Portal Orzeczeń

UZASADNIENIE

Tytułem wstępu Sąd wyjaśni powody odstąpienia od sporządzenia uzasadnienia na formularzu. Sporządzanie uzasadnienia na formularzu wymusza wielokrotne powtarzanie tych samych kwestii, względnie odwoływanie się do różnych rubryk formularza, zmuszając czytelnika do wielokrotnego wertowania tekstu w poszukiwaniu odniesień, czyniąc z tego dokumentu zawiłą szaradę. Dlatego Sąd Okręgowy odstąpił od sporządzenia uzasadnienia na formularzu, gdyż sporządzenie go w tej formie byłoby nieczytelne dla stron i nie zapewniłoby pełnej transparentności, a tym samym swobodnej realizacji prawa do obrony naruszając prawo stron do rzetelnego procesu. Ma to również oparcie w orzecznictwie Sądu Najwyższego ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 2021 roku w sprawie III KK 77/21, opubl. Legalis)

Apelacja okazała się częściowo zasadna – Sąd Okręgowy podzielił zarzuty obrońcy w zakresie związanym z ustaleniami co do stopnia społecznej szkodliwości czynu i przyjął, iż faktycznie był on znikomy, co zaowocowało uchyleniem wyroku i umorzeniem postępowania.

W pozostałym zakresie, w szczególności co do ustalenia, kto kogo pierwszy uderzył, zarzuty błędów w ustaleniach faktycznych oraz zarzuty błędnej oceny dowodów, nie zasługują na uwzględnienie. Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił stan faktyczny – co do przebiegu zdarzenia i chronologii zadawania ciosów ( jedynie błędnie przyjął, że stopień społecznej szkodliwości czynu oskarżonego A. G. był większy niż znikomy) w oparciu o rzetelnie i wszechstronnie oceniony materiał dowodowy. Każdy istotny dowód został poddany analizie i oceniony w kontekście innych, powiązanych z nim dowodów. Ocena materiału dowodowego dokonana przez Sąd Rejonowy jest obiektywna, prawidłowa, zgodna z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, oparta o całokształt ujawnionego na rozprawie materiału dowodowego i jako taka korzysta z ochrony jaką daje art. 7 kpk. Sąd Okręgowy nie będzie w tym miejscu tej oceny i tych ustaleń powielał, albowiem wobec doręczenia stronom odpisu uzasadnienia zaskarżonego wyroku analiza ta jest ( a przynajmniej powinna być ) im znana - dość powiedzieć, że Sąd odwoławczy aprobuje dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę dowodów oraz oparte na niej ustalenia faktyczne.

W szczególności, składając wyjaśnienia w sprawie II K 263/23 Sądu Rejonowego w Opocznie, oskarżyciel prywatny ( a w tamtej sprawie skarżony) T. S. (1) opisując to, co zaszło między nim, a jego wujkiem oskarżonym w niniejszej sprawie ( a w tamtej pokrzywdzonym) A. G. w postępowaniu przygotowawczym powiedział, że „ byliśmy obaj zdenerwowani, doszło do zupełnie niepotrzebnych incydentów , ja nie wytrzymałem, poniosło mnie w przypływie emocji i niepotrzebnie go uderzyłem” ( k. 37 akt II K 263/23 Sądu Rejonowego w Opocznie). Na ten fragment zeznań powołuje się apelant, ale pomija, że na rozprawie ówczesny oskarżony ( obecnie oskarżyciel prywatny) T. S. (1) rozwinął to, co określił jako „zupełnie niepotrzebne incydenty” tłumacząc, że obecny oskarżony ( wówczas pokrzywdzony) A. G. popychał go i spoliczkował – to wywołało odwet ze strony T. S. (1), który zadał wujkowi kilka uderzeń pięścią w twarz powodując skutki z art. 157 § 2 kk ( wyjaśnienia T. S. (1) z rozprawy k. 75 akt II K 263/23 Sądu Rejonowego w Opocznie). Ponadto apelant skrzętnie pomija milczeniem wyjaśnienia swojego własnego mocodawcy, tj. oskarżonego w niniejszej sprawie A. G., który na rozprawie w dniu 13 stycznia 2025 roku opisując inkryminowane zdarzenie powiedział, że „ kazałem mu wyjść z podwórka. On nie chciał . Ja go odepchnąłem. Zaczął się mądrkować i go uderzyłem ” ( k. 57 v). Zatem oskarżony w niniejszym procesie prywatnoskargowym A. G. potwierdził tę sekwencję zdarzeń - to on zaczął odpychać oskarżyciela prywatnego T. S. (1), to on go uderzył pierwszy – bo siostrzeniec „zaczął się mądrkować”. Znamienne jest, że oskarżony nie wyjaśnił, że uderzył T. S. (1) bo sam został najpierw uderzony – uderzył siostrzeńca, bo ten „zaczął się mądrkować”.

Dlatego Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że to oskarżony w niniejszym procesie prywatnoskargowym A. G. pierwszy uderzył oskarżyciela prywatnego T. S. (1), na co ten w odpowiedzi „oddał” adwersarzowi zadając mu ciosy pięścią w twarz.

Jednak Sąd Rejonowy nieprawidłowo ustalił stopień społecznej szkodliwości czynu oskarżonego A. G. i skazał oskarżonego, podczas gdy obrońca ma rację, że czyn ten ( szarpanie, popychanie i uderzenie otwartą dłonią w policzek T. S. (1)) charakteryzował się znikomym stopniem społecznej szkodliwości czynu i postępowanie należało umorzyć na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 kpk w zw. za art. 1 § 2 kk.

Przede wszystkim, to oskarżyciel prywatny T. S. (1) wtargnął na posesję oskarżonego A. G., to on nie chciał jej opuścić mimo, że właściciel posesji ( oskarżony) tego żądał, to on zaczął pomawiać oskarżonego o wykroczenie, które nie miało miejsca ( wycięcie i zabór drzew z lasu – A. G. został od tego zarzutu w innej sprawie, tj. w sprawie II W 264/23 Sądu Rejonowego w Opocznie uniewinniony – wyrok k. 31). Oskarżony A. G. miał w dacie czynu 67 lat, a oskarżyciel prywatny T. S. (2) 38. I ten starszy człowiek (tj. oskarżony), zdenerwowany zachowaniem młodszego siostrzeńca, który go zniesławiał i nie chciał opuścić jego posesji, popchnął go i spoliczkował – za co w odwecie ów młodszy i sprawniejszy mężczyzna z dużą siłą uderzył trzykrotnie pięścią starszego pana ( w dodatku swojego wujka) w twarz powodując obrażenia w postaci urazu nosa i okolicy czołowej skutkujące naruszeniem czynności narządów ciała na okres poniżej 7 dni ( za co zresztą postawiono T. S. (1) zarzut w postępowaniu karnym z art. 157 § 2 kk, wyrokiem Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 20 września 2023 roku w sprawie II K 263/23 warunkowo umorzono wobec T. S. (1) postępowanie w tamtej sprawie – wyrok k. 32). Wszystkie te okoliczności czynu, zamiar nagły ( dolus raptus) jaki towarzyszył oskarżonemu, prowokacyjne zachowanie oskarżyciela prywatnego, które miało prawo wzburzyć emocjonalnie oskarżonego ( nie opuszczanie posesji, zniesławianie) powodują, że stopień społecznej szkodliwości czynu oskarżonego jest znikomy.

Ponadto nie sposób pominąć, że odwetowe zachowanie T. S. (1) ( brutalne uderzanie pięścią po twarzy 67 – letniego wujka na jego własnej posesji ) spotkało się z łagodną reakcją wymiaru sprawiedliwości ( warunkowe umorzenie postępowania). Rażąco niesprawiedliwa byłaby sytuacja, gdyby w tym układzie sytuacyjnym ów starszy, pobity na własnym placu człowiek, został skazany za spoliczkowanie siostrzeńca ( który zachowywał się wobec niego prowokacyjnie).

Dlatego Sąd Okręgowy uchylił w całości zaskarżony wyrok ( w całości – czyli uchylono wszystkie trzy punkty tego wyroku) i na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 kpk w zw. z art. 1 § 2 kk umorzył postępowanie w sprawie. Wyrok należało w tej sytuacji uchylić w związku z dyspozycją art. 414 § 1 zdanie I kpk.

Na podstwie art. 622 kpk w związku z umorzeniem postępowania nakazano zwrot od Skarbu Państwa – kasa Sądu Rejonowego w Opocznie na rzecz oskarżyciela prywatnego T. S. (1) kwoty 300 ( trzystu) złotych uiszczonych przez niego tytułem zryczałtowanej równowartości wydatków postępowania prywatnoskargowego ( k. 8 i k. 20).

W związku z umorzeniem postępowania prywatnoskargowego na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 kpk oskarżony ponosi koszty procesu, co wynika z dyspozycji art. 634 kpk w zw. z art. 628 pkt 1 i 2 kpk w zw. z art. 629 kpk. Zatem to oskarżony we własnym zakresie ponosi w tej sprawie koszty związane z ustanowieniem obrońcy z wyboru.

W związku ze zwrotem ryczałtu w trybie art. 622 kpk oskarżony powinien ponosić koszty sądowe tak jakby ryczałtu nie uiszczono ( art. 628 pkt 2 kpk w zw. z art. 629 kpk). Oskarżony był zwolniony od kosztów sądowych za pierwszą instancję ( pkt 3 uchylonego wyroku), a apelację wniesiono tylko na jego korzyść. Oznacza to konieczność zwolnienia go od kosztów sądowych za pierwszą instancję. Ponadto skazanie go było niesprawiedliwe, zatem na zasadzie słuszności należało go zwolnić od kosztów sądowych również za drugą instancję.

Jednak na zasadzie art. art. 634 kpk w zw. z art. 628 pkt 1 kpk w zw. z art. 629 kpk oskarżony musi ponieść koszty procesu poniesione przez oskarżyciela prywatnego, na które składa się wynagrodzenie dla pełnomocnika z wyboru.

Jeżeli chodzi o wydatki oskarżyciela prywatnego związane z wynagrodzeniem pełnomocnika z wyboru za jego udział w rozprawach przed pierwszą instancją, może orzec o tym Sąd Rejonowy jeżeli oskarżyciel prywatny ( ewentualnie jego pełnomocnik działający w jego imieniu) złoży taki wniosek ( roszczenie o zwrot tych kosztów przedawnia się w ciągu trzech lat od uprawomocnienia się wyroku -art. 641 kpk).

Natomiast Sąd Okręgowy zasądził od oskarżonego na rzecz oskarżyciela prywatnego zwrot wydatków związanych z ustanowieniem przez niego pełnomocnika z wyboru i jego udziałem w postępowaniu odwoławczym. Pełnomocnik wniósł odpowiedź na apelację, a więc dokonał czynności przed drygą instancją, w odpowiedzi tej zwarł wniosek o zwrot kosztów na rzecz oskarżyciela prywatnego związanych z ustanowieniem zastępstwa procesowego. Wynagrodzenie pełnomocnika Sąd Okręgowy ustalił na poziomie minimalnym w oparciu o treść § 11 ust 2 pkt pkt 4 w zw. z § 11 ust. 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800). Sprawa nie była skomplikowana, wystraszające jest zasądzenie wynagrodzenia za drugą instancję w minimalnej wysokości.