Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 kwietnia 2025 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w III Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Jacek Gasiński

Protokolant: Monika Nowicka

w obecności Prokuratora: Mirosława Wróbla

po rozpoznaniu na rozprawie głównej w dniu 28. 03. 2025 r.

sprawy z wniosku pełnomocnika wnioskodawcy A. L.

o zadośćuczynienie

orzeka:

1.  na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. z 2024. poz. 442) zasądza od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim na rzecz wnioskodawcy A. L. kwotę 60.000 (sześćdziesiąt tysięcy) złotych tytułem zadośćuczynienia za internowanie w okresie od dnia 12. 05. 1982r. do dnia 23. 07. 1982r. będące skutkiem wykonania Decyzji o internowaniu z dnia 08. 05. 1982r., wydanej przez Komendanta Wojewódzkiego MO w G., z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się orzeczenia,

2.  w pozostałej części wniosku nie uwzględnia,

3.  zasądza na rzecz wnioskodawcy A. L. kwotę 384 (trzysta osiemdziesiąt cztery) złote tytułem zwrotu kosztów postępowania związanego z ustanowieniem pełnomocnika,

4.  koszty postępowania przejmuje na rachunek Skarbu Państwa.

UZASADNIENIE

Wniosek i stanowisko prokuratora

Pełnomocnik wnioskodawcy A. L. złożył wniosek o zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez wnioskodawcę na skutek internowania go na mocy decyzji wydanej przez Komendanta Wojewódzkiego MO w G. – w kwocie 250 000 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty a także zasądzenie kosztów ustanowienia pełnomocnika przez wnioskodawcę – „według norm przepisanych”.

Prokurator na rozprawie w dniu 28. 03. 2025 r. wnosił o uwzględnienie wniosku co do zasady, kwestionował natomiast wysokość dochodzonego roszczenia – wnosił o zasądzenie z tytułu zadośćuczynienia kwoty 30 000 złotych a w pozostałej części o oddalenie wniosku.

wniosek k. 3-9, protokół rozprawy k. 43.

Ustalenia Sądu:

Sąd ustalił, iż A. L. był na początku lat 80 ub. wieku działaczem (...), mieszkał i pracował w G.. W dniu 8 maja 1982 r. Komendant Wojewódzki MO w G. wydał Decyzję o jego internowaniu i umieszczeniu w „ośrodku odosobnienia”. W dniu 12 maja 1982 r. A. L. został zatrzymany i umieszczony w takim ośrodku w S.. Ośrodek ten był „filią” więzienia w W., wcześniej przebywali tam więźniowie zatrudnieni przy budowie elektrowni, natomiast w czasie osadzenia wnioskodawcy , poza obsługą, przebywały tam jedynie osoby internowane, ok. 260 osób (w sumie przez ośrodek przeszło ponad 500 osób). A. L. przebywał w ośrodku do 23 lipca 1982 r. – w tym dniu został zwolniony.

1.  zeznania wnioskodawcy k. 42-43, kopia decyzji k. 14, lista internowanych w ośrodku w S. k. 15-34

A. L. nie był stroną postępowań prowadzonych przez IPN.

informacja IPN k. 38

Ocena dowodów:

Powyżej przedstawione ustalenia są bezsporne, niekwestionowane przez strony, oparte na wiarygodnych dokumentach i zeznaniach wnioskodawcy.

Podstawa prawna orzeczenia:

Podstawę prawną dla dochodzonych przez wnioskodawcę roszczeń stanowi art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. z 2018r. poz. 2099 z późn. zm.), który stanowi, „że osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia albo wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wykonania orzeczenia albo decyzji”. W sprawie nie zachodzi wyłączenie przewidziane w art. 8 ust. 5 ww. ustawy, zgodnie z którym przepisu ust. 1 nie stosuje się do osób, których działalność, w okresie będącym podstawą stwierdzenia nieważności orzeczenia albo uznania za nieważne decyzji określonej w ust. 1, stanowiła zaprzeczenie działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

Wysokość zadośćuczynienia:

Określając wysokość zadośćuczynienia Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim miał na uwadze, iż przepisy rozdziału 58 kpk normującego zasady przyznawania roszczeń m. in. z tytułu zadośćuczynienia, które w tym przypadku stosuje się odpowiednio, nie określają reguł dotyczących ustalania wielkości rekompensaty majątkowej za szkodę o niematerialnym charakterze, jaką jest zadośćuczynienie. W kwestii tej bezpośrednie zastosowanie ma art. 445 kc, zgodnie z którym zadośćuczynienie winno być odpowiednie, a zatem kwota przyznana tytułem zadośćuczynienia winna być przybliżonym ekwiwalentem cierpień psychicznych i fizycznych. Charakter szkody niemajątkowej, jaką jest krzywda, decyduje o jej niewymierności. W szczególności zaś odnosi się to do zadośćuczynienia za krzywdę polegającą na pozbawieniu wolności. Przyznanego jednak zadośćuczynienia nie należy traktować na zasadzie pełnej ekwiwalentności, którą charakteryzuje wynagrodzenie szkody majątkowej. Odpowiedniość kwoty zadośćuczynienia, o której stanowi art. 445 § 1 kc, ma służyć złagodzeniu doznanej krzywdy, a jednocześnie nie być źródłem wzbogacenia /wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2000 roku, III CKN 582/98, publ. LEX 52776/.

Opierając się na dotychczasowym orzecznictwie, kryteria określania wysokości zadośćuczynienia wskazał Sąd Apelacyjny w Łodzi m. in. w uzasadnieniu wyroku w sprawie II AKa 38/11.

- zadośćuczynienie ma charakter kompensacyjny, a tym samym powinno reprezentować ekonomicznie odczuwalną, a nie symboliczną wartość;

- odpowiednia suma pieniężna winna być utrzymana w rozsądnych granicach i dostosowana do aktualnych stosunków majątkowych w społeczeństwie;

- zadośćuczynienie nie może być rażąco wygórowane ani też rażąco niskie;

- wielkość zadośćuczynienia zależy od oceny całokształtu okoliczności, w tym rozmiaru doznanych cierpień, ich intensywności, nieodwracalnego charakteru;

- na podstawie wskazanych kryteriów, przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, należy brać również pod uwagę siłę nabywczą określonej kwoty pieniężnej, a także warunki materialne panujące w społeczeństwie miejscowym.

W ocenie Sądu wniosek pełnomocnika wszystkich kryteriów tych nie spełnia, bowiem wnioskowana kwota jest rażąco wygórowana, nie dostosowana do aktualnych stosunków majątkowych w społeczeństwie. Z drugiej z kolei strony wysokość zadośćuczynienia zaproponowana przez prokuratora wydaje się być rażąco niska, także więc odbiega od przedstawionych wyżej kryteriów.

W realiach sprawy, Sąd miał na uwadze okoliczności internowania A. L., w tym jego długość, miejsce internowania i warunki pobytu. Nie ulega wątpliwości, że wnioskodawcę dotknęły represje, których nigdy nie powinien doznać, a wynikały z jego określonej, świadomie podjętej działalności w ramach (...). Był aktywnym działaczem tego Związku i z tego powodu był represjonowany i został internowany. Należy zaznaczyć, że wnioskodawca zdawał sobie sprawę z powagi sytuacji po wprowadzeniu stanu wojennego i związanych z tym konsekwencji, także wobec siebie.

Należy też podkreślić, że A. L. został pozbawiony wolności, nazwanej internowaniem, chociaż nie dopuścił się żadnego czynu karalnego, tylko za sam fakt aktywnego udziału w ramach (...).

Jeśli natomiast chodzi o same warunki w miejscu pozbawienia wolności, to choć oczywiście ciężkie jak w niemal każdym ówczesnym zakładzie karnym, nie były jednak aż tak złe jak w przypadku wielu innych internowanych, którzy zostali osadzenie w „zwykłych” zakładach karnych, z tzw. pospolitymi przestępcami odsiadującymi wyroki za przestępstwa kryminalne i niejednokrotnie byli gorzej traktowani niż ci przestępcy.

Mając na względzie powyższe okoliczności Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim uznał, że adekwatnym zadośćuczynieniem za krzywdy jakich doznał A. L. będzie kwota 60 000 zł. Jest to z pewnością kwota ekonomicznie odczuwalna i uwzględniająca panujące obecnie w społeczeństwie warunki materialne, nie zaś jedynie symboliczna. Zdaniem Sądu, żądanie sformułowane we wniosku w części przewyższającej przyznane zadośćuczynienie jest rażąco wygórowane i prowadziłoby do swego rodzaju bezpodstawnego wzbogacenia wnioskodawcy. Z drugiej strony, przyznanie zadośćuczynienia w niższej kwocie – jak wyżej wskazano – byłoby rażąco zaniżone i nie kompensowałoby poczucia krzywdy, jakie niewątpliwie u wnioskodawcy wystąpiło.

Zgodnie z wnioskiem, Sąd zasądził przyznane kwoty wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku.

Zwrot kosztów ustanowienia pełnomocnika:

Zgodnie z § 11 ust. 6 Rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2023 r. poz. 1964) stawka minimalna za prowadzenie sprawy o odszkodowanie za niesłuszne skazanie, aresztowanie czy zatrzymanie, wynosi 240 złotych. § 15 ust. 3 ww. Rozporządzenia stanowi, iż w sprawach wymagających przeprowadzenia rozprawy ustala się opłatę w wysokości przewyższającej stawkę minimalną, do 6-krotności tej stawki, biorąc pod uwagę m. in. zawiłość sprawy i nakład pracy adwokata.

Mając na uwadze te przepisy Sąd zasądził zwrot kosztów zastępstwa procesowego.