Portal Orzeczeń

§UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 405 / 23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1.

CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 6 kwietnia 2023 r. w sprawie II K 1024 / 22

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☒ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1. naruszenia prawa materialnego, tj. art. 115 § 14 kk poprzez bezpodstawne przyjęcie, iż pismo z dnia 6 lutego 2021 r. oraz jego zdjęcie wykonane przez E. S. można uznać za dokumenty w rozumieniu tego przepisu oraz za testament w rozumieniu przepisów prawa cywilnego;

2. obrazy przepisów postępowania karnego ( bez wskazania, których ), mających istotny wpływ na treść wyroku, poprzez:

- samodzielną ocenę przez sąd karny w/w pisma, która winna być zarezerwowana dla sądu cywilnego;

- bezzasadne oddalenie wniosków dowodowych obrony, pozbawiających oskarżoną prawa do obrony;

3. błędną ocenę zebranych w sprawie dowodów wskutek bezzasadnego uznania za wiarygodne zeznań córek oskarżonej oraz odmowy przyznania waloru wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonej, prowadzącej do błędnych ustaleń faktycznych, mających wpływ na treść zaskarżonego wyroku, polegających na bezzasadnym przyjęciu, iż oskarżona zataiła istnienie w/w pisma i ukryła je oraz iż miała świadomość, iż nie stanowiło ono testamentu, a jedynie „ zwykłe zapiski ” pozostawione przez zmarłego E. S.

☐ zasadne

☐ częściowo zasadne

☒ niezasadny

☐ zasadne

☐ częściowo zasadne

☒ niezasadny

☐ zasadne

☐ częściowo zasadne

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Ad. zarzutów z punktów 2 i 3.

Ustalenia sądu I instancji, na których oparto zaskarżony wyrok, należało zaakceptować, podobnie jak poprzedzającą je ocenę dowodów. Trudno stawiać sądowi I instancji zarzut, iż ustaleń tych nie czynił posiłkując się wyjaśnieniami oskarżonej, skoro wyjaśnień tych nie wspierał żaden inny dowód oraz, że nie jawiły się one jako przekonywujące i wiarygodne w kontekście reguł logicznego rozumowania oraz doświadczenia życiowego, a do tych właśnie kryteriów odwołuje się art. 7 kpk, nakazujący je sądowi uwzględniać przy ocenie dowodów. Skrótowo przypomnieć należy, iż z wyjaśnień tych wynikało, jakoby oskarżona od razu podzieliła się z córkami informacją o tym, iż E. S. przed śmiercią sporządził opisany w akcie oskarżenia dokument, po czym – po zapoznaniu się z jego treścią – podjęły wspólnie decyzję o jego nieujawnianiu, a tym samym, że nie będą go wykorzystywać na użytek określenia sposobu dziedziczenia po zmarłym. Jednakże podkreślić należy, iż córki konsekwentnie zaprzeczały tej wersji, zaś wywód sądu I instancji rozsądnie przekonuje, że jedyną osobą mogącą mieć żywotny interes w tym, by pozostawiony przez E. S. dokument nie ujrzał światła dziennego, a w szczególności, by nie mógł stanowić podstawy do ustalenia komu, na jakiej podstawie i w jakiej części przyznany zostanie majątek spadkowy, była wyłącznie oskarżona. Ona też miała sposobność, by ten niewygodny dla niej dokument schować i ukryć, zanim na miejsce ujawnienia zwłok zmarłego dotrą inne, aniżeli ona, osoby Z kolei jej córki nie miały najmniejszego powodu, by ten o niezwykle korzystnej dla nich w swojej wymowie dokument ukrywać. To oskarżona, a nie one, miała podstawy obawiać się, że w razie uznania tego dokumentu za testament ( czy choćby tylko zapis windykacyjny ) znacznemu pogorszeniu ulegnie sytuacja prawna w postępowaniu o dziedziczenie po zmarłym. Oceniając łączną wymowę tych faktów i okoliczności, przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku rozumowanie nie uchybia ani logice, ani doświadczeniu życiowemu, będąc jedynym akceptowalnym, jaki w oparciu o zebrane w sprawie dowody oraz przedstawione wyżej kryteria ich oceny można było wyprowadzić.

Zastrzeżeń sądu odwoławczego nie budzi także decyzja sądu I instancji o oddaleniu wniosku dowodowego o poddaniu oględzinom i badaniom przez biegłego telefonu, przy pomocy którego zmarły E. S. przed śmiercią miał wykonać zdjęcie opisanego w akcie oskarżenia dokumentu i w pamięci którego plik graficzny został następnie zapisany. Bez zasięgania po wiedzę specjalistyczna biegłego stwierdzić bowiem można, że bazując o tzw. metadane zdjęć cyfrowych zapisanych w pamięci tego rodzaju urządzenia, pozyskać można informacje o czasie i miejscu jego utworzenia, zmiany lub usunięcia oraz o technicznych aspektach samej fotografii oraz urządzenia, przy pomocy którego została ona wykonana. Metadane pliku nie zapisują już jednak tego, kiedy tego rodzaju plik został otwarty po raz pierwszy oraz otwierany w kolejnych przypadkach, jak również, czy był wykorzystywany na użytek wydruku lub przesłania. Także przedstawiony przez pełnomocnika oskarżycielek posiłkowych wydruk graficznej postaci metadanych pliku zapisanego w pamięci urządzenia, za pomocą którego zdjęcie wykonano ( k. 54 – 55 ) nie wskazują na możliwość pozyskania informacji szerszych. Podkreślić też należy, iż oskarżona nie kwestionowała, iż widziała omawiany dokument po tuż po przybyciu do mieszkania zmarłego męża oraz zapoznania się z jego treścią. Nie podnosiła, by treść ta odbiegała od tej, jaką odczytać można z wydruku sporządzonych cyfrowo fotografii.

Nie było także uchybieniem ze strony sądu I instancji prowadzenie i rozpoznanie niniejszej sprawy bez oczekiwania na zakończenie postepowań cywilnych związanych z ustalaniem sposobu oraz porządku dziedziczenia po E. S., albowiem stosownie do treści art. 8 kpk sąd karny wszelkie występujące w sprawie zagadnienia faktyczne i prawne ma powinność rozstrzygać samodzielnie.

Badanie, czy oskarżona przed śmiercią E. S. pozostawała w związku pozamałżeńskim z innym mężczyzną, w ocenie sądu odwoławczego nie ma żadnego znaczenia z punktu widzenia badania zasadności któregokolwiek ze stawianych jej zarzutów.

Ad. zarzutów z punktu I.

Ukrytego przez oskarżoną pisma, którego treść i formę E. S. utrwalił w postaci fotografii cyfrowej przy wykorzystaniu aparatu telefonicznego, nie sposób nie uznać za dokument w rozumieniu art. 115 § 14 kpk, a w konsekwencji także art. 276 kk. Stosownie do pierwszego z przywołanych przepisów, dokumentem jest każdy przedmiot lub inny zapisany nośnik informacji, z którym jest związane określone prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne. Tymczasem zawarte we wspomnianym piśmie treści wskazywały na to, że E. S. wyraził w nich wolę określonego rozporządzenia poszczególnymi składnikami majątku na wypadek śmierci. Pismo to zostało przy tym przez niego wprost oznaczone jako testament. To zaś oznacza, że niezależnie od tego, czy w toku prowadzonych postępowań cywilnych dokument ów zostanie finalnie uznany za ważny i skuteczny testament własnoręczny ( choćby z uwagi na podnoszone przez skarżącą zastrzeżenia co do tego, czy został on należycie podpisany, jak i w związku z wątpliwościami, czy zawiera on rozporządzenie odnoszące się do całego jego majątku, czy też odpowiednio dużej jego części ), to był to dokument, który bezwzględnie winien zostać ujawniony w toku notarialnego postępowania o wydanie aktu poświadczenia dziedziczenia. Oskarżona zaś nie mogła – pod rygorem odpowiedzialności karnej, o której była przez notariusza pouczona – zatajać, że zmarły dokument o takiej nazwie i treści pozostawił. Powołując się na licznie przywoływane poglądy piśmiennictwa i orzecznictwa zawarte w komentarzu do art. 95c i 95d ustawy Prawo o notariacie pod red. K. Osajdy ( K. Osajda (red. serii), W. Borysiak (red. tomu), Prawo o notariacie. Komentarz. Wyd. 4, Warszawa 2021, publ. Legalis el. ) przypomnieć należy, iż uczestnicy tego rodzaju czynności przed notariuszem zobowiązani są złożyć w toku spisywania protokołu dziedziczenia oświadczenia o znanych im testamentach spadkodawcy, ze wskazaniem tego, jaka jest ich ewentualna treść, kiedy zostały otwarte i ogłoszone oraz gdzie przechowywany jest ich oryginał. W razie złożenia testamentu notariusz dokonuje jego otwarcia i ogłoszenia, chyba że otwarcie i ogłoszenie testamentu już nastąpiło. Z otwarcia i ogłoszenia testamentu sporządza się protokół. Dokonując otwarcia i ogłoszenia testamentu, notariusz nie dokonuje oceny prawnej jego ważności lub skuteczności i w żaden sposób nie określa tego w treści protokołu otwarcia i ogłoszenia testamentu. Samo otwarcie i ogłoszenie testamentu nie przesądza też w jakikolwiek sposób o prawach do spadku lub przedmiotu zapisu windykacyjnego osób w takim testamencie wskazanych. Celem tej czynności jest bowiem jedynie publiczne ujawnienie treści takiego dokumentu. W konsekwencji, za testament podlegający otwarciu należy uznać każde oświadczenie spadkodawcy ujęte w postać dokumentu i mające mieć charakter rozrządzenia majątkiem na wypadek śmierci. Nie musi być ono nawet określone przez samego spadkodawcę jako testament lub zawierać takie słowo w swojej treści – ewentualnie zawierać słowo zbliżone, np. "dyspozycja majątkiem na wypadek śmierci" itp. Może być nawet zawarte np. w liście. W licznie przywoływanym w tym komentarzu orzecznictwie Sądu Najwyższego uznano także konieczność ogłoszenia jako testamentu pisma zawierającego w swojej treści słowo testament, lecz już prima facie mającego charakter niedopuszczalnej w prawie polskim umowy o zapis między osobami żyjącymi, gdyż podpisanej przez spadkodawcę, zapisobiercę oraz świadków. Innymi słowy, otwarciu i ogłoszeniu podlegają również testamenty, co do których ważności można mieć prima facie wątpliwości, a nawet pewność, że nie będą stanowiły podstawy dziedziczenia (np. testament wydrukowany na kartce papieru i jedynie podpisany przez spadkodawcę). Ich ewentualna ( czy wręcz spodziewana ) nieważność nie wpływa na konieczność ich otwarcia i ogłoszenia przez notariusza. W konsekwencji oczywistym jest, że tego rodzaju oceny ważności i skuteczności dokumentu mającego cechy testamentu nie może dokonywać sam uczestnik czynności notarialnej – ciąży na nim prawny ( pod rygorem odpowiedzialności karnej za występek z art. 233 § 6 kk ) obowiązek poinformowania notariusza o istnieniu takiego dokumentu. Niewywiązanie się z takiego obowiązku przez oskarżoną słusznie uznane zostało w kategoriach realizacji znamion występku z art. 233 § 6 kk.

Wniosek

o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonej od zarzuconego czynu lub ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie do ponownego rozpoznania

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

z powodów wyżej opisanych.

OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

W całości

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Omówiono powyżej

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

-

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

-

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

-

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

-

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

-

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

-

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2 i 3.

Z uwagi na nieuwzględnienie apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonej na podstawie art. 636 § 1 kpk obciążono ją kosztami procesu za postępowanie odwoławcze.

PODPIS