Portal Orzeczeń

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 442/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Bełchatowie z dnia 26 kwietnia 2024 roku w sprawie II K 156/24.

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☒ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Podnoszone w apelacji oskarżonego i oskarżyciela posiłkowego zarzuty obrazy przepisów postępowania tj. art. 387 § 2 kpk poprzez doprowadzenie do skazania w trybie konsensualnym mimo braku zachowania dla stron gwarancji procesowych.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty są zasadne.

Zgodnie z art. 387 § 2 kpk Sąd może uwzględnić wniosek o wydanie wyroku skazującego, gdy okoliczności popełnienia przestępstwa i wina nie budzą wątpliwości, a cele postępowania zostaną osiągnięte mimo nieprzeprowadzenia rozprawy w całości; uwzględnienie wniosku jest możliwe jedynie wówczas, gdy prokurator wyrazi zgodę, a pokrzywdzony należycie powiadomiony o terminie rozprawy oraz pouczony o możliwości zgłoszenia przez oskarżonego takiego wniosku nie zgłosi sprzeciwu. O treści wniosku należy powiadomić pokrzywdzonego, jeżeli wniosek został złożony przed powiadomieniem go o terminie rozprawy.

W przedmiotowej sprawie pokrzywdzony złożył skuteczne oświadczenie o braniu udziału w sprawie w charakterze oskarżyciela posiłkowego ( k. 185). Zamieszkuje w S., w odległości około 60 km od Sądu Rejonowego w Bełchatowie, w którym toczyła się sprawa. Zawiadomienie o rozprawie wyznaczonej na dzień 26 kwietnia 2024 roku na godzinę 12.20 odebrał z poczty w dniu 26 kwietnia 2024 roku o godzinie 11.37 – a więc na 43 minuty przed rozprawą ( k. 244). Nie był w tym czasie w stanie dojechać na rozprawę. Wrócił do domu i napisał do Sądu Rejonowego w Bełchatowie wiadomość mailową, w której poinformował, że „ wezwanie na sprawę dobrałem dzisiaj tj. 26.04.2024 r. przed chwilą i co oczywiste nie jestem w stanie przybyć do Sądu Rejonowego w Bełchatowie. W przypadku braku akceptacji przedstawianych przeze mnie warunków dobrowolnego poddania się karze przez oskarżonego, proszę o odroczenie rozprawy, gdyż chcę w niej uczestniczyć osobiście” ( k. 250). Wiadomość ta dotarła do Sądu o godzinie 13.45, a więc przed zakończeniem rozprawy ( k. 250 i k. 246).

Jednocześnie w protokole rozprawy jest zapis, jakoby oskarżyciel posiłkowy, z którym mniej więcej w tym samym czasie, w którym sporządzono w/w widomość mailową, nieustalony pracownik sekretariatu sądu skontaktował się telefonicznie, wyraził zgodę na prowadzenie rozprawy pod swoją nieobecność i na poddanie się karze przez oskarżonego na zaproponowaną przez oskarżonego i jego obrońcę karę, którą to propozycję miał zreferować mu przez telefon ów pracownik sekretariatu ( k. 245).

Po pierwsze, w/w zapis w protokole rozprawy jest ewidentnie sprzeczny ze stanowiskiem oskarżyciela posiłkowego, który praktycznie w tym samym czasie wysłał wiadomość mailową do Sądu, żądając odroczenia rozprawy i sprzeciwiając się dobrowolnemu poddaniu się karze przez oskarżonego „ w przypadku braku akceptacji przedstawianych przeze mnie warunków dobrowolnego poddania się karze przez oskarżonego proszę o odroczenie rozprawy, gdyż chcę w niej uczestniczyć osobiście” ”. Oznacza to, że pokrzywdzony nie zgadzał się na propozycję kar i środków karnych przedstawioną mu telefonicznie przez nieustalonego pracownika sekretariatu, przestawił własną, jak wynika z treści jego apelacji diametralnie odmienną od propozycji oskarżonego ( oskarżyciel posiłkowy orzeczoną karę i środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres jednego roku uznaje za rażąco łagodną). Zatem sprzeciwił się wnioskowi sformułowanemu przez oskarżonego. Już to wykluczało zastosowanie trybu konsensualnego z art. 387 § 2 kpk.

Po drugie, zdaniem Sądu nie jest wiarygodne, że oskarżyciel posiłkowy, któremu zależało i nadal zależy na braniu bezpośredniego udziału w rozprawie i na wymierzeniu oskarżonemu surowej kary ( w wypadku zginęła jego matka), wygłosił przez telefon jakiemuś pracownikowi sądu tak spolegliwe oświadczenie, jak zapisano w protokole rozprawy, choć w tym samym czasie wysyłał wiadomość mailową o odmiennej treści. W przekonaniu Sądu Okręgowego zapis w protokole rozprawy jest wynikiem niedokładności i pomyłki, do której doszło na skutek nonszalanckiego podejścia do ustalenia stanowiska pokrzywdzonego, co zostanie szczegółowo omówione poniżej.

Po trzecie mianowicie, kuriozalny był wręcz sposób procedowania zastosowany przez Sąd Rejonowy, który przekazywał i odbierał oświadczenia strony za pośrednictwem sekretarza sądowego łączącego się z oskarżycielem posiłkowym przez telefon. Trudno określić co to w ogóle było - ani rozprawa zdalna ( brak warunków z art. 374 § 3,4,5,6 i 7 kpk), ani oświadczenie procesowe, z rozmowy sekretarza z oskarżycielem posiłkowym nie sporządzono żadnej notatki, Sąd nie miał żadnej kontroli nad tą rozmową, nie mógł jej zweryfikować. Przypominało to trochę zabawę w „głuchy telefon”, nic więc dziwnego nie ma w tym, że doszło do zniekształcenia oświadczenia woli oskarżyciela posiłkowego.

Po czwarte, Sąd Rejonowy dokonał bardzo istotnej zmiany opisu czynu, a w protokole rozprawy nie odnotowano, czy uprzedzono o tym oskarżonego, zaś w sposób ewidentny nikt nie uprzedził o tym oskarżyciela posiłkowego. Takie postępowanie również naruszyło gwarancje procesowe stron. Zmiana opisu dotyczy bowiem okoliczności popełnienia przestępstwa i winy oskarżonego – Sąd Rejonowy ustalił i przypisał w wyroku, że oskarżony „współspowodował” wypadek drogowy. Tymczasem z opisu zarzutu z aktu oskarżenia to nie wynika. Zgodnie z art. 387 § 2 kpk Sąd może uwzględnić wniosek o wydanie wyroku skazującego, gdy okoliczności popełnienia przestępstwa i wina nie budzą wątpliwości. Akceptacja złożonego przez oskarżonego wniosku o wydanie wyroku w trybie konsensualnym jest uprawnieniem sądu. Jednak w każdym przypadku podstawowym warunkiem uprawniającym sąd do orzekania w tym trybie jest wnikliwa weryfikacja podstaw do jego wydania. Oznacza ona konieczność analizy zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego dla stwierdzenia, czy okoliczności zarzuconego przestępstwa oraz jego wina nie budzą wątpliwości, oraz czy cele postępowania zostaną osiągnięte mimo nieprzeprowadzenia rozprawy w całości. Analiza ta obejmuje także z pewnością ocenę tego, czy doszło do realizacji wszystkich znamion zarzuconego czynu, a w konsekwencji do prawidłowego wskazania jego kwalifikacji prawnej, rodzaju i stopnia zawinienia, skutku przestępnego działania, rozmiaru wyrządzonej szkody, które mają wpływ na kształt i rozmiar odpowiedzialności karnej oskarżonego. Wniosek o dobrowolne poddanie się karze może zostać uwzględniony przez sąd nie tylko wtedy, gdy jest on poprawny pod względem procesowym, ale również niezbędne jest przeprowadzenie kontroli z punktu widzenia prawa materialnego, a więc czy zaproponowana kwalifikacja prawna czynu jest prawidłowa, przy przyjęciu określonych ustaleń faktycznych oraz czy kara, jej rodzaj i wymiar są zgodne z przepisami prawa materialnego. W razie powstania jakichkolwiek wątpliwości we wskazanym zakresie, sąd zobowiązany jest przede wszystkim do ich wyjaśnienia i wskazania potrzeby zmiany takiego wniosku w trybie art. 387 § 3 kpk ( por wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2023 roku II KK 595/22, Legalis). W przekonaniu Sądu Okręgowego taka zmiana może również dotyczyć opisu czynu – ale przecież Sąd powinien uprzedzić o tym strony uzależniając od ich zgody, czy zaakceptuje tryb konsensualny wydania wyroku. Nie uprzedzono o tym oskarżyciela posiłkowego, a z punktu widzenia jego interesu prawnego była to zmiana bardzo istotna, w sposób diametralny rzutująca na ocenę stopnia winy oskarżonego i społecznej szkodliwości jego czynu. Oskarżyciel posiłkowy mając wiedzę o tak istotnej modyfikacji opisu czynu mógł po prostu nie wyrazić zgody na zakończenie sprawy w trybie konsensualnym – ale został tej możliwości ( i swego uprawnienia w tym zakresie) pozbawiony.

Podsumowując, doszło do wydania wyroku z rażącym naruszeniem art. 387 § 2 kpk, albowiem po pierwsze, zawiadomiony zaledwie 43 minuty przed rozprawą i zamieszkały w odległości 60 km od Sądu oskarżyciel posiłkowy nie mógł w sposób zapewniający mu realizację jego gwarancji procesowych wziąć udziału w rozprawie, a nie mająca żadnego pokrycia w przepisach proceduralnych próba skontaktowania się z nim telefonicznie nie dała jednoznacznej odpowiedzi co do jego stanowiska w przedmiocie złożonej przez oskarżonego propozycji dobrowolnego poddania się karze. Przede wszystkim logiczna analiza treści wiadomości mailowej przysłanej niemal w tym samym czasie ( i przed zamknięciem rozprawy) przez oskarżyciela posiłkowego do Sądu Rejonowego przekonuje, że w rozmowie tej musiał on przedstawić swoje własne propozycje kary, odmienne od propozycji oskarżonego, bo wnosił o odroczenie rozprawy „ w przypadku braku akceptacji przedstawianych przeze mnie warunków dobrowolnego poddania się karze przez oskarżonego”. Oznacza to, że pokrzywdzony wyraził sprzeciw wobec propozycji kar i środków karnych zgłoszonych przez oskarżonego i złożył własne propozycje, co nie zostało odnotowane w protokole rozprawy ( być może nie zostało to przekazane przez pracownika sekretariatu rozmawiającego z oskarżycielem posiłkowym sędziemu prowadzącemu sprawę, być może ów pracownik nie zrozumiał przekazu ).

Do wydania wyroku w trybie konsensualnym z art. 387 kpk może dojść, gdy pokrzywdzony należycie powiadomiony o terminie rozprawy oraz pouczony o możliwości zgłoszenia przez oskarżonego takiego wniosku nie zgłosi sprzeciwu. Przez „należyte powiadomienie” o terminie rozprawy należy rozumieć takie, które zapewnia stronie realną możliwość udziału w rozprawie, jeżeli ma taką wolę, względnie realnego zapoznania się z propozycją poddania się karze i złożenia w tym przedmiocie własnego oświadczenia w sposób świadomy i przemyślany. Oskarżyciel posiłkowy ewidentnie miał wolę brać udział w rozprawie, o czym świadczy treść jego wiadomości mailowej nadesłanej jeszcze w czasie trwania rozprawy, ale fizycznie nie było to możliwe, bo znajdował się w miejscowości odległej o około 60 km od Sądu, a odebrał zawiadomienie na poczcie na 43 minuty przez rozpoczęciem rozprawy. Pokrzywdzony nie miał więc możliwości wzięcia udziału w rozprawie – nie był zatem „należycie powiadomiony”. Ponadto, jak wyżej wykazano, wątpliwe są zapisy w protokole rozprawy co do jego stanowiska w przedmiocie dobrowolnego poddania się karze przez oskarżonego - skoro składał własne prepozycje kary i środków karnych odmienne od propozycji oskarżonego, to logiczne jest, że sprzeciwiał się propozycjom drugiej strony. Tak czy owak nie było podstaw do wydania tego dnia wyroku w trybie art. 387 kpk, rozprawę należało odroczyć i w cywilizowany oraz zgodny z przepisami procedury karnej sposób na kolejnym terminie odebrać stanowiska stron w tym przedmiocie.

Wydając w dniu 26 kwietnia 2024 roku wyrok w trybie konsensualnym Sąd Rejonowy obraził więc w istotny sposób przepis art. 387 § 2 kpk, naruszył tym samym gwarancje procesowe stron, co powoduje, iż przewód sądowy należy powtórzyć w całości. Dlatego należało uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania.

Co do pozostałych zarzutów zawartych w apelacji oskarżonego oraz w apelacji oskarżyciela posiłkowego Sąd Okręgowy nie będzie się odnosił szczegółowo, albowiem po pierwsze rozpoznanie dotychczas omówionych zarzutów jest wystarczające do wydania rozstrzygnięcia ( art. 436 kpk), a po drugie, zgodnie z art. 447 § 5 kpk zarzuty dotyczące wysokości kary i środków karnych nie były w tym układzie procesowym dopuszczalne. Jednak nie oznacza to, że apelacje należało pozostawić bez rozpoznania, bo w obu zawarte były również zarzuty obrazy prawa procesowego, a więc należało je rozpoznać.

Wniosek

Wnioski o uchylenie zaskarżonego wyroku.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Było to omówione.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości.

☒ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Było to omawiane.

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Sąd Rejonowy po zwrocie sprawy skieruje ją na rozprawę i przeprowadzi ponownie przewód sądowy w całości. Sąd Okręgowy nie wyklucza możliwości wydania wyroku w trybie art. 387 kpk pod warunkiem należytego powiadomienia stron o terminie rozprawy i precyzyjnego nie budzącego wątpliwości uzgodnienia kar i środków karnych.

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

oskarżony

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

skazanie

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

oskarżyciel posiłkowy

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

skazanie w trybie art. 387 kpk z naruszeniem praw oskarżyciela posiłkowego

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana