi kosztami przeznaczonymi na wyżywienie w łącznej kwocie 540,00 zł. Przez ten okres tj. 3 miesięcy Z. S. (1) była niezdolna do samodzielnej egzystencji i wymagała opieki innych osób średnio przez 6 godzin na dobę. Po tym okresie powódka potrzebowała częściowej pomocy w czynnościach życia codziennego średnio 2 godziny na dobę przez okres 2 miesięcy. Powódka poruszała się o kulach i z pomocą najbliższych co ograniczało przemieszczanie się jak również wymagała pomocy przy sporządzaniu posiłków, sprzątaniu, robieniu zakupów oraz czynnościach higienicznych.

Trwały uszczerbek na zdrowiu w zakresie ortopedii i traumatologii u Z. S. (1) wynosi 13 %. Złamanie kości łonowej lewej wg. punktu 96 a 5% a złamanie szyjki kości ramiennej lewej bez istotnej dysfunkcji statycznej ale z dysfunkcja ruchową wg punktu 104 - 8%.

Obecnie u powódki występują bóle przeciążeniowo - wysiłkowe po stronie lewej spojenia łonowego i barku lewego, występują kurcze drętwienie goleni prawej. Powódka dyskretnie utyka na kończynę dolną lewą i występują u niej ograniczenie ruchomości stawu ramiennego, łokciowego i ręki. Obrysy barku, łokcia i ręki są zachowane, mierne zaniki mięśniowe ramienia i przedramienia lewego, obwód w 1/3 środkowej jest mniejszy o 1,2 cm. Zakres ruchów barku lewego oraz rotacja przedramienia lewego są ograniczone. Występują również nieznaczne ograniczenia zgięcia grzbietowego i dłoniowego ręki.

Koszt za jedną roboczogodzinę usług opiekuńczych świadczonych przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w T. w 2012 - 2013 roku wynosił 16,00 zł.

W przedmiotowym wypadku powódka nie doznała bezpośrednich obrażeń układu nerwowego, nie doszło do powikłań neurologicznych w przebiegu doznanego złamania kości ramiennej i kości łonowej. Przebyty uraz głowy bez utraty przytomności, z powierzchownym otarciem naskórka w okolicy lewego łuku brwiowego spowodował cierpienia fizyczne niezbyt dużego stopnia trwające przez kilka - kilkanaście dni. Dysfunkcja lewego stawu barkowego nieco ogranicza sprawność powódki bowiem utrudnia ubieranie się i rozbieranie, mycie głowy i wykonywanie innych czynności wymagających unoszenia kończyn górnych. Dysfunkcja ta wymaga kontynuowania leczenia usprawniającego, które może być prowadzone ambulatoryjnie, bezpłatnie w ramach świadczeń z NFZ. Ze względu na długie terminy oczekiwania na wizytę w (...), a potem długie oczekiwanie na wykonanie zabiegów, leczenie w tym trybie może okazać się mało efektywne. Dlatego może okazać się konieczne uzupełnienie tego leczenia zabiegami w prywatnych placówkach. Koszt serii zabiegów fizyko i kinezy terapii to ok. 300,00 - 500,00 zł. W zakresie neurologii nie stwierdzono trwałego uszczerbku na zdrowi powódki.

Powódka w trakcie pobytu na Oddziale (...) z uwagi na stan psychiczny w dniu 20 września 2012 roku poddana została konsultacji psychologicznej -co umożliwiło jej odreagowanie negatywnych emocji po wypadku oraz dało wparcie emocjonalne. Zaistniałe zdarzenie spowodowało u Z. S. (1) głównie dolegliwości fizyczne związane z uszkodzeniem narządu ruchu. Stopień cierpień psychicznych bezpośrednio związany ze stanem zdrowia, a będący następstwem przebytego wypadku przyjmuje natomiast u powódki postać odczuwanego dyskomfortu w mobilności związanego z deklarowanym lękiem o stan zdrowia, obniżonego nastroju oraz poczucia izolacji społecznej. Po wypadku u Z. S. (1) występują lęki przed jazdą rowerem, przed przechodzeniem po przejściu dla pieszych i samodzielnym wychodzeniem z domu. Z. S. (1) cechuje niska odporność na działanie stresu, a odczuwany pr/<_v powódkę utrzymujący się obniżony nastrój i powracający lęk mogą istotnie obniżać jej jakość życia i normalnego funkcjonowania.

W trakcie zdarzenia w dniu 13 września 2012 roku zniszczeniu uległ rower, którym poruszała się Z. S. (1) oraz odzież w jaką była ubrana. Koszt zniszczonych rzeczy to: rower 150,00 zł. i ubrania 140,00 zł.

W dniu 5 lipca 2013 roku Z. S. (1) zgłosiła szkodę ubezpieczycielowi żądając wypłaty zadośćuczynienia oraz odszkodowania z tytułu kosztów leczenia i opieki osób trzecich. W trakcie likwidacji szkody - pozwany wypłacił na rzecz powódki kwotę 12.000,00 zł. tytułem zadośćuczynienia oraz kwotę 1.680,00 zł. tytułem opieki osób trzecich oraz kwotę 6,45 zł. tytułem refundacji kosztów dojazdu. .

Powódka utrzymuje się z renty rodzinnej w kwocie 1.883,00 zł.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wyżej wymienione dowody, co do których wiarygodności nie miał zastrzeżeń. Zeznania powódki Z. S. (1) są spójne i konsekwentne i tym samym brak podstaw do podważania ich wiarygodności. Sporządzone na potrzeby niniejszego postępowania opinie sądowo - lekarskie - biegłego ortopedy i traumatologa oraz biegłego neurologa i psychologa są natomiast jasne, pełne i nie wymagają uzupełniania. Nie były przy tym kwestionowane przez żadną ze stron i jako takie stanowią pełnowartościowy dowód w sprawie.

Sąd ocenił i zważył , iż podstawą odpowiedzialności pozwanego za poniesioną przez powódkę szkodę w wyniku wypadku komunikacyjnego jest przepis art. 822 k.c. Zgodnie z tym przepisem zakład ubezpieczeń przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na której rzecz została zawarta umowa ubezpieczenia.

Osobą odpowiedzialną za spowodowanie wypadku zaistniałego w dniu 13 września 2013 roku był kierujący samochodem osobowym marki O. (...) o numer rejestracyjny (...)- T. M.. W chwili zdarzenia posiadał on zawartą z pozwanym umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Zasada odpowiedzialności strony pozwanej za skutki przedmiotowego wypadku pozostawała między stronami bezsporna, zatem dalsze rozważania w tym zakresie są bezprzedmiotowe. Istotę przedmiotowego sporu stanowiła natomiast wysokość poniesionej przez powódkę Z. S. (1) szkody a w konsekwencji należnego jej z tego tytułu zadośćuczynienia oraz odszkodowania.

W myśl art. 445 § 1 k.c, w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Ustawodawca wskazał jedynie, że suma pieniężna przyznana tytułem zadośćuczynienia ma być "odpowiednia", nie sprecyzował natomiast zasad ustalania jej wysokości. Nie powinno jednak budzić wątpliwości, że o rozmiarze należnego zadośćuczynienia decyduje rozmiar doznanej krzywdy, zadośćuczynienie ma bowiem na celu naprawienie szkody niemajątkowej, wyrażającej się doznaną krzywdą w postaci cierpień fizycznych i psychicznych. Niedający się ściśle wymierzyć charakter krzywdy sprawia, że ustalenie jej rozmiaru, a tym samym i wysokości zadośćuczynienia, zależy od oceny sądu. Ocena ta powinna opierać się na całokształcie okoliczności sprawy, nie wyłączając takich czynników, jak np. wiek poszkodowanego oraz postawa sprawcy. Przy ustalaniu rozmiaru doznanych cierpień powinny być uwzględniane zobiektywizowane kryteria oceny, odniesione jednak do indywidualnych okoliczności danego wypadku. Oceniając rozmiar doznanej krzywdy trzeba zatem wziąć pod uwagę całokształt okoliczności, w tym stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność i czas trwania, nieodwracalność następstw wypadku (kalectwo, oszpecenie), rodzaj wykonywanej pracy, szanse na przyszłość, poczucie nieprzydatności społecznej, bezradność życiową oraz inne podobne czynniki (zob. uchwałę pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 8.12.1973 r., III CZP 37/73, OSNCP 1974, nr 9, poz. 145, oraz orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 15.12.1965 r., II PR 280/65, OSNCP 1966, nr 10, poz. 168, z dnia 4.6.1968 r., I PR 175/68, OSNCP 1969, nr 2, poz. 37, z dnia 10.10.1967 r., I CR 224/67, OSNCP 1968, nr 6, poz. 107, z dnia 19.8.1980 r., IV CR 238/80, OSNCP 1981, nr 5, poz. 81, z dnia 10,12.1997 r., III CKN 219/97, nie publ., z dnia 20.3.1998 r., II CKN 650/97, nie publ., z dnia 11.7,2000 r., II CKN 1119/98, nie publ., z dnia 12.10.2000 r., IV CKN 128/00, nie publ., z dnia 11,9.2002 r., IV CKN 1266/00, nie publ., z dnia 29.9.2004 r., II CK 531/03, nie publ., z dnia 30,1.2004 r., I CK 131/03, OSNC 2005, nr 2, poz. 40, i z dnia 28.6,2005 r., I CK 7/05, nie publ.).

Z użytego w art. 445 § 1 k.c. zwrotu mówiącego o odpowiedniej sumie, przyjmowane jest w orzecznictwie zapatrywanie, zgodnie z którym przy uwzględnieniu krzywdy poszkodowanego wysokość zadośćuczynienia powinna być utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 1962 r. IV CR 902/61, OSNPCP 1963/5/92, z dnia 24 czerwca 1965 r. I PR 203/65 OSPiKA 1966/4/92, z dnia 12 września 2002 r. IV CKN 1266/00). Powoływanie się na to kryterium nie może jednak prowadzić do podważenia kompensacyjnej funkcji zadośćuczynienia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 2006 r. sygn. akt IV CSK 80/05, OSNC 2006/10/175 oraz cyt. wyrok z dnia 30 stycznia 2004 r.), W orzecznictwie oraz w nauce prawa zgodnie bowiem przyjmuje się, że zadośćuczynienie pełni funkcję kompensacyjną, przyznana bowiem suma pieniężna ma stanowić przybliżony ekwiwalent poniesionej szkody niemajątkowej. Powinna wynagrodzić doznane cierpienia fizyczne i psychiczne oraz ułatwić przezwyciężenie ujemnych przeżyć, aby w ten sposób przynajmniej częściowo przywrócona została równowaga zachwiana na skutek popełnienia czynu niedozwolonego.

Stosownie do treści art. 445 § 1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Ustalenie „odpowiedniej" sumy zadośćuczynienia pozostawione zostało przez ustawodawcę uznaniu sędziowskiemu, opartemu na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy. Orzecznictwo i doktryna wskazują dwie granice ustalania wysokości zadośćuczynienia. Po pierwsze, nie może być ono jedynie symboliczne i winno stanowić realną wartość ekonomiczną. Po drugie, powinno ono być umiarkowane, utrzymane w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa (tak m. in. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 1965 roku, I PR 203/65, opubl. w OSPiKA z 1966 r., poz. 92).

Ustalając wysokość należnego powódce zadośćuczynienia Sąd wziął pod uwagę przede wszystkim rodzaj obrażeń, jakich Z. S. (1) doznała na skutek zaistniałego wypadku. Jak wynika z opinii biegłego ortopedy R. E. Z. S. (2) doznała złamania górnej gałęzi kości łonowej lewej z przemieszczeniem, złamania szyjki chirurgicznej kości ramiennej lewej z małym przemieszczeniem i większą dysfunkcją ruchową, którym to obrażeniom towarzyszył zespół bólowo przeciążeniowy okolicy pachwiny lewej i barku lewego. Łącznie uszczerbek na zdrowiu Z. S. (1) w obrębie narządu ruchu biegły oszacował na 13 %. Z kolei jak wynika z opinii biegłej neurolog B. S., stwierdzona u powódki dysfunkcja lewego stawu barkowego wymaga leczenia usprawniającego, gdyż ogranicza sprawność powódki - utrudnia ubieranie się i rozbieranie, mycie głowy i wykonywanie innych czynności wymagających unoszenia kończyn górnych. Dysfunkcja ta wymaga zaś kontynuowania leczenia usprawniającego, które może być prowadzone ambulatoryjnie, bezpłatnie w ramach świadczeń z NFZ. Ze względu jednak na długie terminy oczekiwania na wizytę w (...), a potem długie oczekiwanie na wykonanie zabiegów, leczenie w tym trybie może okazać się mało efektywne. Dlatego może zachodzić konieczność uzupełnienia tego leczenia zabiegami w prywatnych placówkach. Koszt serii zabiegów fizyko i kinezy terapii to wydatek rzędu ok. 300,00 - 500,00 zł. Ustalając wysokość należnego powódce zadośćuczynienia nie sposób pominąć faktu, iż obrażenia jakich doznała na skutek zaistniałego wypadku spowodowały konieczność jej hospitalizacji. Co więcej, przez cały pobyt w szpitalu (...) była unieruchomiona i zdana całkowicie na pomoc ze strony innych osób. Zakaz wstawania i chodzenia Z. S. (1) miała jeszcze przez okres 4 tygodni po opuszczeniu szpitala. Z. S. (1) przez okres 3 miesięcy była całkowicie niezdolna do samodzielnej egzystencji i zdana na pomoc najbliższych. Także po tym okresie wprawdzie w mniejszym rozmiarze, ale wymagała pomocy ze strony innych osób. Wprawdzie Z. S. (2) nie jest młodą osobą, to jednak do czasu wypadku była w pełni samodzielną i niezależną a przy tym aktywną jak na swój wiek osobą. Fakt, iż nagle ze sprawnej ruchowo, niezależnej osoby stała się osobą całkowicie niesamodzielną, wymagającą angażowania do swojej opieki osób najbliższych niewątpliwie potęgował jej poczucie krzywdy. Zwłaszcza, że pomoc ta koncentrowała się nie tylko na załatwieniu spraw urzędowych, wymagających wyjścia z domu czy też podania posiłku, ale sprowadzała się również do potrzeby wykonywania przy powódce szeregu intymnych czynność związanych z higieną osobistą. Ustalając wysokość należnego Z. S. (1) zadośćuczynienia nie można nadto pomijać okresu przez jaki wymagała ona pomocy innych osób. Ustalając wysokość należnego powódce zadośćuczynienia Sąd uwzględnił nie tylko długotrwałość cierpień doznanych przez Z. S. (1) na skutek wypadku, ale również ich rozmiar. Przez okres do 4 - 6 tygodni u powódki utrzymywały się dość silne bóle. Następnie przez okres 2 miesięcy stopień cierpień był wprawdzie umiarkowany, jednak nadal się utrzymywał. Poza tym Z. S. (1) do dnia dzisiejszego odczuwa bóle przeciążeniowo - wysiłkowe po stronie lewej spojenia łonowego i barku lewego jak również utyka na kończynę dolną lewą. Sąd ustalając wysokość zadośćuczynienia uwzględnił również okoliczność, iż powódka zmuszona była korzystać przez okres 6 tygodni z ortezy barkowej, która dodatkowo ograniczała swobodę ruchów oraz możliwość samodzielnego wykonania higieny osobistej. Zaistniałe zdarzenie spowodowało u powódki głównie dotkliwe dolegliwości fizyczne związane z uszkodzeniem narządu ruchu, niemniej jednak u powódki stwierdzono również stopień cierpień psychicznych bezpośrednio związany ze stanem zdrowia, a będący następstwem przebytego wypadku, który przyjmuje postać odczuwanego dyskomfortu w mobilności związanego z deklarowanym lękiem o stan zdrowia, obniżonego nastroju oraz poczucia izolacji społecznej. Jak wynika zaś z opinii biegłego psychologa utrzymujący się obniżony nastrój powódki oraz powracających lęk mogą istotnie obniżać jej jakość życia i normalnego funkcjonowania. Z. S. (1) deklaruje przy tym, iż od czasu przedmiotowego wypadku ma obawy przed jazdą rowerem, przechodzeniem przez przejście dla pieszych oraz samodzielnym wychodzeniem z domu. Biorąc zaś pod uwagę dotkliwe konsekwencje, jakich doznała powódka na skutek przedmiotowego incydentu, Sąd nie miał podstaw aby jej twierdzeniom odmawiać waloru wiarygodności i okoliczność tę także uwzględnił rozważając wysokość należnego powódce zadośćuczynienia. Tym bardziej, że rower jest jedyny środkiem transportu, z którego Z. S. (1) korzystała do czasu wypadku.

Na zakończenie wypada dodatkowo zaakcentować fakt, iż powódka na skutek przedmiotowego zdarzenia doznała wysokiego - albowiem na poziomie 13 % uszczerbku na zdrowiu. Wprawdzie wysokość ustalonego uszczerbku na zdrowiu ma jedynie charakter pomocniczy, jednak również ma znaczenie i dlatego okoliczność ta także została przez Sąd uwzględniona przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia.

Mając powyższe na uwadze Sąd doszedł do wniosku, że stosowną dla powódki kwotą tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę jest suma 45.500,00 zł. Kwota ta z jednej strony uwzględnia charakter i stopień cierpień doznanych przez Z. S. (1), z drugiej zaś stanowi dla niej odczuwalną wartość ekonomiczną, która pozwoli na złagodzenie doznanej krzywdy. Z uwagi jednak na fakt, że powódka otrzymała od pozwanego kwotę 12.000,00 zł. Sąd zasądził na jego rzecz tytułem zadośćuczynienia kwotę 33.500,00 zł.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w myśl którego - jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

W przedmiotowym postępowaniu powódka zgłosiła do ubezpieczyciela szkodę w dniu 5 lipca 2013 roku, zatem mając na uwadze treści art. 817 § 1 k.c. termin od którego należą się odsetki Sąd przyjął na dzień 8 sierpnia 2012 roku / zgodnie z żądaniem z pozwu /.

Poza roszczeniem o zadośćuczynienie Z. S. (1) wystąpiła nadto o zasądzenie na jej rzecz kwoty 13.639,78 zł. tytułem zwiększonych potrzeb związanych ze sprawowaną nad nią opieką oraz kwoty 2.002,26 zł. tytułem zwrotu kosztów związanych z leczeniem po wypadku.

Okoliczności faktyczne, na których swoje żądanie opiera powódka, pozwalają na rozważenie odpowiedzialności strony pozwanej z punktu widzenia przepisu art. 444 § 2 k.c.

Skoro opieka nad powódką była konieczna - co wynika m.in. z opinii biegłego ortopedy R. E., która nie była kwestionowana - oraz była rzeczywiście wykonywana przez najbliższych członków rodziny, to powódce należy się renta z tytułu zwiększenia potrzeb, określona w przepisie art. 444 § 2 k.c.

Kwestią istotną zarówno z punktu widzenia żądania zwrotu kosztów opieki ze strony osób trzecich, jak i renty z tytułu zwiększonych potrzeb jest ustalenie kosztów opieki za jedną godzinę jej sprawowania. W tej sytuacji Sąd mając na uwadze treść pisma z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w T. - aprobuje kwotę 16,00 zł. za jedną godzinę.

W związku z zaistniałym wypadkiem Z. S. (1) wymagał opieki osób trzecich w okresie czasu od 1 października 2012 roku przez 3 miesiące przez 6 godzin na dobę ( 92 dni x 6 h = 552 godz.), a następnie po 2 godziny opieki przez okres 2 miesięcy roku ( 61 dni x 2 h = 122 godz. ), co daje łącznie 674 h opieki x 16,00 zł. za każdą godzinę opieki. Oznacza to, iż powódce należy się zwrot kosztów opieki ze strony innych osób w wysokości 10.784,00 zł. Biorąc zaś pod uwagę, iż pozwany wypłacił Z. S. (1) z tego tytułu kwotę 1.680,00 zł. Sąd zasądził na jej rzecz pozostałą kwotą 9.104,00 zł.

Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego pozwoliła nadto na uwzględnienie roszczenia powódki w zakresie żądania zwrotu kosztów leczenia obejmujących kwotę 168,73 zł. tytułem zwrotu kosztów leków przeciwbólowych przez 3 miesiące, kwotę 60,00 zł. poniesioną w związku z koniecznością zakupu dwóch kul, kwotę 50 zł. stanowiącą dopłatę do ortezy barkowej, kwotę 51,69 zł. stanowiącą koszt kuracji przeciwzakrzepowej ( tj. koszt poniesione przez powódkę a wynikające z opinii biegłego ortopedy ), kwotę 12,14 zł. stanowiącą koszt zakupu opatrunku, kwotę 24,90 zł. koszt zakupi maści V., kwotę 15,00 zł. stanowiąca^ koszt zakup piłki rehabilitacyjnej, kwotę 20,00 zł. stanowiącą koszt zakupu basenu sanitarnego, kwotę 69,98 zł. stanowiącą koszt zakupu pidżam, kwotę 105,00 zł. stanowiącą koszt dojazdu do poradni / 7 wizyt x 15,00 zł. = 105,00 zł. /, kwotę 750,00 zł. stanowiącą koszt dojazdów na zabiegi fizjoterapeutyczne / tj. 50 wizyt x 15,00 zł. każdy dojazd powódki z domu do poradni fizjoterapeutycznej a następnie z Poradni fizjoterapeutycznej do domu co daje łączną kwotę 750,00 zł. /, kwotę 540,00 zł. stanowiącą koszt stosowanej diety w trakcie leczenia / 3 miesiące x 6,00 zł. dziennie z uwagi na zwiększone koszty = 540,00 zł. / oraz kwoty 150 zł. i 140 zł, stanowiące koszt zniszczonych podczas wypadku rzeczy powódki tj. roweru i ubrań.

Skoro powódka wnosiła o zasądzenie na jej rzecz kwoty 13.639,78 zł. z tytułu pomocy osób trzecich i kwotę 2.002,26 zł. z tytułu zwrotu kosztów leczenia po wypadku to Sąd mając na uwadze, iż ubezpieczyciel wypłacił powódce kwotę 1.680,00 zł. z tytułu odszkodowania za opiekę i kwotę 6,45 zł. tytułem refundacji kosztów dojazdu to w punkcie II Sąd mając na uwadze treść art. 444 § 1 k.c. zasadził na rzecz Z. S. (1) kwotę 11.106,26 zł. z ustawowymi odsetkami od dnia 8 sierpnia 2013 roku do dnia zapłaty a w pozostałej części w punkcie III wyroku powództwo oddalił, w tym również co do ustalenia odpowiedzialności za przyszłość strony pozwanej wobec powódki, za skutki wypadku z dnia 13 września 2012 roku.

W tym miejscu wskazać należy, że po wprowadzeniu w życie art. 4421 k.c. powódka nie ma interesu prawnego w żądaniu wskazanego wyżej ustalenia, ze względu na regulację zawartą w art. 4421 § 3 k.c, która eliminuje niebezpieczeństwo upływu terminu przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody na osobie wcześniej niż szkoda ta się ujawniła. Stanowisko to zostało wyrażone w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2009 r. III CZP 2/09 (OSNC 2009, Nr 12, poz. 168), Wyeliminowanie niebezpieczeństwa upływu terminu przedawnienia roszczenia samo przez się nie oznacza jednak, że powódka nigdy nie będzie miała interesu prawnego, w żądaniu ustalenia odpowiedzialności pozwanego za szkody mogące powstać w przyszłości, gdyż interes ten może być uzasadniony złagodzeniem trudności dowodowych w ewentualnym przyszłym procesie, powodowanych upływem czasu między wystąpieniem zdarzenia wywołującego szkodę a dochodzeniem jej naprawienia. W powołanej wyżej uchwale Sąd Najwyższy podkreślił, że ocena, czy powódka ma interes prawny w ustaleniu odpowiedzialności pozwanego za szkody na osobie mogące powstać w przyszłości z danego zdarzenia, może zostać dokonana jedynie z uwzględnieniem okoliczności konkretnej sprawy i nie można w tym zakresie zaakceptować żadnych uogólnień i poglądów wyrażanych w sposób abstrakcyjny. W rozpoznawanej sprawie Sąd przeprowadził dowody z opinii biegłych lekarzy różnych specjalizacji w celu ustalenia zakresu szkody na osobie, doznanej przez powódkę na skutek wypadku komunikacyjnego z dnia 13 września 2012 r. Biegli nie przewidują wystąpienia szkód przyszłych na osobie powódki. Oczywiście, o ile w przyszłości nastąpi nowy, nieprzewidywalny skutek zdarzenia, powódka - w świetle nowego unormowania - ma otwartą drogę do dochodzenia kolejnych roszczeń. W związku z powyższym należało w tym zakresie powództwo o ustalenie odpowiedzialności pozwanego na przyszłość oddalić.

O kosztach procesu sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. dokonując ich stosunkowego rozdzielenia.

Łącznie koszty procesu wyniosły 3.867,00. Z tego po stronie powodowej koszty procesy wyniosły 250 zł. ( 250,00 zł. - zaliczka na opinię biegłego ), zaś po stronie pozwanej 3.617,00 zł (wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego ustalone w oparciu o § 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. (Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1349). Powódka wygrał spór w 80 % (z żądanej kwoty 55.642,04 zł zasądzono 44.606,26 zł), powinna zatem ponieść koszty procesu w stosunku 20 % (tj. 773,40 zł), zaś w istocie poniósł je w wysokości 250,00 zł. Z kolei strona pozwana wygrała proces w 20 % zatem powinna ponieść koszty procesu w wysokości 80 % tj, 3.093,60 zł. Wobec powyższego Sąd zasądził od powódki Z. S. (1) na rzecz pozwanego kwotę 523,40 zł. tytułem zwrotu kosztów procesu. W toku niniejszego postępowania Skarb Państwa poniósł koszty w łącznej wysokości 3.423,02 zł. Wobec powyższego Sąd nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 2.738,42 zł. stanowiącą 80% kosztów poniesionych przez Skarb Państwa. Nadto Sąd zasądził od powódki na rzecz Skarbu Państwa kwotę 128,04 zł. tytułem kosztów poniesionych przez Skarb Państwa, odstępując od obciążania Z. S. (1) zwrotem opłaty stosunkowej od pozwu od uiszczenia której była ona zwolniona.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik pozwanego zaskarżając go w części uwzględniającej powództwo z tytułu zadośćuczynienia w zakresie kwoty

19.500 zł. wraz z ustawowymi odsetkami oraz uwzględniającej powództwo z tytułu

odszkodowania w zakresie kwoty 6.039,59 zł. wraz z-ustawowymi odsetkami. Apelacja zaskarżanemu wyrokowi zarzuca naruszenie:

- prawa materialnego, tj. art. 445 § 1 k.c. poprzez zasądzenie na rzecz powódki zadośćuczynienia w kwocie znacząco, a nawet rażąco zawyżonej, opartej na przyjęciu wygórowanej stawki w kwocie 3.500 zł. za każdy procent uszczerbku na zdrowiu poszkodowanej, a zarazem wygórowanej w odniesieniu do aktualnej stopy życiowej społeczeństwa i warunków ekonomicznych w kraju;

- prawa materialnego, tj. art. 444 § 1 w związku z art. 824 1 § 1 k.c. i w związku z art. 6 kodeksu cywilnego przez zasądzenie odszkodowania przewyższającego wysokość doznanej szkody w przypadku nieudowodnienia jej wysokości;

- przepisów postępowania, mających istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art. 233 § 1 kodeksu postępowania cywilnego w związku z art. 328 § 2 kodeksu postępowania cywilnego poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i zaniechanie wszechstronnego rozważenia zebranych w sprawie dowodów polegające na dowolnym i sprzecznym z zasadami doświadczenia życiowego przyjęciu, że koszty dojazdów powódki do placówek służby zdrowia, które zgodnie z dokumentacją medyczną znajdowały się w odległości 1 km od miejsca zamieszkania powódki wynoszą jednorazowo aż 15 zł. (łącznie 855 zł.) oraz dowolnym i sprzecznym z zasadami doświadczenia życiowego przyjęciu, że powódka poniosła w związku z leczeniem koszty diety, podczas gdy z całokształtu materiału dowodowego nie wynika aby specjalna dieta powódki była wymagana, a nadto aby w ogóle powódka ją stosowała, czyniąc w związku z tym wydatki.

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wnosił o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w części zaskarżonej niniejszą apelacją, poprzez:

-

obniżenie wysokości zadośćuczynienia zasądzonego w pkt I wyroku o 19.500 zł., to jest z kwoty 33.500 zł. do 14.000 zł.;

-

obniżenie wysokości odszkodowania zasądzonego w pkt II wyroku o 6.039,59 zł., to jest z kwoty 11.106,26 zł. do 5.066,67 zł.;

-

zmianę rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu (pkt IV, V i VI wyroku), poprzez ich stosowne rozdzielenie pomiędzy strony w oparciu o wynik sprawy oraz zasądzenie od powódki kosztów postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację powódka wnosiła o oddalenie apelacji w całości oraz obciążenie pozwanego kosztami postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest częściowo uzasadniona.

Kwota zasądzonego na rzecz powódki odszkodowania tj. 11.106.26 złotych jest wygórowana i nie znajduje oparcia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Autorka pozwu w toku postępowania przed sądem rejonowym wskazywała na konieczność stosowania przez nią, w okresie choroby, diety wysokobiałkowej. Z jej zeznań nie wynika jednak, czy zmiana diety skutkowała zwiększeniem wydatków na żywność. Twierdzenie jej zatem, iż jej budżet domowy został obciążony dodatkowymi wydatkami na produkty żywnościowe jest gołosłowny i nie poparty żadnymi dowodami. Z tych przyczyn zasądzona kwota musi zostać pomniejszona o 540 złotych.

Ma również rację autor apelacji, że kwota wydawana przez powódkę na koszty dojazdów do placówek medycznych, z miejsca jej zamieszkania, jest stanowczo wygórowana. Apelant trafnie podnosi, że w tym zakresie poszkodowana korzystała w głównej mierze z pomocy najbliższych członków rodziny, którzy oferowali jej transport do lekarza i na zabiegi rehabilitacyjne. Wysokość tych wydatków jest trudna do określenia. Kierując się wskazaniami zawartymi w przepisie art. 322 k.p.c. należało ustalone przez sąd rejonowy koszty dojazdu obniżyć o połowę tj. do kwoty 427 złotych.

Żądanie skarżącego, ażeby te wydatki ustalić na jeszcze mniejszym poziomie nie jest uzasadnione. Nie przedstawiono argumentów przemawiających za tym ,że wypłacone przez zakład ubezpieczeń odszkodowanie, w postępowaniu likwidacyjnym, w pełni wyrównało szkodę w tym zakresie. Wyliczenie kwoty wydanej na dojazdy, dokonane przez skarżącego, opiera się na założeniu, że powódka korzystała wyłącznie z komunikacji publicznej. Tymczasem z relacji samej poszkodowanej wynika, że transport ten był jej ofiarowany przez członków rodziny.

Na częściową aprobatę zasługuje również zarzut dotyczący wydatków poniesionych przez powódkę na opiekę. Pogląd Sądu, że koszty tej opieki wyniosły 16 złotych za godzinę zasługuje na akceptację. Znajduje on swoje oparcie w materiale dowodowym, w szczególności w zeznaniach powódki i zaświadczeniu (por. k. 61). Nie znajdują potwierdzenia się twierdzenia skarżącego, że wydatki te były niższe. Liczba godzin udzielonej opieki była bezsporna. Wynika zresztą również z opinii biegłego ortopedy (...). Korekta odszkodowania w tej mierze wynika z faktu, że powódka od 13 września do 1 października 2012 roku przebywała w szpitalu. W tym okresie korzystała z pomocy i opieki personelu medycznego szpitala .Wydatki na opiekę były więc faktycznie mniejsze o kwotę 1.728 złotych (18 dni x 6 godz. x 16= 1728 złotych).

Uwzględniając zatem wszystkie przedstawione wyżej ustalenia i rozważania, zasądzoną w przez Sąd Rejonowy kwotę 11.106,26 złotych należało obniżyć do kwoty 8. 411 złotych (art. 386 § 1 k.p.c.).

Apelacja w pozostałej części, jako nieuzasadniona podlegała oddaleniu. Dotyczy to w szczególności zarzutów dotyczących zadośćuczynienia.

Wbrew twierdzeniom skarżącego suma zadośćuczynienia, ustalona przez Sąd Rejonowy, jest prawidłowa i uwzględnia wszystkie kryteria, które należy wziąć pod uwagę rozstrzygając o roszczeniu wywiedzionym z przepisu art. 445 § 1 k.c.

Rozstrzyganie o zadośćuczynieniu i jego wysokości pozostawione jest uznaniu sędziowskiemu, który kierując się zasadami swobodnej oceny dowodów (art. 233 k.p.c.) jest uprawniony samodzielnie rozstrzygać w tym zakresie. Ingerencja Sądu drugiej instancji oczywiście jest możliwe i niekiedy konieczna. Korekta zasądzonej sumy pieniężnej jest jednak ograniczona do tych przypadków, których mamy do czynienia ze świadczeniem, które jest rażąco wygórowane.

Taki przypadek nie występuje w niniejszej sprawie. Zasądzona przez Sąd suma zadośćuczynienia, uwzględniając kwoty już wypłacone powódce dobrowolnie w postępowaniu przedsądowym, jest wyważona. Nie jest ona rażąco wygórowana.

Wbrew zarzutom autora apelacji Sąd ustalając wysokość zadośćuczynienia wziął pod uwagę stopień i czas trwania cierpień fizycznych i psychicznych powódki, brak powikłań w układzie moczowo- płciowym, wiek, rokowania zdrowotne na przyszłości i inne wskazane w apelacji.

U powódki nadal występują bóle przeciążeniowe po stronie spojenia łonowego i barku lewego oraz drętwienie goleni prawej. Nadal utyka. Wciąż występują ograniczenia ruchomości stawu ramiennego, łokciowego i ręki. Zakres ruchów barku lewego oraz rotacja przedramienia lewego są ograniczone. Występują także nieznaczne ograniczenia zgięcia grzbietowego i dłoniowego ręki.

Mając zatem przedstawione ustalenia i rozważania należało apelację w pozostałej części oddalić (art. 385 k.p.c.), rozstrzygając o kosztach procesu za instancję odwoławczą na podstawie art. 100 k.p.c.