III Ko 269/19 - wyrok Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim z 2020-07-15
Sygn. akt III Ko 269/19
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 15 lipca 2020 roku
Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w Wydziale III Karnym w składzie:
Przewodniczący sędzia Jacek Gasiński
Protokolant sekretarz sądowy Monika Nowicka, starszy sekretarz sądowy Bożena Wolfram
przy udziale prokuratora Jacka Kujawskiego
po rozpoznaniu na rozprawie w dniach: 26 czerwca 2020r. i 10 lipca 2020r.
sprawy z wniosku pełnomocnika M. T. (1)
w przedmiocie odszkodowania i zadośćuczynienia z tytułu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania
orzeka
1. na podstawie art. 552 § 4 kpk zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim na rzecz wnioskodawcy M. T. (1) kwotę 3.300 (trzy tysiące trzysta) złotych tytułem odszkodowania oraz kwotę 1.000 (tysiąca) złotych tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku w związku z niewątpliwie niesłusznym zatrzymaniem M. T. (1) w dniu 16 listopada 2018r. w sprawie prowadzonej przez Prokuraturę Rejonową w P. pod sygn. akt (...);
2. w pozostałej części wniosek oddala;
3. koszty sądowe przejmuje na rachunek Skarbu Państwa.
UZASADNIENIE |
||||||||||||
Formularz UWO |
Sygnatura akt |
III Ko 269/19 |
||||||||||
WNIOSKODAWCA |
||||||||||||
M. T. (1) reprezentowany przez radcę prawnego M. P.. |
||||||||||||
ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA |
||||||||||||
1. |
Odszkodowanie (kwota główna) |
Odsetki |
||||||||||
1. |
3300 zł |
|||||||||||
2. |
Zadośćuczynienie (kwota główna) |
Odsetki |
||||||||||
1. |
20000 zł |
|||||||||||
3. |
Inne |
|||||||||||
1. |
||||||||||||
Ustalenie faktów |
||||||||||||
Fakty uznane za udowodnione |
||||||||||||
Lp. |
Fakt |
Dowód |
Numer karty |
|||||||||
3.1.1. |
M. T. (1) został w dniu 16. 11. 2018 r. zatrzymany jako podejrzany o to, że w dniu 16. 11. 2018 r. ok. godziny 12:35 w miejscowości R. kierował pojazdem mechanicznym będąc w stanie nietrzeźwości (0, 86 mg/l), spowodował zagrożenie w ruchu drogowym, po czym zbiegł z miejsca zdarzenia, tj. o czyn z art. 178a par. 1 kk a zachodzi obawa zacierania śladów. Zwolniony został następnego dnia po przesłuchaniu w charakterze podejrzanego. |
protokół zatrzymania |
7 - akta (...) |
|||||||||
zeznania wnioskodawcy |
18 |
|||||||||||
3.1.2. |
Postanowieniem z dnia 13. 09. 2019 r. dochodzenie w sprawie o czyn z art. 178 a par. 1 kk zostało umorzone wobec braku podstaw do wniesienia aktu oskarżenia. Podstawą tego rozstrzygnięcia była retrospektywna opinia biegłych co do zawartości alkoholu w organizmie podejrzanego, w której biegli stwierdzili, iż nie można jednoznacznie określić, czy M. T. (1) był w chwili zdarzenia w stanie nietrzeźwości. Należy zaznaczyć, iż ustalenia opinii zostały oparte na założeniu pełnej wiarygodności wyjaśnień podejrzanego co do ilości i czasu spożywania przez niego alkoholu, natomiast oceny tej wiarygodności w postanowieniu o umorzeniu dochodzenia brak. |
postanowienie o umorzeniu |
186 - akta (...) |
|||||||||
opinia |
170-177 - akta PR 2 (...) |
|||||||||||
3.1.3. |
W związku ze zdarzeniem, którego dotyczyło zatrzymanie, M. T. został w sprawie (...) uznany za winnego tego, że w dniu 16 listopada 2018 r. ok. godziny 12:30 spowodował zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób że nie zachował szczególnej ostrożności podczas włączania się do ruchu i nie ustąpił pierwszeństwa przejazdu kierującemu ciągnikiem siodłowym z naczepą (cysterna) co skutkowało gwałtownym manewrem hamowania i w konsekwencji kolizją ww. naczepy z ogrodzeniem szkoły. Za to wykroczenie, na podstawie art. 86 kw wymierzono karę 3000 zł grzywny oraz zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych na 1 rok. |
kopia wyroku z uzasadnieniem |
33-40 |
|||||||||
3.1.4. |
Wyrokiem z dnia 29 listopada 2019 r. Sąd Okręgowy w P.. zmienił ww. wyrok poprzez obniżenie kary grzywny do 2000 zł i środka karnego do 11 miesięcy, zaś w pozostałym zakresie wyrok został utrzymany w mocy. |
kopia wyroku z uzasadnieniem |
41-44 |
|||||||||
3.1.5. |
Obecnie przed Sądem Rejonowym w P. toczy się postępowanie związane z zarzutem wywieranie przez M. T., przy użyciu groźby bezprawnej, wpływu na świadka I. P., w celu zmuszenia jej do zmiany obciążających go zeznań w ww. sprawie (...) |
kopie z akt (...) |
23-29 |
|||||||||
3.1.6. |
W toku postępowania przygotowawczego jak i sprawy (...) M. T. nie przyznawał się do stawianych mu zarzutów. Początkowo zaprzeczał, by w ogóle był na miejscu kolizji, zaś kiedy (w sprawie (...)) pojawiły się dowody z monitoringu, zmienił linię obrony przyznając, że był pod szkołą, natomiast nie miał żadnej styczności z cysterną. Składając takie wyjaśnienia M. T. realizował oczywiście swoje prawa do obrony, natomiast - w ocenie Sądu - podejmował także działania wykraczające poza to prawo, tj. przedstawiając świadków, którzy składali nieprawdziwe zeznania mające potwierdzić jego aktualną linię obrony. W postępowaniu (...) byli to G. P., R. Pięta i J. S., którzy twierdzili, że M. T. nigdzie nie wyjeżdżał w dnu 16 listopada aż do przyjazdu policji na jego posesję. W postępowaniu(...), kiedy Sąd I instancji uznał za udowodnioną obecność obwinionego na miejscu zdarzenia, w postępowaniu odwoławczym przedstawił świadków A. S. i P. R., których zeznania Sąd Okręgowy rozpoznający apelację ocenił stwierdzeniem, że świadek "albo kłamie albo pomyliły mu się dwie różne sytuacje". |
wyjaśnienia podejrzanego |
k. 35-36 - akta (...) |
|||||||||
zeznania świadków |
49, 52, 55 - akta (...) |
|||||||||||
kopia protokołu |
30-32, |
|||||||||||
kopie uzasadnień wyroków I i II instancji w sprawie (...) |
34-38 i 42-45 |
|||||||||||
3.1.7. |
Po zatrzymaniu M. T. skontaktował się ze swoim obrońcą, który podjął działania zmierzające do udzielenia mu pomocy prawnej. Zgodnie z wystawioną fakturą i rozliczeniem godzin, koszty jakie poniósł M. T. związane z pracą obrońcy w związku z zatrzymaniem to kwota 3 300 złotych. |
rozliczenie kosztów |
6 |
|||||||||
faktura |
7 |
|||||||||||
Fakty uznane za nieudowodnione |
||||||||||||
Lp. |
Fakt |
Dowód |
Numer karty |
|||||||||
3.2.1. |
Twierdzenia wnioskodawcy, iż nie wiedział, dlaczego został zatrzymany, od początku mówił policjantom prawdę, że był wcześniej pod szkołą ale innym samochodem ale nie widział żadnej cysterny i nie brał udziału w żadnej kolizji. |
zeznania wnioskodawcy |
18-19 |
|||||||||
3.2.2. |
Twierdzenia wnioskodawcy, iż zatrzymanie spowodowało szczególnie negatywne przeżycia psychiczne, których skutki trwają do dziś i wymagają specjalistycznej terapii. |
zeznania wnioskodawcy |
18-19 |
|||||||||
zaświadczenie i rachunki |
17A-17E |
|||||||||||
ocena DOWODów |
||||||||||||
Dowody będące podstawą ustalenia faktów |
||||||||||||
Lp. faktu z pkt 3.1 |
Dowód |
Zwięźle o powodach uznania dowodu |
||||||||||
3.1.1 |
protokół zatrzymania |
okoliczność bezsporna, dowód z dokumentu procesowego |
||||||||||
3.1.2 |
postanowienie o umorzeniu |
okoliczność bezsporna, dowód z dokumentu procesowego |
||||||||||
opinia |
okoliczność bezsporna, dowód z dokumentu procesowego |
|||||||||||
3.1.3 |
kopia wyroku z uzasadnieniem |
okoliczność bezsporna, dowód z dokumentu procesowego |
||||||||||
3.1.4 |
kopia wyroku z uzasadnieniem |
okoliczność bezsporna, dowód z dokumentu procesowego |
||||||||||
3.1.5 |
kopie z akt (...) |
okoliczność bezsporna, dowód z dokumentu procesowego |
||||||||||
3.1.6 |
wyjaśnienia podejrzanego |
okoliczność bezsporna, dowód z dokumentu procesowego (Sąd uznaje za bezsporne, iż podejrzany złożył wyjaśnienia takiej treści, jak zawarte w protokole) |
||||||||||
zeznania świadków |
okoliczność bezsporna, dowód z dokumentu procesowego (Sąd uznaje za bezsporne, iż świadkowie złożyli zeznania zgodne z treścią protokołów) |
|||||||||||
kopia protokołu |
okoliczność bezsporna, dowód z dokumentu procesowego |
|||||||||||
kopie uzasadnień wyroków I i II instancji w sprawie (...) |
okoliczność bezsporna, dowód z dokumentu procesowego |
|||||||||||
3.1.7 |
rozliczenie kosztów |
okoliczność bezsporna, dowód z dokumentu procesowego |
||||||||||
faktura |
okoliczność bezsporna, dowód z dokumentu procesowego |
|||||||||||
Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów |
||||||||||||
Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2 |
Dowód |
Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu |
||||||||||
3.2.1 |
zeznania wnioskodawcy |
Zeznania wnioskodawcy w tym zakresie pozostają w ewidentnej sprzeczności z linią obrony, jaką prezentował w postępowaniu przygotowawczym, z treścią jego wyjaśnień i zeznań świadków, których wówczas powoływał, lub choćby z dowodami przez niego przedstawianym (dane pojazdu, opinia techniczna) zmierzającymi do wykazania, iż samochód A. nie był używany w dniu zdarzenia. Skoro M. T. konsekwentnie zaprzeczał wówczas, że w ogóle wyjeżdżał z posesji przed przyjazdem policji i przedstawiał dowody na potwierdzenie tych twierdzeń, to nie ma podstaw do uznania wiarygodności jego zeznań w zakresie niniejszego faktu. |
||||||||||
3.2.2 |
zeznania wnioskodawcy |
Przedstawione zaświadczenie o podjęciu leczenia oraz przedłożone rachunki są oczywiście prawdziwe, nie dowodzą one natomiast, iż M. T. doznał na skutek zatrzymania rzeczywistych i znacznych urazów psychicznych, wymagających terapii. Sąd zważył, iż z zaświadczenia wynika, że M. T. do poradni zgłosił się prawie rok po zatrzymaniu i - tak się złożyło - dzień przed sporządzeniem przez jego pełnomocnika wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie. Mając na uwadze ocenę postawy procesowej wnioskodawcy w toku postępowania przygotowawczego i w sprawie o wykroczenie, jaką Sąd przedstawił wyżej (fakt 3.1.6), Sąd doszedł do przekonania , iż zgłoszenie się poradni miało jedynie charakter instrumentalny, na potrzeby niniejszego postępowania, by przedstawić się jako osobę szczególnie skrzywdzoną i tym samym domagać się wyższego zadośćuczynienia. |
||||||||||
PODSTAWA PRAWNA |
||||||||||||
Odszkodowanie |
||||||||||||
1. |
Kwota główna |
Odsetki |
||||||||||
1. |
||||||||||||
Zwięźle o powodach podstawy prawnej |
||||||||||||
Przyjęta i powszechnie akceptowana linia orzecznictwa pozwala na stwierdzenie, iż po pierwsze odpowiedzialność Skarbu Państwa z tytułu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania (art. 552 § 4) opiera się na zasadzie ryzyka, a po drugie, iż niewątpliwie niesłusznym, w rozumieniu przepisu art. 552 § 4, jest takie zatrzymanie, które było stosowane z obrazą przepisów rozdziału 28 KPK oraz zatrzymanie podejrzanego, powodujące dolegliwość, której nie powinien doznać, w świetle całokształtu okoliczności ustalonych w sprawie, w szczególności, prawomocnego jej rozstrzygnięcia. Skoro więc postępowanie w sprawie , w której wnioskodawca został zatrzymany, zostało prawomocnie umorzone z powodu braku podstaw do wniesienia aktu oskarżenia, to należy przyjąć, iż jego zatrzymanie było niewątpliwie niesłuszne i to niezależnie od tego, iż jego późniejsza postawa procesowa może potwierdzać obawę matactwa, będącą podstawą zatrzymania. Oceny tej nie zmienia fakt, iż wnioskodawca został skazany za wykroczenie w związku ze zdarzeniem będącym przedmiotem tego samego postępowania, bowiem podstawą zatrzymania było podejrzenie popełnienia przestępstwa nie zaś wykroczenia a KPW przewiduje inne podstawy zatrzymania niż KPK. |
||||||||||||
Zadośćuczynienie |
||||||||||||
2. |
Kwota główna |
Odsetki |
||||||||||
1. |
||||||||||||
Zwięźle o powodach podstawy prawnej |
||||||||||||
omówione w p. 5.1 |
||||||||||||
Inne |
||||||||||||
3. |
1. |
|||||||||||
Zwięźle o powodach podstawy prawnej |
||||||||||||
ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA |
||||||||||||
Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia |
||||||||||||
Odszkodowanie |
||||||||||||
1. |
Kwota główna |
Odsetki |
||||||||||
1. |
Żądaną kwotę odszkodowani Sąd zasądził w całości, stanowi ona bowiem kwotę kosztów, jakie wnioskodawca poniósł korzystając z usług obrońcy w związku z zatrzymaniem. Wysokość tej kwoty została potwierdzona dokumentami załączonymi do wniosku a brak podstaw do kwestionowania ich wiarygodności. |
Odsetki ustawowe Sąd zasądził od daty uprawomocnienia się wyroku, bowiem ta data stanowi początek wymagalności roszczenia wnioskodawcy o wypłatę odszkodowania (i zadośćuczynienia). |
||||||||||
Zadośćuczynienie |
||||||||||||
2. |
Kwota główna |
Odsetki |
||||||||||
1. |
Orzekając o zadośćuczynieniu w określonej w wyroku wysokości Sąd miał przede wszystkim na względzie, iż przepisy rozdziału 58 KPK nie określają reguł dotyczących ustalania wielkości rekompensaty majątkowej za szkodę o charakterze niematerialnym, jaką jest zadośćuczynienie. W kwestii tej zastosowanie ma art. 445 kc zgodnie z którym kwota zadośćuczynienia winna być przybliżonym ekwiwalentem cierpień psychicznych i fizycznych. Przyznanego jednak zadośćuczynienia nie należy traktować na zasadzie pełnej ekwiwalentności, którą charakteryzuje wynagrodzenie szkody majątkowej. Odpowiedniość kwoty zadośćuczynienia, o której stanowi art. 445 § 1 kc, ma służyć złagodzeniu doznanej krzywdy, a jednocześnie nie być źródłem wzbogacenia /wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2000 roku, III CKN 582/98, publ. LEX 52776/. Wypowiedzi Sądu Najwyższego, jak również sądów apelacyjnych i przedstawicieli doktryny wymieniają następujące kryteria ustalania wielkości kwoty zadośćuczynienia: - zadośćuczynienie ma charakter kompensacyjny, a tym samym powinno reprezentować ekonomicznie odczuwalną, a nie symboliczną wartość; - odpowiednia suma pieniężna winna być utrzymana w rozsądnych granicach i dostosowana do aktualnych stosunków majątkowych w społeczeństwie; - zadośćuczynienie nie może być rażąco wygórowane ani też rażąco niskie; - wielkość zadośćuczynienia zależy od oceny całokształtu okoliczności, w tym rozmiaru doznanych cierpień, ich intensywności, nieodwracalnego charakteru; - na podstawie wskazanych kryteriów, przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, należy brać również pod uwagę siłę nabywczą określonej kwoty pieniężnej, a także warunki materialne panujące w społeczeństwie miejscowym. Przenosząc to na grunt niniejszej sprawy Sąd stwierdził, iż pozbawienie wolności było szczególnie dotkliwe dla wnioskodawcy, nie miał on bowiem w przeszłości tego rodzaju kontaktów z prawem karnym, zaś dotkliwość pozbawienia wolności i stopień nasilenia negatywnych emocji w takim przypadku jest większy, niż np. u osoby wielokrotnie wcześniej zatrzymywanej czy osadzanej w zakładzie karnym. Pozbawienie wolności było jednak krótkotrwałe, nie niosło za sobą żadnych cierpień fizycznych (w każdym razie wnioskodawca o niczym takim nie wspominał), zaś wymiar cierpień psychicznych także Sąd uznał za ograniczony. Jak już wyżej wspomniano Sąd przyjął, iż brak podstaw do przyjęcia, że podjęcie terapii powiązane było wprost z faktem zatrzymania. Wbrew twierdzeniem wnioskodawcy miał on świadomość, dlaczego został zatrzymany, w tym i tego, że przyznając się jedynie do obecności na szkolnym parkingu (co wcale przecież nie było równoznaczne z przyznaniem się do prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości czy też do spowodowania kolizji) zatrzymania by uniknął. Eksponowanie w zeznaniach okoliczności pozostawienia dzieci bez opieki wydaje się nietrafione, zważywszy na fakt, iż opiekę tę wnioskodawca (zgodnie z tym co sam podawał) sprawował mając w wydychanym powietrzu grubo ponad półtora promila alkoholu. Brak także podstaw do przyjęcie, by doznał jakichś szczególnych nieprzyjemności ze strony otoczenia, jak sam stwierdził, "ludzie się z niego podśmiewali dopóki sprawa się nie skończyła". Nie jest to z pewnością przejaw szczególnego potępienia czy ostracyzmu a poza tym, to "podśmiewanie" powiązane był generalnie z faktem postawienia zarzutu jazdy po alkoholu, nie zaś jedynie z samym zatrzymaniem. Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, iż kwota 1000 złotych będzie sumą odpowiednią jako zadośćuczynienie za zatrzymanie wnioskodawcy i - biorąc pod uwagę choćby długość pozbawienia wolności z jednej strony zaś z drugiej warunki materialne w miejscowym społeczeństwie - nie sposób uznać, by była to kwota rażąco niska. Taką też kwotę Sąd zasądził z tytułu zadośćuczynienia, zaś w pozostałej części wniosek oddalił. |
|||||||||||
Inne |
||||||||||||
3. |
1. |
|||||||||||
Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU |
||||||||||||
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
|||||||||||
KOszty procesu |
||||||||||||
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
|||||||||||
3. |
koszty sądowe Sąd przejął na rachunek Skarbu Państwa - zgodnie z art. 554 par. 4 kpk |
|||||||||||
PODPIS |
||||||||||||
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim
Osoba, która wytworzyła informację: sędzia Jacek Gasiński
Data wytworzenia informacji: