Portal Orzeczeń

+*Formularz UWO

Sygnatura akt

III Ko 199/24

WNIOSKODAWCA

A. P.

ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

591.619,06 zł.

ustawowe odsetki za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

2.000.000 zł.

ustawowe odsetki za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

3.

Inne

Ustalenie faktów

Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

A. P. został zatrzymany w dniu 12 listopada 2020 roku o godzinie 21:40.

Zarzucono mu, że:

1. w dniu 10 listopada 2020r. w R., woj. (...), używając przemocy poprzez położenie się na E. A. i przytrzymywanie jej za ręce, usiłował doprowadzić E. A., wbrew jej woli do obcowania płciowego, lecz zamierzonego czynu nie dokonał z uwagi na obronę pokrzywdzonej, przy czym spowodował u niej obrażenia w postaci czterech siniaków na podudziu lewym, opuchnięcia kolana lewego, siniaka na przedramieniu prawym, tj. o czyn z art. 13§1 kk w zw. z art. 197§1 kk w zb. z art. 157§2 kk w zw. z art. 11§2 kk,

2. w dniu 10 listopada 2020r. w R., woj. (...), używając przemocy poprzez przytrzymywanie za głowę i dociskanie do swojego ciała, doprowadził E. A., wbrew jej woli do obcowania płciowego oralnego, tj. o czyn z art. 197§1 kk,

3. w dniu 10 listopada 2020r. w R., woj. (...), wbrew przepisom ustawy, posiadał środek odurzający w postaci (...) (...) który był w tzw. (...) i gotowy do użycia, tj. o czyn z art. 62 ust. 1 ustawy z 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii,

4. w dniu 10 listopada 2020r. w R., woj. (...), wbrew przepisom ustawy, udzielił E. A. środek odurzający w postaci (...) (...) który był w tzw. (...) i gotowy do użycia, tj. o czyn z art. 58 ust. 1 ustawy z 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii,

5. w dniu 10 listopada 2020r., w R., woj. (...), prowadził w ruchu lądowym samochód osobowy marki M. o nr rej. (...), znajdując się pod wpływem środka odurzającego w postaci (...) (...) tj. o czyn z art. 178a §1 kk.

Sąd Rejonowy w R. postanowieniem z 14 listopada 2020r., sygn. (...) zastosował wobec A. P. tymczasowe aresztowanie. Postanowieniem Sądu Okręgowego w R. z 2 grudnia 2020r., sygn. (...) postanowienie to zostało utrzymane w mocy. Postanowieniem Sądu Rejonowego w R. z 4 lutego 2021r., sygn. (...) tymczasowe aresztowanie zostało przedłużone na dalszy czas. Następnie postanowieniem Sądu Rejonowego w R. z 29 marca 2021r., sygn. (...) uchylono wobec A. P. tymczasowe aresztowanie i zastosowano dozór policji połączony z zakazem zbliżania się do pokrzywdzonej na odległość nie mniejszą niż 100 metrów z wyłączeniem ewentualnych czynności związanych z przeprowadzeniem postępowania mediacyjnego oraz kontaktowania się z pokrzywdzoną a także zakaz opuszczania kraju. A. P. został zwolniony w dniu 29 marca 2021r., o godz. 13:15.

Sąd Rejonowy w R. wyrokiem z 15 grudnia 2022r., sygn. (...) uniewinnił A. P. od popełnienia zarzucanych czynów. Wyrok ten został utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w R. z 3 listopada 2023r., sygn. (...).

Sąd Rejonowy w R. postanowieniem z 15 grudnia 2022r. sygn. akt (...) uchylił środki zapobiegawcze zastosowanie wobec A. P. w postaci dozoru policji połączonego z zakazem zbliżania się do pokrzywdzonej oraz zakaz kontaktowania się z pokrzywdzoną i zakaz opuszczania kraju.

A. P. mieszkał i pracował w N.. Do Polski przyjechał na urlop i wtedy został zatrzymany, a następnie tymczasowo aresztowany. Fakt pozbawienia wolności był dla niego ogromnym zaskoczeniem. Bardzo przeżywał fakt rozłąki z rodziną i nie mógł pogodzić się z odebraniem mu wolności. Od początku postępowania czuł się niewinny, konsekwentnie nie przyznawał się do winy i nie mógł zrozumieć dlaczego postawiono mu zarzuty popełnienia przestępstw. Cały czas miał nadzieję, że ta sprawa się wyjaśni i odzyska znowu odebraną mu niesłusznie wolność. Pobyt w izolacji był dla niego bardzo trudny i upokarzający. Odczuwał presję psychiczną zarówno ze strony współwięźniów jak i funkcjonariuszy służby więziennej, którzy traktowali go jak pospolitego przestępcę, podczas gdy on cały czas czuł się niewinnym człowiekiem. Po wyjściu na wolność, trudno było mu wrócić do normalnego życia. Ze względu na wrogość i niechęć ludzi do jego osoby, od razu wyprowadził się z rodzinnego miasta do innej miejscowości. Nie mógł wrócić do N. ze względu na orzeczony wobec niego zakaz opuszczania kraju. W Polsce zaczął pracować dorywczo w branży budowlanej. Męczyły go negatywne wspomnienia związane z pobytem w areszcie. Po pewnym czasie podjął nawet leczenie psychiatryczne w związku z pogorszeniem jego stanu zdrowia.

Przed pozbawieniem wolności, A. P. prowadził jednoosobowo własną działalność gospodarczą w N. w zakresie usuwania skutków szkód w ramach ubezpieczeń. Mieszkał w wynajętym mieszkaniu i pod tym adresem znajdowała się siedziba jego firmy. A. P. prowadził tę działalność w okresie od kwietnia 2020r. do 12 listopada 2020r., kiedy to został zatrzymany. Średniomiesięczny dochód wnioskodawcy wynosił netto 4.930,75 euro. Po opuszczeniu aresztu, A. P. zakończył prowadzenie tej działalności.

protokół zatrzymania k.28-29 akt (...)

postanowienia k.105-107, 129-130, 240, 305 akt (...)

zawiadomienie k.311 akt (...)

wyroki k.557-558, 626 akt (...)

postanowienie k.556 akt (...)

zeznania wnioskodawcy k.164-166

dokumenty załączone do wniosku k.48-52, 62-74, 77-119, 122-126

Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

ocena DOODów

Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

dowody wymienione w tabeli „Ustalenie faktów”

Sąd dokonał ustaleń dotyczących zatrzymania i tymczasowego aresztowania A. P. na podstawie dokumentów i orzeczeń wymienionych szczegółowo powyżej oraz protokołu przesłuchania wnioskodawcy, który uznał za wiarygodny i nie budzący żadnych zastrzeżeń.

Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

Kwota główna – 110.000 zł.

odsetki za opóźnienie od uprawomocnienia się wyroku

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Zadośćuczynienie

Kwota główna – 90.973,74 zł.

odsetki za opóźnienie od uprawomocnienia się wyroku

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Podstawę prawną dla dochodzonych przez wnioskodawcę roszczeń stanowi art. 552§4 kpk, w myśl którego odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługuje w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania.

Stan faktyczny sprawy wskazuje, że tymczasowe aresztowanie A. P. było niesłuszne, ponieważ prowadzone postępowanie karne ostatecznie zakończyło się wydaniem wobec niego prawomocnego wyroku uniewinniającego. W sprawie nie zaistniały okoliczności, o których mowa w art. 553§1, 2 i 3 kpk.

Wnioskodawca domaga się zasądzenia zadośćuczynienia w kwocie 2.000.000 zł.

Sąd uwzględnił jego żądanie w części, a oceniając kwestę wysokości zadośćuczynienia, kierował się zasadami zawartymi w przepisach kodeksu cywilnego a także zasadami wypracowanymi przez orzecznictwo Sądu Najwyższego i Sądów Apelacyjnych.

Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę to odszkodowanie za szkodę niematerialną wynikłą z tymczasowego aresztowania lub zatrzymania, którą stanowią negatywne przeżycia psychiczne wiążące się z faktem pozbawienia wolności oraz faktem utraty przez taką osobę dobrego imienia.

W myśl art. 445§1 kc zadośćuczynienie winno być odpowiednie, co oznacza, że z natury rzeczy ma służyć złagodzeniu doznanej krzywdy, a jednocześnie nie być źródłem wzbogacenia. Jego wysokość wyznaczają dwie granice. Z jednej strony zadośćuczynienie powinno przedstawiać wartość ekonomicznie odczuwalną, a z drugiej, nie może być wysokością nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy i powinno być utrzymane w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa, gdyż zarówno ocena, czy jest ono realne, czy nie nadmierne, pozostawać musi w związku z poziomem życia. (postanowienie SN z 22.01.2013r., VKK 231/12, wyrok SA w Poznaniu z 21. 11. 2012r. II Aka 228/12).

Sąd ustalając skalę krzywdy doznanej przez wnioskodawcę niesłusznym tymczasowym aresztowaniem rozważył całokształt okoliczności dotyczących czasu trwania izolacji, rodzaju zarzutów, sytuacji rodzinnej, stanu zdrowia, skutków w sferze psychiki, utraty autorytetu w środowisku a także trybu życia przed zatrzymaniem.

Przy tej ocenie Sąd uwzględnił fakt, że A. P. przed zatrzymaniem wiódł normalne, spokojne życie. Zamieszkiwał i pracował w N., a do jego nagłego zatrzymania, a potem tymczasowego aresztowania doszło, gdy przyjechał na urlop do Polski. Oczywistym jest, że ani wnioskodawca, ani żadna inna osoba nie chciałaby się znaleźć w takim położeniu, w jakim znalazł się on. Fakt nagłego zatrzymania niewątpliwie spowodował u wnioskodawcy poczucie ogromnej krzywdy związanej z narzuconym mu reżimem związanym z zatrzymaniem, a następnie tymczasowym aresztowaniem, które łącznie trwało ponad cztery miesiące. Pobyt przez stosunkowo długi czas w celach z osobami podejrzanymi o różne przestępstwa, wywarł negatywny wpływ na jego psychikę. Wnioskodawca bardzo źle znosił pobyt w izolacji. Nadto cały czas czuł się niewinny i konsekwentnie nie przyznawał się do winy. Bardzo źle znosił rozłąkę z rodziną. Pobyt w areszcie stanowił dla niego traumatyczne przeżycie tym bardziej, że jak się później okazało – rzeczywiście uniewinniono go od wszystkich zarzucanych czynów. Warunki izolacji były dla niego upokarzające, czuł się nękany psychicznie zarówno przez współwięźniów jak i funkcjonariuszy, którzy uważali go za przestępcę, podczas gdy on czuł się niewinny i nie mógł zrozumieć dlaczego trafił do więzienia. Towarzyszyła mu przy tym nieustanna niepewność co do tego, czy w ogóle odzyska wolność. Pogorszył się jego stan zdrowia psychicznego. Po odzyskaniu wolności miał duże trudności z powrotem do normalnego życia. Od razu wyprowadził się z rodzinnego miasta, ale i tak nie mógł poradzić sobie sam ze sobą, dręczyły go koszmary związane z pobytem w więzieniu. Musiał podjąć leczenie psychiatryczne. Niewątpliwie fakt pozbawienia wolności i związany z tym reżim więzienny odcisnął trwały ślad w psychice wnioskodawcy. Nie można również pominąć faktu, że po opuszczeniu aresztu, wnioskodawca nie mógł wrócić do N. ze względu na orzeczony zakaz opuszczania kraju oraz faktu, że postepowanie karne w tej sprawie toczyło się bardzo długo, ponieważ zakończyło się prawomocnie dopiero 3 listopada 2023 roku.

Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał, że kwota 110.000 zł. przyznana tytułem zadośćuczynienia jest odpowiednia, uwzględnia całokształt okoliczności dotyczących wnioskodawcy oraz jest utrzymana w rozsądnych granicach, dostosowanych do aktualnych stosunków majątkowych w społeczeństwie.

W ocenie Sądu, przyznanie zadośćuczynienia w kwocie wyższej, tj. 2.000.000 zł. zgodnie z żądaniem wnioskodawcy stanowiłoby kwotę rażąco wygórowaną. W ocenie Sądu kwota 110.000zł. jest kwotą adekwatną do stopnia krzywdy wnioskodawcy wywołanej niesłusznym tymczasowym aresztowaniem.

Zadośćuczynienie zostało zasądzone z odsetkami za opóźnienie od uprawomocnienia się wyroku, ponieważ dopiero prawomocne orzeczenie sądowe określa wymaganą sumę zadośćuczynienia za niesłuszne tymczasowe aresztowanie, a tym samym Skarb Państwa dopiero od tej pory, w wypadku opóźnień z zapłatą należności, ponosi odsetki za zwłokę.

Sąd analizując okoliczności sprawy uznał, że należy przyznać wnioskodawcy odszkodowanie stanowiące wysokość utraconych zarobków z tytułu wykonywanej pracy. Niewątpliwym jest, że wnioskodawca utracił tę pracę z powodu tymczasowego aresztowania.

Odszkodowanie ma charakter kompensacyjny i jego celem jest wyrównanie stanu majątkowego jaki zaistniałby, gdyby niekorzystne dla wnioskodawcy okoliczności w postaci tymczasowego aresztowania nie nastąpiły. Oznacza to, że zasądzając odszkodowanie z tytułu utraconych zarobków należy uwzględnić ile wnioskodawca przeznaczyłby na swoje podstawowe potrzeby życiowe gdyby przebywał na wolności a różnica między tą kwotą a kwotą uzyskanych dochodów stanowi odszkodowanie z powodu utraconych zarobków. (wyrok SN z 20.10.2011r., IVKK 137/11, wyr SA w Rzeszowie z 7.03. 2013r. , IIAKa 15/13).

Stan faktyczny sprawy wskazuje, że przed tymczasowym aresztowaniem, wnioskodawca prowadził na terenie N. własną działalność gospodarczą. Prowadził ją w okresie od kwietnia 2020r. do momentu zatrzymania, tj. do dnia 12 listopada 2020r. Z dokumentów podatkowych wynika, że w tym czasie osiągnął dochód w łącznej kwocie 32.930 euro, co wskazuje, że średni miesięczny dochód wynosił 4.390 euro (32.930 / 7,5 miesiąca). Tę kwotę Sąd uwzględnił wyliczając sumę odszkodowania. Sąd miał na uwadze okres pobytu w izolacji od 12 listopada 2020r. do 29 marca 2021r., tj. łącznie 138 dni. Skoro średni dochód wynosił 4.390 euro, to za okres trzech miesięcy poprzedzających zatrzymanie wnioskodawcy stanowił łącznie kwotę 13.170 euro, którą podzielono przez ilość dni w tych trzech miesiącach, tj. sierpniu, wrześniu, październiku, tj. 92 dni i otrzymano kwotę 143 euro, którą następnie pomnożono przez wskazaną wyżej ilość 138 dni w izolacji – otrzymując kwotę 19.734 euro. Średni kurs euro w 2020r., wynikający z tabeli nr 255/A/ NBP/2020 wynosił 4,61 zł., co daje łączną kwotę 90.973,74 zł. (19.734 euro x 4,61zł.).

Tak więc wnioskodawcy należało przyznać odszkodowanie w kwocie 90.973,74 zł.

Sąd analizując okoliczności sprawy uznał, że brak jest podstaw do uwzględnienia żądania wnioskodawcy odnośnie zasądzenia na jego rzecz odszkodowania w pozostałej części, uwzględniającej okres, w którym po uchyleniu tymczasowego aresztowania stosowano wobec niego zakaz opuszczania kraju. W postępowaniu karnym można bowiem dochodzić odszkodowania wyłącznie za okresy zatrzymania lub tymczasowego aresztowania, które w efekcie okazały się oczywiście niesłuszne. Przepisy kodeksu karnego nie przewidują możliwości zasądzenia zadośćuczynienia lub odszkodowania w odniesieniu do okresu, w którym stosowane były inne, nieizolacyjne środki zapobiegawcze.

Wnioskodawca domagał się również zasądzenia tytułem odszkodowania kwot obejmujących koszty związane z posprzątaniem wynajętego mieszkania i wymianą zamków przez właściciela tego mieszkania ( 750 euro), utraconą kaucją (3.600 euro) oraz obejmujących wartość sprzętów, które zabrano mu wraz z wynajętymi przez niego busami do prowadzenia działalności gospodarczej ( 20.000 euro). Sąd nie uwzględnił wniosku w tym zakresie, albowiem żądanie nie zostało w żaden sposób udokumentowane.

Sąd nie mógł również uwzględnić wniosku w zakresie zasądzenia zwrotu kosztów związanych z ustanowieniem przez wnioskodawcę obrońcy w postępowaniu karnym prowadzonym przez Sąd Rejonowy i Okręgowy w R. o sygn. (...) oraz (...). Należy zaznaczyć, że w przypadku uniewinnienia, zwrot takich kosztów należy się oskarżonemu, ale z żądaniem ich zwrotu należy wystąpić do sądu, który wydał wyrok uniewinniający – jako sądu właściwego do rozpoznania wniosku w tym przedmiocie.

Inne

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Zgodnie z treścią art. 554§4 kpk postępowanie w przedmiocie odszkodowania lub zadośćuczynienia wolne jest od kosztów sądowych. W związku z tym wnioskodawcy należy się od Skarbu Państwa zwrot poniesionych wydatków, w tym z tytułu ustanowionego pełnomocnika. Dlatego Sąd orzekł o zwrocie kosztów związanych z ustanowieniem przez wnioskodawcę pełnomocnika z wyboru ( 288 zł.) w myśl § 11 ust. 6, §17 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. poz. 1800 z późniejszymi zmianami) oraz o zwrocie wydatków związanych z tłumaczeniem dokumentów z języka n. na język polski (1.013,61 zł.) w myśl powołanego wyżej art. 554§4 kpk.

PODPIS