Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 grudnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	SSO Paweł Hochman (spr.)
Sędziowie	SSO Beata Grochulska SSA w SO Grzegorz Ślęzak
Protokolant	st. sekr. sąd. Anna Owczarska

po rozpoznaniu w dniu 28 grudnia 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa S. P.

przeciwko M. P.

o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 18 października 2017 roku, sygn. akt III RC 249/17

oddala apelację.

SSO Paweł Hochman

SSO Beata Grochulska SSA w SO Grzegorz Ślęzak

Sygn. akt II Ca 811/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 18 października 2017 roku, wydanym w sprawie III RC 249/17, Sąd Rejonowy w Bełchatowie oddalił powództwo S. P. przeciwko M. P. o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego i nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa kwotę 375,14 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu Rejonowego:

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 22 listopada 2013 roku w sprawie I C 495/13 zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 27 października 2014 roku wydanym w sprawie I ACa 644/14 rozwiązano przez rozwód związek małżeński S. P. i M. P. z winy obu stron. W orzeczeniu tym zasądzono alimenty od S. P. na rzecz M. P. w kwocie po 300 złotych miesięcznie.

Powód ma 48 lat. Z zawodu jest stolarzem. Nadal zatrudniony jest w (...) o/ (...) S.A. na stanowisku robotnika do prac ciężkich. Z tego tytułu w okresie od października 2016 do września 2017 roku jego średnie miesięczne wynagrodzenie wynosiło około 4.265 złotych netto. Dodatkowo pracodawca wypłacił mu nagrodę (...) w kwocie 4.614,64 złotych, nagrodę okolicznościową w kwocie 697,24 złotych, nagrodę roczną w wysokości 6113,91 złotych oraz dofinansowanie do wypoczynku w kwocie 2.549 złotych. Innych źródeł dochodu powód nie ma.

S. P. nie posiada majątku oraz oszczędności. Jest zadłużony z tytułu ratalnego zakupu mebli w 2015 roku w kwocie 8.000 złotych. Miesięczna rata wynosi 300-400 złotych.

Powód mieszka w wynajętym mieszkaniu, za które koszty najmu oraz bieżących rachunków stanowią łączną kwotę 1.300 złotych miesięcznie. Mieszka w nim razem z konkubiną.

S. P. od około 13 lat leczy się na kręgosłup. Leczenie odbywa się w ramach ubezpieczenia zdrowotnego. Powód jest również osobą niedosłyszącą. S. P. nosi aparat słuchowy. Koszt zakupu nowego aparatu stanowi kwotę około 3-4.000 złotych.

Z uwagi na niedosłuch powód został zaliczony do osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, okresowo do dnia 31 marca 2019 roku.

Pozwana ma 56 lat. Z wykształcenia jest (...). Nigdy nie pracowała w wyuczonym zawodzie. Do 2005 roku pracowała w szpitalu. Później przez okres 3 lat zatrudniona była w spółce zajmującej się utylizacją odpadów medycznych. W okresie od lutego 2014 roku do lutego 2016 roku zatrudniona była w firmie (...) w charakterze sortowacza. Od dnia 27 grudnia 2016 roku zarejestrowana jest w PUP jako osoba bezrobotna. Do dnia 26 grudnia 2017 roku będzie otrzymywała zasiłek dla osób bezrobotnych w kwocie około 780 złotych netto miesięcznie.

W lutym 2017 roku pozwanej przyznano świadczenie z pomocy społecznej w kwocie 200 złotych. W okresie od 27 października 2014 roku do 31 sierpnia 2017 roku pozwana pobrała zasiłek pielęgnacyjny w łącznej kwocie 1.071 złotych.

Pozwana posiada dom o powierzchni około 200 m ², w którym zamieszkuje razem z synem H. P., lat 15. Pozwana użytkuje tylko część domu. Miesięczne koszty utrzymania nieruchomości wynoszą około 750 złotych. Podatek od nieruchomości stanowi kwotę 180 złotych rocznie. Pozwana na skutek działu spadku na przełomie 2016/2017 roku uzyskała łączną kwotę 20.000 złotych.

Od 2007-2008 roku pozwana leczy się w związku z dolegliwościami kręgosłupa oraz zwyrodnieniem stawów. Leczenie odbywa się w ramach ubezpieczenia zdrowotnego. W związku ze schorzeniami pozwana orzeczeniem (...) Zespołu (...) została zaliczona do osób o lekkim stopniu niepełnosprawności okresowo do dnia 31 maja 2018 roku.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd I instancji uznał, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Motywując powyższe wskazał, że zgodnie z art. 138 k.r.o. każda ze stron może domagać się zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego w razie zmiany stosunków. Przez zmianę stosunków rozumieć należy istotne zwiększenie, bądź zmniejszenie możliwości majątkowych, zarobkowych zobowiązanego lub też usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego do świadczenia alimentacyjnego.

W ocenie Sądu Rejonowego w przedmiotowej sprawie wskazana zmiana stosunków nie nastąpiła, albowiem nie zmniejszył zakres jej usprawiedliwionych potrzeb, a jej sytuacja materialna również nie uległa znacznej poprawie. Obecnie źródło utrzymania pozwanej stanowią alimenty i zasiłek dla osób bezrobotnych. Od czasu orzeczenia o alimentach nie zmieniła się również jej sytuacja rodzinna, pozwana ma nadal na utrzymaniu ma małoletniego syna. Ponadto jej stan zdrowia również nie uległ poprawie, o czym świadczy okoliczność ponownego uzyskania orzeczenia o zaliczeniu jej do osób o lekkim stopniu niepełnosprawności.

W świetle powyższego Sąd I instancji stwierdził, że pozwana nadal pozostaje w niedostatku, a zatem zgodnie z art. 60 § 1 k.r.o. powinien dostarczać swojej żonie środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionej oraz możliwościom zarobkowych i majątkowym zobowiązanego.

Dalej Sąd Rejonowy wskazał, że w zakresie możliwości majątkowych i zarobkowych powoda także brak jest istotnych zmian w rozumieniu art. 138 k.r.o. S. P. nadal zatrudniony jest w (...) S.A. i z tego tytułu uzyskuje stałe miesięczne wynagrodzenie za pracę, którego wysokość od czasu wyrokowania w sprawie IC 495/13 nie zmniejszyła się, co więcej wzrosła.

Ponadto podniósł, że bez prawnego znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy pozostaje fakt, dokonywanych przez powoda nakładów m in. na remont domu pozwanej, albowiem kwestie wzajemnych rozliczeń majątkowych między byłymi małżonkami zostały rozstrzygnięte w postępowaniu o podział majątku wspólnego.

Z tych wszystkich względów Sąd Rejonowy oddalił powództwo, orzekając w przedmiocie kosztów sądowych na podstawie art. 83 ust. 2 i art. 113 ust. 1 z ustawy z dnia 28 listopada 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz. U. z 2016r., poz. 623) w zw. z art. 98 k.p.c.

Powyższy wyrok zaskarżył w całości apelacją pozwany. Apelujący zarzucił wyrokowi:

1.  Naruszenie prawa materialnego, tj. art. 60 § 2 k.r.o. i art. 135 § 1 k.r.o. poprzez bezpodstawne uznanie, że żądanie zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentów nie miało podstaw faktycznych w postaci zmiany stosunków a zdaniem sądu nie nastąpiła taka zmiana stosunków, która skutkować powinna wygaśnięciem obowiązku alimentacyjnego zobowiązanego S. P. wobec uprawnionej M. P..

2.  Naruszenie przepisów prawa procesowego, w szczególności art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające na całkowitym pominięciu dowodów przedstawionych przez powoda i jego zeznań. Niewyjaśnienie wszystkich okoliczności sprawy, tj. wysokość dochodów uzyskiwanych przez pozwaną oraz jej możliwości zarobkowe, a także wiek i stan zdrowia powoda.

3.  Naruszenie przepisu art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewskazanie w uzasadnieniu wyroku przyczyn, dla których Sąd odmówił wiarygodności i mocy dowodowej tym dowodom.

Wskazując na powyższe apelujący wniósł zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa, bądź ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania i wnikliwego ustalenia rzeczywistych potrzeb uprawnionej oraz jej rzeczywistych dochodów i możliwości zarobkowych oraz majątkowych.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych w obu instancjach.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności stwierdzić należy, że jak wynika z lektury skargi apelacyjnej powód nie kwestionuje w istocie poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleń faktycznych ograniczając się jedynie do zgłoszenia argumentów wskazujących na inne, niż to przyjął Sąd I instancji konsekwencje tych ustaleń. Powyższe prowadzi w konsekwencji do przyjęcia, że ustalenia jakie stanowią podstawę rozstrzygnięcia uznać należało za niesporne.

W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie brak podstaw, aby uznać, że ustalony przez Sąd Rejonowy stan faktyczny wymaga zmiany lub uzupełnienia, co za tym idzie ustalenia te przyjmuje za własne.

Właściwe rozstrzygnięcie skargi apelacyjnej wymaga zatem oceny prawidłowości zastosowania przez Sąd I instancji przepisów prawa materialnego.

W tym zakresie wskazać należy, że do przewidzianego w przepisie art. 60 § 1 k.r.o. obowiązku dostarczenia środków utrzymania po rozwodzie mają odpowiednie zastosowanie przepisy o obowiązku alimentacyjnym między krewnymi, w tym m.in. między innymi art. 138 k.r.o. W myśl tego przepisu w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego. Chodzi tu o te „stosunki”, które zgodnie z art. 60 § 1 k.r.o. stanowiły podstawę zasądzenia alimentów na rzecz byłego małżonka. Dla stwierdzenia czy nastąpiła zmiana stosunków w rozumieniu art. 138 k.r.o. należy brać pod uwagę czy istniejące warunki i okoliczności mają charakter trwały, dotyczą okoliczności zasadniczych i wyczerpują te przesłanki, które w istotny sposób wpływają na istnienie i zakres obowiązku alimentacyjnego. Zmiana orzeczenia dopuszczalna jest tylko w razie zmiany stosunków zaistniałej po jego wydaniu, a jej ustalenie następuje przez porównanie stosunków obecnych z warunkami i okolicznościami poprzednio istniejącymi.

Zatem żądanie ustalenia, że ustał obowiązek alimentacyjny unormowany w wyroku rozwodowym, mogłaby uzasadniać jedynie zmiana stosunków polegająca na ustaleniu, że zaistniały okoliczności, pozwalające na przyjęcie, iż uprawniony do alimentów małżonek, znalazł się w sytuacji majątkowej lepszej niż w dacie rozwiązania małżeństwa.

Ocena czy nastąpiła zmiana stosunków w rozumieniu przepisu art. 138 k.r.o. powinna zostać jednocześnie przeprowadzona z uwzględnieniem dyrektyw wynikających z treść przepisów art. 135 k.r.o. i 136 k.r.o.

W przedmiotowej sprawie obowiązkiem sądu nie było ustalenie, czy w rzeczywistości pozwanej należą się od powoda alimenty, albowiem w toku postępowania o wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego nie była możliwa kontrola prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 27 października 2014 roku w sprawie I ACa 644/14, którym przyznano alimenty na rzecz pozwanej od powoda.

Obowiązkiem sądu w sprawie niniejszej, w świetle regulacji zawartej w art. 138 k.r.o., była ocena, czy nastąpiła zmiana stosunków uzasadniająca wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego, bądź obniżenie zasądzonych od powoda na rzecz pozwanej alimentów.

W ocenie Sądu Okręgowego brak podstaw aby uznać, że w przedmiotowej sprawie nastąpiła wskazana powyżej zmiana stosunków, albowiem w istocie rzeczy sytuacja majątkowa i osobista pozwanej nie uległa zmianie od daty rozwodu.

W dacie tej pozwana była zarejestrowana w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku i utrzymywała się jedynie z alimentów zasądzonych na nią i dziecko od powoda (por. k. 242 w aktach I C 495/13). W chwili obecnej pozwana również nie pracuje i od stycznia 2018 roku nie będzie otrzymywać zasiłku dla bezrobotnych.

Również sytuacja osobista pozwanej nie uległa zmianie od czasu rozwodu, albowiem nadal na jej utrzymaniu pozostaje małoletni syn.

Skoro zatem w sprawie rozwodowej prawomocnie stwierdzono, że pozwana spełnia przesłanki określone w art. 60 § 1 k.r.o. do przyznania jej alimentów, to mając na uwadze, że jej sytuacja osobista i majątkowa nie uległa zmianie, to Sąd Okręgowy nie może w sprawie niniejszej podważać wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 27 października 2014 roku, którym ustalono, że S. P. ma płacić na rzecz M. P. alimenty w kwocie 300 złotych miesięcznie.

Sąd Okręgowy dostrzega poprawę na rynku pracy, w tym kontekście, że o pracę tą jest obecnie łatwiej, ale dostrzega także ograniczenia, z jakimi boryka się pozwana, biorąc pod uwagę jej wiek oraz występujące u niej schorzenia.

Co prawda od lutego 2014 roku do lutego 2016 roku pozwana zatrudniona była w firmie (...) i otrzymywała dochód z tytułu zatrudnienia, ale wówczas powód nie składał pozwu o wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego. Obecnie zaś wnioskodawczyni nie pracuje, a od stycznia 2018 roku nie będzie otrzymywać zasiłku dla bezrobotnych. Nie można zatem zasadnie przyjąć, że sytuacja majątkowa pozwanej od czasu rozwodu uległa poprawie.

Stąd też zarzuty apelującego odnoszącego się do rzekomego naruszenia norm prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. oraz prawa materialnego, tj. art. 60 § 2 k.r.o. i art. 135 § 1 k.r.o. nie mogą prowadzić do zmiany zaskarżonego wyroku. Dodać należy, że wbrew twierdzeniom apelującego, podstawą przyznania alimentów pozwanej w niniejszej sprawie M. P. był art. 60 § 1 k.r.o., a nie powołany w zarzucie apelacyjnym art. 60 § 2 k.r.o., albowiem Sąd Apelacyjny w Łodzi ustalił ostatecznie, że związek małżeński stron został rozwiązany z winy obu małżonków.

Sąd Rejonowy nie przekroczył granic swobodnej oceny dowodów, a uzasadnienie motywów, jakimi kierował się przeprowadzając tą ocenę, nie narusza przepisu art. 328 § 2 k.p.c.

Jak to wskazano powyżej kwestie dotyczące prawidłowości przyznania alimentów w sprawie rozwodowej, a więc także i ustaleń w zakresie jej możliwości majątkowych i zarobkowych pozwanej, nie mogły być kontrolowane w postępowaniu w przedmiotowej sprawie. Ustalając wysokość alimentów Sąd Apelacyjny w Łodzi miał również na uwadze wiek powoda, jak i jego stan zdrowia.

Reasumując, wniesiona przez powoda apelacja stanowi jedynie w ocenie Sądu Okręgowego bezskuteczną polemikę z prawidłową oceną prawną dokonaną przez Sąd Rejonowy i jako taka podlegała oddaleniu.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.

SSO Beata Grochulska SSO Paweł Hochman (spr.) SSA w SO Grzegorz Ślęzak