Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 stycznia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	Sędzia Paweł Hochman

po rozpoznaniu w dniu 26 stycznia 2023 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa K. K.

przeciwko(...) z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 17 marca 2022 r. sygn. akt I C 212/20

1.  oddala apelację;

2.  nie obciąża powoda obowiązkiem zwrotu na rzecz pozwanego kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Paweł Hochman

Sygn. akt II Ca 951/22

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 17 marca 2022 roku Sąd Rejonowy w Bełchatowie po rozpoznaniu

sprawy z powództwa K. K. przeciwko (...) w W. o zapłatę zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.338,- zł (pkt 1); oddalił powództwo w pozostałej części (pkt 2); przejął na rzecz Skarbu Państwa koszty związane z wpisem i dopuszczoną opinia biegłego (pkt 3); nie obciążył powoda na rzecz pozwanego zwrotem kosztów zastępstwa procesowego od przegranej części powództwa.

W uzasadnieniu powyższego wyroku Sąd Rejonowy w pierwszej kolejności wyjaśnił, że wyrokiem z dnia 20 lutego 2000 roku Sad Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim
II Wydział Cywilny na skutek Apelacji K. K. uchylił wyrok z dnia 30 maja 2020 roku i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu swojego stanowiska Sąd Okręgowy podniósł, iż dla rozważań w omawianej kwestii jest złożona przez powoda do apelacji decyzja Sądu Administracyjnego, która odmawia wprawdzie stwierdzenia nieważności w/w Decyzji Wojewody (...) ale jedynie z powodu jej długoletniego już funkcjonowania w obrocie co nie przeszkadzało temu Sądowi na wyraźne stwierdzenie w uzasadnieniu decyzji, iż wydana ona została z rażącym naruszeniem prawa, co nie pozwala w takich okolicznościach pozwanemu na powoływanie się na nią w celu wykazania dobrej wiary w objęciu przedmiotowej służebności w posiadanie, co skutkowało do obaleniem wynikającego z art. 7 k.c. domniemania - dobrej wiary posiadacza służebności, która odwołała się jedynie do wskazanych decyzji w procesie budowlanym przy jednoczesnym braku wskazania okoliczności na których podstawie posiadacz mógłby pozostawać w błędzie.

Sąd Rejonowy przywołał następnie następujące okoliczności faktyczne:

Powód jest właścicielem działki (...) położonej w obrębie P. gmina R., tj. nieruchomości objętej księgą wieczysta nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy
w B.. Od lat 70-tych do 1995 r. właścicielami byli rodzice powoda.

Przez działkę powoda i jego żony przebiega linia elektroenergetyczna(...)kV relacji R.-T., T.-O. (dawniej R.-M.), dwutorowa.

W okresie budowy wskazywana była relacja R.-M. z uwagi na podział administracyjny: w miejscowości M. przebiegała granica pomiędzy województwem (...) a (...). Dla wybudowania linii były wydawane decyzje administracyjne: w 1988 r. decyzja lokalizacyjna przez wojewodę (...), w 1989 r. pozwolenie na budowę przez Urząd Wojewódzki w S.. Budowę linii zakończono w 1990-1991 roku. Od 1991r. linia jest ciągle eksploatowana.

Na zlecenie pozwanego są dokonywane okresowe oględziny linii, w ramach których ocenia się stan techniczny linii i słupów oraz sposób zagospodarowania gruntu pod linią
i stopień zadrzewienia. W 2009-2010 r. przeprowadzono remont linii, w ramach którego naprawiono fundamenty, wymieniono izolatory, wycięto drzewa rosnące pod liniami.

Właściciele przedmiotowej nieruchomości nie sprzeciwiali się posadowieniu linii. Do 2015r. nie zgłaszali roszczeń związanych z usytuowaniem urządzeń przesyłowych.

Powód nie pracuje, korzysta z pomocy społecznej. Wymaga stałego leczenia z urazu na doznane w przeszłości złamanie kręgosłupa. Jest zaliczony do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.

Decyzją z(...) r. znak (...)Wojewoda (...) ustalił lokalizację inwestycji polegającej na budowie linii energetycznej (...) kV R.-M. na terenie województwa (...) dla (...).

Decyzją z (...) r. znak: (...) Urząd Wojewódzki
w S. udzielił (...)w Ł. pozwolenia na budowę
i zatwierdził plan linii energetycznej (...) kV R.-S.-T.-M. na terenie województwa (...) (działkach położonych w gminach: D., K., R. i S.). |

(...)wchodził w (...).

W wyniku podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą (...) w W. na bazie (...) w Ł. zarządzeniem Nr (...) Ministra Przemysłu z dnia (...)r. utworzone zostało z dniem 1 stycznia 1989 r. przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą(...)w Ł.”.

Zarządzeniem nr(...)Ministra Przemysłu i Handlu z (...) r. dokonano podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą(...)
w Ł.” w celu wniesienia przez Skarb Państwa zorganizowanej części mienia przedsiębiorstwa do spółki akcyjnej (...) S.A. w W.. (...) S.A. przekazano m. in. linię (...) kV R.-T..

(...) r. (...) S.A. zmieniły nazwę na (...) S.A.

(...) (...) r. uległa podziałowi. W podziale uczestniczyła (...) S.A., która przejęła wydzieloną część majątku (...) S. A., w tym linię (...) kV R.-T. ( (...) S.A. przejęła cały majątek sieciowy (...) S. A.)

(...) S.A. (...)r. zmieniła nazwę na (...) S.A. (...) S.A (...) r. zmieniła nazwę na (...) S.A.

Decyzją z dnia (...) roku(...) Inspektor (...)odmówił stwierdzenia nieważności decyzji Urzędu Wojewódzkiego w S. z dnia (...) roku znak (...) w części dotyczącej działki nr (...). Położonej w miejscowości P. gmina R..

Wyrokiem z dnia 2 lipca 2019 roku (...) Sąd (...) w Ł. Wydział II uchylił zaskarżone postanowienie.

Wartość odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości gruntowej położonej w miejscowości P. oznaczonej zgodnie z ewidencją gruntów jako działkę gruntu oznaczonej numerem (...)obręb P., gmina R. od 01.01.2007 roku do 21 grudnia 20id6 roku w związku z istnieniem linii energetycznej wysokiego napięcia (...)kW (północna ) waloryzowanego na dzień wykonania opinii tj. 13 maja 2021 roku wynosi kwotę 2.338 zł.

Zgodnie ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy R. zatwierdzone Uchwalą rady Gminy R. (...) z dnia 01 września 2005 roku działka (...) obręb P., Gmina R. przeznaczona była pod teren gruntów rolnych oraz na działce znajdowała się istniejąca linia elektroenergetyczna (...) kV, projektowa na linia elektroenergetyczna (...) kV. Zgodnie ze Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gmina R. uchwałą (...) z dnia 2009-12-22 działka (...) , obręb (...) P. gmina R. przeznaczona byłą pod tereny niższych klasach bonitacyjnych. Teren trwałych użytków zielonych, zadrzewień dolin rzecznych. Linia elektroenergetyczna(...)kV, projektowania linia elektroenergetyczna (...)kV. Przez część działki o numerze (...), obręb(...) P., gmina R. przebiega linia elektroenergetyczna 400 kV B. T., i zakres trasy tej linii został ustalony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego przyjęty Uchwalą rady Gminy R. nr (...)

Zgodnie z zapisami studium (...) i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla linii (...)kV (północnej) ustala się pas technologiczny o szerokości 80 m . W pasie technologicznym nie należy budować budynków mieszkalnych i lokalizować terenów na pobyt stały ludzi. Przedmiotowa działa posiada dostępu od południa do drogi asfaltowej
i wodociągu, a od strony północnej do drogi utwardzonej tłoczeniem. Nad przedmiotową działką bieg znajduje się północna linia (...) kV relacji R. -T., O. pochodząca w poprzez przez przedmiotową nieruchomość wchód zachód
w odległości 100 m od północnej granicy działki do osi linii. Dla przedmiotowej nieruchomości nie wykonano pomiarów wartości pola magnetycznego, pola elektrycznego i poziomu hałasu, wielkości pasa technologicznego przyjęto w oparciu o studium uwarunkowań i kierunku zagospodarowania przestrzennego gminy R. oraz pismo (...)
z 30 lipca 2018 roku, gdzie opisany jest szczegółowy zakres korzystania z przedmiotowej nieruchomości w pasie technologicznym. W okresie 2006-2016 na terenie całego powiatu (...) w analizowanym okresie nie zanotowano stawek dzierżawnych podobnych gruntów budowalnych na tych terenach wiejskich, z uwagi że takie grunty nie są wydzierżawiane. Dotyczy to również stawek dzierżawnych podobnych gruntów z tytułu istniejącej na nich struktury technicznej.

Sąd Rejonowy wyjaśnił następnie, że stan faktyczny niniejszej sprawy został ustalony w oparciu o dokumenty przedstawione przez pozwanego oraz zeznania świadków i powoda, a ponadto treść księgi wieczystej. Okoliczności z nich wynikające nie były przy tym właściwie sporne: pozwany, a wcześniej jego poprzednicy prawni, stale i nieprzerwanie od również bezspornej chwili przyjęcia wybudowanych linii do eksploatacji używają urządzeń przesyłowych przechodzących przez działkę obecnie należącą do powoda oraz dokonują ich przeglądów, napraw, dbają o ich stan. Sporna natomiast stanowiła kwota należnego powodowi odszkodowania.

Pełnomocnik pozwanego stwierdził iż nie jest ona należna powodowi, ponosząc przez cały czas trwania procesu fakt zasiedzenia. Natomiast pełnomocnik powoda kwestionowała wysokość należnego odszkodowania w tym przedstawioną sądowi opinię biegłego Z. K..

W konsekwencji powyższych ustaleń Sąd Rejonowy zważył, że podstawą roszczenia powoda jest art. 225 w zw. z art. 224 § 2 i art. 230 k.c.

Art. 224 § 2 k.c. stanowi, że od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy. Zgodnie natomiast z art. 225 k.c., obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się
o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy.

Zgodnie z art. 229 k.c., roszczenia właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi
o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również roszczenia o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy przedawniają się
z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy.

Na podstawie art. 230 k.c., przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.

Bezsprzecznie pozwany korzystał z nieruchomości powodów tak, jakby przysługiwało mu prawo o treści odpowiadającej służebności przesyłu, w związku z czym był on posiadaczem zależnym nieruchomości (art. 336 k.c.).

Pozwany poniósł zarzut zasiedzenia służebności. W uzasadnieniu swojego wyroku Sąd Okręgowy podniósł, że bieg terminu zasiedzenia dla pozwanego rozpoczął się z końcem 1991 roku bowiem w tym okresie została oddana do eksploatacji przedmiotowa linia energetyczna. W związku z powyższy należy dojść do przekonania, iż wybudowanie urządzenia przesyłowego nie daje podstaw do przyjęcia posiadania w dobrej wierze a co zatem idzie posiadanie w złej wierze wymaga dłuższego okresu posiadania. Co czyni zarzut zasiedzenia za niezasadny.

Stosownie do treści art. 292 k.c. służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia, przy czym przepisy o nabyciu własności nieruchomości w drodze zasiedzenia stosuje się odpowiednio. Chodzi tu w szczególności o odpowiednie stosowanie przepisów o terminach zasiedzenia oraz skutkach ich przerwania i zawieszenia. W konsekwencji również służebność przesyłu - do której z mocy art. ³⁰⁵⁴ k.c. stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych - może zostać nabyta przez zasiedzenie., jednak nie może to nastąpić z naruszeniem pop przepisów o długości jej posiadania.

Posiadaczem służebności jest w myśl art. 352 § 1 k.c. osoba, która faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności. Posiadanie służebności ma innych charakter niż posiadanie nieruchomości - jest wykonywane stosownie do potrzeb
i może nie mieć charakteru ciągłego. W przypadku służebności przesyłu jej posiadanie będzie na ogół polegać na utrzymywaniu na nieruchomości urządzeń przesyłowych oraz dokonywaniu remontów i okresowych konserwacji.

W obecnym stanie prawnym termin zasiedzenia nieruchomości wynosi 30 lat przy złej wierze posiadacza i 20 lat przy dobrej wierze. Zmiana Kodeksu Cywilnego w tym zakresie została dokonana ustawą z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks Cywilny (Dz.U. Nr 55, poz. 321).

Posiadanie prowadzące do zasiedzenia musi mieć charakter posiadania samoistnego.

Definicję posiadania samoistnego zawiera art. 336 k.c. W świetle tego przepisu posiadaczem samoistnym jest ten, kto faktycznie włada rzeczą jak właściciel. O posiadaniu samoistnym nie świadczy sama tylko długotrwałość posiadania, która nie jest kryterium odróżniającym posiadanie samoistne od zależnego. Posiadanie samoistne charakteryzuje się tym, że posiadacz włada rzeczą w takim zakresie, jak to czyni właściciel, wykorzystując taką faktyczną możliwość władania rzeczą, do jakiej właściciel jest uprawniony (por. postanowienie SN z 7 maja 1986 r., III CRN 60/86, OSNCP 9/87, poz. 138). Posiadanie prowadzące do zasiedzenia musi mieć charakter władania rzeczą z zamiarem posiadania jej dla siebie (cum animo rem sibi habendi). Faktyczne władztwo charakteryzujące posiadanie samoistne wchodzi w grę wówczas, gdy określona osoba znajduje się w sytuacji, która pozwala jej na korzystanie z rzeczy, i to w taki sposób, jakby była ona jej własnością.

Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie do zasiedzenia służebności gruntowej należy stosować odpowiednio, tym samym posiadania prowadzącego do nabycia służebności gruntowej w drodze zasiedzenia nie należy utożsamiać z posiadaniem prowadzącym do nabycia przez zasiedzenie własności nieruchomości. Termin „odpowiednio” wymaga bowiem niejednokrotnie niezbędnych modyfikacji wynikających z istoty i celu danej konstrukcji prawnej. Należy mieć na uwadze okoliczność, że przy ocenie posiadania prowadzącego do zasiedzenia służebności gruntowej chodzi o faktyczne korzystanie z gruntu w takim zakresie i w taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność.

Niespornym jest, że pozwany nie dysponuje dokumentem, który potwierdzałby prawo inwestora do dysponowania nieruchomością pozwanego, np. jego zgodą (właściwie rodziców powoda, ówczesnych właścicieli działki). Jednakże fakt, że (...)w Ł. dysponował decyzją administracyjną, uchyloną w trakcie trwania procesu oznaczać to może tylko jeno iż nie posiadał on żadnych uprawnie posiadacza działającego dobrej wierze
i należy mu jedynie przypisać posiadanie w złej wierze że przystępując do realizacji inwestycji i następnie obejmując ją w posiadanie, objął w posiadanie służebności przesyłu, jednakże podstawa wskazująca na dobrą wiarę odpadłą i jego korzystanie z nieruchomości poprzednika prawnego powoda w zakresie odpowiadającym treści tej służebności należy oceniać li tylko
w kategorii złej wiary (art. 172 § 2 k.c. w zw. z art. 292 k.c. i art. 352 k.c.).

Nie można w ocenie Sądu meriti nie aprobować pogląd Sądu Najwyższego, wyrażony w wyroku z dnia 14 listopada 2012 r., sygn. II CSK 120/12, Lex nr 1267161, że państwowe osoby prawne, które w okresie przed dniem 31 stycznia 1989 r., w wyniku realizacji inwestycji przesyłowych, przebiegających przez nieruchomości nie należące do przedsiębiorstwa przesyłowego, co do których wydane były decyzje administracyjne o przebiegu linii przesyłowej i pozwolenia budowlane, objęły w dobrej wierze posiadanie służebności, jako korzystanie z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści tej służebności. Jednakże w ocenie sądu orzeczenie (...) Sądu (...) w Ł. oddziaływaj na sferę prawną pozwanego uznając go za posiadacza w złej wierze.

Realizując inwestycję polegającą na budowie linii elektroenergetycznej, dysponując administracyjnym pozwoleniem na jej budowę a co za tym idzie i na wejście na nieruchomość powoda, jak i nie napotykając żadnego oporu i sprzeciwu ze strony właścicieli, poprzednik prawny pozwanego miał pełne podstawy do usprawiedliwionego w tych okolicznościach przekonania o istnieniu po jego stronie prawa do zajęcia działki powoda na cele związane
z przebiegiem linii przesyłowej i dalszego z niej korzystania choćby w związku z potrzebą konserwacji urządzeń. To zaś decyduje o istnieniu wówczas po jego stronie złej wiary.

Z analizy załączonego do akt orzeczenia Sądu (...)w Ł. niewątpliwie wynika, iż decyzja dotycząca nieważności decyzji Urzędu Wojewódzkiego w S. z dnia (...) roku mimo stwierdzenia nieprawidłowości strony nie poinformowały sądu
o tym czy została podjęta próba naprawienia. O ocenie sądu nie można spuścić z pola widzenia art. 225 k.c., który nakazuje zadośćuczynienie obowiązkowi zapłaty właścicielowi odszkodowania za posiadanie nieruchomości w złej wierze. W przedmiotowej sprawie pozwany wykazał następstwo prawne, nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika.

Pozwany w ocenie Sądu wykazał nie tylko następstwo po swoich poprzednikach prawnych począwszy od 1991 r. ale też posadowienie urządzeń przesyłowych.

W świetle wyżej wskazanych okoliczności bez wątpienia pozwany oraz jego poprzednicy prawni faktycznie korzystali z gruntu powoda. W takim zakresie i w taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność gruntową. Od czasu wybudowania napowietrznych linii energetycznych pozwany i jego poprzednicy prawni korzystali
i korzystają do chwili obecnej z tych linii. Powód aż do 2015 r. nie podejmował żadnych środków prawnych zmierzających do uregulowania stanu prawnego i kwestii przebiegu linii energetycznych przez jego działkę.

Przyjmując za początek biegu terminu zasiedzenia rok 1991 (wybudowanie
i rozpoczęcie eksploatacji linii) uznać zatem należy, iż zasiedzenie służebności nastąpiło po upływie 30 lat tj. najpóźniej z końcem 2021 r.

Mając na względzie poczynione powyżej ustalenia i rozważania Sąd uznał, że zarzut zasiedzenia podniesiony przez pozwanego jest nieskuteczny.

Zgodnie z przepisem 224 k.c. obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o zapłatę; jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest do zwrotu wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy.

Ponieważ sąd nie posiada wiedzy specjalnej w tym zakresie dopuścił dowód z opinii biegłego Z. K., który w swej opinii określił wartość zwaloryzowanego wynagrodzenia za korzystanie z przedmiotowej nieruchomości na kwotę 2.338 zł licząc na 10 lat od wytoczenia powództwa. W uzasadnieniu swojej opinii biegły podniósł, iż w studium zagospodarowania
i uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego działka oznaczona numerem (...) obręb (...) P. gmina R. przeznaczona była pod teren o niższych klasach bonitacyjnych. Tereny trwałych użytków zielonych, zadrzewień, dolin rzecznych. Linia elektroenergetyczna przebiegająca przez działkę powoda (...) została uchwalona miejscowy planem zagospodarowania przestrzennego przyjęta uchwałą Rady Gminy R. i zgodnie
z zapisami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla linii (...)kV ustaliła pas technologiczny o szerokości 80 m i z tego powodu dopuszczenie dowodu
z opinii biegłego geodety było zbędne bowiem to obowiązujący w tym zakresie standard.

Sąd w tym składzie nie podzielił zarzutów pełnomocnika powoda pod adresem opinii biegłego Z. K. (2). W ocenie sądu przedstawiona opinii dogłębnie rozprawia się
z wartością odszkodowania korzystania w posieje technologicznym 80 m w przedmiotowej działkę. Na stronie 8 opinii biegły rozprawia się bowiem z taką działki oznaczając ją jako teren o „niższej klasie bonitacyjnej” oraz jest to „teren trwałych użytków zielonych zadrzewień, dolin rzecznych bez możliwości budowania w pasie technologicznym” Właśnie te cech przemawiają za wartością odszkodowania za korzystanie z nieruchomości będącą własnością powoda.
W zarzutach złożonych przez powoda sąd nie odnalazł merytorycznej krytyki pod adresem przedstawionego operatu a bez nich brak jest podstawy do dopuszczenia dowodu z opinii innego biegłego w tym zakresie oraz przekazania przedstawionego operatu do Komisji (...). W ocenie sądu brak transakcji handlowych może tylko rzutować na fakt nieatrakcyjności tego terenu w celu zainwestowania czy to w formie dzierżawy czy też kupna podobnego terenu. Zarzuty zmierzają do pokazania niezadowolenia wobec zaniżonej w jego ocenie wysokości należnego odszkodowania.

Działając na podstawie art. 102 k.p.c. nie zasądzono od powoda jako strony przegrywającej zwrotu pozwanemu poniesionych przez niego kosztów procesu mając na uwadze wielką dysproporcję w stanie majątkowym między stronami oraz fakt, że kwestia uregulowania praw do korzystania z nieruchomości, przez które przebiegają urządzenia przesyłowe, jest ściśle związana z przedmiotem działalności gospodarczej pozwanego, utrzymującego w tym celu stały zespół obsługi prawnej.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód. Reprezentujący go pełnomocnik z wyjaśnił, że zaskarża wyrok w całości i zarzuca mu:

1. naruszenie przepisu § 56 ust 1 pkt 7 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 września 2004r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego poprzez jego niezastosowanie, a w konsekwencji błędne uznanie, że przedłożona w sprawie przez biegłego sądowego opinia jest sporządzona prawidłowo, pomimo że strona powodowa złożyła do opinii szereg zarzutów i wniosków dowodowych, w tym wykazała celowe pominięcie przez biegłego transakcji dotyczących ustanowienia służebności przesyłu;

2. naruszenie przepisu art. 175 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami poprzez jego niezastosowanie, a w konsekwencji błędne uznanie, że przedłożona w sprawie przez biegłego sądowego opinia jest sporządzona prawidłowo, pomimo że strona powodowa złożyła do opinii szereg zarzutów i wniosków dowodowych, w tym zarzut braku bezstronności biegłego oraz rażącego przekroczenia przez biegłego uprawnień zawodowych;

3. naruszenie przepisu art. 157 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami poprzez jego niezastosowanie i nie wystąpienie o ocenę prawidłowości sporządzenia przez biegłego sądowego operatu szacunkowego, a w konsekwencji błędne uznanie, że przedłożona w sprawie przez biegłego sądowego opinia jest sporządzona prawidłowo, pomimo wielokrotnie zgłaszanego w tym zakresie przez stronę powodową wniosku popartego szeregiem argumentów i zarzutów, które Sąd bezzasadnie zignorował;

4. naruszenie przepisu art. 481 k.c. poprzez jego niezastosowanie i niezasądzenie od pozwanego na rzecz powoda odsetek ustawowych liczonych za każdy rok bezumownego korzystania z nieruchomości powoda, pomimo że strona powodowa wnosiła o ich zasądzenie;

5. naruszenie przepisu art. ²³⁵² § 2 kodeksu postępowania cywilnego poprzez jego niezastosowanie i pominięcie zgłoszonych przez stronę powodową wniosków dowodowych zgłoszonych wraz z podniesionymi zarzutami do opinii - bez podania podstawy prawnej takiego działania;

6. naruszenie przepisu art. ²³⁵² § 1 poprzez bezzasadne pominięcie zgłoszonych przez stronę powodową dowodów w postaci aktu notarialnego Rep. A nr (...) oraz aktu notarialnego Rep. A nr (...), pomimo że potwierdzały one istnienie błędów merytorycznych w opinii biegłego sądowego, a ich przeprowadzenie miałoby istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku;

7. naruszenie przepisu art. ²³⁵² § 1 poprzez bezzasadne pominięcie zgłoszonego przez stronę powodową wniosku o zobowiązanie biegłego sądowego do złożenia oświadczenia w zakresie bezstronności biegłego, pomimo że powód zarzucił wysokie prawdopodobieństwo braku bezstronności biegłego sądowego w sprawie i należycie to uzasadnił, a jego przeprowadzenie miałoby istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku;

8. naruszenie przepisu art. ²³⁵² § 1 poprzez bezzasadne pominięcie zgłoszonego przez stronę powodową wniosku o skierowanie przez Sąd wniosku dotyczącego oceny prawidłowości sporządzenia opinii przez Biegłego Sądowego Z. K. (2) nr upr. (...) do komisji odpowiedzialności zawodowej celem rozwiania wątpliwości co do prawidłowości sporządzonej opinii - pomimo że powód podniósł poważne zarzuty dotyczące sporządzenia opinii z przekroczeniem uprawnień przez biegłego, a jego przeprowadzenie miałoby istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku;

9. naruszenie przepisu art. ²³⁵² § 1 poprzez bezzasadne pominięcie zgłoszonego przez stronę powodową wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego geodety w celu określenia szerokości pasa technologicznego wraz ze strefą oddziaływania oraz drogą technologiczną dla linii (...) kV na działce (...) obręb P. gmina R., pomimo że powód podniósł zarzut sporządzenia opinii przez biegłego sądowego nie posiadającego wymaganych kwalifikacji i uprawnień w tym zakresie, a jego przeprowadzenie miałoby istotny wpływa na treść zaskarżonego wyroku;

10. naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść zaskarżonego wyroku, mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. polegające na przekroczeniu przez Sąd I Instancji granic swobodnej oceny dowodów skutkujące brakiem prawidłowej jego oceny, poprzez przyjęcie za w pełni wiarygodną opinię biegłego, przy całkowitym pominięciu wszelkich uwag i argumentów, zarzutów i wniosków dowodowych zgłaszanych przez powoda, w tym zarzutów o sporządzeniu opinii przez biegłego sądowego nie posiadającego wymaganych uprawnień i kwalifikacji oraz zarzutów o braku obiektywizmu i bezstronności biegłego;

11. naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść zaskarżonego wyroku, mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przeprowadzenie błędnej oceny materiału dowodowego w sprawie, a w szczególności opinii biegłego sądowego i przyjęcie, że powodowi, tytułem bezumownego korzystania z gruntów powoda o powierzchni zbliżonej do 4.000 m2 za okres 01.01.2007r. do 12.31,2016r. należy się wynagrodzenie w wysokości 2.338,00 zł;

12. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów poprzez przyjęcie, że 3 w złożonych przez powoda zarzutach do opinii biegłego sądowego brak było merytorycznej krytyki co skutkowało brakiem podstawy do dopuszczenia dowodu z opinii innego biegłego w tym zakresie oraz przekazania operatu do (...), pomimo że z przedstawionego przez stronę powodową materiału dowodowego - zgłoszonych wraz z zarzutami do opinii wniosków dowodowych, jednoznacznie wynika, że zarzuty do opinii stanowiły merytoryczną i uzasadnioną krytykę opinii;

13. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów poprzez przyjęcie, że wyliczona przez biegłego sądowego wartość przysługującego stronie powodowej wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości powoda w wysokości 0,01 zł za m2 gruntu jest prawidłowa, w sytuacji gdy z przedstawionego w sprawie materiału dowodowego - zgłoszonych wraz z zarzutami do opinii wniosków dowodowych, jednoznacznie wynika, że zarzuty rażącego zaniżenia należnego powodowi wynagrodzenia były zasadne, biegły przyjął błędną metodologię wyceny, twierdzenia biegłego o braku transakcji podobnych okazały się nieprawdą;

14. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów poprzez przyjęcie, że w okresie 2007 - 2016 nie było transakcji podobnych, pomimo że z przedstawionego w sprawie materiału dowodowego - zgłoszonych wraz z zarzutami do opinii wniosków dowodowych, jednoznacznie wynika, że twierdzenia biegłego o braku transakcji podobnych są bezzasadne;

15. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów poprzez przyjęcie, że opinia została sporządzona w sposób prawidłowy i rzetelny, w sytuacji, gdy biegły sądowy nie dysponował wymaganymi kwalifikacjami do prawidłowego wykonania opinii, tj. brak uprawnień biegłego geodety, brak uprawnień biegłego z zakresu urządzeń elektrycznych (linia (...) kV);

16. naruszenie zasady równości stron w postępowaniu sądowym poprzez uwzględnianie wniosków strony pozwanej i bezzasadne oraz niczym nieusprawiedliwione pomijanie zarzutów oraz wniosków strony powodowej;

17. naruszenie przepisu art. ³²⁷¹ § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i sporządzenie uzasadnienia wyroku bez wyjaśnienia podstawy prawnej przyjęcia złożonej przez biegło opinii w sprawie, odmówienia stronie powodowej prawa do rozpatrzenia/ wyjaśnienia zgłoszonych przez nią zarzutów do opinii, nieuwzględnienia / pominięcia zgłoszonych przez stronę powodową wniosków dowodowych zgłoszonych wraz z podniesionymi zarzutami do opinii;

18. naruszenie przepisu art. ³²⁷¹ § 1 poprzez sporządzenie uzasadnienia w sposób niestaranny, byle jaki, zawierający szereg błędów, niedokończonych zdań i myśli w danym zakresie, stanowiący w przeważającym zakresie kopię wyroku Sądu Okręgowego uchylającego poprzedni wyrok Sądu Rejonowego w sprawie, w sposób świadczący o tym, że uzasadnienie było sporządzone na szybko w związku z kolejnym ponagleniem skierowanym do Prezesa Sądu;

19. naruszenie przepisu art. art. 329 § 2 k.p.c. poprzez rażące przekroczenie terminu do sporządzenia uzasadnienia i sporządzenie go dopiero w związku z dwoma ponagleniami skierowanymi do Prezesa Sądu Rejonowego w Bełchatowie;

20. naruszenie przepisów art. 89 i nast. u.k.s.c. poprzez przyznanie biegłemu wynagrodzenia w sytuacji niewyjaśnienia przez Sąd podnoszonych zarzutów do opinii w pismach: 09.06.2021r., 13.09.2021r., 08.12.2021r.

Wskazując na te zarzuty, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania - przy uwzględnieniu wniosków dowodowych zgłoszonych przez stronę powodową wraz z zarzutami do sporządzonej przez biegłego sądowego Z. K. (2) opinii; zwrot kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja jest nieuzasadniona.

W pierwszej kolejności przywołać należy pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 30 listopada 2016 r. ( sygn. akt III CZP 77/16), zgodnie z którym właścicielowi nieruchomości obciążonej wskutek zasiedzenia służebnością przesyłu nie przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z tej nieruchomości za okres poprzedzający zasiedzenie. Podobne stanowisk zajął Sądu Najwyższego w wyroku z dnia 12 stycznia 2012 r. (sygn. akt II CSK 258/11) wskazując, że byłemu właścicielowi nie przysługują wobec posiadacza, który nabył własność nieruchomości przez zasiedzenie, roszczenia uzupełniające za okres poprzedzający datę zasiedzenia. We wskazanym orzeczeniu Sąd Najwyższy wyjaśnił ponadto, że funkcja zasiedzenia sprzeciwia się przyznaniu byłemu właścicielowi wobec posiadacza, który stał się właścicielem, wszelkich roszczeń, u których podstaw leży prawo własności, do takich zaś należałyby roszczenia uzupełniające za okres poprzedzający datę zasiedzenia, w tym roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy. Ład, porządek prawny, stabilizacja stosunków w zakresie odnoszącym się do własności rzeczy, czyli wszystko to, do czego zapewnienia zmierza zasiedzenie, ulegałoby ponownie zakłóceniu przez spory dotyczące, związanego z roszczeniem windykacyjnym i tym samym uzależnionego przede wszystkim od kwestii własnościowych, roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy w okresie poprzedzającym datę zasiedzenia. Przyznanie byłemu właścicielowi takiego roszczenia wobec posiadacza, który stał się właścicielem, byłoby więc nie do pogodzenia z celem zasiedzenia. Osobie, której nieruchomość została obciążona służebnością przesyłu wskutek jej zasiedzenia, nie przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za „służebność za okres od chwili zasiedzenia” (art. 292 w powiązaniu z art. 172 k.c.).

Powyższe poglądy znalazły akceptację w orzecznictwie sądów powszechnych. Tytułem przykładu powołać należy wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 maja 2019 r. (sygn. akt VI ACa 1416/17), w którym wyjaśniono, że kwestia stabilizacji i porządku prawnego, jakie wprowadziło orzeczenie w przedmiocie zasiedzenia regulując definitywnie stosunki między stronami sprzeciwia się przyznaniu właścicielom względem posiadacza roszczeń uzupełniających, w tym wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy za okres poprzedzający datę zasiedzenia.

Sąd Okręgowy w przedmiotowej sprawie w pełni podziela przywołane wyżej poglądy. W konsekwencji, w przedmiotowej sprawie należy uznać, że nawet uznanie za skuteczne zarzutów powoda nie może prowadzić do zmiany zaskarżonego wyroku.

Jak wynika z przytoczonych wyżej ustaleń faktycznych, które Sąd Okręgowy przyjmuje za własne, budowę linii energetycznej przebiegającej przez nieruchomość powoda zakończono w 1990-1991 roku. Od 1991 r. linia jest ciągle eksploatowana. Na zlecenie pozwanego są dokonywane okresowe oględziny linii, w ramach których ocenia się stan techniczny linii i słupów oraz sposób zagospodarowania gruntu pod linią i stopień zadrzewienia. W 2009-2010 r. przeprowadzono remont linii, w ramach którego naprawiono fundamenty, wymieniono izolatory, wycięto drzewa rosnące pod liniami. Z tych ustaleń wynika również, że pozwany jest następcą prawnym podmiotu, który wybudował linię energetyczną.

W świetle powyższych ustaleń i przy zastosowaniu art. 172 k.c. uznać należało, że powód utracił prawo do domagania się wynagrodzenia z korzystanie z nieruchomości przez przedsiębiorstwo przesyłowe z chwilą nabycia przez to przedsiębiorstwo prawa odpowiadającego swoją treścią służebności przesyłu w drodze zasiedzenia. Podkreślając, że do nabycia własności rzeczy w drodze zasiedzenia dochodzi z mocy prawa, Sąd Okręgowy wyjaśnia, że jak wynika z powyższych ustaleń posiadanie służebności przesyłu prowadzące do zasiedzenia trwało od końca 1991 r. Trzydziestoletni okres zasiedzenia upłynął więc z końcem 2021 r.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że powyższe stanowisko znajduje również potwierdzenie w rozważaniach prawnych Sądu pierwszej instancji. Przypomnieć należy, że Sąd meritii wyjaśnił, że pozwany wykazał nie tylko następstwo po swoich poprzednikach prawnych począwszy od 1991 r. ale też posadowienie urządzeń przesyłowych (na marginesie wskazać należy, że ustalenie powyższych okoliczności odpowiadało również twierdzeniom powoda, którego roszczenie zakładało bezumowne korzystanie z jego nieruchomości przez pozwaną spółkę) . Zdaniem Sądu Rejonowego „pozwany oraz jego poprzednicy prawni faktycznie korzystali z gruntu powoda w takim zakresie i w taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność gruntową”. Przyjmując za początek biegu terminu zasiedzenia rok 1991 (wybudowanie i rozpoczęcie eksploatacji linii) uznać zatem należy, iż zasiedzenie służebności nastąpiło po upływie 30 lat - najpóźniej z końcem 2021 r.

Wobec takich ustaleń za co najmniej niezrozumiałą uznać należy poczynioną przez Sąd pierwszej instancji konkluzję, „że zarzut zasiedzenia podniesiony przez pozwanego jest nieskuteczny”.

W uzupełniniu powyższych uwag, Sąd Okręgowy wyjaśnia, że przedmiotowej sprawie brak jakiegokolwiek dowodu pozwalającego na przyjęcie, że powód podjął działania, które doprowadziły do przerwania biegu terminu zasiedzenia. Takie działania aby doprowadziły do osiągnięcia wskazanego skutku winny obejmować wystąpienie z roszczeniem o ustanowienie służebności przesyłu lub usunięcia linii energetycznej wybudowanej na nieruchomości bez zgody właściciela i bez tytułu prawnego. Biegu terminu zasiedzenia nie przerywa natomiast wniesienie powództwa o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy, co potwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 6 maja 2019 r., (sygn. akt V CSK 21/19).

Wyjaśnić również należy, że w świetle art. 316 § 1 k.p.c., po zamknięciu rozprawy sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy; w szczególności zasądzeniu roszczenia nie stoi na przeszkodzie okoliczność, że stało się ono wymagalne w toku sprawy. Powyższe oznacza, że stan sprawy, o którym mowa w art. 316 § 1 k.p.c., obejmuje zarówno okoliczności faktyczne, jak i obowiązujące przepisy, mogące stanowić podstawę prawną rozstrzygnięcia. Może on różnić się od tego, który istniał w momencie wnoszenia powództwa i był wyznaczony pozwem ( art. 187 § 1 k.p.c.), jeżeli podjęte zostały przez strony czynności mające wpływ na żądanie, jego rodzaj i zakres oraz na okoliczności faktyczne przytoczone na uzasadnienie żądania pozwu.

Reasumując, wobec powstania stanu prawnego polegającego na nabyciu przez pozwanego w drodze zasiedzenia prawa służebności przesyłu na nieruchomości powoda, odpadła możliwość domagania się przez apelującego dalszego odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Brak więc możliwości uwzględnienia apelacji, co prowadzi do uznania za zbyteczną ocenę zgłoszonych w skardze apelacyjnej zarzutów.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł o oddaleniu wniesionej skargi apelacyjnej.

Paweł Hochman