Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 marca 2014 roku.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący SSO Sławomir Gosławski

Sędziowie SO Marta Legeny-Błaszczyk

SO Agnieszka Szulc-Wroniszewska (spr.)

Protokolant Dagmara Szczepanik

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Piotrkowie Trybunalskim Izabeli Stachowiak

po rozpoznaniu w dniu 18 marca 2014 roku

sprawy M. M.

oskarżonego z art.178a§1 kk

z powodu apelacji wniesionej przez obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie

z dnia 20 stycznia 2014 roku sygn. akt II K 1218/13

na podstawie art.437§1 kpk, art.438 pkt 4 kpk, art.634 kpk w zw. z art.627 kpk i art.10 ust.1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (tekst jednolity: Dz. U. Nr 49 poz. 223 z 1983 roku z późniejszymi zmianami)

zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

-

na podstawie art.69§1 i 2 kk i art.70§1 pkt 1 kk wykonanie kary pozbawienia wolności orzeczonej w punkcie 1 wyroku warunkowo zawiesza oskarżonemu M. M. na okres próby lat 3 (trzech),

-

na podstawie art.71§1 kk orzeka wobec oskarżonego M. M. karę grzywny w rozmiarze 50 (pięćdziesiąt) stawek dziennych, przy przyjęciu, iż wartość jednej stawki dziennej jest równoważna kwocie 20 (dwadzieścia) złotych,

-

obniża wymiar środka karnego orzeczonego w punkcie 2 wyroku w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych do lat 2 (dwóch),

w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy

zasądza od oskarżonego M. M. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 280 (dwieście osiemdziesiąt) złotych opłaty za obie instancje oraz kwotę 20 (dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu wydatków za postępowanie odwoławcze.

Sygn. akt IV. Ka. 121/14

M. M. został oskarżony o to, że w dniu 22 września 2013 roku o godzinie 18.20 w miejscowości S., gmina D., województwo (...), jechał jako kierujący samochodem osobowym marki D. (...) o numerze rejestracyjnym (...) po drodze publicznej będąc w stanie nietrzeźwości I-1,45 mg/l, II-1,39 mg/l, III-1,38 mg/l, alkoholu w wydychanym powietrzu tj. o czyn z art. 178 a § 1 k.k.

Sąd Rejonowy w Bełchatowie wyrokiem z dnia 20 stycznia 2014 roku w sprawie sygn. II K 1218/13 uznał M. M. za winnego popełnienia zarzuconego mu czynu i za to na podstawie art. 178 a § 1 k.k. wymierzył oskarżonemu karę 1 roku pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 42 § 2 k.k. orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 5 lat.

Na podstawie art. 63 § 2 k.k. na poczet orzeczonego środka karnego zaliczył oskarżonemu okres zatrzymania prawa jazdy od dnia 22 września 2013 roku.

Na podstawie art. 49 § 2 k.k. orzekł od oskarżonego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej świadczenie pieniężne w kwocie 1.000 złotych.

Zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 90 złotych tytułem zwrotu wydatków oraz kwotę 180 złotych tytułem opłaty.

Powyższy wyrok zaskarżył obrońca M. M..

Apelacja skarży wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze, na korzyść oskarżonego. Skarżący zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu:

- rażącą niewspółmierność wymierzonej kary w stosunku do stopnia winy i społecznej szkodliwości czynu, polegającej na wymierzeniu oskarżonemu za przypisany czyn kary jednego roku pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, poprzez nadmierne wyeksponowanie okoliczności obciążających przy jednoczesnym pominięciu okoliczności łagodzących, co w konsekwencji spowodowało wymierzenie oskarżonemu kary rażąco niewspółmiernej do stopnia społecznej szkodliwości czyni i zawinienia sprawcy. Z uwagi na wnioski końcowe uznać należy, iż zdaniem skarżącego również wymierzony oskarżonemu środek karny 5 lat zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym jest niewspółmierny do okoliczności sprawy i wymierzenie go w takiej wysokości stanowi przejaw rażącej niewspółmierności środka karnego.

W konkluzji skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku w części dotyczącej orzeczenia o karze, poprzez warunkowe zawieszenie kary pozbawienia wolności oraz zmianę orzeczenia co do środka karnego, poprzez orzeczenie zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 2 lat, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Na rozprawie apelacyjnej obrońca popierał własną skargę apelacyjną i wnioski w niej zawarte.

Oskarżony przyłączył się do apelacji obrońcy.

Prokurator wnosił o utrzymanie zaskarżonego wyroku w mocy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy okazała się zasadna w takim stopniu, że w wyniku jej uwzględnienia powstały podstawy do zmiany zaskarżonego wyroku poprzez warunkowe zawieszenie wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności na okres próby lat 3, z jednoczesnym orzeczeniem kary grzywny w rozmiarze 50 stawek dziennych, przy przyjęciu, iż wartość jednej stawki dziennej jest równoważna kwocie 20 złotych oraz obniżenie orzeczonego środka karnego zakazu prowadzenia pojazdów do lat 2.

Zarzut niewspółmierności kary, jako zarzut z kategorii ocen, można zasadnie podnosić wówczas: "gdy kara jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy, innymi słowy - gdy w społecznym odczuciu jest karą niesprawiedliwą" - tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 kwietnia 1985 r. w sprawie V KRN 178/85 (opubl. OSNKW 7-8/1985, poz. 60). Niewspółmierność zachodzi zatem wówczas, gdy suma zastosowanych kar i innych środków, wymierzona za przypisane przestępstwa, nie odzwierciedla należycie stopnia szkodliwości społecznej czynu i nie uwzględnia w wystarczającej mierze celów kary - tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 1990 r. sygn. Wr 363/90 (opubl. OSNKW 7-9/1991, poz. 39). Nie chodzi przy tym o każdą ewentualną różnicę co do jej wymiaru, ale o "różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczas wymierzoną nazwać można byłoby - również w potocznym znaczeniu tego słowa – „rażąco” niewspółmierną, to jest niewspółmierną w stopniu nie dającym się wręcz zaakceptować" – tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 lutego 1995 r. w sprawie sygn. II KRN 198/94 (opubl. OSNPP 6/1995, poz. 18).

Sąd Okręgowy zważył, iż zarzut niewspółmierności nie wymaga wskazania nowych, nieustalonych przez sąd rejonowy okoliczności i może polegać jedynie na wykazaniu, że okoliczności prawidłowo ustalone mają takie znaczenie i ciężar gatunkowy, których orzeczona kara bądź nie uwzględnia w ogóle, bądź uwzględnia je w stopniu niedostatecznym. W przedmiotowej sprawie, jak wynika z pisemnych motywów wyroku, Sąd meriti nie przywołał żadnej okoliczności łagodzącej, którą wziął pod uwagę przy wymiarze kary i środka karnego, choć niewątpliwie takie okoliczności w sprawie zauważył, na co wskazuje wymierzenie kary i środka karnego w średnich granicach ich zagrożenia. W ocenie Sądu Okręgowego rację ma skarżący podnosząc, iż wymierzona M. M. kara pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, jest karą rażąco niewspółmierną do okoliczności sprawie, w sensie jej surowości. Kara pozbawienia wolności może być bowiem uznana za rażąco niewspółmierną, tak z powodu nadmiernej jej wysokości, jak również z powodu nieorzeczenia warunkowego zawieszenia jej wykonania - tak wyrok Sądu najwyższego z dnia 9 stycznia 1973 r. w sprawie sygn. V KRN 474/72 (opubl. OSNKW 6/1973, poz. 76).

Wniesiona apelacja skutkowała odmienną oceną tego, czy pomimo warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności, oskarżony będzie w przyszłości przestrzegał porządku prawnego i czy wymierzenie kary z dobrodziejstwem warunkowego jej zawieszenia, będzie wystarczające dla osiągnięcia wobec sprawcy i społeczeństwa zamierzonych celów kary. Sąd Okręgowy zważył, że M. M. był uprzednio karany tylko jeden raz, za czyn umyślny, ale nie podobny do przedmiotowego. W roku 2010 został skazany za przestępstwo kradzieży z włamaniem. Przedmiotowego czynu dopuścił się więc po ponad trzech latach od wydania pierwszego orzeczenia skazującego, a jednocześnie już po zakończeniu okresu próby w nim ustanowionego. Oskarżony to osoba jeszcze bardzo młoda, niespełna 25 letnia. Przedmiotowy czyn, choć niewątpliwie naganny i nagminny na terenie działalności tutejszego sądu, niewątpliwie był spowodowany brakiem należytej rozwagi i zwykłą młodzieńczą „głupotą”. Nie był to jednak czyn popełniony w wykonaniu jakiś szczególnie przestępczych zabiegów, z premedytacją, z niskich pobudek, czy w sposób szczególnie przebiegły i przemyślany. Rację ma skarżący, gdy podnosi, iż wymierzenie w tej sytuacji bezwzględnej kary pozbawienia wolności z powołaniem się przede wszystkim na stopień nietrzeźwości i na prewencję ogólną, jest nieuzasadnione.

Zgodnie z treścią art. 69 § 1 i 2 k.k. sąd może warunkowo zawiesić wykonanie orzeczonej kary nie przekraczającej 2 lat pozbawienia wolności, jeżeli jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec sprawcy celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa. Zawieszając tę karę, sąd bierze pod uwagę przede wszystkim postawę sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy tryb życia i zachowanie się po popełnieniu przestępstwa. Analiza pisemnych motywów zaskarżonego orzeczenia prowadzi do wniosku, że sąd rejonowy nie rozważał możliwości skorzystania przez oskarżonego z dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia wykonania kary, a przynajmniej rozważań w tym przedmiocie nie odzwierciedlił w uzasadnieniu. Trudno więc ocenić prawidłowość takiej oceny. Zdaniem Sądu Okręgowego występujące w sprawie okoliczności łagodzące, podniesione powyżej, powodują, iż należy jednak postawić dodatnią prognozę kryminologiczną co do dalszego zachowywania się M. M.. Uprzednie skazanie oskarżonego, samo w sobie nie wyklucza przecież zastosowania wobec niego dobrodziejstwa z art. 69 kk. Obok dotychczasowego trybu życia, na ocenę osiągnięcia celów kary, w równym stopniu wpływa zachowywanie się sprawcy po popełnieniu przestępstwa, jego właściwości i warunki osobiste. Łączna ich ocena, zdaniem Sądu Okręgowego, jest inna, aniżeli dotychczas dokonana.

Z tego względu Sąd Okręgowy, dokonując łącznej oceny okoliczności sprawy i możliwości zastosowania instytucji probacyjnej, doszedł do wniosku, iż kara bezwzględna pozbawienia wolności orzeczona wobec oskarżonego nie jest jedyną, która ma szanse spełnić zamierzone cele zapobiegawcze i wychowawcze. Za taką karę uznał ostatecznie karę pozbawienia wolności w rozmiarze 1 roku z jednoczesnym zawieszeniem jej wykonania na okres 5 lat próby wraz z jednoczesnym orzeczeniem na podstawie art. 71 § 1 k.k. kary grzywny w wysokości 50 stawek dziennych, po 20 złotych każda. Ilość stawek dziennych grzywny uwzględnia okoliczności rzutujące na wymiar kary, a wysokość stawki dziennej możliwości finansowe M. M., który jest osobą młodą i zdrową, a więc mogącą podjąć zatrudnieniem, choćby dorywcze. Wskazany okres próby określono na okres 3 lat, uznając, że jest to uzasadnione okolicznościami sprawy, w szczególności faktem tylko jednego uprzedniego skazania sprzed kilku lat. Orzeczona kara grzywny dodatkowo wzmocni cele kary i wychowawcze oddziaływanie na sprawcę, w szczególności w zakresie zapobiegnięcia powrotowi oskarżonego na drogę przestępstwa.

W ocenie Sądu Okręgowego również wysokość orzeczonego środka karnego nosi cechy nadmiernej jego surowości i nie zasługuje na aprobatę. Dokonując takiej oceny sąd miał na uwadze zarówno to, że sprawca kierował pojazdem w stanie nietrzeźwości w tak niebezpieczny sposób, że jego pasażer sam zawiadomił o powyższym policję, ale też fakt, że zanim zdecydował się wezwać organa ścigania, sam dobrowolnie spożywał z kierowcą alkohol. Dokładnie: spożywał z nim tylko ten alkohol, który spowodował nietrzeźwość kierującego. Należy także mieć na uwadze, że w czasie i miejscu popełnienia czynu tj. o godzinie 18.20, wrześniowego wieczoru, na drodze w miejscowości S., z pewnością nie występowało duże natężenie ruchu drogowego. Ostatecznie także sprawca nie pojechał w swoim stanie w inne miejsce, gdzie natężenie ruchu byłoby większe. Takie ustalenie prowadzi do wniosku, iż oskarżony odnosi się do przepisów ruchu drogowego w sposób lekceważący i musi zostać wyeliminowany z grona kierowców ruchu lądowego, ale wystarczającym jest pozbawienie go możliwości jazdy pojazdami mechanicznymi na okres jedynie dwóch lat. Brak jest jakichkolwiek innych informacji, by poza przedmiotowym zachowaniem, M. M. w inny sposób i w innym czasie naruszał zasady ruchu drogowego, tak więc można uznać, że ich złamanie miało charakter incydentalny. Przy wymiarze środka karnego na niekorzyść oskarżonego poczytano wysokość stanu jego nietrzeźwości, który kilkakrotnie przekraczał dozwoloną granicę 0,5 promila alkoholu we krwi, przy której ustawodawca przewidział karalność za przestępstwo określone w art. 178 a § 1 k.k.

Mając na uwadze wymienione powyżej okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść kierującego, za uzasadnione uznał Sąd Okręgowy żądanie zawarte w skardze apelacyjnej i wyeliminowanie M. M. z grona kierowców pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres lat 2.

W tym miejscu, z urzędu, Sąd Okręgowy zauważa, iż w przedmiotowej sprawie doszło do obrazy przepisów postępowania, co do której nie uznał jednak, iż mogła, czy miała wpływ na treść orzeczenia. Sąd Rejonowy przeprowadził dwie rozprawy merytoryczne: pierwszą w dniu18 grudnia 2013 roku, a drugą w dniu 20 stycznia 2014 roku. W przedmiotowej sprawie prowadzono dochodzenie, co skutkowało rozpoznawaniem jej w postępowaniu sądowym w trybie uproszczonym. Z uwagi jednak na przekroczenie terminu 21 dni przerwy, sąd winien rozpoznać sprawę na terminie 20 stycznia 2014 roku w dalszym ciągu już w postępowaniu zwyczajnym (art. 484 § 2 k.p.k.). Tymczasem, pomimo przekroczenia 21 dniowego okresu przerwy, sąd nie zmienił trybu postępowania na zwyczajny. Sąd Okręgowy zważył jednak, że ostatecznie powyższe uchybienie skutkowało jedynie nieobecnością oskarżyciela publicznego podczas zamknięcia przewodu sądowego i brakiem odebrania jego głosu końcowego. Stanowisko oskarżyciela publicznego w sprawie jest jednak dostatecznie znane, co wynika z braku inicjatywy odwoławczej i wniosków zgłoszonych na rozprawie apelacyjnej.

Reasumując: zdaniem Sądu Okręgowego uzasadnionym jest uznanie, iż w niniejszej sprawie wystąpiła jedynie względna przyczyna odwoławcza związana z rażącą niewspółmiernością kary i środka karnego. Ostatecznie także można postawić dodatnią prognozę kryminologiczna wobec sprawcy, a wymierzone mu w zmienionej postaci kary i środek karny, spełnią zamierzone cele w zakresie prewencji szczególnej oraz swoje zadania w zakresie kształtowania świadomości prawnej w społeczeństwie.

W pozostałej części wyrok, jako odpowiadający prawu, utrzymano w mocy.

O kosztach procesu za postępowanie odwoławcze orzeczono w oparciu o przepisy Kodeksu postępowania karnego powołane w sentencji orzeczenia.