Portal Orzeczeń

POSTANOWIENIE

Dnia 25 sierpnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Arkadiusz Lisiecki
Sędziowie:	SSO Paweł Hochman (spr.) SSO Grzegorz Ślęzak
Protokolant:	stażysta Agnieszka Misterkiewicz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 sierpnia 2014 roku

sprawy z wniosku E. S.

z udziałem S. S. (1)

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji uczestnika od postanowienia Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 26 września 2013 roku, sygn. akt I Ns 1571/11

postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę Sądowi Rejonowemu w Piotrkowie Trybunalskim do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt: II Ca 833/13

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 26 września 2013 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. po rozpoznaniu w dniu 12 września 2013 r. w Piotrkowie Tryb. na rozprawie sprawy z powództwa E. S. przeciwko S. S. (1) o podział majątku wspólnego postanowił:

1.  ustalić, iż w skład majątku wspólnego S. S. (1) i E. S. z domu S., których małżeńska wspólność ustawowa ustała na mocy prawomocnego wyroku rozwodowego Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 23.03.2005 r. wydanego w sprawie sygn. akt I C 1231/02 wchodzą:

a.  prawo własności zabudowanej nieruchomości położonej w P. (...). przy ul. (...)/(...)stanowiąca działkę oznaczoną w ewidencji gruntów nr (...) powierzchni 0,1126 ha, dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. prowadzona jest księga wieczysta (...),

b.  spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w P. (...). przy ul. (...) będącego w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej im. (...). Słowackiego w P. (...);

2.  dokonać podziału majątku wspólnego S. S. (1) i E. S. z domu S. w ten sposób, iż:

a.  prawo własności nieruchomości szczegółowo opisanej w pkt 1a wraz z zabudowaniami przyznać na wyłączną własność S. S. (1) synowi C. i M.,

b.  spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego szczegółowo opisanego w pkt 1b przyznać E. S. z domu S. córce J. i T.,

3.  zasądzić od S. S. (1) na rzecz E. S. spłatę pieniężną w kwocie 266.356,38 zł (dwieście sześćdziesiąt sześć tysięcy trzysta pięćdziesiąt sześć złotych trzydzieści osiem groszy), z tym że spłatę tą rozłożyć na 2 raty, pierwszą w wysokości 66.356,38 zł (sześćdziesiąt sześć tysięcy trzysta pięćdziesiąt sześć złotych trzydzieści osiem groszy) płatną w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia, drugą ratę w wysokości 200.000,00 zł (dwieście tysięcy złotych) płatną w terminie 18 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat,

4.  ustalić, iż każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia Sądu Rejonowego:

E. S. z domu S. i S. S. (1) zawarli związek małżeński w dniu 12 stycznia 1980r. Z małżeństwa tego posiadają dwoje dzieci ( obecnie pełnoletnich ).

Związek małżeński stron został rozwiązany na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 23 marca 2005r. z winy pozwanego. Wyrok uprawomocnił się w dniu 20 października 2005r.

E. S. i S. S. (1) są współwłaścicielami zabudowanej domem mieszkalnym nieruchomości położonej w P. (...). przy ul. (...)/(...)Dla nieruchomości tej w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. założona jest księga wieczysta nr Kw (...). Nieruchomość tą nabyli w trakcie trwania małżeństwa tj. w 1993r. i 1994r.

Nieruchomość ta stanowi działkę o nr (...) o pow. 11a 26 m ².

Wartość tej nieruchomości wg stanu na datę prawomocności wyroku rozwodowego wynosi 783.480 zł.

W dniu 04.06.1999r. E. i S. S. (1) zawarli umowę kredytu hipotecznego w banku (...) S.A. Oddział w P. (...) na kwotę 38.134,99 franków szwajcarskich ( (...)) obejmującego nieruchomość położoną przy ul. (...) w P. (...). na okres 20 lat. Kredyt ten strony po rozwodzie spłacały w ten sposób, iż każdą ratę płacili po połowie. Z tym, iż od stycznia 2013r. wyłącznie S. S. (1) spłacał raty kredytu w całości.

Saldo zadłużenia kredytu hipotecznego na dzień 24 marca 2013r. wynosi 14.840,51 CHF, odsetki bieżące 55,72 CHF.

E. S. i S. S. (1) posiadają lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego położonego w P. (...). przy ul. (...) bl. (...) nr mieszkania (...) składającego się z 4 izb o powierzchni użytkowej 63,37 m2, znajdującego się w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej im. (...). Słowackiego.

Aktualna wartość spółdzielczego lokalu prawa do tego lokalu mieszkalnego wg stanu na datę uprawomocnienia się wyroku rozwodowego wynosi 92.690 zł.

Obecnie wnioskodawczyni E. S. mieszka w mieszkaniu położonym w P. (...) przy ul. (...), natomiast uczestnik mieszka na nieruchomości położonej przy ul. (...).

Uczestnik S. S. (1) posiadał książeczkę mieszkaniową o numerze (...) zarejestrowaną w Spółdzielni w dniu 29 stycznia 1979r. Ze zgromadzonym wkładem mieszkaniowym w wysokości 35.400 zł przed denominacją. Oczekiwał na mieszkanie lokatorskie typu M-3. W dniu 4 lipca 1989r. Został przyjęty w poczet członków Spółdzielni im. (...) (...)i wpisany pod numer członkowski (...). W dniu 11 marca 1989r. wspólnie z żoną E. S. otrzymał przydział na mieszkanie lokatorskie nr (...) położone w P. (...) przy ul. (...) bl. (...)

W dacie zasiedlenia mieszkania nr (...) przy ul. (...) bl. (...) został wniesiony wkład mieszkaniowy w kwocie 28068000 zł (po denominacji 2806,80 zł). Na mieszkanie to została zlikwidowana książeczka mieszkaniowa zarejestrowana na nazwisko S. S. (1). Był na niej zgromadzony wkład 35.400 zł (po denominacji 3,54 zł)

Strony wynajmowały przedmiotowe mieszkanie od 2000r. do czerwca 2005r. strony dzieliły się czynszem po połowie.

W czasie trwania małżeństwa E. S. i S. S. (1) byli współwłaścicielami samochodu marki M. (...) o numerze rejestracyjnym (...), typ składak.

Po rozwodzie samochód ten został sprzedany przez S. S. (1) w dniu 11 marca 2008r. za kwotę 1450 zł.

Wartość rynkowa samochodu marki M. (...) składak nr rej. (...) wg stanu na datę uprawomocnienia się wyroku rozwodowego wynosi 1.400 zł.

W dniu 4 maja 2005r. wnioskodawczyni E. S. otrzymała 4.000 sztuk akcji imiennych serii (...) Kasy Oszczędnościowej Banku (...) S.A. o wartości nominalnej za jedną akcję 1 zł.

Wartość jednej akcji w dacie uprawomocnienia się wyroku rozwodowego tj. 20 października 2005r. wynosiła 28,20 zł.

Wnioskodawczyni zbyła wszystkie akcje.

Wnioskodawczyni utrzymuje się z alimentów w kwocie 250 zł i kwoty 952 zł z tytułu wynagrodzenia za staż. Od listopada 2007r. nie pracuje, utrzymywała się ze sprzedaży akcji pracowniczych.

Uczestnik posiada emeryturę w kwocie 3.200 zł netto miesięcznie.

Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd uznał go za wiarygodny. Sąd oparł się na opiniach biegłych, które w części były kwestionowane przez strony postępowania. Sąd uznał je jednak za racjonalne, logiczne, spójne i w pełni wiarygodne. Podnieść należy, iż żadna ze stron nie zgłosiła w toku postępowania wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii innych biegłych.

Natomiast zeznania samych stron co do składników majątkowych są spójne i uzupełniają się.

Sąd Rejonowy zważył, iż zgodnie z art. 31 k.r.o. z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich.

Wspólność ustawowa istniejąca między stronami ustała z dniem 20 października 2005r. tj. uprawomocnienia się wyroku rozwodowego.

W trakcie trwania małżeństwa państwa S. ich stosunki majątkowe podlegały ustawowej wspólności majątkowej i były regulowane przez przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego - art. 31-46 k.r.o.

W myśl art. 46 k.r.o. od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i dziale spadku. Odesłanie to odnosi się do grupy przepisów normujących dział spadku w sferze materialnoprawnej - art. 1035 - 1046 k.c. Jednakże na mocy odesłania zawartego w art. 567 § 3 k.p.c. również przepisy postępowania o dział spadku są odpowiednio stosowane do postępowania o podział majątku dorobkowego. Art. 1035 k.c. zawiera kolejne odesłanie nawiązujące do wspólności majątku spadkowego i działu spadku stosowania odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Natomiast art. 689 k.p.c. zawiera analogiczne odesłanie w sferze proceduralnej.

Odesłanie do odpowiedniego stosowania przepisów o dziale spadku powoduje, iż przedmiotem podziału dokonywanego przez Sąd powinien być cały majątek objęty wspólnością ustawową, a jego skład i wartość ustala Sąd.

W niniejszej sprawie strony zgodnie wskazały składniki majątku nieruchomego (tj. zabudowana działka i lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego) oraz ruchomości tj. samochód marki M. (...). Uczestnik dodatkowo zgłosił akcje pracownicze.

Wnioskodawczyni kwestionowała przynależność akcji do majątku wspólnego. Jej stanowisko w tym zakresie nie może jednak spotkać się z aprobatą Sądu. Akcje te zostały bowiem nabyte przez wnioskodawczynię w maju 2005r. a więc jeszcze w czasie trwania wspólności majątkowej (wyrok rozwodowy uprawomocnił się 20.10.2005r.), stąd zgodnie z art. 31 § 1 zd 1 k.r.o. stanowią przedmiot majątku wspólnego. Zgodnie z tym przepisem z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich - majątek wspólny.

Nie ma przy tym żadnego znaczenia, iż umowę nieodpłatnego nabycia akcji zawarł jedynie jeden z małżonków pozostających w ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej, (będący pracownikiem) nabyte przez niego akcje wchodzą, zgodnie z art. 31 k.r.o. - mimo iż małżonek nabywający nie staje się stroną tej umowy ani wspólnikiem spółki akcyjnej - w skład majątku wspólnego (por. wyrok SN z 20 maja 1999r. I CKN 1146/97 OSNC 1999 nr 12 poz. 209). Sąd wartość tych akcji określił na dzień 20 października 2005r. (prawomocność wyroku rozwodowego) na podstawie wskazanej już w stanie faktycznym, a więc na kwotę 28,20 zł za akcję a więc za 4.000 akcji na łączną kwotę 112.800 zł i taka kwota została przyjęta do dokonania obliczeń.

Sąd uwzględnił również wniosek uczestnika o rozliczenie jego wkładu na książeczce mieszkaniowej powstałego przed zawarciem związku małżeńskiego. Jak wynika z pisma Spółdzielni Mieszkaniowej im. (...). (...) na książeczce mieszkaniowej uczestnika znajdowała się kwota 3,54 zł. Kwota 3,54 zł stanowiła 8% wkładu. Z tego względu Sąd odliczył kwotę 8% od aktualnej wartości spółdzielczego lokatorskiego prawa do mieszkania będącego majątkiem wspólnym, a więc od kwoty 92.690 zł odjęto kwotę 7.415,20 zł tj. 8% i do dalszych obliczeń przyjęto kwotę 85.274,80 zł. Zgromadzony bowiem przez uczestnika na książeczce mieszkaniowej wkład 3,54 zł stanowił jego nakład z majątku odrębnego na majątek wspólny.

Jeżeli chodzi o sposób podziału to Sąd wziął pod uwagę faktyczne użytkowanie nieruchomości, które na chwilę obecna stanowią jedyne składniki majątku wspólnego (i w związku z tym tylko one znalazły odzwierciedlenie w treści postanowienia).

Sąd przyznał, więc zabudowaną domem mieszkalnym nieruchomość położoną w P. (...) przy ul. (...) uczestnikowi, który w nim zamieszkuje, natomiast lokatorskie prawo do mieszkania nr (...) położonego w P. (...). przy ul. (...) bl. (...) wnioskodawczyni, która w nim zamieszkuje.

Przy obliczeniu dopłaty pieniężnej Sąd uwzględnił fakt, iż wnioskodawczyni otrzymała i zbyła akcje pracownicze, zaś uczestnik użytkował i zbył samochód osobowy marki M. (...).

Sąd przy określeniu spłaty nie uwzględnił wniosku wnioskodawczyni aby rozliczyć uiszczony przez nią po rozwodzie czynsz za mieszkanie i zadłużenie z tytułu wody i odsetek (wskazane w piśmie - k. 463 Spółdzielni Mieszkaniowej). Sąd miał przy tym na uwadze, iż wartość spółdzielczego prawa do lokalu określona przez biegłą obejmuje również wartość tegoż kredytu, zaś w przypadku czynszu to należy stwierdzić, iż wnioskodawczyni w tym czasie zamieszkiwała w tym lokalu i z niego wyłącznie korzystała.

Ustalając dopłatę dla wnioskodawczyni - Sąd wziął pod uwagę następujące obliczenia. Sąd przyjął, iż wnioskodawczyni otrzymała lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego o wartości 85.274,80 zł i akcje pracownicze o wartości (na dzień 20.10.2005r.) 112.800 zł Natomiast uczestnik otrzymał zabudowaną nieruchomość o wartości 783.480 zł i samochód o wartości 1.400 zł. Wnioskodawczyni otrzymała więc składniki o łącznej wartości 198.074,80 zł, natomiast uczestnik o wartości 784.880 zł. Mając powyższe na uwadze wnioskodawczyni powinna otrzymać spłatę w kwocie 293.402,60 zł.

Jednakże spłatę tą należy pomniejszyć o wartość kredytu hipotecznego, którym nadal obciążona jest nieruchomość przy ul. (...). A mianowicie wartość tego kredytu na dzień 26.03.2013r. Wynosi 14.840,51 CHF i 55,92 CHF odsetki bieżące, co stanowi na dzień wydania orzeczenia kwotę 51.212,44 zł. (wg średniego kursu franka w dacie wydania orzeczenia 3,4379 zł). Połowa tej kwoty nadal obciąża wnioskodawczynię i została ona odliczona od spłaty tj. kwota 25.606,22 zł.

Ponadto strony zgodnie stwierdziły, iż od stycznia 2013r. kredyt hipoteczny w kwocie ok. 940-980 zł spłacał tylko uczestnik. A więc za 3 miesiące od 1 stycznia 2013r. do 31 marca 2013r. spłacił kredyt w wysokości 2.880 zł (połowa tj. 1.440 zł).

Dlatego też Sąd od spłaty pieniężnej należnej wnioskodawczyni odliczył kwotę 25.606,22 zł tytułem połowy kredytu hipotecznego, który należy jeszcze spłacić i kwotę 1.440 zł tytułem połowy kredytu, który został spłacony od 01 stycznia 2013r. do 31 marca 2013r. Należy się więc jej spłata w kwocie 266.356,38 zł.

Sąd dokonał następujących obliczeń. Cały majątek stron to kwota 982.954,80 zł (85.274,80 -mieszkanie + 112.800 akcje + 783.480 zł - zabudowana nieruchomość + 1.400 zł - samochód) Połowę tej kwoty stanowi 491.477,90 zł. Z tego wnioskodawczyni otrzymała majątek o wartości 198.074,80 zł a więc należna dla niej spłata wynosi 293.402,60 zł. Od tej kwoty odjęto 25.606,22 zł i 1.440 zł. Pozostała do zapłaty tytułem spłaty kwota 266.356,38 zł. I taką kwotę Sąd zasądził tytułem spłaty.

Mając na uwadze fakt, iż uczestnik nie posiada żadnych oszczędności Sąd rozłożył należność na 2 raty tak aby uczestnik miał możliwość zaciągnięcia stosownych kredytów.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 520 § 2 k.p.c.

Apelację od powyższego postanowienia wniósł pełnomocnik uczestnika, zaskarżając je w całości. Zarzucił naruszenie przez Sąd:

1.  prawa materialnego poprzez jego niewłaściwe zastosowanie - tj. art. 46 k.r.o. w zw. z art. 1035 k.c. i art. 212 § 2 k.c., poprzez przyznanie wchodzącej w skład majątku wspólnego zabudowanej nieruchomości przy ul. (...)/Parafialnej w P. Tryb. na wyłączną własność Uczestnika, wbrew woli Uczestnika, który konsekwentnie od czasu wniesienia pisma procesowego w dn. 25.02.2013 r., w którym zajął stanowisko, iż nie wyraża zgody na przyznanie mu w/w nieruchomości, podtrzymywał je na każdym terminie, aż do zamknięcia rozprawy.

2.  prawa procesowego tj. art. 567 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 684 k.p.c., polegające na niewłaściwym ustaleniu przez Sąd I instancji wartości majątku wspólnego ulegającego podziałowi, poprzez:

a)  wynikające z naruszenia ponadto art. 686 k.p.c. w zw. z art. 567 § 1 k.p.c. błędne rozliczenie nakładu Uczestnika z majątku odrębnego na majątek wspólny w postaci wkładu na książeczce mieszkaniowej, polegające na dokonaniu błędnej czynności odliczeniu aktualnej wartości tego wkładu od wartości spółdzielczego lokatorskiego prawa do mieszkania, które to prawo zostało przyznane na wyłączność Wnioskodawczyni;

b)  błędne ustalenie wartości akcji pracowniczych wchodzących w skład majątku wspólnego, poprzez naruszenie przez Sąd I instancji ugruntowanej w orzecznictwie reguły, iż stan majątku wspólnego ustala się według daty ustania wspólności majątkowej, jego zaś wartość - według cen z chwili dokonania podziału;

c)  wynikające z naruszenia ponadto art. 686 in fine k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. błędne rozstrzygnięcie o wzajemnych roszczeniach pomiędzy małżonkami z tytułu spłaconych długów związanych z majątkiem wspólnym - poprzez przyjęcie do rozliczenia kwoty kredytu hipotecznego spłacanego z własnych środków przez Uczestnika jedynie za okres od dn. 1 stycznia 2013 r. do dn. 31 marca 2013 r., podczas, gdy Uczestnik spłaty kredytu wyłącznie z własnych środków dokonywał do dnia orzekania w sprawie i co zostało udokumentowane.

Biorąc pod uwagę powyższe zarzuty skarżący wnosił o uchylenie postanowienia Sądu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, ewentualnie o zmianę zaskarżonego postanowienia i ustalenie przez Sąd II instancji wartości majątku wspólnego stron podlegającego podziałowi z uwzględnieniem modyfikacji wskazanych w zarzucie II. pkt 1-3.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest uzasadniona.

Dokonany przez Sąd Rejonowy podział majątku dorobkowego E. S. i S. S. (1) został przeprowadzony z naruszeniem przepisów prawa procesowego i materialnego, które skutkują uchyleniem zaskarżonego postanowienia i przekazaniem sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Sprawy o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami rozstrzygane są w oparciu o przepisy art. 566 k.p.c. i 567 k.p.c., które zawierają odesłanie do przepisów o dziale spadku ( art. 680 k.p.c. - art. 689 k.p.c. ) Z kolei zgodnie z treścią art. 688 k.p.c. do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zniesienia współwłasności. Powyższe odesłanie ma ten praktyczny skutek, że w postępowaniu o podział majątku wspólnego rozstrzygając o podziale poszczególnych składników majątkowych stosuje się reguły zniesienia współwłasności określone również w przepisach prawa materialnego ( art. 210 i następne k.c. )

Pierwszym i podstawowym sposobem zniesienia współwłasności jest podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z prawem lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości (art. 211 k.c.). Rzecz, która nie daje się w żaden sposób podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaściciel z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego ( art. 212 § 2 k.c.). Sposób zniesienia współwłasności zależy przede wszystkim od zgodnej woli wszystkich współwłaścicieli. Przy braku jednomyślności preferowany jest podział w naturze. Dopiero rzecz, której nie daje się podzielić może być przyznana jednemu ze współwłaścicieli albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

W przedmiotowej sprawie wnioskodawczyni i uczestnik postępowania nie wyrażają gotowości przejęcia całej zabudowanej nieruchomości położonej w P. (...). na rogu ulic (...) stanowiącej działkę oznaczoną w ewidencji gruntów nr 449/2 o powierzchni 0,1126 ha. Stanowisko takie, pomimo ewolucji składanych w tym zakresie oświadczeń, zaprezentował również ostatecznie uczestnik postępowania. W ocenie Sądu Okręgowego usprawiedliwione są motywy, którymi się kierował kwestionując przyznanie mu nieruchomości a związane z koniecznością dokonania przekraczającej jego możliwości spłaty na rzecz wnioskodawczyni. W tym miejscu należy zaznaczyć, że zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia ustalenie Sądu pierwszej instancji co do stanowiska uczestnika postępowania było o tyle nieprecyzyjne, że nie uwzględniało jego oświadczenia złożonego podczas rozprawy w dniu 12 września 2013 r. o braku możliwości spłaty wnioskodawczyni. Również wnikliwa ocena zeznań S. S. (1) złożonych w dniu 23 maja 2013 r. ( k. 473 ) pozwalała jedyni na przyjęcie, że zgoda na przejęcie nieruchomości stanowiącej działkę oznaczoną w ewidencji gruntów nr 449/2 i przyznanie na rzecz wnioskodawczyni mieszkania spółdzielczego była złożona pod warunkiem nie obciążania go spłatami.

W ocenie Sądu Okręgowego zniesienie współwłasności przez przyznanie rzeczy jednemu współwłaścicielowi nie może nastąpić wbrew jego woli. Jeżeli przy zniesieniu współwłasności żaden ze współwłaścicieli nie wyraża zgody na przyznanie mu rzeczy, sąd zarządza jej sprzedaż ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z 4 listopada 1998 II CKN 347/98 OSNC 1999 Nr 6 poz.108). Sąd nie może przyznać określonego przedmiotu małżonkowi wbrew jego woli ( vide: uchwała Sądu Najwyższego z dn. 07.01.1970r. III CZP 92/69). Orzeczenie o sprzedaży winno być jednak każdorazowo poprzedzone ustaleniem czy istnieje możliwość fizycznego podziału rzeczy podlegającej podziałowi. W przedmiotowej sprawie obowiązkiem Sądu pierwszej instancji było wiec ustalenie czy istnieje możliwość wydzielenia z działki oznaczonej w ewidencji gruntów nr 449/2 dwóch odrębnych, niezależnych od siebie nieruchomości.

W świetle powyższych rozważań zarzutowi apelacyjnemu naruszenia przepisu art. 212 § 2 k.c. stawianemu przez pełnomocnika uczestnika, któremu wbrew jego woli przyznano nieruchomość, nie sposób odmówić trafności.

Reasumując podstawowym uchybieniem Sądu Rejonowego skutkującym uchyleniem przedmiotowego orzeczenia jest naruszenie przepisu art. 212 k.c., tj. nie rozważenie w pierwszej kolejności w stosunku do nieruchomości podlegającej podziałowi podstawowego sposobu zniesienia współwłasności jakim jest podział rzeczy. W tym miejscu wskazać należy, że jak wynika z przedstawionego przez uczestnika postępowania „Oszacowania stanu zaawansowania budowy z dnia 16 lutego 2004 r.” ( k. 661 - 664 ) istnieje możliwość adaptacji budynku prowadzącej do ustanowienia odrębnych lokali.

Rozpoznając przedmiotową sprawę Sąd Rejonowy dopuścił się innych jeszcze uchybień.

Ustalając wartość akcji imiennych serii B Powszechnej Kasy Oszczędnościowej Banku (...) S.A. z daty prawomocnego rozwiązania związku małżeńskiego uchylił zasadzie, że stan składników majątku ustala się z chwilą ustania wspólności majątkowej, natomiast jego wartość z chwili wydania orzeczenia o dokonaniu podziału. W przedmiotowej sprawie wnioskodawczyni zbyła wszystkie akcje przed wydaniem orzeczenia, dlatego też ich wartość powinna zostać określona na dzień ich zbycia. Podkreślić również należy, że w ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy winien również uwzględnić wysokość pożytków jakie to prawo przyniosło wnioskodawczyni tj. wypłaty z tytułu dywidendy.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd pierwszej instancji niewłaściwe ustalił również wartość spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w P. (...). przy ul. (...) będącego w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej im. (...). (...) w P. (...) Dokonując ustaleń faktycznych dopuścił się naruszenia dyspozycji art. 233 k.p.c. polegającego na braku wnikliwej oceny opinii biegłego sądowego. Z treści opinii nie wynika czy ustalając wartość wkładu mieszkaniowego biegła wzięła pod uwagę obciążenia związane z tym mieszkaniem. A mianowicie te obciążenia, które ponosi aktualnie wnioskodawczyni, a które wiążą się z faktem, że dla zabezpieczenia kosztów związanych z wybudowaniem mieszkania ( przede wszystkim odsetek ) Skarb Państwa wyłożył środki finansowe i przekazał je na rzecz spółdzielni mieszkaniowej. Środki te są zwracane przez każdorazowego najemcę w ramach opłat czynszowych i eksploatacyjnych. Brak ustaleń w tym zakresie rodzi wątpliwość co do prawidłowego zastosowania przepisu art. 11 ustawy z dn. 15.12.2000r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U.2013.1222), który określa sposób ustalenia wartości spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego.

Zaznaczyć również należy, że Sąd pierwszej instancji dokonał wadliwego rozliczenia wkładu mieszkaniowego pochodzącego z majątku odrębnego uczestnika. Prawidłowo ustalił jego wartość, jednak popełnił błąd w dokonywanych rozliczeniach. W realiach przedmiotowej sprawy w przypadku przyznania spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na wyłączną własność wnioskodawczyni uczestnikowi przysługuje tytułem spłaty nie tylko zwrot połowy wartości mieszkania ( w części wchodzącej w skład majątku dorobkowego ) ale również wkładu jaki na jego zakup poczynił z majątku odrębnego.

Ponadto Sąd pierwszej instancji wadliwie ustalił cenę samochodu osobowego marki M. (...) przyjmując jego wartość w wysokości 1400 zł, podczas gdy uczestnik zbył go za kwotę 1450 zł., i ta kwota powinna zostać przyjęta do rozliczeń jako jego rzeczywista wartość. Ustalenie wartości składnika majątku podlegającego podziałowi poprzez dopuszczenie dowodu z opinii biegłego nie może być decydujące dla ustalenia tego składnika w przypadku gdy przed podziałem został on zbyty za cenę wyższą niż wynikająca z wyceny biegłego. W takiej sytuacji jurydyczną konsekwencją zbycia jest przyjęcie, że przedmiotem podziału winna być kwota jaką jeden ze współwłaścicieli otrzymał z tytułu zbycia rzeczy.

Na uwzględnienie nie zasługują natomiast zarzuty jakie uczestnik postępowania formułował w związku z przyjętą przez Sąd pierwszej instancji wyceną nieruchomości wchodzącej w skład majątku dorobkowego. Krytyczna ocena opinii biegłej, w której A. S. odwołuje się do problemów ze zbyciem tej nieruchomości, w powiązaniu z wynikającymi z załączonych opinii wątpliwościami czy wykorzystane przez biegłą jako materiał porównawczy transakcje, z racji że dotyczyły zdecydowanie mniejszych domów, pozwalają na właściwe ukształtowanie szacunkowej ceny za m ² domu uczestników mogłaby odnieść zamierzony skutek tylko pod warunkiem jednoczesnego złożenia wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego. Takiego wniosku skarżący nie jednak nie zgłaszał.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd ustali czy możliwy jest podział fizyczny nieruchomości zabudowanej położonej w P. (...) przy ul. (...)/(...) stanowiąca działkę oznaczoną w ewidencji gruntów nr (...) o powierzchni 0,1126 ha. W tym celu powinien zasięgnąć opinii biegłego z zakresu budownictwa i ustalić czy istnieje możliwość takiego podziału nieruchomości tj, działki i budynku mieszkalnego, w wyniku którego powstałyby dwa niezależne od siebie lokale, a nie odrębna własność lokalowa ze wspólną częścią. Trudno bowiem oczekiwać, że uczestnicy postępowania biorąc pod uwagę silny konflikt między nimi będą w zgodzie funkcjonować w warunkach wspólnego użytkowania chociażby części nieruchomości.

Gdyby nadal żadna ze stron nie chciała przejąć nieruchomości, albo podział nie będzie możliwy, to Sąd powinien postanowić o jej sprzedaży stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

Ponadto Sąd pierwszej instancji dokona ponownej oceny opinii biegłej, dopuszczając w razie potrzeby nowe dowody, w celu weryfikacji prawidłowości wyceny wartości spółdzielczego lokatorskiego prawa stron. Podejmie również czynności zmierzające do usunięcia pozostałych wskazanych wyżej uchybień, wykorzystując w tym zakresie również materiał dowodowy zgromadzony w toku postępowania apelacyjnego.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy w uwzględnieniu apelacji, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 108 § 2 kpc.