Portal Orzeczeń

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 228 / 20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 15 stycznia 2020 r. w sprawie VII K 310 / 19

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☒

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

-

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.  zarzuty błędnych ustaleń faktycznych oraz obrazy przepisów prawa procesowego, tj. art. 7 kpk i 410 kpk;

2.  zarzuty obrazy przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej przypisanego oskarżonej czynu;

3.  zarzuty obrazy prawa procesowego tj. art. 17 § 1 pkt 10 kpk;

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Ad. zarzutu 3.

Przypisany oskarżonej czyn, w ślad za aktem oskarżenia, zakwalifikowany został kumulatywnie z uwzględnieniem przepisów art. 190a § 1 kk oraz art. 191 § 1a kk. Mając na uwadze treść art. 190a § 4 kk oraz 191 § 3 kk zgodzić się ze skarżącym należy, iż tego rodzaju kwalifikacja uzależniała wszczęcie i kontynuowanie postępowania od złożenia wniosku o ściganie przez osoby uprawnione – w tym przypadku przez pokrzywdzonych. Tymczasem tak prokurator, jak i sąd I instancji przeszli nad tym do porządku dziennego, wszczynając i prowadząc postępowanie pomimo braku wniosku pochodzącego od któregokolwiek z pokrzywdzonych. Jak już wyżej zasygnalizowano, co do zasady, konsekwencją tego typu braku jest niedopuszczalność wszczęcia postępowania, natomiast jeżeli postępowanie pomimo tego wszczęto – podlega ono umorzeniu ( art. 17 § 1 pkt 10 kpk ). Omawiana przeszkoda procesowa ma jednak charakter usuwalny, co oznacza, że nawet jeśli postępowanie wszczęto i prowadzono pomimo braku wniosku pochodzącego od osoby uprawnionej, to jego późniejsze złożenie konwaliduje tę nieprawidłową sytuację. Brak ów może być bowiem uzupełniony w każdym stadium toczącego się postępowania karnego, w szczególności przed jego prawomocnym ukończeniem, o ile tylko nie nastąpiło jeszcze przedawnienie karalności przestępstwa ściganego na wniosek ( por. wyr. SN z 4 kwietnia 2000 r., V KKN 29/00 ). Mając więc na uwadze, iż na etapie postępowania odwoławczego powyższy brak został konwalidowany poprzez złożenie stosownych wniosków o ściganie przez całą trójkę pokrzywdzonych, nie było już przeszkód do dalszego procedowania w sprawie. W konsekwencji – jakkolwiek sam zarzut w czasie sporządzenia i wniesienia apelacji przez obrońcę uznać należało za zasadny, tym niemniej wskutek następczego, skutecznego złożenia wniosku przez pokrzywdzonych, zarzut ten nie okazał się skuteczny – oparte o niego żądanie uchylenia zaskarżonego wyroku i umorzenia postępowania nie mogło zostać uwzględnione.

Ad. zarzutów z punktów 1. i 2.

W ich kontekście tytułem wstępu podnieść należy, iż kontrola odwoławcza była utrudniona z uwagi na mankamenty postępowania dowodowego przed sądem I instancji oraz sposobu zredagowania uzasadnienia zaskarżanego wyroku. Jeśli chodzi o pierwszą kwestię – prowadząc postępowanie dowodowe sąd I instancji zdawał się nie przywiązywać należytej wagi do tego, iż zarzucony w akcie oskarżenia czyn miał ściśle określone ramy czasowe – od 31 sierpnia 2018 r. do stycznia 2019 r. Przypisanie tego czynu w postaci nie zmienionej w porównaniu do tego, jak opisał go prokurator w akcie oskarżenia, wymagało zatem ustalenia, iż wszystkich bez wyjątku wchodzących w skład tego czynu zachowań oskarżona dopuściła się w tym właśnie przedziale czasowym. Najistotniejszymi zaś dowodami, w oparciu o które sąd oparł to swoje rozstrzygnięcie, były zeznania trójki pokrzywdzonych. Jakkolwiek faktycznie wskazywały one na zaistnienie tych zdarzeń, które stanowią istotę zarzutu, tym niemniej ich treść nie dawała pewności, czy wszystkie one zaistniały w okresie, o jakim mowa powyżej. Rzecz bowiem w tym, że ze wspominanych zeznań pokrzywdzonych wynikało, iż stanowią one swoistą zbiorczą relację o zachowaniach oskarżonej z okresu nieco szerszego, aniżeli zakreślony opisanymi wyżej datami, bo także o tych z czasu poprzedzającego dzień 31 sierpnia 2018 r. Przypomnieć należy, iż datę tą należy łączyć z dniem, w którym synowie oskarżonej zeznawali w procesie rozwodowym toczącym się pomiędzy B., a W. K.. I jakkolwiek rzeczywiście pokrzywdzeni zeznawali, iż po tym dniu zachowanie oskarżonej względem nich uległo istotnemu pogorszeniu, to jednak była to kontynuacja podobnych zachowań ( choć o dużo mniejszym nasileniu ), mających miejsce również przed tą datą. Jeżeli zatem sąd I instancji nie zdecydował się na „ poszerzenie ” granic czasowych zarzuconego oskarżonej czynu poprzez wskazanie wcześniejszej daty początkowej ( zabieg ten nie stanowiłby wyjścia poza granice aktu oskarżenia czynu ), to jego obowiązkiem było dążenie do doprecyzowania, czy rzeczywiście wszystkie zachowania, o jakich traktuje akt oskarżenia, wystąpiły w okresie od 31 sierpnia 2018 r. do stycznia 2019 r. Dla osiągnięcia tego celu koniecznością było poprowadzenie przewodu sądowego – ze szczególnym uwzględnieniem sposobu przesłuchania pokrzywdzonych – w taki sposób, aby wspomnianą wątpliwość wyeliminować. Podobnie należało doprecyzować, jakimi konkretnie słowami oskarżona miała synom i mężowi ubliżać, aby móc je zweryfikować pod kątem zaistnienia znamion występku z art. 216 § 1 kk. Nie zostało to jednak uczynione, w związku z czym zaistniała potrzeba uzupełniającego przesłuchania pokrzywdzonych na rozprawie.

Kolejnym problemem, jaki wyłonił się w toku kontroli odwoławczej, była niespójność pomiędzy ustaleniami przyjętymi w wyroku, a tymi wynikającymi z jego pisemnego uzasadnienia. Przypisując bowiem w zaskarżonym wyroku czyn w niezmienionej postaci w porównaniu do tego, jaki wyłaniał się z zarzutu aktu oskarżenia, sąd przyjął za ustalone, że w zakreślonych w nim ramach czasowych oskarżona dopuścił się wszystkich ujętych w nim zachowań. Z kolei – co zasadnie artykułował skarżący – uzasadnienia zaskarżonego wyroku sporządzone zostało w sposób na tyle ogólnikowy i mało czytelny, że jego lektura rzeczywiście może nasuwać wątpliwość, czy ustalenia przyjęte w wyroku znajdują odzwierciedlenie w opisie stanu faktycznego wynikającego z tegoż uzasadnienia. Nawet jednak, gdyby zgodzić się ze skarżącym, iż wspomniane uzasadnienie, odnosząc się do czasu, w którym ulokowany został czyn oskarżonej, ujmuje jedynie kilka spośród wielu przypisanych wyrokiem zachowań, to jednak nie może to z góry prowadzić do zaakceptowania wniosków odwoławczych skarżącego. W sytuacji bowiem braku spójności lub rozbieżności pomiędzy częścią dyspozytywną wyroku, a jego uzasadnieniem, sąd odwoławczy ma prawo badania – o ile zebrany materiał dowodowy sprawy na to pozwala – które ze sprzecznych stanowisk sądu pierwszej instancji, wyrażonych w wyroku i jego uzasadnieniu, zasługuje na uwzględnienie ( por. wyrok SN z dnia 5 marca 1984 r., I KR 6 / 18, Legalis ). I taka właśnie sytuacja zaistniała w niniejszej sprawie – rezultat uzupełniającego przesłuchania pokrzywdzonych na rozprawie apelacyjnej pozwala na wyprowadzenie wniosków o trafności ustaleń wynikających z zaskarżonego wyroku. Ich wymowa daje pewność, iż zachowania przypisane ostatecznie oskarżonej rzeczywiście zaistniały w okresie, o jakim mowa w zaskarżonym wyroku. Mając na uwadze, iż nie są to ustalenia „ własne ” sądu odwoławczego – ani nowe, ani odmienne od poczynionych przez sąd I instancji – nie zachodziła konieczność wypełnienia rubryk 2.1 oraz 2.2 niniejszego formularza.

Uzupełniające przesłuchanie pokrzywdzonych – także w kontekście argumentacji zawartej w apelacji skarżącego – nie dało podstaw do zakwestionowania pozytywnej oceny wiarygodności ich zeznań. Zeznania te stanowią wystarczającą podstawę dowodową do czynienia ustaleń o dopuszczeniu się przez oskarżoną każdego z przypisanych jej zachowań. Wyłaniający się z nich obraz wzajemnych relacji oraz zdarzeń zaistniałych pomiędzy poszczególnymi członkami rodziny, jest na tyle spójny i wyrazisty, że trudno go deprecjonować. Szczególną wagę posiadają zeznania B. i M. K.. Przypomnieć należy, iż pierwotnie konflikt przebiegał wyłącznie na płaszczyźnie B. W. K.. Nabrzmiewające między nimi nieporozumienia doprowadziły ostatecznie do rozkładu małżeństwa, którego finałem stało się zainicjowanie postępowania rozwodowego. Do tego jednak czasu oskarżona utrzymywała z dziećmi stosunkowo dobre relacje, one zaś zachowywały zbliżony dystans i uczucia wobec każdego z rodziców. W realiach dowodowych niniejszej sprawy tak nagłej i radykalnej zmiany ich postawy względem matki nie da się wytłumaczyć powodami innymi, aniżeli tymi, jakie wyłaniają się z ich zeznań. Taką, a nie inną ich treść wiązać można wyłącznie z doznaniem realnych i głębokich krzywd ze strony oskarżonej. Z akt sprawy nie wyłania się żadne inne, rozsądne wyjaśnienie powodu tego stanu rzeczy. Ich zeznania, jakkolwiek nie pozbawione silnej dozy emocji oraz śladów ulatywania pozytywnych uczuć względem matki, uznać należało za wyraz wiarygodnego odtworzenia źródła i przebiegu konfliktu rodzinnego. Przyjmując je za wiarygodne, naturalnym było pozbawienie takiego waloru pozostającym z nimi w sprzeczności wyjaśnieniom oskarżonej oraz zeznaniom jej matki. Prawidłowości ustaleń poczynionych w oparciu o zeznania pokrzywdzonych nie przekreśla wymowa notatek urzędowych funkcjonariuszy policji oraz zeznań autorów tych dokumentów. To, że z jednej z nich wynikało, iż B. K. nie negował wygasaniu pozytywnych uczuć wobec matki oraz szacunku, jaki wobec niej wcześniej żywił, nie stanowi podstawy do podważenia wiarygodności jego zeznań. Jeśli bowiem oskarżona zachowywała się wobec niego ( jak również wobec ojca i brata ) w taki sposób, jaki wyłonił się z ich zeznań, to tego typu zmiana stosunku emocjonalnego wobec matki nie była pozbawiona podstaw. Trudno wobec nich czynić zarzut, że matka przestawała być dla nich autorytetem oraz osobą godną bezwarunkowego szacunku oraz posłuchu. Jeśli zaś chodzi o notatki urzędowe M. G., to podkreślić należy, iż stanowią one odzwierciedlenie tego, co przekazywały mu dwie strony konfliktu. Mając na uwadze, iż każda z nich tło, przyczyny i przebieg tego konfliktu przedstawiały diametralnie odmiennie, również wymowa treści notatek mogła nie być jednobrzmiąca.

Zgodzić się należy ze skarżącym, iż w świetle poczynionych ustaleń faktycznych przypisanie oskarżonej wypełnienia znamion występków stypizowanych w art. 190 § 1a kk oraz art. 191 § 1a kk nie znajdowało uzasadnienia. Nie powtarzając wszystkich wywodów zawartych w apelacji, zgodzić się ze skarżącym należy, iż jej zachowanie, jakkolwiek dla pokrzywdzonych uciążliwe, nie przybierało nigdy aż takiej postaci, ani takiego nasilenia, by u pokrzywdzonych mogła powstać obawa takiej ich eskalacji, która mogłaby prowadzić do znacznie dalej idącego naruszenia ich dóbr, w szczególności życia lub zdrowia. Oskarżeni realnie odczuwali rozmaite złośliwości oskarżonej, ale się jej nie obawiali w rozumieniu, o jakim mowa w art. 190 § 1a kk. Z kolei opisane w sentencji zaskarżonego wyroku utrudnienia w codziennym funkcjonowaniu w związku z zamieszkiwaniem w tym samym domu nie miały aż takiego nasilenia, by móc je oceniać w kategoriach istotności naruszenia prywatności. Nie były też one wynikiem stosowania wobec pokrzywdzonych którejkolwiek z form przemocy, o jakiej mowa w art. 191 § 1a kk, ani też groźby bezprawnej.

Powyższe nie oznacza jednak, by przypisane oskarżonej zachowania uznać zachowaniami bezkarnymi. W konsekwencji, nie mógł zostać uwzględniony wniosek odwoławczy skarżącego o uniewinnienie jej od zarzuconego czynu. Dopóty bowiem nie można uniewinnić oskarżonego od dokonania zarzucanego mu czynu, dopóki nie ustali się, iż nie wychodząc poza granice oskarżenia, czyn ten można zakwalifikować z innego, niż to proponuje oskarżyciel, przepisu ustawy karnej ( wyrok SN z dnia 8 stycznia 2003 r., IV KKN 562 / 00 ). Innymi słowy, zawsze przed wydaniem wyroku uniewinniającego sąd musi czynić rozważania, czy w ramach skargi oskarżyciela nie można dokonać innego opisu czynu lub innej jego subsumcji prawnej. Dopiero stwierdzenie, że jest to niemożliwe, uprawnia sąd do uniewinnienia ( wyrok SN z 12 października 2006 r., IV KK 232 / 06 ). Mając to na uwadze sąd odwoławczy uznał, iż po pierwsze, określanie pokrzywdzonych choćby mianem debili, sk…ów, sk…li ( k. 222 odwrót, k. 399 , k. 401 ), zaś W. K. nadto mianem złodzieja ( k. 45 ), alkoholika – pomimo świadomości, iż pokrzywdzony uwolnił się od nałogu przed wieloma laty – ( k. 49 ), czy psychola, idioty, głupka, debila i wariata ( k. 5, 45, k. 222 ) były zachowaniami godzącymi w ich cześć i godność oraz stanowiły przejaw wyrażanej im pogardy. W konsekwencji uznać należało, iż wyczerpywały one dyspozycję art. 216 § 1 kk. Po drugie, powtarzające się szarpania i poszturchiwania M. K., o jakich traktują jego zeznania, jako naruszające jego nietykalność cielesną, stanowiły realizację dyspozycji art. 217 § 1 kk. Po trzecie zaś, zaistniałe na przestrzeni wielu miesięcy pozostałe zachowania opisane w sentencji sądu odwoławczego, o jakich bardzo szeroko wspominali pokrzywdzeni w swoich zeznaniach, należało traktować w kategoriach wykroczenia z art. 107 kw polegającego na złośliwym ich niepokojeniu, znamiennym celem dokuczenia im. Oskarżona zachowując się w taki sposób i z taką motywacją, jak wynikające z zeznań pokrzywdzonych, naruszała ich spokój psychiczny, przysparzała rozmaitych przykrości, wywoływała poczucie zdenerwowania, rozdrażnienia, czy wręcz udręczenia ( sąd odwoławczy miał na względzie, iż w czasie popełnienia przez oskarżoną przypisanego jej czynu przepis art. 190a § 1 kk nie zawierał jeszcze dodatkowego znamienia skutku w postaci wzbudzenia poczucia poniżenia lub udręczenia, w związku z czym przepis art. 4 § 1 kk nie pozwalał na ich przypisanie ).

Wniosek

o uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania oraz alternatywnie o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonej od zarzuconego jej czynu

☐ zasadny

☐ częściowo zasadne

☒ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

z powodów wyżej opisanych

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1ustalenia faktyczne

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

z powodów wyżej opisanych

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

0.0.1zmiana podstaw prawnych skazania oraz wymierzenie za przypisane czyny kar jednostkowych oraz kary łącznej.

Zwięźle o powodach zmiany

Odmienna ocena prawna przypisanych oskarżonej zachowań oraz wiążąca się z tym konieczność wymierzenia za nie kar jednostkowych oraz kary łącznej.

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Mając na uwadze, iż pomimo częściowego uwzględnienia apelacji, nie doszło ani do uniewinnienia oskarżonej od zarzuconego czynu, ani też do umorzenia wobec niej postępowania, stosownie do treści art. 627 kpk w zw. z art. 634 kpk, wobec finalnego skazania jej, została ona obciążona kosztami sądowymi za postępowanie odwoławcze.

7.  PODPIS