Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2023 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	Sędzia Paweł Hochman

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2023 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa małoletniego O. G. reprezentowanego przez przedstawicielkę ustawową S. G.

przeciwko K. G.

o alimenty

na skutek apelacji wniesionej przez pozwaną

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 24 października 2022 r. sygn. akt III RC 61/22

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym sentencji w ten sposób, że oddala powództwo i czwartym sentencji w ten sposób, że nie obciąża powoda obowiązkiem zwrotu na rzecz pozwanej kosztów procesu;

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  nie obciąża powoda obowiązkiem zwrotu na rzecz pozwanej kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Paweł Hochman

Sygn. akt II Ca 1070/22

UZASADNIENIE

Pozwem, z dnia 10 lutego 2022 roku małoletni powód O. G. wniósł o zasądzenie od pozwanej K. G. alimentów w wysokości 2.000 zł miesięcznie, płatnych do rąk matki małoletniego O. G. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności, poczynając od 9 sierpnia 2021 roku. Poza tym, strona powodowa wniosła o obciążenie pozwanej kosztami procesu w całości, w tym kosztami zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu przedstawicielka ustawowa małoletniego powoda wskazała, iż od momentu ustalenia wyrokiem Sądu Okręgowego Lublinie z dnia 22 czerwca 2015 roku w sprawie o sygn. akt III C 1630/12 obowiązku alimentacyjnego ojca dziecka G. G. na rzecz małoletniego w kwocie 800 zł miesięcznie nie jest w stanie uzyskać na czas od zobowiązanego środków utrzymania potrzebnych uprawnionemu O. G., a wszelkie próby egzekucji są nie tylko połączone z nadmiernymi trudnościami, ale okazują się nieskuteczne. Dług alimentacyjny G. G. na sierpień 2021 roku wynosił 16.461,34 zł. W ocenie matki powoda od wydania powyższego orzeczenia powoda znacząco wzrosły. Ponadto podniosła, że ojciec powoda utrzymuje wciąż, że jest na utrzymaniu swojej matki tj. pozwanej, która uzyskuje dochody z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej oraz renty.

W odpowiedź na pozew, pozwana wniosła o jego oddalenie w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazała, że obowiązek alimentacyjny osób zobowiązanych w dalszej kolejności ma charakter posiłkowy i uzupełniający. Uprawniony otrzymuje miesięcznie pełną kwotę zasądzonych alimentów, nadto spłacana jest zaległość alimentacyjna. Oczywiste jest również, że małoletni nie pozostaje w tym przypadku w niedostatku. Pozwana natomiast z uwagi na swój stan zdrowia ma bardzo ograniczone możliwości zarobkowe, a jej działalność gospodarcza na skutek pandemii nie przynosi znacznych dochodów.

Wyrokiem z dnia 24 października 2022 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim zasądził od pozwanej na rzecz małoletniego powoda alimenty w kwocie po 1000 złotych miesięcznie, płatne poczynając od dnia 10 lutego 2022 roku w terminie do dnia 10-tego każdego miesiąca, do rąk przedstawicielki ustawowej małoletniego - S. G., z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminu płatności, oddalił powództwo w pozostałej części, nie obciążył stron nieuiszczonymi kosztami sądowymi, które przejął na rachunek Skarbu Państwa, zniósł wzajemnie koszty procesu między stronami, nadał wyrokowi w punkcie pierwszym rygor natychmiastowej wykonalności.

Podstawę powyższego wyroku stanowiły następujące ustalenia faktyczne:

Małoletni O. G. urodzony (...) w L. jest synem S. G. (poprzednio S.) i G. G.. Pozwana K. G. jest babką ojczystą powoda.

Sąd Okręgowy w Lublinie wyrokiem z dnia 22 czerwca 2015 roku wydanym w sprawie o sygn. akt. III C 1630/12 rozwiązał przez rozwód małżeństwo G. G. i S. G. z domu S. zawarte w dniu 27 grudnia 2011 r. w Urzędzie Stanu Cywilnego w L., wpisane do Księgi małżeństw za numerem (...) z winy powoda G. G., powierzył pozwanej S. G. sprawowanie władzy rodzicielskiej nad małoletnim O. G. urodzonym (...), ustalając miejsce zamieszkania małoletniego przy matce S. G., ograniczył pozwanemu G. G. władzę rodzicielską nad małoletnim synem do prawa dowiadywania się o istotnych sprawach dziecka.

Poza tym, Sąd zobowiązał obie strony do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania małoletniego O. G. i zasądził od powoda G. G. alimenty na rzecz jego małoletniego syna O. G. w kwocie po 800 złotych miesięcznie, płatne począwszy od dnia uprawomocnienia się wyroku w sprawie niniejszej, z góry do 10 - go każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w skali roku w razie uchybienia w terminie płatności którejkolwiek z rat do rąk matki małoletniego S. G..

Sąd ustalił również kontakty powoda G. G. z jego małoletnim synem O. G. urodzonym (...) w pierwszą środę każdego miesiąca w godz. od 11:00 do 15:30 w (...) ul. (...) w P. i zobowiązał pozwaną S. G. do przyprowadzenia małoletniego syna stron na kontakty z powodem G. G., z tym że odbywać się one będą w obecności matki, a na wypadek gdyby pozwana S. G. nie wykonywała lub niewłaściwie wykonywała obowiązki wynikające z tego orzeczenia o ustalenie kontaktów zagroził jej nakazaniem zapłaty na rzecz uprawnionego G. G. kwotę 300 złotych za każde naruszenie obowiązku.

Sąd w wyroku rozwodowym zasądził także od powoda G. G. na rzecz pozwanej S. G. alimenty w kwocie 150 złotych miesięcznie płatne począwszy od dnia uprawomocnienia się wyroku w sprawie niniejszej, z góry do 10 - go każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w skali roku w razie uchybienia w terminie płatności którejkolwiek z rat do rąk S. G..

Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 12 maja 2016 roku wydanym w sprawie o sygn. akt I ACa 887/14 na skutek apelacji obu stron od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 22 czerwca 2015 roku, sygn. akt III C 1630/20 na skutek apelacji obu stron od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 22 czerwca 2015 r. sygn. akt III C 1630/12 z apelacji powoda zmienił częściowo zaskarżony wyrok w ten sposób, że w punkcie I orzekł rozwód z winy obu stron, w punkcie II ograniczył G. G. wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnim synem O. G. do prawa współdecydowania o istotnych sprawach dziecka, takich jak leczenie, edukacja, wyjazdy za granicę; w punkcie V oddalił żądanie pozwanej zasądzenia alimentów na jej rzecz; natomiast z apelacji pozwanej zmienił częściowo zaskarżony wyrok w punkcie IV w ten sposób, że ustalił kontakty G. G. z synem O. G. w każdą drugą niedzielę każdego miesiąca w godzinach od 11.00 do 15.30 poza miejscem zamieszkania dziecka w obecności matki, a na wypadek gdyby S. G. nie wykonywała lub niewłaściwie wykonywała obowiązki wynikające z orzeczenia dotyczącego ustalenia kontaktów zagraża jej nakazaniem zapłaty na rzecz G. G. kwoty 300 złotych za każde naruszenie obowiązku oraz oddalił apelację pozwanej w pozostałej części.

Małoletni powód O. G. ma 10 lat. Uczęszcza do (...) klasy (...) Szkoły (...) w P.. Chłopca do szkoły odwozi matka. Wraca natomiast sam autobusem. Koszt biletu miesięcznego wynosi 40 zł miesięcznie. Czesne w placówce wynosi 200 zł miesięcznie. Poza tym, chłopiec przebywa na świetlicy, która jest płatna 150 zł miesięcznie. Szkoła zapewnia odpłatne wyżywienie dla dzieci, gdzie dzienna stawka żywieniowa wynosi 12 zł, co miesięcznie generuje wydatek rzędu 250-300 zł. Nadto, matka powoda przeznacza rocznie około 500 zł na opłaty z tytułu ubezpieczenia syna, komitetu rodzicielski oraz zakupu ćwiczeniówek.

W dniach od 29.06.2020 r. do 10.07.2020 r. O. G. przebywał na półkoloniach z przedmiotów ogólnych, których koszt wyniósł 550 zł, natomiast w okresie od 13.07.202 r. do 17.07.2020 r. brał udział w półkoloniach językowych – 350 zł. Chłopiec raz lub dwa razy do roku wyjeżdża również na (...), który kosztuje 800 zł. Poza tym, matka organizuje mu letnie wyjazdy wakacyjne (koszt 2000 zł) oraz zimowe na narty (1500 zł). Był również na obozie militarnym w M. (koszt 2800 zł).

Chłopiec jest dzieckiem ambitnym i uzdolnionym. Uczy się trzech języków obcych. Uczęszcza na dodatkowe zajęcia pozalekcyjne, do których należą: zajęcia z programowania, robotyki, kodowania – 320 zł miesięcznie; T. – 120 zł miesięcznie (do tego niezbędny strój, opłaty za egzaminy – 700 zł rocznie), chemia – 180 zł miesięcznie (45 zł x 4), basen – 30 zł miesięcznie.

Poza w.w. do kosztów utrzymania małoletniego należą: wyżywienie 400 zł, ubrania 150 zł, leki 150 zł.

O. G. nosi okulary. Pozostaje pod opieką okulisty z uwagi na okoliczność, iż w jednym oku ma ciśnienie w górnej granicy. Wizyty odbywają się co pół roku. Koszt jednej wizyty wynosi 130 zł, wykonanie badania 150 zł, natomiast wymiana szkieł w okularach 300 zł. Chłopiec ma również problem z kręgosłupem i karkiem. Z usług specjalisty korzysta dwa razy do roku - koszt za wizytę 130 zł. Nadto, raz w tygodniu chodzi do logopedy, gdzie za wizytę matka płaci 60 zł.

Matka powoda S. G. ma 36 lat. Poprzednio pracowała w wymiarze ½ etatu w (...) na stanowisku pracownika biurowego za wynagrodzeniem 1.400 zł brutto miesięcznie. Obecnie jest zatrudniona w (...)na czas określony od 04 października 2021 roku do 31 grudnia 2022 roku na stanowisku pracownika księgowości. Pobiera wynagrodzenie około 3.500 zł brutto miesięcznie. Otrzymuje również zasiłek rodzinny przyznany na O. G., dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego przez małoletniego oraz świadczenie z funduszu alimentacyjnego w kwocie 500 zł miesięcznie. Obecnie z uwagi na zmianę pracy z w.w. funduszu pobiera jedynie 194 zł. Uzyskuje również świadczenie wychowawcze 500+. Finansowo wspiera ją matka. Koszty utrzymania małoletniego O. G. praktycznie w całości pokrywa jego babka macierzysta – I. O., która pracuje w (...). Dziadek macierzysty powoda nie żyje.

Przedstawicielka ustawowa małoletniego powoda mieszka wspólnie z synem w mieszkaniu użyczonym od dalekiej rodziny swojej matki. Z tego tytułu ponosi koszty tj.: czynsz (w tym wywóz śmieci) 560 zł, prąd 200 zł co dwa miesiące, gaz 50 zł co dwa miesiące. Poza tym uiszcza opłaty za telewizję i Internet w łącznej kwocie około 150 zł miesięcznie.

Z uwagi na bóle kręgosłupa korzysta z pomocy fizjoterapeuty, do którego chodzi na NFZ oraz prywatnie co dwa miesiące. Generuje to wydatek rzędu 170 zł.

Nie posiada nieruchomości ani samochodu.

Ojciec małoletniego powoda G. poza małoletnim powodem posiada jeszcze jedno dziecko, na które ma zasądzone alimenty w kwocie 700 zł.

Prowadził on restaurację (...) w L.. Zakończył prowadzenie działalności gospodarczej w lutym 2014 roku. Ta działalność po dwóch miesiącach została zarejestrowana na jego matkę - pozwaną K. G., natomiast on jest jej pełnomocnikiem. Posiada również dostęp do rachunku konta gospodarczego. Poza tym, pozostaje od 8 lat zatrudniony w przedmiotowej restauracji na podstawie umowy zlecenie za wynagrodzeniem około 4.000 zł. Kwota ta wypłacana jest do ręki. Jest tzw. (...) Cały czas kształci się w tym kierunku. Zdobywa różne certyfikaty. Portale społecznościowe wielokrotnie ukazują jego zdjęcia podczas przygotowywania dań.

Od początku rozstania rodziców małoletniego powoda alimenty płacone przez G. G. nie były uiszczane w terminie. Był on skazywany wyrokami karnymi za niealimentację. Ostatni wyrok zapadł w 2016 roku. Po tym wyroku nic się nie zmieniło. Sytuacja za każdym razem wygląda podobnie. Kiedy S. G. złoży wniosek do komornika, pojawiają niewielkie wpłaty z tytułu alimentów w różnych kwotach. W lipcu, sierpniu oraz wrześniu ojciec małoletniego wpłacił po 800 zł tytułem bieżących alimentów.

Zgodnie z wnioskiem wierzyciela O. G. oraz (...)Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie prowadzi postępowanie egzekucyjne przeciwko dłużnikowi G. G. na podstawie tytułu wykonawczego tj. wyroku Sądu Rejonowego w Lublinie z dnia 22 czerwca 2015 roku o sygn. akt III C 1630/12 zaopatrzony w klauzulę wykonalności z dnia 14 czerwca 2016 roku. Na egzekucję świadczeń alimentacyjnych, podczas trwania egzekucji w roku 2020 wyegzekwowano od dłużnika i przekazano na rzecz wierzyciela kwotę 692,27 zł, natomiast w roku 2021 na konto matki małoletniego były przekazywane za pośrednictwem Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie kwoty w różnych wysokościach m.in. w listopadzie 2021 roku – 105,46 zł, we wrześniu 2021 roku – 1.065,76 zł, w lipcu – 85,91 zł, w marcu – 924,08 zł. W okresie od 01 stycznia 2022 roku do 11 sierpnia 2022 roku zostały przez komornika wyegzekwowane i przekazane wierzycielowi alimenty w kwocie łącznej 11.159,58 zł. W w.w. okresie z funduszu alimentacyjnego została na rzecz małoletniego O. G. wypłacona łączna kwota 1.363,67 zł.

Zadłużenie ojca małoletniego trwa od początku egzekucji komorniczej. Na dzień 18 maja 2021 roku kwota długu alimentacyjnego G. G. wynosiła 16.765,95 zł, natomiast na dzień 30 września 2022 roku wynosi 4.569,17 zł.

Pozwana K. G. ma 64 lata. Jest ona osobą niewidomą. Cierpi na jaskrę. Posiada znaczny stopień niepełnosprawności. Jest zakwalifikowana do pierwszej grupy inwalidów. Nie ma przeciwwskazań do pracy. Leczy się u okulisty. Wizyta kosztuje 200 zł, natomiast zakup leków 600 zł. Wizyty odbywa co dwa miesiące. Poza tym, pozostaje pod opieką ortopedy oraz dermatologa – 150 zł co trzy miesiące.

Miesięcznie otrzymuje około 3000 zł netto tytułem świadczeń (renta rodzinna, dodatek pielęgnacyjny, dodatek uzupełniający). Poza tym uzyskuje dochody związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, w której zatrudnia syna oraz innych pracowników. W 2021 roku uzyskała dochód w kwocie 26.398,31 zł, natomiast z tytułu prowadzonej działalności z uwagi na pandemię w 2020 roku wyniósł on 12.823,64 zł. Wynajmuje lokal o powierzchni około 70 metrów kwadratowych, w którym znajduje się restauracja. Miesięczne wydatki z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej (w tym czynsz) wynoszą około 10.000 zł.

Do wydatków na utrzymanie pozwanej należą: czynsz (w tym wywóz śmieci) 400 zł, energia elektryczna 180 zł co dwa miesiąca, woda 300 zł na kwartał, wywóz śmieci w czynszu, opłata za telewizję, Internet oraz telefon tj. łącznie 150 zł, żywność około 800 zł na miesiąc, ubrania sezonowo 1500 zł, środki czystości/kosmetyki 150 zł miesięcznie. Poza tym, miesięcznie płaci osobom, które jej pomagają kwotę 150 zł.

Jest właścicielką mieszkania o powierzchni (...) metrów kwadratowych oraz współwłaścicielką mieszkania o powierzchni około (...) metrów kwadratowych. Posiada samochód osobowy marki F. w leasingu. Zaciągnęła kredyt na mieszkanie w kwocie 319.000,00 zł, którego miesięczna rata wynosi 3.460 zł.

Od czasu do czasu wyjeżdża na dwutygodniowe wczasy wspólnie z dobraną osobą do pomocy, których koszt wynosi 3000 zł.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o dowody zgromadzone w sprawie, w szczególności w oparciu o odpis aktu urodzenia, faktury, potwierdzenia z rachunków bankowych, umowę o pracę, dokumentację medyczną oraz komorniczą, a także w oparciu o osobowe źródła dowodowe z przesłuchania przedstawicielki ustawowej małoletniego powoda S. G. oraz pozwanej K. G.. Wskazał, że dowodom tym dał wiarę w zakresie takim, w jakim były one zgodne z logiką i doświadczeniem życiowym oraz dało się je pogodzić z pozostałym, zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym.

Sąd podniósł również, że nie uwzględnił paragonów załączonych do sprawy, bowiem nie stanowią one imiennego potwierdzenia dokonania zakupu. Wskazują jedynie na czas i miejsce oraz na zakupiony towar, pomijając podmiot dokonujący zakupu.

W następstwie powyższych ustaleń Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Zważył, że podstawę rozstrzygnięcia w sprawie niniejszej stanowi art. 132 k.r.o., z którego wynika, iż obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami. W myśl art. 133 § 1 i 2 k.r.o., co do zasady to rodzice zobowiązani są do alimentowania na rzecz dziecka, które nie jest się w stanie utrzymać samodzielnie, chyba, że dochody z majątku dziecka wystarczą na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Poza powyższym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, Sąd pierwszej instancji w pierwszej kolejności wskazał, że obowiązek alimentacyjny względem małoletniego O. G. obciąża jego rodziców tj. S. G. oraz G. G.. Matka małoletniego wywiązuje się ze swojego obowiązku na co dzień, mieszkając z synem i zapewniając mu środki utrzymania i wychowania. G. G. ma zasądzone alimenty w wysokości 800 zł miesięcznie, jednakże nie wywiązuje się z obowiązku w sposób rzetelny. Od początku rozstania rodziców małoletniego powoda alimenty płacone przez niego nie były uiszczane w terminie. Był on skazywany wyrokami karnymi za niealimentację. Sytuacja za każdym razem wygląda podobnie. Kiedy S. G. złoży wniosek do komornika inicjujący postępowanie egzekucyjne, pojawiają niewielkie wpłaty z tytułu alimentów w różnych kwotach. W lipcu, sierpniu oraz wrześniu ojciec małoletniego wpłacił po 800 zł tytułem bieżących alimentów. Co istotne, zadłużenie ojca małoletniego trwa od początku egzekucji komorniczej. Na dzień 18 maja 2021 roku kwota długu alimentacyjnego G. G. wynosiła aż 16.765,95 zł. G. G. zaledwie od lipca uiszcza bieżące alimenty. Poza tym ostatnio zaczął również spłacać w.w. zadłużenie alimentacyjne.

Uprzednio prowadził on działalność gospodarczą, która obecnie należy do jego matki i w której to od 8 lat jest zatrudniony za wynagrodzeniem około 4000 zł miesięcznie. W ocenie Sądu, można w tej sytuacji uznać, że ojciec O. G. osiąga dochody, tylko je ukrywa, aby uchylać od płacenia zasądzonych na syna alimentów. Logika, doświadczenie życiowe i zawodowe, wyniesione z podobnych spraw, dotyczących alimentów wskazują na to, że nie jest prawdopodobne, aby pozwana K. G. będąca osobą niewidomą, w 2014 roku otworzyła działalność gospodarczą, identyczną z prowadzoną wcześniej przez ojca dziecka, nie mając przy tym na celu wykazania zmniejszenia możliwości majątkowych G. G..

Sąd meritii przywołał, pogląd wyrażony przez Sąd Okręgowy w Nowym Sączu w wyroku z dnia 5 grudnia 2013 r. w sprawie III Ca 775/13, że obowiązek alimentacyjny dalszego krewnego istnieje nie tylko wtedy, gdy bliższy krewny nie ma możliwości wypełniania tego obowiązku, lecz może powstać także wtedy, gdy bliższy krewny mimo takich możliwości nie wywiązuje się ze swych obowiązków. ( Lex nr 1716547) W dalszej kolejności obowiązek alimentacyjny wobec O. G. spoczywa na babce ojczystej małoletniego. Pozwana nie łoży na utrzymanie wnuka. Z najnowszej informacji o stanie zaległości w sprawie egzekucyjnej udzielonej przez komornika sądowego, o którą wystąpił Sąd z urzędu, wynika, że zadłużenie alimentacyjne G. G. wobec małoletniego powoda nadal istnieje. Zatem, mając na względzie powyższe w ocenie Sądu na kanwie niniejszej sprawy uzyskanie od ojca O. G. na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania rzeczywiście jest połączone z nadmiernymi trudnościami.

W dalszych rozważaniach Sąd Rejonowy wyjaśnił, że w myśl art. 135 § 1 k.r.o., zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. W ocenie Sądu małoletniemu O. G. potrzebne są pieniądze na bieżące utrzymanie, których nie otrzymuje od swojego ojca, a syna pozwanej G. G.. Małoletni powód uczęszcza do (...) szkoły (...) oraz na szereg zajęć dodatkowych. Poza tym leczy się okulistycznie, co również generuje znaczne wydatki. Jednocześnie Sąd uznał, iż pozwana może łożyć na wnuka w zakresie 1.000 zł, bowiem ma dobrą sytuację życiową. Co prawda jest ona osobą niewidzącą, jednakże prowadzi działalność gospodarczą, otrzymuje ponad 3.000 zł miesięcznie tytułem różnego rodzaju świadczeń, jak również jest właścicielką oraz współwłaścicielką mieszkania. W ocenie Sądu kwota ta jest adekwatna do usprawiedliwionych potrzeb małoletniego i możliwości majątkowych oraz zarobkowych zobowiązanej.

Mając na uwadze wszystkie dowody zgromadzone w aktach sprawy, tutejszy Sąd stanął na stanowisku, iż należy zasądzić alimenty od pozwanej K. G. na rzecz jej małoletniego wnuka O. G. w kwocie po 1000 zł miesięcznie, płatne poczynając od dnia 10 lutego 2022 roku w terminie do 10-go każdego miesiąca, do rąk przedstawicielki ustawowej małoletniego – S. G., z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia płatności.

Powództwo przekraczające wskazaną kwotę Sąd oddalił jako zbyt wygórowane.

Sąd oddalił również powództwo w części dotyczącej żądania alimentów za okres przed wytoczeniem powództwa, które zgodnie z art. 137 § 2 k.r.o. można zasądzić, jeżeli istnieją niezaspokojone potrzeby uprawnionego z czasu przed wniesieniem powództwa. Strona powodowa nie wskazała i nie udowodniła istnienia takich niezaspokojonych potrzeb.

O kosztach procesu Sąd orzekł w oparciu o treść art. 100 i 102 k.p.c.

Sąd nie obciążył stron nieuiszczonymi kosztami sądowymi, które przejął na rachunek Skarbu Państwa oraz zniósł wzajemnie koszty procesu między stronami.

Na podstawie art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c., Sąd nadał z urzędu wyrokowi w punkcie zasądzającym alimenty rygor natychmiastowej wykonalności.

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana K. G.. Reprezentujący ją pełnomocnik, zaskarżył wyrok Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie prawa materialnego:

1) naruszenie art. 133 § 1 i 2 k.r.o. przez błędne zastosowanie i uznanie, że ojciec dziecka - G. G. nie wywiązuje się z obowiązku alimentacyjnego na rzecz małoletniego O. G., podczas, gdy jak wynika ze zgromadzonego w toku postępowania materiału dowodowego, uzyskanie alimentów od ojca G. G. nie jest niemożliwe ani połączone z nadmiernymi trudnościami, a nadto ojciec dziecka od kilku miesięcy regularnie wywiązuje się z nałożonego na niego obowiązku alimentacyjnego, jego poprzednie wpłaty były wyższe niż wysokość orzeczonego względem niego obowiązku alimentacyjnego, a które przez komornika zostały rozliczone jako świadczenia poboczne,

2) naruszenie art. 132 k.r.o. poprzez błędne zastosowanie i uznanie, że zachodzą okoliczności uzasadniające zasądzenie alimentów na rzecz małoletniego O. G. od jego ojczystej babki K. G., podczas gdy żadna z przesłanek orzeczenia niniejszego obowiązku nie została spełniona, bowiem ojciec małoletniego G. G. regularnie wywiązuje się z obowiązku alimentacyjnego, zaś jak wynika ze zgromadzonego sprawie materiału dowodowego dziecko nie pozostaje w niedostatku,

3) naruszenie art. 135 § 1 k.r.o. poprzez błędne zastosowanie i dokonanie wadliwej oceny majątkowych możliwości uprawnionej K. G., a mianowicie pominięcie zgromadzonego w toku postępowania materiału dowodowego w tym faktur przedłożonych przez stronę Pozwaną oraz faktu, że Pozwana jest osobą niepełnosprawną, niewidomą, utrzymuje się z renty, podczas, gdy możliwości majątkowe, a przede wszystkim jej wiek, stan zdrowia i osiągane dochody negują możność zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych małoletniego O. G. nawet w najmniejszym stopniu, a nadto pominięcie, iż łączny obowiązek alimentacyjny ojca dziecka i babki ojczystej wynosi na skutek tego orzeczenia 1.800,00 zł, co z pewnością przekracza usprawiedliwione potrzeby dziecka;

4) art. 135 k.r.o. poprzez pominięcie, iż o zakresie świadczeń alimentacyjnych decydują usprawiedliwione potrzeby dziecka i zarobkowe możliwości zobowiązanego, które pozwana wykorzystuje w całości, a ciężko uznać, iż m.in korepetycje z chemii, kiedy dziecko nie ma jeszcze w szkole takie przedmioty mogą być uznane za usprawiedliwione.

Skarżąca zarzuciła również naruszenie prawa procesowego:

1) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, a nadto dokonanie błędnej, dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów wbrew zasadom doświadczenia życiowego i zasadom logiki, co doprowadziło do błędnego ustalenia stanu faktycznego w sprawie, a naruszenie to szczególnie wyraża się poprzez :

a) przyjęcie, że rzeczywiste i usprawiedliwione potrzeby materialne małoletniego miesięcznie wynoszą przynajmniej 1.800,00 zł., podczas, gdy strona powodowa tych potrzeb w żaden sposób nie udowodniła, a nawet nie uprawdopodobniła, a zatem swoje rozstrzygnięcie Sąd oparł jedynie na sporządzonym przez przedstawicielkę ustawową małoletniego „Zestawieniu miesięcznych kosztów O.”, nie weryfikując jednocześnie jego zasadności i prawdziwości,

b) uznanie, że pozwana założyła działalność gospodarczą, mając na względzie celowe zmniejszenie możliwości majątkowych ojca małoletniego - G. G., podczas gdy wywody Sądu w tym zakresie są jedynie domniemaniem, w żaden sposób nie korespondują ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, zatem nie powinny składać się na podstawy rozstrzygnięcia, a wobec G. G. od rozprawy rozwodowej w 2015 r. nigdy nie toczyła się sprawa o podwyższenie alimentów, a matka dziecka nigdy nie sygnalizowała, że uzyskiwane świadczenie jest zbyt niskie lub pozostają jakiekolwiek potrzeby dziecka niezaspokojone,

c) przyjęcie, że ojciec O. G. osiąga wyższe dochody niż 4.000,00 zł miesięcznie, tylko je ukrywa, aby uchylać się od płacenia zasądzonych na syna alimentów, podczas, gdy osiągane przez G. G. dochody są udokumentowane i stanowią element zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego, zatem objęte są domniemaniem autentyczności, a nadto są to w województwie (...) są to dochody wysokie

d) czynienie dywagacji dotyczących możliwości zarobkowych ojca dziecka w sytuacji, gdy Sąd nie przesłuchał ojca dziecka, a nadto nigdy nie toczyła się sprawa o podwyższenie alimentów wobec G. G., w której to sprawie Sąd miałby szanse dokonać kompleksowej oceny możliwości zarobkowych zobowiązanego, który stale świadczy na rzecz O. G., a zaległość alimentacyjna pochodzi z lat 2012-2014 i powstało na skutek zabezpieczenia świadczeń na potrzeby rodziny i które było systematycznie spłacane przez G. G., a o jego dobrej sytuacji świadczy chociażby to, iż w tym roku spłacił on jednorazowo świadczenie w wysokości kilkunastu tysięcy złotych;

e) przyjęcie, że ojciec małoletniego G. G. nie miał środków finansowych na zaspokajanie potrzeb życiowych małoletniego, podczas gdy wywiązuje się on regularnie z nałożonego na niego obowiązku, spłaca zaległości powstałe niemal 10 lat temu, a zatem założenie, jakoby nie mógł on zaspokajać podstawowych potrze małoletniego O. G. jest chybione;

2) błąd w ustaleniach faktycznych przez przyjęcie, że od czasu złożenia przez matkę małoletniego S. G. wniosku do komornika, pojawiają się niewielkie wpłaty w różnych kwotach tytułem zaległego obowiązku alimentacyjnego na rzecz małoletniego O. G., podczas gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że G. G. chociażby od stycznia 2022 roku do sierpnia 2022 r. wpłacił łącznie do rąk przedstawicielki ustawowej małoletniego kwotę 11.159,58 zł., zaś na dzień wniesienia niniejszej apelacji do spłaty pozostała kwota 2300 zł, a ponadto pominięcie faktu, że ojciec małoletniego G. G. od kilku miesięcy regularnie wywiązuje się z bieżących świadczeń alimentacyjnych na rzecz małoletniego wpłacając je bezpośrednio matce dziecka, tak, aby nie było wątpliwości co do tego, na co winny być zaliczane jego systematyczne wpłaty;

3) błąd w ustaleniach faktycznych przez pominięcie faktu, że zobowiązanym w tej samej kolejności co K. G. jest dziadek ojczysty małoletniego O. G., zatem rozłożenie obowiązku alimentacyjnego powinno być proporcjonalne, podczas gdy obowiązek alimentacyjny w całości został nałożony na Pozwaną pomijając jednocześnie dziadka ojczystego małoletniego;

4) błędną ocenę możliwości zarobkowych pozwanej, osoby niepełnosprawnej i niewidomej i uznanie, iż posiadanie przez nią nieruchomości świadczy o jej dobrej sytuacji majątkowej w sytuacji, gdy mieszkanie jest obciążone kredytem hipotecznym, którego saldo jest porównywalne do wartości mieszkania, a prowadzona działalność gospodarcza, z uwagi na inflację, specyfikę branży gastronomicznej jest nierentowna;

4) błędne uznanie, iż egzekucja wobec G. G. jest bezskuteczna, w sytuacji gdy w toku egzekucji Komornik nie dokonał nawet jednej czynności egzekucyjnej z uwagi na regularne wpłaty G. G., a wysokość zadłużenia wynika z tego, iż w dalszym ciągu Komornik nie przeliczył wpłat czynionych przez ojca dziecka przed 2015 r. na podstawie postanowienia o zabezpieczeniu świadczeń na potrzeby rodziny zapadłego w toku postępowania rozwodowego.

Pełnomocnik pozwanej wniósł o zaliczenie w poczet materiału dowodowego potwierdzeń 6 wpłat G. G. na rzecz S. G. jako przedstawicielki małoletniego O. G. tytułem alimentów bieżących w pełnej wysokości, tj. po 800,00 zł za miesiąc lipiec, sierpień, wrzesień, październik, listopad i grudzień na fakt wywiązywania się przez ojca dziecka z nałożonego na niego obowiązku alimentacyjnego, a nadto błędnego uznania, iż istnienie niemożność zaspokojenia potrzeb dziecka bezpośrednio od ojca i wskazuję, że część tych potwierdzeń została złożona w toku postępowania, a kolejne powstały zamknięciu rozprawy, a więc nie zachodzi prekluzja dowodowa.

W konsekwencji wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów postępowania za I i II instancję według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego.

W wniesionej w dniu 16 lutego 2023 r. odpowiedzi na apelację pełnomocnik powoda wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił:

W okresie od lipca 2022 r. do lutego 2023 r. zobowiązany do alimentacji ojciec małoletniego powoda łożył orzeczone alimenty w kwocie po 800 zł. miesięcznie.

(dowód: potwierdzenia wpłat k. 318 - 323; k. 341v - 342)

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja jest uzasadniona i skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku i oddaleniem powództwa.

Wyjaśnienie powyższego stanowiska należy rozpocząć od odwołania się do treści art. 316 § 1 k.p.c., zgodnie z którym sąd wydaje wyrok po zamknięciu rozprawy, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. Przywołany przepis statuuje zasadę aktualności orzeczenia, wskazując, że jego podstawę winny stanowić okoliczności faktyczne i stan prawny istniejące w chwili zamknięcia rozprawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 7 marca 1997 r., II CKN 70/96, Legalis). Podkreślić jednocześnie należy, że zasada ta rozciąga się na postępowanie przed Sądem drugiej instancji, który jest organem merytorycznym, a nie tylko kontrolnym. Z tego względu stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy przez sąd pierwszej instancji może różnić się od stanu z chwili wytoczenia powództwa, a istotne zmiany dla wyniku procesu mogą także nastąpić w toku postępowania apelacyjnego ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z 15 grudnia 2013 r., I CSK 314/12, Legalis).

Ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd pierwszej instancji, uzupełnione w postępowaniu apelacyjnym pozwalają na konkluzję, że od zobowiązanego do alimentacji powoda, G. G. w okresie od 1 stycznia 2022 roku do 11 sierpnia 2022 roku zostały przez komornika wyegzekwowane i przekazane wierzycielowi alimenty w kwocie łącznej 11.159,58 zł. Zadłużenie alimentacyjne wynoszące więc na dzień 18 maja 2021 roku 16.765,95 zł, na dzień 30 września 2022 roku zmniejszyło się do 4.569,17 zł. Jednocześnie w okresie, w którym toczyło się przedmiotowe postępowanie G. G. łoży bieżące alimenty w kwocie po 800 zł. miesięcznie.

Powyższe ustalenia prowadzą do wniosku, że w stanie faktycznym przyjętym za podstawę rozstrzygnięcia w postępowaniu odwoławczym (obejmującym ustalenia Sądu pierwszej instancji uzupełnione o powyżej przywołane ustalenia), że w niniejszej sprawie nie zostały spełnione przesłanki przewidziane w art. 132 k.r.o., a co za tym idzie brak jest podstaw do nałożenia na K. G. obowiązku alimentacyjnego na rzecz małoletniego O. G..

Powyższe stanowisko należy uzasadnić stwierdzeniem, że zgodnie z art. 132 k.r.o. powstanie względem dziecka obowiązku alimentacyjnego zobowiązanego w dalszej kolejności warunkuje wykazanie, że dziecko znajduje się w niedostatku (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 października 1999 r., I CKN 524/99). Jednocześnie zgodnie z tym przepisem obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi albo gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami. W przedmiotowej sprawie nie zaistniała żadna z tych okoliczności.

W niniejszej sprawie powód dochodząc alimentów od swojej babci podnosił, że uzyskanie należnych środków utrzymania od ojca, połączone jest co najmniej z nadmiernymi trudnościami (wskazując jednocześnie na związany z tym niedostatek). Powyższe twierdzenie z pewnością można usprawiedliwić okolicznościami jakie występowały w dacie wniesienia pozwu. Twierdzenia tego nie sposób jednak podzielić w okolicznościach sprawy stanowiących podstawę wyrokowania (zwłaszcza wyrokowania w postępowaniu apelacyjnym). Pozostaje bezsporne, że rodzice małoletniego żyją i są w stanie spełniać ustawowy obowiązek alimentacyjny. Matka małoletniego powoda poprzez osobistą opiekę i wychowanie powoda oraz zapewne świadczenia o charakterze pieniężnym; ojciec - poprzez łożenie kwoty 800 zł miesięcznie ustaloną w toku postępowania rozwodowego. Ojciec małoletniego powoda pracuje zarobkowo i jak ustalono - w toku trwania niniejszego postępowania - przekazał na utrzymanie kwotę ponad 12000 zł. Nie można więc przyjąć, że zobowiązany w pierwszej kolejności nie łoży na utrzymanie powoda. Istniejące niewątpliwie i co należy podkreślić trudne do przezwyciężenia trudności w wyegzekwowaniu należnych alimentów w chwili wniesienia pozwu aktualnie odpadły. Comiesięczne przekazywanie bieżących alimentów przez okres ponad roku pozwala jednocześnie na postawienie uzasadnionej (choć może naiwnej, biorąc pod uwagę dotychczasową postawę G. G.) prognozy, że również w przyszłości będzie realizował swój obowiązek alimentacyjny wobec syna. Jednocześnie, co należy podkreślić uzasadnione w okolicznościach przedmiotowej sprawy wątpliwości co do spełnienia się przedstawionej wyżej prognozy nie mogą aktualnie stanowić dostatecznej podstawy do zasądzenia alimentów od pozwanej. Powyższe nie oznacza jednak, co oczywiste, że gdyby okazało się, że po zakończeniu przedmiotowego postępowania, zobowiązany do alimentacji ojciec zaniecha realizacji obowiązku alimentacyjnego na rzecz powoda ewentualna potrzeba ich zasądzenia od K. G. nie uzyska dodatkowego uzasadnienia.

Dotychczas przedstawione argumenty w sposób dostateczny prezentują motywy jakimi kierował się Sąd Okręgowy dokonując zmiany zaskarżonego orzeczenia. Ich konkluzja mieści natomiast w stwierdzeniu, że w świetle ustaleń faktycznych przyjętych z podstawę rozstrzygnięcia przez Sąd drugiej instancji brak jest podstaw aby uznać, że zaistniały wskazane w art. 132 k.r.o. przesłanki uzasadniające wniesione powództwo. Powyższe, zwalnia Sąd Okręgowy z obowiązku szczegółowego odnoszenia się do pozostałych zawartych w skardze apelacyjnej zarzutów.

Mając jednak na uwadze, że wniosek o wydanie pisemnych motywów rozstrzygnięcia złożył pełnomocnik pozwanej, oczekując zapewne wyjaśniania, które jeszcze z zawartych w skardze apelacyjnej zarzutów Sąd Okręgowy uznał za uzasadnione, za potrzebne należy uznać poczynienie jeszcze kilku uzupełniających powyższe rozważania uwag.

Sąd Okręgowy nie podzielił zawartej w skardze apelacyjnej sugestii, jakoby dotychczasowy (poprzedzający wniesienie pozwu) sposób realizacji obowiązku alimentacyjnego, nie był niewłaściwy, a sugestie, że brak wcześniejszej spłaty zaległości alimentacyjnych wynikał z nieprawidłowego sposobu księgowania środków egzekwowanych przez komornika nie zostały w żaden sposób usprawiedliwione. Z kolei to, że od 2015 r. nie poddano weryfikacji możliwości zarobkowych ojca dziecka, nie może skutecznie usprawiedliwiać zarzutu jakoby dochodzenie świadczenia alimentacyjnego bezpośrednio od babki macierzystej stanowi nadużycie prawa podmiotowego. Pozwana, w przedmiotowej sprawie zapewne najlepiej zna możliwości zarobkowe pozwanego, skoro zatrudnia go w prowadzonej przez siebie firmie w oparciu o umowę zlecenia, udzielając jednocześnie upoważnienia do jej prowadzenia. Jej twierdzenia, że możliwości finansowe G. G. pozwalają na pełną realizację obowiązku w granicach niezbędnych do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małoletniego, powinny natomiast skutkować skierowaniem egzekucji do dochodów jakie osiąga będąc zatrudniony w opisany wyżej sposób na podstawie art. 895 k.p.c. Powyższe nakładałoby, co oczywiste, na pozwaną obowiązek wykonania zajęcia.

Odnosząc się z kolei do, zawartych w apelacji twierdzeń wskazujących na brak po stronie powoda niedostatku, Sąd Okręgowy wyjaśnia, że o niedostatku powoda w przedmiotowej sprawie dostatecznie świadczył fakt, że w dacie wniesienia pozwu nie uzyskał świadczeń alimentacyjnych za okres przekraczający dwa lata, choć niewątpliwie określenie kwoty jak winna być comiesięcznie uiszczana dla usunięcia tego stanu mogłoby być przedmiotem dalszej pogłębionej analizy.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy zmienił na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym i oddalił powództwo.

Oddalenie apelacji (art. 385 k.p.c.) obejmowało natomiast zawarte w niej żądanie zasadzenia kosztów procesu również z postępowanie pierwszoinstancyjne.

Sąd Okręgowy uznał, że okoliczności sprawy związane z osobą powoda oraz z faktem, iż powództwo co do zasady miało swoje usprawiedliwienie w dacie wniesienia pozwu zasadne było zastosowanie art. 102 k.p.c. przy orzekaniu o kosztach sadowych za obie instancje.

Paweł Hochman