Portal Orzeczeń

POSTANOWIENIE

Dnia 24 stycznia 2019 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Jarosław Gołębiowski (spr.)
Sędziowie:	SSO Dariusz Mizera SSA w SO Stanisław Łęgosz
Protokolant:	St.sekr.sąd. Anna Owczarska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 stycznia 2019 roku

sprawy z wniosku F. M.

z udziałem (...) z siedzibą w L.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 21 sierpnia 2018 roku, sygn. akt I Ns 821/13

postanawia:

1.  oddalić apelację,

2.  zasądzić od wnioskodawcy F. M. na rzecz uczestnika (...)z siedzibą w L. kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania za instancję odwoławczą.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSO Dariusz Mizera SSA w SO Stanisław Łęgosz

Sygn. akt II Ca 874/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 21 sierpnia 2018 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim po rozpoznaniu sprawy oddalił wniosek F. M. z udziałem(...) z siedzibą w L. o ustanowienie służebności przesyłu i nie obciążył wnioskodawcy kosztami postępowania.

Podstawą powyższego rozstrzygnięcia były następujące ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

Dwie linie energetyczne o mocy (...) M. – G. i K. – T. Oczyszczalnia zostały przekazane do eksploatacji uczestnika protokołem odbioru technicznego odpowiednio linia M. – G. w dniu 7 maja 1962 roku, a linia K. Oczyszczalnia w dniu 5 grudnia 1964 r.

Zarządzeniem Ministra Przemysłu nr (...) z dnia 16 stycznia 1989 roku z mocą od 1 stycznia 1989 roku utworzone zostało samodzielne przedsiębiorstwo państwowe (...) w Ł.. Wymienionemu przedsiębiorstwu przydzielone zostały składniki mienia powstałego z podziału przedsiębiorstwa państwowego (...) w W.. Z dniem 12 lipca 1993 roku doszło do przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa. Po kolejnych przekształceniach w dniu 31 sierpnia 2010 roku w wyniku przejęcia majątek przejęła(...)w L..

Poprzednicy prawni (...)od chwili posadowienia linii energetycznych korzystali z nich oraz dokonywali niezbędnych napraw i konserwacji. W chwili obecnej uczestnik postępowania dokonuje niezbędnych napraw i konserwacji. Tor przebiegu linii energetycznej nie był nigdy zmieniany.

Decyzją Urzędu (...) w P. z dnia 14 marca 1995 r. stwierdzono uwłaszczenie w stosunku nieruchomości w P. w obrębie (...) oznaczonej w ewidencji gruntów numerem działki (...), co potwierdza że poprzednik prawny przedsiębiorcy przemysłowego jako posiadacz nieruchomości władnącej był także posiadaczem służebności gruntowej. Nabywając użytkowanie wieczyste z mocy prawa uczestnik nabył również związane z tym wszelkie prawa poboczne – również posiadanie służebności.

Linie wysokiego napięcia (...) kV przechodzą nad działką powoda dwukrotnie w przybliżeniu na prostej wschód – zachód. Teren niezbędny do korzystania z nieruchomości powoda w celu dojazdu, dokonywania napraw, konserwacji, ewentualnej przebudowy linii wynosi ok. 225 m ².

Wartość ograniczonego prawa rzeczowego obciążającego działkę nr (...) służebnością przesyłu o łącznej powierzchni (...)m ^{( 2)} wynosi 36.900,00 zł, a dla służebności przesyłu o łącznej powierzchni -(...) - 31.600,00 zł. Jest to aproksymacja obliczeń i stanowi pochodną wartości rynkowych działki. Przy wycenie brane były pod uwagę takie elementy jak: położenie, sąsiedztwo, uzbrojenie techniczne i inne czynniki mające wpływ na wartość, które nie są przedmiotem analiz statystycznych w sposób masowy.

Nad przedmiotową działką poprowadzone są dwie napowietrzne linie elektroenergetyczne średniego napięcia o wartości (...) kV. Dla tego typu linii elektroenergetycznych odległość liczona w poziomie między skrajnymi przewodami wynosi 2 mb. Stąd szerokość pasa ograniczonego użytkowania wynosi 12 mb. W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego tzw. pas ochronny (jego szerokość) szacowana jest na (...) mb.

Ustalając stan faktyczny w sprawie Sąd oparł się na powołanych dowodach - przede wszystkim na załączonych do sprawy dokumentach, zeznaniach świadków oraz opiniach biegłych, które uznał za wiarygodne. Wskazać w tym miejscu należy, iż sporną kwestię ciągłości posiadania linii elektroenergetycznych Sąd rozstrzygnął w oparciu o dowody z dokumentów, których wiarygodność nie budziła zastrzeżeń Sądu i nie była kwestionowana przez żadną ze stron, a nadto biorąc pod uwagę zeznania świadków M. F. i K. O.. Pozostałe okoliczności, w tym co do powierzchni służebności przesyłu i wysokości wynagrodzenia Sąd ustalił na podstawie opinii powołanych w sprawie biegłych, w tym w szczególności biegłego M. R., w tym opinii uzupełniającej która to opinia nie była ostatecznie kwestionowana przez uczestników. Wskazać jednak należy, iż rozpatrując w pierwszej kolejności zarzut zasiedzenia prawa odpowiadającego treści służebności przesyłu na nieruchomości wnioskodawcy, okoliczności te ostatecznie pozostały bez wpływu na treść orzeczenia.

Podstawę prawną wniosku stanowi przepis art. 305 ² § 2 k.c., przy czym uwzględnienie roszczenia o ustanowienie służebności przesyłu może nastąpić jedynie w sytuacji, gdy właścicielowi urządzeń przesyłowych nie służy uprawnienie do korzystania z obciążonej nieruchomości w zakresie jaki miałby wynikać z ustanowienia służebności. Zasadność roszczenia wnioskodawcy uzależniona jest zatem od kwestii istnienia po stronie uczestnika skutecznego względem nich prawa, na podstawie którego mógłby korzystać z nieruchomości w zakresie wynikającym z treści służebności przesyłu. W niniejszej sprawie na nieruchomości wnioskodawcy posadowiona jest linia elektroenergetyczna. W odniesieniu do istniejącej linii napowietrznej uczestnik podniósł zarzut zasiedzenia, który był zasadny.

Przechodząc do analizy przesłanek samego zasiedzenia służebności przesyłu, należy zauważyć, iż pomimo tego, że przed wejściem w życie w dniu 3 sierpnia 2008 r. przepisów art. 305 ¹ -305 ⁴ k.c. o służebności przesyłu, dodanych przez ustawę z dnia 30 maja 2008 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 116. póz. 731) przepisy nie przewidywały wprost tego rodzaju służebności, będącej przedmiotem rozpoznawanej sprawy i w literaturze istniał spór co do możliwości nabycia służebności przesyłu przez zasiedzenie - to w orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie przyjmowano, stosując w drodze analogii art. 145 k.c., możliwość ustanowienia służebności przesyłu, a także dopuszczalność nabycia jej w drodze zasiedzenia (m.in. orzeczenia Sadu Najwyższego z dnia 3 czerwca 1965 roku, sygn. III CO 34/65, OSNCP 1966/7-8/109; z dnia 30 sierpnia 1991 roku III CZP 73/91, sygn. akt OSNCP 1992/4/53; z dnia 17 stycznia 2003 roku, III CZP 79/02, OSNC 2003/11/142; z dnia 8 września 2006 roku, sygn. akt II CSK 112/06, LEX nr 193240; z dnia 4 października 2006 roku, II CSK 119/06, LEX nr 447190). Ostatecznie potwierdzone to zostało w uchwale z dnia 7 października 2008 roku, sygn. akt III CZP 89/08, LEX nr 458125, w której Sąd Najwyższy stwierdził, że także przed ustawowym, uregulowaniem służebności przesyłu w art. 3051 -3054 k.c. dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu oraz wskazał, że nabycie takie następuje przez przedsiębiorcę, a nie właściciela nieruchomości władnącej, która to kategoria prawna przy instytucji służebności przesyłu w ogóle nie występuje (tak również SN w postanowieniu z 13 października 2011 roku, sygn. akt V CSK 502/10, LEX nr 1096048).

Przy ocenie posiadania prowadzącego do zasiedzenia służebności trzeba mieć na uwadze (co podkreślił także Sąd Najwyższy m in. w wyroku z dnia 31 maja 2006 roku, sygn. akt IV CSK 149/05, LEX nr 258681 i powołanym powyżej postanowieniu z 13 października 2011 roku, sygn. akt V CSK 502/10, LEX nr 1096048), iż zgodnie z art. 292 k.c. do nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie stosuje się przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie jedynie odpowiednio. Tym samym posiadania prowadzącego do nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie nie należy utożsamiać z posiadaniem prowadzącym do nabycia przez zasiedzenie własności nieruchomości. Zgodnie z art. 352 k.c., kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, jest posiadaczem służebności, a do posiadania służebności stosuje się odpowiednio przepisy o posiadaniu rzeczy. Przy ocenie posiadania prowadzącego do zasiedzenia służebności gruntowej chodzi o faktyczne korzystanie z gruntu w takim zakresie i w taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność, zaś władanie w zakresie służebności gruntowej kwalifikuje się zgodnie z art. 336 k.c. jako posiadanie zależne. Służebność przesyłu daje uprawnionemu, aczkolwiek w pewnym ograniczonym zakresie, władztwo nad cudzą nieruchomością. Ogranicza prawo własności właściciela nieruchomości przez ustanowienie trwałego obowiązku znoszenia przez niego stanu ukształtowanego jego oświadczeniem woli o ustanowieniu służebności, przy czym należące do istoty tego ograniczenia obowiązki ciążą na każdoczesnym właścicielu nieruchomości (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2011 roku, sygn. akt IV CSK 303/10, LEX nr 785540).

Zgodnie z treścią art. 285 § l k.c. nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możliwości dokonywania w stosunku do niej określonych działań (służebność gruntowa).

Zgodnie z art. 292 k.c. służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie, jeżeli polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia; przepisy o nabyciu w drodze zasiedzenia stosuje się odpowiednio. Urządzenie, o którym mowa w tym przepisie ma odpowiadać treści służebności pod względem gospodarczym. Oczywistym jest, że chodzi tu o odpowiednie urządzenie materialne, umożliwiające korzystanie z cudzej nieruchomości w zakresie służebności, sporządzone na obcej nieruchomości lub co najmniej wkraczające w jej sferę. Charakter tego urządzenia ma być trwały, a nie chwilowy i musi być ono widoczne. Korzystanie z takiego urządzenia znajdującego się na cudzej nieruchomości stanowi dla jej właściciela wyraźne ostrzeżenie przed działaniem osób, które korzystając z takich urządzeń mogą doprowadzić do uzyskania odpowiednich służebności. Nie trzeba dowodzić, że napowietrzna linia elektroenergetyczna posadowiona na działce stanowiącej własność wnioskodawcy spełnia wymagania trwałego i widocznego urządzenia. Długotrwałe tolerowanie przez właścicieli takich działań usprawiedliwia usankcjonowanie ukształtowanego i stabilnego stanu faktycznego oraz stwierdzenie, iż przedmiotowa nieruchomość jest obciążona tą służebnością. Uczestnik i jego poprzednicy faktycznie korzystali z gruntu w taki sposób, jak to czyni osoba, której przysługuje służebność. W takiej sytuacji dojść może do nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej, która treścią odpowiada treści służebności przesyłu uregulowanej obecnie w k.c., jeżeli powyższe władanie trwało przez wymagany prawem czas, a ten zależy od dobrej lub złej wiary w dacie wejścia w posiadanie. Jak wynika z zebranych w sprawie dowodów, przebieg linii nie uległ przy tym zmianie.

Stosownie do przepisu art. 172 k.c., posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie); po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze. Wskazać jednak należy, iż powyższe terminy wprowadzone zostały nowelizacją Kodeksu cywilnego z dnia 28 lipca 1990 r. Pierwotnie, tj. od dnia 1 stycznia 1965 r. do 30 września 1991 r. termin zasiedzenia wynosił 10 lat w dobrej wierze i 20 lat w złej wierze. Wydłużenie okresu nastąpiło od 1 października 1990 r., kiedy w życie weszła wskazana wyżej nowelizacja poprzez zmianę treści art. 172 k.c. Przedłużone terminy zasiedzenia obowiązują jednak dopiero od dnia wejścia w życie tej ustawy (tj. 1 października 1990 r.). W związku z tym do zasiedzenia nieruchomości, którego 20-letni termin upłynął przed dniem 1 października 1990 r. nie ma zastosowania termin zasiedzenia przewidziany w art. 172 § 2 k.c. w brzmieniu nadanym przepisami art. 1 pkt 32 lit. b ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 55, poz. 321) (por. uch. SN z dnia 10 stycznia 1991 r., sygn. akt III CZP 73/90). Od dnia 1 października 1990 r. terminy zasiedzenia nieruchomości zostały przedłużone do 20 i 30 lat. Jeżeli więc termin zasiedzenia rozpoczął się po dniu 1 stycznia 1965 r. (data wejścia w życie Kodeksu cywilnego), ale jego zakończenie nie nastąpiło przed dniem 1 października 1990 r. mają zastosowanie terminy określone w art. 172 k.c. w brzmieniu ustalonym ustawą z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie Kodeksu cywilnego, tj. 20 lub 30 lat.

Powyższe rozważania mają doniosłe znaczenie w przedmiotowej sprawie. Sąd przyjął bowiem, iż termin zasiedzenia rozpoczął swój bieg przed 1965 r. i zakończył się przed datą wejście w życia przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 55, poz. 321), co determinuje zastosowanie krótszych terminów, tj. 10 lub 20 lat. Wskazać bowiem należy, iż w niniejszej sprawie napowietrzna linie energetyczne zostały oddane do eksploatacji odpowiednio w dniu 7 maja 1962 roku linia M. – G. oraz w dniu 5 grudnia 1964 roku linia K. Oczyszczalnia. Nie budzi także wątpliwości Sądu, iż każdy kolejny zakład energetyczny był przedsiębiorcą, który w oznaczonym zakresie korzystał zgodnie z przeznaczeniem z urządzenia służącego do doprowadzania energii elektrycznej, a zatem urządzenia przesyłowego w rozumieniu art. 49 § 1 k.c. posadowionego nad nieruchomością obciążoną, a które wchodzi w skład przedsiębiorstwa.

Sąd w toku postępowania ustalał, czy objęcie przez poprzedników prawnych uczestnika urządzeń przesyłowych, a zatem przedmiotowej nieruchomości w zakresie służebności przesyłu nastąpiło w dobrej czy złej wierze. Sąd orzekający w niniejszej sprawie uznał w tej sytuacji, iż do objęcia w posiadanie nieruchomości objętej wnioskiem doszło w złej wierze, co było zgodne ze stanowiskiem samego uczestnika, zważywszy na fakt, iż nie ustalono w toku postępowania żadnego innego tytułu posiadania służebności. Tym samym, uwzględniając 20-letni termin zasiedzenia od dnia wejścia w życie kodeksu cywilnego (1 stycznia 1965 r.) do zasiedzenia służebności przesyłu doszło z dniem 1 stycznia 1985 roku, a zatem przed złożeniem przez wnioskodawcę wniosku o ustanowienie służebności przesyłu.

Następcy prawni – w kolejnych przekształceniach – przejmowali cały zakres działalności poprzedników związany z przesyłem i całe ich mienie służące wykonywaniu obowiązków operatora sieci przesyłowych, w szczególności urządzenia energetyczne i służebności konieczne do ich eksploatacji. Przejęcie mienia i przedsiębiorstwa poprzednika oznacza, z mocy art. 44 k.c. i 55 1 k.c., przejście na następców prawnych również służebności przesyłu jako prawa rzeczowego (o niewątpliwie majątkowym charakterze) do korzystania z nieruchomości cudzej.

Wobec powyższego, wnioskodawca nie może domagać się ustanowienia służebności przesyłu, gdyż przysługuje już ona uczestnikowi z tytułu zasiedzenia. Z uwagi na fakt, iż nabycie to ma charakter pierwotny, bezzasadne jest żądanie przyznania wynagrodzenia z tego tytułu.

Sąd nie obciążył wnioskodawców kosztami postępowania, na podstawie art. 102 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Przepis art. 102 k.p.c. wyraża zasadę słuszności w orzekaniu o kosztach, stanowiąc wyjątek od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Jako wyjątek nie może być stosowany rozszerzająco. Nie konkretyzuje on pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawiając ich kwalifikację, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi (por. m.in. postanowienie SN z dnia 20 grudnia 1973 r., II CZ 210/73, LEX nr 7366). Podstawę do jego zastosowania stanowią konkretne okoliczności danej sprawy, przekonujące o tym, że w danym przypadku obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu na rzecz przeciwnika byłoby niesłuszne, niesprawiedliwe. Stanowią je zarówno fakty związane z samym procesem jak i leżące poza nim, a dotyczące sytuacji życiowej, stanu majątkowego stron, które powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego. Zatem przepis art. 102 k.p.c. powinien być zastosowany wówczas, gdy w okolicznościach danej sprawy obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu przeciwnika byłoby rażąco niezgodne z zasadami słuszności. (Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2011 r. II CZ 203/10 LEX nr 73839 ). Należy przy tym podkreślić, że uznanie, czy w sprawie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony zależy od swobodnej oceny sądu. (postanowienie Sądu Najwyższego z 5 stycznia 2011 roku, II PZ 26/10 LEX nr 784924).

W niniejszej sprawie w ocenie sądu wnioskodawca w dacie złożenia wniosku mogli być subiektywnie przekonani o zasadności ich roszczeń. Orzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów powszechnych dotyczące kwestii służebności przesyłu, które w chwili obecnej uznać należy na utrwalone, krystalizowało się w toku postępowania i wnioskodawcy nie może być obciążeni negatywnymi konsekwencjami takiego stanu rzeczy.

W tym stanie faktycznym należało orzec jak w sentencji.

Od powyższego rozstrzygnięcia apelację złożył wnioskodawca.

Zaskarżył je w zakresie punktu 1 w przedmiocie oddalenia wniosku o ustanowienie na nieruchomości Wnioskodawcy służebności przesyłu za wynagrodzeniem, zarzucając:

I.  Sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego wskutek naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wyrażającą się w dokonaniu oceny dowodów w sposób nie dający się pogodzić z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego poprzez:

Uczestnika infrastruktury przesyłowej w postaci linii energetycznych przebiegających przez działki wnioskodawców, a w konsekwencji, że posiadanie wykonywane przez uczestnika i jego poprzedników prawnych miało charakter nieprzerwany w wyniku czego doszło do zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu pomimo, że Uczestnik nie przedłożył protokołu zdawczo-odbiorczego bądź też protokołu z przekazania środków trwałych - wynikających z § 2 zarządzenia Ministra Przemysłu, ani żadnego innego dokumentu na potwierdzenie wskazanej okoliczności.

II.  Naruszenie prawa materialnego, a mianowicie:

1.  art. 172 § 1 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, że posiadanie wykonywane przez Uczestnika i jego poprzedników prawnych rozpoczęło się w dobrej wierze, podczas gdy przedsiębiorstwo, które nie legitymuje się tytułem prawnym do ingerowania w sferę cudzej własności nieruchomości korzysta z tej nieruchomości w złej wierze,

2) art. 7 k.c. poprzez przyjęcie, że nie zostało obalone domniemanie dobrej wiary po stronie Uczestnika,

3) art. 348 zd. 2 k.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez jego niezastosowanie, a w konsekwencji uznanie, że służebność przesyłu w odniesieniu do linii energetycznych przebiegających przez działki Wnioskodawcy została na Uczestnika skutecznie przeniesiona przez jego poprzednika prawnego, pomimo tego, że w toku postępowania Uczestnik nie udowodnił faktu przeniesienia na niego posiadania wskazanych urządzeń przesyłowych, a w szczególności nie przedstawił na tę okoliczność odpowiednich dokumentów,

4) art. 292 k.c. w zw. z art. 176 § 1 k.c. poprzez uwzględnienie podniesionego przez Uczestnika zarzutu zasiedzenia, mimo niespełnienia określonej w tych przepisach przesłanki w postaci nieprzerwanego posiadania przez uczestnika oraz jego poprzedników prawnych służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu na skutek niewykazania skutecznego przeniesienia na Uczestnika posiadania urządzeń przesyłowych,

5) art. 3051 k.c. w zw. art. 285 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 292 k.c. poprzez ich błędną wykładnię i zastosowanie wykładni rozszerzającej tych przepisów z całkowitym pominięciem ich językowej treści, co w konsekwencji doprowadziło do przyjęcia, że przed wejściem w życie przepisów od art. 305' k.c. do art. 3054 k.c. dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu, podczas gdy prawidłowa wykładnia tych przepisów prowadzi do wniosku, że jest to niedopuszczalne.

Wskazując na powyższe apelujący wnosił o zmianę zaskarżonego postanowienia w punkcie 1 poprzez uwzględnienie wniosku w całości oraz zasądzenie od Uczestnika na rzecz Wnioskodawcy kosztów postępowania apelacyjnego w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania i zasądzenie od Uczestnika na rzecz Wnioskodawcy kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik uczestniczki wnosił o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestnika kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wniesiona przez wnioskodawcę nie jest uzasadniona i podlega oddaleniu.

Zarzut w niej zawarty obrazy zaskarżonym postanowieniem prawa procesowego, tj. art. 233 §1 k.p.c. jest nietrafny.

Powołana norma prawna statuuje regułę swobodnej oceny dowodów rozumianej jako zasadę swobodnego przekonania sędziowskiego w ocenie dowodów. Granice swobodnej oceny dowodów w myśl powołanego przepisu wyrażają zasady logicznego rozumowania, nakaz opierania się na dowodach przeprowadzonych prawidłowo, z zachowaniem wymagań dotyczących dowodzenia oraz bezspornie, nakaz wszechstronnego rozważania zebranego w sprawie materiału dowodowego.

W ocenie dowodów Sąd nie może pominąć reguł wypływających z doświadczenia życiowego.

Przedstawienie zarzutu naruszenia zasad swobodnej oceny dowodów nie może się ograniczać do wskazania przez stronę alternatywnego stanu faktycznego, ustalonego przez nią na podstawie własnej oceny dowodów (por. np. wyrok SN z 29.06.2004r., II CK 393/03, Legalis, wyrok SN z dnia 18.06.2004r., II CK 369/03, Legalis).

Powinnością strony, która powołuje się na obrazę art. 233 § 1 k.p.c., jest wykazanie nieprawidłowości w rozumowaniu Sądu i wykazanie, że w/w reguły dowodzenia zostały przez Sąd naruszone.

Lektura akt i zgromadzonego w nich obszernego materiału dowodowego nie pozwala na przyjęcie, iż w realiach rozpoznawanej sprawy doszło do obrazy art. 233 § 1 k.p.c.

Motywy pisemne zaskarżonego orzeczenia zostały sporządzone zgodnie z dyspozycją art. 328 § 2 k.p.c.

Nie doszło do naruszenia reguł logicznego rozumowania oraz zasad wynikających z doświadczenia życiowego. Autor apelacji nie zaoferował Sądowi żadnego innego dowodu – niewziętego przez Sąd pod uwagę – który miałby potwierdzać istnienie innego stanu faktycznego niż przyjętego przez Sąd.

Wyłuszczony zarzut obrazy art. 233 § 1 k.p.c. nie ma uzasadnienia. Skarżący bez mała całą uwagę skupia w uzasadnieniu apelacji na wykazaniu braku dobrej wiary posiadacza - przedsiębiorstwa energetycznego oraz braku ciągłości posiadania. Są to w istocie zarzuty z zakresu prawa materialnego nie zaś procesowego.

Powtórzenie w apelacji treści art. 233 § 1 k.p.c. nie wyczerpuje wymagań stawianych stronie, która na taki zarzut się powołuje.

Powinnością skarżącego było wykazanie wewnętrznej sprzeczności w rozumowaniu sądu i wyprowadzenie z tej przyczyny niewłaściwych wniosków – co doprowadziło do błędnych ustaleń Sądu.

Reasumując, ustalenia sądu I instancji Sąd Okręgowy akceptuje i przyjmuje za własne.

Zarzut naruszenia przez Sąd meriti przepisu art. 172 § 1 k.c. jest z oczywistych względów chybiony. Autor środka odwoławczego podnosi, iż w sposób nieuzasadniony sąd rejonowy przyjął dobrą wiarę posiadacza – poprzednika prawnego uczestnika.

Jest to całkowicie niezrozumiałe i jest zapewne efektem niezbyt uważnej lektury uzasadnienia zaskarżonego postanowienia.

W motywach pisemnych na stronie przedostatniej Sąd Rejonowy w sposób wyraźny stwierdził, że przyjmuje nie dobrą, lecz złą wiarę posiadacza - poprzednika uczestnika. Uzasadnił również dlaczego przyjęto do zasiedzenia 20 – letni okres posiadania. Podał bowiem, że posiadanie rozpoczęło swój bieg w przypadku jednej linii energetycznej w maju 1962 roku, zaś w odniesieniu do drugiej w grudniu 1964 roku i licząc posiadanie w myśl art. 172 k.c. w uprzednim brzmieniu (sprzed nowelizacji) okres posiadania w zlej wierze wyniósł 20 lat, co doprowadziło do zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu z dniem 1 stycznia 1985 roku.

W zaistniałej sytuacji wywody skarżącego ,dotyczące istoty dobrej wiary, acz poprawne jurydycznie, są w realiach niniejszej sprawy całkowicie zbyteczne i nie mają żadnego znaczenia przy ocenie zgłoszonego żądania.

Z podanych przyczyn nie może znaleźć akceptacji zarzut oparty na treści art. 7 k.c.

Norma ta, ustanawia domniemanie dobrej wiary, a co podniesiono wyżej jej istnienie, w rozpoznawanej sprawie nie ma zastosowania.

Brak jest także podstaw, ażeby uwzględnić zarzut naruszenia zaskarżonym postanowieniem art. 348 zd. 2 k.c. w związku z art. 6 k.c.

Podnoszony brak ciągłości posiadania służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu jest nietrafny.

Zgodnie z treścią art. 340 k.c. domniemywa się ciągłość posiadania. Niemożność posiadania wywołana przez przeszkodę przemijającą nie przerywa posiadania.

Domniemanie to jest wzruszalne. Może zostać obalone. W odniesieniu do posiadania ciągłego podważanie wniosku domniemania może zmierzać do wykazania nieprawidłowości przesłanki domniemania lub udowodnienia nieprawidłowości jego wniosku mimo prawidłowości tej przesłanki. Okolicznościami podważającymi przesłankę domniemania jest wykazanie, że podmiot w ogóle nie włada jego przedmiotem. Ciężar tego dowodu spoczywa na podmiocie zaprzeczającym okoliczności posiadania (por., np. Postanowienie SN z 6.12.2013r., I CSK 137/13, Legalis).

Podmiotem kwestionującym podniesiony przez uczestnika zarzut zasiedzenia jest wnioskodawca. To na nim więc spoczywał ciężar (por. art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.) obalenia w/w domniemania i wykazania, że następca prawny Skarbu Państwa – (...)w W. nie kontynuował posiadania rozpoczętego przez swego poprzednika posiadania.

Lektura akt prowadzi do wniosku, iż tej powinności procesowej wnioskodawca nie sprostał.

Przeciwnie. Ze znajdującego się w aktach sprawy zarządzenia z dnia 16 stycznia 1989 roku (...) wydanego przez Ministra Przesyłu wynika, że zostało utworzone samodzielne przedsiębiorstwo państwowe – (...) w Ł.. Wymienionemu przedsiębiorstwu przydzielone zostały składniki mienia powstałego z podziału przedsiębiorstwa – (...) w W..

Od tego momentu(...)w Ł. kontynuuje eksploatację linii i urządzeń przesyłowych. Dokonuje konserwacji, przeglądów i wykonuje ustawowe zadania z zakresu energetyki. Kwestia ta nigdy nie była sporna. Posiadanie było nieprzerwane, pomimo tego, że czynności z zakresu konserwacji, napraw i eksploatacji były wykonywane nie codziennie, ale z uwagi na specyfikę tej działalności okresowo w zakresie konserwacji i przeglądów i doraźnie w razie napraw.

Brak protokołu zdawczo – odbiorczego, o czym w apelacji wspomina jej autor, sam przez się niczego nie przesądza. Sąd rozstrzyga w oparciu o całokształt okoliczności faktycznych w sprawie, posiłkując się także domniemaniami faktycznymi (art. 231 k.p.c.). Przytoczone w uzasadnieniu apelacji stanowisko Sądu Najwyższego, Sądu Apelacyjnego w Łodzi i Sądu Okręgowego w Gliwicach Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie nie akceptuje. Stanowisko to jest odosobnione i ma znaczenie jedynie historyczne.

Do wykazania przeniesienia posiadania tego rodzaju służebności na uczestnika postępowania nie jest konieczne udowodnienie przeniesienia przez jego poprzednika prawnego konkretnie oznaczonych urządzeń technicznych, lecz wykazanie, że urządzenia służące do przesyłu istniały w oznaczonym miejscu i były wykorzystywane do tego celu oraz, że działanie to jest kontynuowane przez uczestnika. W przypadku linii energetycznej wystarczające jest wykazanie jej trwałego, niepodlegającego zmianom przebiegu i lokalizacji na nieruchomości obciążonej, natomiast nie ma istotnego znaczenia protokolarne potwierdzenie ich przekazania następcy (por. postanowienie SN z 2.03.2017r., V CSK 356/16, Postanowienie SN z 14.03.2018r., IV CSK 477/17 i wyrok SA w Katowicach z 16.03.2018r., I ACa 913/170).

Z podanych przyczyn nie odnosi też skutku zarzut obrazy art. 292 k.c. z art. 176 §1 k.c.

Niezasadnie także skarżący upatruje wadliwość rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonym orzeczeniu w treści art. 305 ¹ k.c. w związku z art. 285 §1 i §2 k.c. w związku z art. 292 k.c.

Wbrew temu co podnosi apelant konstrukcja służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu jest prawidłowa i znajduje powszechną akceptację w judykaturze. Stanowisko SN w tej mierze jest jednolite (por. np. orzeczenie SN z 3.06.1965r., III Ca 34/65, OSNCP 1966/7-8/108 z dnia 17.01.2003r.,III CZP 79/02, OSNC 2003/11/142, z 4.10.2006r., II CSK 119/06, Lex nr 447190 i w uchwale z 7.10.2008r., III CZP 89/08, Lex nr 458125).

Brak jest rzeczowej argumentacji, ażeby to zapatrywanie podważyć.

Co do zasady na aprobatę zasługuje stanowisko (por. wyrok TK 3/03), że niedopuszczalne jest rozstrzyganie wszelkich wątpliwości na niekorzyść ochrony prawa własności.

Trzeba jednak podnieść, że zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy nie nasuwał żadnych wątpliwości w zakresie podnoszonego przez uczestnika zarzutu zasiedzenia. Ubocznie należy tylko zauważyć, iż ochrona prawa własności, gwarantowana także konstytucją, odnosi się do każdego przypadku tego prawa, a więc również nabytego w drodze zasiedzenia.

Mając zatem na uwadze przedstawione rozważania i powoływane w nich przepisy należało orzec jak w postanowieniu.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSO Dariusz Mizera SSA w SO Stanisław Łęgosz