Portal Orzeczeń

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 290 / 24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz. z dnia 16 marca 2024 roku o sygnaturze akt II K 441 / 23

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.

1.  zarzuty mającej wpływ na treść zaskarżonego wyroku obrazy przepisów postępowania, tj. art.: 2 kpk, 4 kpk, 5 § 2 kpk, 7 kpk, 167 kpk, 366 § 1 kpk, 170 § 1 pkt 2 kpk, 424 kpk;

2.  zarzuty mających wpływ na treść zaskarżonego wyroku błędnych ustaleń faktycznych przyjętych za jego podstawę.

☐ zasadne

☐ częściowo zasadne

☒ niezasadne

☐ zasadne

☐ częściowo zasadne

☒ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Jako, że zarzuty podniesione w obydwu apelacjach w znaczącej i najistotniejszej ich części, jak również co do sposobu argumentowania, są do siebie zbliżone, w tym zakresie sąd odwoławczy odniesie się do nich łącznie. Chodzi tu przede wszystkim o te zarzuty, które niezależnie od ich nazwania i opisania, zmierzały do wykazania, że prawidłowa ocena wszystkich ujawnionych na rozprawie dowodów, dokonana przy uwzględnieniu zasad wybrzmiewających z art. 2 kpk, 4 kpk, 7 kpk, 5 § 2 kpk oraz 410 kpk, winna prowadzić do ustaleń faktycznych wskazujących na niewystępowanie po stronie któregokolwiek z oskarżonych kierunkowego zamiaru popełnienia zarzuconego im czynu.

Dodatkowo obrońca oskarżonego J. S. (1) w ramach zarzutów z zakresu ustalonych faktów podnosił, iż brak było dowodów pozwalających na przyjęcie, iż ten oskarżony podczas bezpośredniego kontaktu z pokrzywdzoną przedstawił się jej jako funkcjonariusz policji.

W pozostałym zakresie ustalenia faktyczne sądu I instancji w istocie nie były już przez skarżących kwestionowane.

W pierwszej kolejności sąd odwoławczy wskaże, że zarzucanie sądowi I instancji jako dowolnego ustalenia, iż – cytat za skarżącym – „ (… ) oskarżony J. S. (2), odbierając od pokrzywdzonej M. C. kwotę 8.000 zł., podawał się za funkcjonariusza Policji (…) ” jest o tyle chybione, iż lektura uzasadnienia zaskarżonego wyroku wskazuje, iż takowego ustalenia sąd I instancji w istocie nie poczynił. Przyjął w ramach ustalonych faktów jedynie, że tenże oskarżonych rzekł do pokrzywdzonej, iż „ jest od P. ”. Także lektura przypisanego oskarżonym czynu w zaskarżonym wyroku na takie ustalenie nie wskazuje – sąd w sentencji tego wyroku przyjął, iż oskarżeni działali wspólnie i w porozumieniu z „ ( …) nieustalonymi osobami, co do których wyłączono materiały do odrębnego postępowania, tj. mężczyzną podającym się za policjanta (…) ”, by następnie, opisując ich łączne ( całościowe, sumaryczne ) współsprawcze działanie, przypisać, że polegało ono w ramach czynności wprowadzających w błąd min. na podawaniu się za policjanta, bez jednoznacznego wskazania, iż takie zachowanie odnosi się do któregokolwiek z oskarżonych. Pełna treść opisu przypisanego czynu nie prowadzi zatem do wniosku, iż zachowanie polegające na „ podawaniu się za policjanta ” przypisano któremukolwiek z oskarżonych – takie ustalenie wprost wyprowadzono jedynie w odniesieniu do współdziałającego z nimi mężczyzny, co do którego materiały wyłączono do odrębnego rozpoznania. Potwierdza to wprost treść uzasadnienia zaskarżonego wyroku, w którym w taki właśnie sposób sąd I instancji przedstawił fakty przyjęte jako udowodnione.

W pozostałym zakresie istotą obu apelacji była próba wykazania, że brak jest dowodów pozwalających przypisać oskarżonym świadome ( nacechowane dodatkowo zamiarem kierunkowym ) współuczestniczenie we współsprawczym doprowadzeniu pokrzywdzonej do niekorzystnego rozporządzenia mieniem wskutek wprowadzenia jej w błąd w sposób przedstawiony w wyroku i jego uzasadnieniu.

Odnosząc się do tych apelacji w tej części tytułem wstępu przypomnieć należy, iż w orzecznictwie SN wielokrotnie zasadnie podkreślano, iż odkodowanie istnienia po stronie sprawcy zamiaru popełnienia czynu zabronionego oraz jego postaci dopuszczalne jest także w sytuacji, gdy oskarżony do winy się nie przyznaje, a brak jest dowodów bezpośrednio na taki zamiar i taką jego postać wskazujących. Ustalenia z tej sfery ( rzeczywistych przeżyć sprawcy, do czego zmierzał i czego chciał ) czynić bowiem można także w oparciu o całokształt podmiotowych i przedmiotowych okoliczności danego czynu, ocenianych przez pryzmat nieodpartej logiki sytuacji, doświadczenia życiowego i konkretnych dowodów ( por. wyrok SN z dnia 24 kwietnia 2018 r., V KK 379 / 17; postanowienia SN z dnia 26 kwietnia 2013 r., III KK 42 / 13 oraz z dnia 6 stycznia 2004 r., IV KK 276 / 03 – publ. Legalis el. ). Mając to na uwadze stwierdzić należy, iż dowody, jakimi sąd I instancji dysponował oraz wybrzmiewające z nich niekwestionowane fakty uboczne, dawały w świetle kryteriów opisanych w zdaniu poprzednim temu sądowi pełne prawo czynić ustalenia, iż obaj oskarżeni byli świadomymi uczestnikami współsprawczego porozumienia, którego celem było wyłudzenie od pokrzywdzonej ( w języku ustawowym – doprowadzenie jej do niekorzystnego rozporządzenia mieniem ) określonej kwoty pieniężnej wskutek wprowadzenia ją w błąd ( tzw. metodą na policjanta / wnuczka ) co do okoliczności, w oparciu o które podjęła decyzję o takim, a nie innym rozdysponowaniu swoich pieniędzy. Poza sporem pozostaje bowiem, że oskarżeni mieli świadomość takich okoliczności, które już na przysłowiowy pierwszy rzut oka wskazywały na uczestniczenie w tym od wielu już wszak lat nagminnym oraz – co istotne – wyjątkowo nagłaśnianym, upublicznianym i napiętnowanym oszukańczym procederze, które w oczywisty sposób wskazywały, że ich zachowanie stanowiło element szerzej zaplanowanego przestępczego schematu działania. Chodzi tu choćby o:

- okoliczności związane z odbiorem przesyłki ( bez żadnego pokwitowania, od osoby w podeszłym wieku, przyjętej z zamiarem jej przekazania na rzecz nieznanego zleceniodawcy ),

- okoliczności pozyskania tego „ zlecenia ” ( nawiązanie i utrzymywanie kontaktu z osobą o nieznanych personaliach, danych adresowych, statusie, bez czytelnych cech nawiązanego między nimi, nieudokumentowanego stosunku prawnego, niepewnych i niejasnych możliwościach wzajemnych rozliczeń, gwarancji zapłaty za „ usługę ” ),

- bezreakcyjne i bezrefleksyjne zachowanie oskarżonych na „ odkrycie ”, że zawartość przesyłki jest odmienna od deklarowanej i zawiera „ czystą ” gotówkę, która w typowych stosunkach w taki sposób przekazywana między osobami nie bywa, połączone z jednoczesnym pobraniem części tej kwoty dla siebie.

Wszystko powyższe rozważać należało przy uwzględnieniu, iż oskarżeni nie są osobami, u których – zważywszy na uprzednio wykonywany przez wiele lat zawód policjanta – tego rodzaju okoliczności nie wzbudziłyby podejrzeń. To nikt inny, jak rozmaitego szczebla jednostki służby policyjnej od tak wielu już lat upubliczniają ten niebezpieczny i szkodliwy proceder, przedstawiając jego typowe sposoby realizacji oraz szeroko apelując o czujność osoby potencjalnie nim zagrożone. Nie sposób z zasadami doświadczenia życiowego pogodzić, że modus operandi i okoliczności popełniania tego rodzaju przestępstw nie były znane oskarżonym – byłym funkcjonariuszom policji z tak długim stażem w tej służbie. W kontekście tej okoliczności szczególnego znaczenia nabiera logiczna argumentacja SN przedstawiona w uzasadnieniu postanowienia z dnia 17 stycznia 2024 r. ( IV KK 416/23 ), wyrażona na tle niemal tożsamych co do istoty realiów, przypominająca, iż „ (…) wielokrotnie już Sąd Najwyższy podkreślał w swoim orzecznictwie, że udział w tzw. „ oszustwie na wnuczka ”, nawet tylko w jednym z jego etapów ( czyli zwykle odebraniu pieniędzy ), odbywa się zawsze w takich okolicznościach, które nie mogą być „ pomylone ” przez oskarżonego ze zwykłymi „ usługami kurierskimi ”. (…) Biorąc pod uwagę powszechność przestępstw na tzw. wnuczka czy policjanta, nie sposób uznać, by skazany nie zorientował się, że uczestniczy właśnie w tego rodzaju przestępstwie oszustwa. Jego działalność dotyczyła wszak odebrania pieniędzy od starszej osoby i przekazania ich de facto nieznanym osobom trzecim – na podstawie różnych, wielokrotnych przelewów. Został też zatrudniony przez osoby, których nigdy – jak utrzymywał – nie poznał, otrzymywał bardzo szczegółowe polecenia telefoniczne i z całą pewnością nie były to standardowe czynności kurierskie – brak jasnego wskazania odbiorcy pieniędzy, brak upoważnienia ze strony pracodawcy, brak wystawienia jakiegokolwiek dokumentu odbioru przesyłki. Niewątpliwie świadczy to o tym, że skazany miał świadomość co do charakteru czynu głównego sprawcy oraz świadomość swojej roli w procederze (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 stycznia 2023 r., I KK 368/22, LEX nr 3454384; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2021 r., IV KK 69/21, LEX nr 3252491) (…) ” oraz, że „ (…) niemal każdego dnia wszelkiego rodzaju media (radio, telewizja, prasa czy wreszcie Internet) pełne są komunikatów o przestępstwach oszustwa metodą „ na wnuczka ” czy „ na policjanta ", łącznie z poradami dla potencjalnych ofiar udzielanych przez odpowiednich specjalistów, jak się przed nimi ustrzec (…) ”.

W konkluzji – nawet jeśli oskarżeni nie brali udziału w telefonowaniu do pokrzywdzonych, to przypisana im i zrealizowana rola w opisanym w akcie oskarżenia procederze pozwalała na objęcie ich skazaniem za współsprawcze popełnienie czynu z art. 286 § 1 kk z zamiarem bezpośrednim. Istotą konstrukcji współsprawstwa jest wszak, iż każdy ze współsprawców ponosi odpowiedzialność za całość popełnionego (wspólnie i w porozumieniu) przestępstwa, a więc także i w tej części, w jakiej znamiona czynu zabronionego zostały wypełnione zachowaniem innego ze współsprawców. Podkreślić należy, iż ustawodawca nie wprowadza szczególnych warunków dotyczących formy zawarcia porozumienia – dla przyjęcie tej konstrukcji wystarczy stwierdzić, że sprawcy mieli świadomość wspólnego wykonania czynu zabronionego i zdawali sobie sprawę, że podejmowana czynność składa się na realizację wspólnego przedsięwzięcia.

Sąd odwoławczy podziela też pogląd sądu I instancji, że do prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy nieistotną i nie mającą znaczenia jawiła się oddalona inicjatywa dowodowa obrońcy o przesłuchanie w charakterze świadków T. S. i P. S., jak również zasięgniecie dowodu ze specjalistycznej wiedzy biegłego psychologa. Ani z przedkładanej dokumentacji medycznej, ani z zeznań przesłuchanych świadków nie wynika, by niemożność podjęcia zatrudnienia w wymarzonym zawodzie kierowcy przez oskarżonego J. S. (3), nawet jeśli dla niego frustrująca i wpływająca negatywnie na stany emocjonalne, mogła wytwarzać tak daleko sięgające zaburzenia logicznego postrzegania otaczającej go rzeczywistości, że nie był w stanie rozeznań się w opisanych wyżej okolicznościach i charakterze procederu, w którym zdecydował się uczestniczyć. Aktualne realia runku pracy nie są dla osób szukających zatrudnienia aż tak nieprzyjazne, by sądzić, że osobie o takim stopniu rozwoju intelektualnego, jak oskarżony, z takim doświadczeniem życiowym i zawodowym, mogły zaburzać racjonalność myślenia i trzeźwość osądu procederu, do którego zdecydował się przystąpić.

Wniosek

O zmianę zaskarżonego wyroku, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

☐ zasadne

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Sąd I instancji poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, dokonał prawidłowej kwalifikacji prawnej przypisanego oskarżonym czynu oraz wymierzył nie budzące zastrzeżeń konsekwencje prawnokarne.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1W całości.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Z powodów wyżej opisanych.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Omówiono powyżej.

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2 i 3

Wobec nieuwzględnienia apelacji oskarżonych, stosownie do treści art. 636 § 1 i 2 kpk w zw. z art. 633 kpk, obciążono ich kosztami pro9cesu za II instancję.

7.  PODPIS