IV Ka 219/21 - uzasadnienie Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim z 2021-09-02
UZASADNIENIE |
||||||||||||||||||||||
Formularz UK 2 |
Sygnatura akt |
IV Ka 219/21 |
||||||||||||||||||||
Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników: |
1 |
|||||||||||||||||||||
1. CZĘŚĆ WSTĘPNA |
||||||||||||||||||||||
1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji |
||||||||||||||||||||||
wyrok Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 17 czerwca 2020 w sprawie II K 19/19 |
||||||||||||||||||||||
1.2. Podmiot wnoszący apelację |
||||||||||||||||||||||
☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
||||||||||||||||||||||
☐ oskarżyciel posiłkowy |
||||||||||||||||||||||
☐ oskarżyciel prywatny |
||||||||||||||||||||||
☒ obrońca |
||||||||||||||||||||||
☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
||||||||||||||||||||||
☐ inny |
||||||||||||||||||||||
1.3. Granice zaskarżenia |
||||||||||||||||||||||
1.1.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||||||||||||||||||||
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść |
☒ w całości |
|||||||||||||||||||||
☐ w części |
☒ |
co do winy |
||||||||||||||||||||
☒ |
co do kary |
|||||||||||||||||||||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||||||||||||||||||||
1.1.2. Podniesione zarzuty |
||||||||||||||||||||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji |
||||||||||||||||||||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||||||||||||||||||||
☐ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
|||||||||||||||||||||
☒ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||||||||||||||||||||
☐ |
art. 438 pkt 3 k.p.k.
– błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
|||||||||||||||||||||
☒ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||||||||||||||||||||
☐ |
||||||||||||||||||||||
☐ |
brak zarzutów |
|||||||||||||||||||||
1.4. Wnioski |
||||||||||||||||||||||
☒ |
uchylenie |
☒ |
zmiana |
|||||||||||||||||||
2.
Ustalenie faktów w związku z dowodami |
||||||||||||||||||||||
1.5. Ustalenie faktów |
||||||||||||||||||||||
1.1.3. Fakty uznane za udowodnione |
||||||||||||||||||||||
Lp. |
Oskarżony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
||||||||||||||||||
2.1.1.1. |
Oskarżony D. W. (1) w toku prowadzonego postępowania przed sądem I instancji winien prowadzić swoją obronę z pomocą prawną. |
opinie sądowo-psychiatryczne |
k.160-261, k.290-291 |
|||||||||||||||||||
1.1.4. Fakty uznane za nieudowodnione |
||||||||||||||||||||||
Lp. |
Oskarżony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
||||||||||||||||||
2.1.2.1. |
||||||||||||||||||||||
1.6. Ocena dowodów |
||||||||||||||||||||||
1.1.5. Dowody będące podstawą ustalenia faktów |
||||||||||||||||||||||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 |
Dowód |
Zwięźle o powodach uznania dowodu |
||||||||||||||||||||
2.1.1.1. |
opinie sądowo-psychiatryczne (k.160-261, k.290-291) |
Sąd uznał opinie sądowo-psychiatryczne załączone do akt na etapie postępowania odwoąłwczego za pełne i – czytanie wzajemnie - dostatecznie zrozumiałe. Nie budzi wątpliwości, że opinie zostały wydane przez specjalistów psychiatrii posiadających doświadczenie zawodowe w wydawaniu opinii na potrzeb spraw sądowych. Przed wydaniem opinii dopuszczonej w przedmiotowej sprawie, biegli zapoznali się z pełną dokumentacją medyczną oskarżonego – aktualną na datę 10 maj 2021r. Oboje biegli na potrzeby innego postępowania karnego sygn. Pr.Ds.583.2019 dokonali także osobistego zbadania oskarżonego dniu 23 października 2019r. Nie widzieli potrzeby ponownego badania oskarżonego w sprawie przedmiotowej, a decyzję - co do potrzeby ponownego osobistego badania D. W., pozostawiono w ich gestii (k.211v). Z załączonej do akt dokumentacji medycznej wynika, iż oskarżony kontynuuje swoje leczenie, także psychiatryczne. Biegli w opinii z dnia 9 czerwca 2021r. wskazali na zaburzenia psychiczne, na jakie cierpi oskarżony. Jednocześnie uznając, że poczytalność D. W. w przedmiotowej sprawie – w chwili czynu była tylko nieznacznie ograniczona (brak przesłanek do zastosowania art. 31§ 2 kk) i w/w może brać udział w postepowaniu, swój wniosek co do możliwości prowadzenia samodzielnie rozsądnej obrony przed sądem, poprzedzili uprzednim założeniem: „ i przy sprawnym intelekcie” (k.261). Zapis ten nie był do końca precyzyjny. Uznano, iż w sytuacji, gdy biegli zarówno w uzasadnieniu opinii z dnia 9 czerwca 2021r., jak i we wnioskach końcowych zawarli sformułowanie, iż załączona przez nich samych ich wcześniejsza opinia z dnia 23.10.2019r. ze sprawy Pr.Ds.583.2019 stanowi „ integralną część” opinii przedmiotowej – sąd uznał, że oceny możliwości prowadzenia samodzielnej obrony przez oskarżonego w sprawie II K 19/19 należy dokonywać z uwzględnieniem obu w/w opinii. Z opinii z dnia 23.10.2019r. wynika jednoznacznie, iż w sprawie Pr.Ds.583.2019 oskarżony mógł prowadzić rozsądnie swoją obronę tylko z pomocą prawną. Z tego powodu sąd odwoławczy uznał, że zachodziła koniczność korzystania z pomocy obrońcy przez oskarżonego także w sprawie II K 19/19 ( a której to pomocy został pozbawiony na skutek niezależnych od siebie wydarzeń losowych). |
||||||||||||||||||||
1.1.6.
Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów |
||||||||||||||||||||||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2 |
Dowód |
Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu |
||||||||||||||||||||
3. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków |
||||||||||||||||||||||
Lp. |
Zarzut |
|||||||||||||||||||||
3.1. |
1. obrazy przepisów prawa procesowego tj. art. 6 kpk poprzez przeprowadzenie postępowania pod nieobecność obrońcy, co mogło mieć wpływ na treść orzeczenia, 2. zarzut ewentualny – rażącej niewspółmierności orzeczonej wobec D. W. (1) kary 4 miesięcy pozbawienia wolności; |
☒ zasadny – zarzut nr 1 ☐ częściowo zasadny ☐ niezasadny |
||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny |
||||||||||||||||||||||
Na wstępie należy zauważyć, że wniesiona apelacja okazała się zasadna co do naruszenia prawa do obrony oskarżonego D. W., spowodowała uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego jej rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Opocznie, a skoro tak – bezprzedmiotowy stał się zarzut związany z wysokością orzeczonej w sprawie kary (zarzut nr 2). Sąd odwoławczy zważył, że w toku postępowania przed Sądem Rejonowym oskarżony udzielił pełnomocnictwa swojemu obrońcy z wyboru w osobie K. B.. Jednocześnie wiadomym jest, iż adw. K. B. zmarł w dniu 16 kwietnia 2020r. (gdzie śmierć jego odbiła się głośnym echem w okręgu, a już tym bardziej w niewielkim mieście jakim jest O. - jako że był człowiekiem młodym, a w sprawie jego śmierci wszczęto śledztwo o czyn z art. 155 kk). Już w dniu 24 kwietnia Dziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w C. na Likwidatora Kancelarii śp. A.. K. B. – wyznaczył adw. J. B., o czym zawiadomiono wszystkie sądy rejonowe w okręgu (niewątpliwie także SR w Opocznie, choć w aktach brak jest dowodu doręczenia takiej korespondencji). Pomimo tego, na rozprawie przed Sądem Rejonowym wyznaczonej miesiąc po śmierci adw. K. B. (17 czerwca 2020r.) uznano, że zmarły został o terminie zawiadomiony prawidłowo. Zawiadomienie nie było przy tym odebrane przez niego osobiście przed śmiercią, lecz wróciło podwójnie awizowane – gdzie w dacie odbioru II -go „awizo” K. B. już nie żył. Co także istotne, na rozprawę wyznaczoną na dzień 17 czerwca 2020r. nie stawił sam oskarżony (wezwanie do osobistego stawiennictwa zostało mu doręczone przez „awizo”) i rozprawę przeprowadzono także pod jego nieobecność. O terminie tym nie zawiadamiano Likwidatora Kancelarii adw. K. B.. W ocenie sądu odwoławczego oskarżony - mając świadomość, iż ustanowiony przez niego w sprawie obrońca z wyboru nie żyje, a jego następca nie wie nic o żadnym w niej terminie. Z zażalenia z dnia 15 lipca 2020r. k.133 bardzo przekonująco wynika dlaczego Likwidator nie mógł wiedzieć o terminie rozprawy tj. w związku z podejrzeniami odebrano i zabezpieczono całość dokumentów i przedmiotów, także komputer i laptopa nieżyjącego K. B. dla potrzeb prowadzonego śledztwa. Oskarżony miał prawo być więc przekonanym, iż skoro w przedmiotowej sprawie nie wyznaczono terminu, o którym zawiadomiono jego przedstawiciela prawnego, to nie zapadnie w niej żadne orzeczenie. Stąd procedowanie w takich okolicznościach w dniu 17 czerwca 2020r. stanowiło niewątpliwie naruszenie prawa do jego obrony oskarżonego (obraza art. 6 kpk). Jako, że obraza art. 6 kpk tylko wówczas stanowi podstawę do zmiany, czy uchylenia orzeczenia, gdy ma wpływ na jego treść (art. 438 pkt 2 kpk), sąd odwoławczy podjął próbę samodzielnego uzupełnienia postępowania dowodowego, a w tym umożliwienia złożenia oskarżonemu wyjaśnień, a jednocześnie – wobec treści apelacji i licznych pism oskarżonego – zweryfikowania depozycji zeznań świadków (w tym pokrzywdzonego) w kontekście losów innej sprawy karnej – III K 18/19 prowadzonej przez Sądem Okręgowym w Piotrkowie Trybunalskim (w ocenie oskarżonego zeznania ich mogły mieć charakter pomówień i zemsty za wyrok, jaki zapadł we wskazanej powyżej sprawie – gdzie część świadków występowała już w charakterze osób oskarżonych, do sprawy załączono wybranego fragmenty bardzo obszernego wyroku wydanego w sprawie III K18/19). Próba uzupełnienia postępowania dowodowego doprowadziła do ustaleń o wystąpieniu przypadku obrony obligatoryjnej oskarżonego – o czym poniżej. Wobec przekonujących informacji podawanych przez oskarżonego o leczeniu psychiatrycznym – sąd odwoławczy - po zgromadzeniu całości dokumentacji medycznej - dopuścił dowód z opinii biegłych psychiatrów na okoliczność tego, czy oskarżony w chwili czynu miał pełną poczytalność, czy można z jego udziałem prowadzić postepowanie karne, a przede wszystkim - czy w przedmiotowej sprawie oskarżony może/mógł prowadzić samodzielnie rozsądną obronę. Jak wynika z załączonej opinii biegłych psychiatrów, którzy stwierdzili także, iż ich własna opinia z dnia 23.10.2019r. ze sprawy Pr.Ds.583.2019 stanowi „integralną część” opinii przedmiotowej – oskarżony mógł prowadzić rozsądnie swoją obronę tylko z pomocą prawną (ocenę tego dowodu zamieszczono w punkcie 2.2.1.). Z tego powodu sąd odwoławczy uznał, że w sprawie zachodziła konieczność korzystania z pomocy obrońcy przez oskarżonego także w sprawie II K 19/19. Skoro tak – to przeprowadzenie postępowania pod nieobecność obrońcy ustanowionego w sprawie stanowiło nie tylko obrazę art. 6 kpk w rozumieniu art. 438 pkt 2 kpk (okoliczności ujawnione w sprawie w toku postępowania odwoławczego, dotyczące wyroku, jaki zapadł w sprawie III K 18/19 nakazywały konieczność zweryfikowania pod tym kątem zeznań świadków, czego sąd rejonowy zaniechał), ale także w sprawie zachodził przypadek obrony obligatoryjnej. Brak obrońcy na rozprawie odbytej w dniu 17 czerwca 2020r. stanowił bezwzględną przyczynę odwoławczą, o jakiej mowa w art. 439 § 1 pkt 10 kpk. |
||||||||||||||||||||||
Wniosek |
||||||||||||||||||||||
- o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego jej rozpoznania; |
☒ zasadny ☐ częściowo zasadny ☐ niezasadny |
|||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny. |
||||||||||||||||||||||
- wskazano powyżej, |
||||||||||||||||||||||
4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU |
||||||||||||||||||||||
4.1. |
- wynikające z treści opinii psychiatrycznej, opisane w punkcie 2.1.1.1 oraz 3.1.; |
|||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności |
||||||||||||||||||||||
5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO |
||||||||||||||||||||||
1.7. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji |
||||||||||||||||||||||
5.1.1. |
Przedmiot utrzymania w mocy |
|||||||||||||||||||||
----- |
||||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach utrzymania w mocy |
||||||||||||||||||||||
----- |
||||||||||||||||||||||
1.8. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji |
||||||||||||||||||||||
5.2.1. |
Przedmiot i zakres zmiany |
|||||||||||||||||||||
----- |
||||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach zmiany |
||||||||||||||||||||||
--------- |
||||||||||||||||||||||
1.9. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji |
||||||||||||||||||||||
1.1.7. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia |
||||||||||||||||||||||
5.3.1.1.1. |
||||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uchylenia |
||||||||||||||||||||||
W oparciu o treść załączonej do akt opinii biegłych psychiatrów sąd odwoławczy ustalił, iż oskarżony winien korzystać z pomocy obrońcy. W sprawie występowały zatem przesłanki, o jakich mowa w art. 79 § 2 kpk tj. oskarżony musiał mieć obrońcę ze względu na okoliczności utrudniające obronę. Sąd Rejonowy przeprowadził postępowanie pod nieobecność Likwidatora Kancelarii ustanowionego w sprawie obrońcy z wyboru i bez udziału ewentualnie ustanowionego obrońcy z urzędu. W realiach rozpatrywanej sprawy zachodziły przesłanki obrony obligatoryjnej, o jakiej mowa w art. 79 § 2 kpk, co uznano w oparciu o treść opinii psychiatrycznej oraz faktów ujawnionych w toku postępowania odwoławczego tj. możliwości składania przez świadków zeznań mogących mieć charakter pomówień i zemsty na D. Wijcie - w związku z inną tocząca się sprawą karną, gdzie sąd rejonowy dokonał oceny tychże świadków z pominięciem tych okoliczności. Jeżeli oskarżony w postępowaniu sądowym nie miał obrońcy w wypadkach określonych w art. 79 § 2 kpk i zachodzi konieczność przeprowadzenia przewodu sądowego w całości w rozumieniu art. 437 § 2 k.p.k. (tj. z udziałem obrońcy). - orzeczenie podlega uchyleniu. |
||||||||||||||||||||||
5.3.1.2.1. |
||||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uchylenia |
||||||||||||||||||||||
5.3.1.3.1. |
Konieczność umorzenia postępowania |
|||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia |
||||||||||||||||||||||
5.3.1.4.1. |
||||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uchylenia |
||||||||||||||||||||||
1.1.8. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania |
||||||||||||||||||||||
- sąd rejonowy winien przeprowadzić przewód sądowy od początku w całości pod obecność obrońcy (aktualnie oskarżonego reprezentuje obrońca z wyboru w osobie Likwidatora Kancelarii adw. K. B.), a w szczególności: - umożliwić oskarżonemu złożenie wyjaśnień, - przesłuchać pokrzywdzonego oraz świadka Z. R., nakazując ustosunkowanie się ich do wyroku zapadłego przeciwko D. W. oraz innych wielu osobom ( w tym Z. R.) sygn. III K 18/19 (fragment wyroku załączono w toku postepowania odwoławczego), - ocenić możliwe motywy składania zeznań obciążających osobę oskarżonego przez pryzmat losów sprawy III K 18/19, czemu dać wyraz w ewentualnie sporządzonych pisemnych motywach orzeczenia. |
||||||||||||||||||||||
1.10. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku |
||||||||||||||||||||||
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
|||||||||||||||||||||
6. Koszty Procesu |
||||||||||||||||||||||
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
|||||||||||||||||||||
--- |
Wobec uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Opocznie – nie orzekano o kosztach procesu powstałych w sprawie. |
|||||||||||||||||||||
7. PODPIS |
||||||||||||||||||||||
1.11. Granice zaskarżenia |
|||||
Kolejny numer załącznika |
1 |
||||
Podmiot wnoszący apelację |
obrońca |
||||
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja |
wina, kara |
||||
0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
|||||
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść |
☒ w całości |
||||
☐ w części |
☐ |
co do winy |
|||
☐ |
co do kary |
||||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
||||
0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty |
|||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji |
|||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
||||
☐ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
||||
☒ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
||||
☐ |
art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
||||
☒ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
||||
☐ |
|||||
☐ |
brak zarzutów |
||||
0.1.1.4. Wnioski |
|||||
☒ |
uchylenie |
☒ |
zmiana |
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim
Data wytworzenia informacji: