Portal Orzeczeń

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 458/25

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 17 maja 2025 roku w sprawie II K 144/25

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1..2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

1. zarzut obrazy prawa procesowego art. 5 § 2 k.p.k. przez obciążenie oskarżonego okolicznościami niewyjaśnionymi, a mającymi istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia o winie oskarżonego;

2. zarzut obrazy prawa procesowego art. 517g § 2 k.p.k. przez niezastosowanie polegające na przeprowadzeniu sprawy w postępowaniu przyspieszonym pomimo, iż zachodziła potrzeba uzupełnienia postępowania dowodowego zmierzającego do ustalenia czy w dniu zdarzenia oskarżony prowadził pojazd, czy też pojazd ten był prowadzony przez inną osobę;

3. zarzut obrazy prawa procesowego, tj. art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k. art. 410 k.p.k. mającego wpływ na treść orzeczenia polegającego na dowolnej (w miejsce swobodnej) ocenie zebranego materiału dowodowego, z naruszeniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia, w postaci:

a) błędnej oceny wyjaśnień oskarżonego i błędnym uznaniu, że jej wyjaśnienia nie posiadają waloru wiarygodności tylko z powodu rozbieżności z zeznaniami świadków, będącymi wyłącznie następstwem przyjętej linii obrony;

b) błędnej oceny zeznań świadków, w szczególności D. W., M. Z., W. S. polegającego na błędnym uznaniu, iż dowodu z tych zeznań wiarygodne pomimo istnienia wyraźnego konfliktu pomiędzy świadkami a oskarżonym;

w wyniku czego doszło do:

4. błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, który miał wpływ na treść orzeczenia, polegający na bezpodstawnym przyjęciu, iż oskarżony prowadził pojazd w dniu 16 maja 2025 r.

5. zarzut rażącej niewspółmierności kary pozbawienia wolności w zakresie tak kar jednostkowych jak i kary łącznej.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja okazała się zasadna w takim stopniu, iż na skutek jej wniesienia zaistniały podstawy do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz przebiegu dotychczasowego postępowania, prowadzi bowiem do wniosku, iż Sąd Rejonowy w trakcie rozpoznania sprawy, dopuścił się tego rodzaju obrazy przepisów prawa procesowego, która mogła mieć istotny wpływ na treść wydanego przezeń końcowego rozstrzygnięcia merytorycznego.

Chociaż postępowanie przyspieszone, poprzez określone uproszczenia proceduralne, sprzyja szybszemu rozstrzyganiu w przedmiocie odpowiedzialności karnej, to jednak należy mieć na uwadze, że postępowanie karne służyć ma nie tylko temu, aby sprawca przestępstwa został pociągnięty do odpowiedzialności karnej, lecz także temu, aby poniósł on ją jedynie za czyn, którego rzeczywiście się dopuścił, a przy tym z zachowaniem standardów demokratycznego procesu karnego, a więc z zapewnieniem mu – i to realnie – podmiotowości procesowej i szeroko rozumianego prawa do obrony (zob. T. Grzegorczyk, W Wróbel: Opinia Komisji o projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw z dnia 19 grudnia 2005 roku - KKPK 403/3/06 - Biul.PK 2006/2, s. 36). Innymi słowy, przyspieszone rozpoznanie sprawy, nie może oznaczać rezygnacji ze standardów rzetelnego procesu, do którego zaliczyć trzeba prawo do obrony oskarżonego w sensie nie tylko formalnym, ale również materialnym. Oskarżony, korzystający z domniemania niewinności, ma prawo nie przyznawać się do winy i do przedstawienia własnej linii obrony. Nie można z góry przyjmować fałszywości wersji oskarżonego, tylko dlatego, że wcześniej przyznawał się do winy, a przesłuchani na etapie dochodzenia świadkowie, przeczą jego słowom. Rzetelny proces wymaga, aby w takiej sytuacji sąd przesłuchał w sposób bezpośredni świadków, z których zeznań ma wynikać sprawstwo i wina oskarżonego. Ten z kolei powinien mieć możliwość zadawania świadkom pytań i złożenia wyjaśnień, co do każdego przeprowadzonego dowodu (art. 386 § 2 k.p.k.), czy też żądać dokonania konfrontacji (art. 172 k.p.k.) z danym świadkiem. Tymczasem Sąd Rejonowy poprzez procedowanie w niniejszej sprawie, polegające na zaniechaniu przesłuchania choćby jednego świadka, pozbawił oskarżonego tej możliwości. Odczytanie zeznań świadków na podstawie art. 392 § 1 k.p.k. było niedopuszczalne, gdyż w żaden sposób nie można było uznać, aby bezpośrednie przeprowadzenie dowodu z zeznań ww. świadków nie było ,,niezbędne”. W orzecznictwie sądowym utrwalony jest pogląd, że przeprowadzenie dowodu nie jest niezbędne, jeżeli dowód taki jednocześnie: nie ma zasadniczego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy i nie pozostaje w zasadniczej sprzeczności z innymi dowodami. Jeżeli zeznania świadka dotyczą okoliczności o istotnym znaczeniu dla rozstrzygnięcia sprawy, a przy tym są sprzeczne z wyjaśnieniami oskarżonego lub innymi dowodami w sprawie, to nieodzowne jest bezpośrednie przeprowadzenie dowodu z tych zeznań na rozprawie głównej. Zeznania mogą być odczytane, jeśli nie mają doniosłego znaczenia, nie dotyczą okoliczności w sprawie zasadniczych, lecz drugorzędnych, mają charakter uzupełniający (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1.12.1994 roku – III KRN 120/94; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21.10.1980 roku – Rw 361/80). Zasada bezpośredniości nakazuje sądowi przeprowadzenie dowodów na rozprawie. W przypadku osób przesłuchiwanych ważny jest bezpośredni kontakt sądu z nimi. Jest oczywiste, że jeśli sąd styka się z osobami przesłuchiwanymi, może je obserwować, czynić spostrzeżenia na podstawie sposobu wysławiania się, gestów, reakcji na poszczególne pytania. Realizacja tej zasady jest jedną z gwarancji rzetelnego procesu. Tak jak już wspomniano, zasady tej nie może przekreślać okoliczność, że sprawa jest rozpoznawana w trybie przyśpieszonym.

Sąd I instancji też jakby zapomniał, iż w polskim prawie karnym obowiązuje zasada prawdy materialnej (art. 2 § 2 k.p.k.), a rolą postępowania sądowego, jest dążenie do tego, aby zostały wyjaśnione wszelkie okoliczności sprawy (art. 366 § 1 k.p.k.). Niedopuszczalną jest sytuacja, w której Sąd meriti nie widzi najmniejszej potrzeby przesłuchania bezpośrednich i naocznych świadków zdarzenia. Nie byłoby to może, aż tak istotnym uchybieniem, gdyby oskarżony nie kwestionował stanu faktycznego sprawy. Jednakże oskarżony przedstawił przed sądem diametralnie inną wersję przebiegu zdarzenia, niż wynikałoby to z zeznań funkcjonariuszy policji oraz świadka W. S. (2), twierdząc, że samochodem kierował nie on, lecz właśnie W. S. (2). Tak więc, celem weryfikacji wiarygodności wyjaśnień oskarżonego, nieodzownym było bezpośrednie przesłuchanie naocznych świadków rozpoznawanego tu zdarzenia (w tym także nie przesłuchanego przez policję W. S. (3)) i dopiero wówczas dokonanie oceny wiarygodności ich relacji.

Nigdzie też nie jest powiedziane, że rozprawa w trybie przyspieszonym ma się ograniczyć tylko do jednego terminu rozprawy. Ustawodawca przewidział przecież możliwość przerwania rozprawy w tym trybie do 14 dni (art. 517f § 1 k.p.k.). W realiach rozpoznawanej sprawy, Sąd Rejonowy powinien z powyższego skorzystać i wobec nie przyznawania się oskarżonego do winy, bezpośrednio przesłuchać naocznych świadków zdarzenia. Co więcej, ustawa przewiduje też możliwość (art. 517g § 1 zd. 2 k.p.k.) prowadzenia rozprawy w dalszym ciągu w trybie zwyczajnym, gdyby okazało się, że nie można wydać prawidłowego wyroku, z zachowaniem dopuszczalnego czasu przerw w rozprawie. W tym kontekście zarzut z pkt 2 apelacji uznać należało jako zasadny, choć skala naruszeń proceduralnych – jak wynika powyższych rozważań – była szersza, niż wynikająca ze sformułowanego przez autora apelacji zarzutu. Jednakże wzgląd na treść art. 440 k.p.k. nie pozawalał Sądowi odwoławczemu przejść nad tym do porządku i ograniczyć się jedynie do samej treści zarzutów środka odwoławczego, wniesionego na korzyść oskarżonego.

Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że zaskarżony wyrok zapadł z obrazą przepisów prawa procesowego, która mogła mieć istotne znaczenie dla treści merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie. Opisane wyżej uchybienia, jakie zaistniały przy rozpoznawaniu sprawy przez Sąd Rejonowy sprawiły, że nie jest możliwe merytoryczne ustosunkowanie się przez Sąd odwoławczy, co do trafności zaskarżonego wyroku. W konsekwencji zaskarżony wyrok należało uchylić i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Opocznie w trybie zwyczajnym.

Wobec zaistnienia wyżej omówionych uchybień procesowych, uniemożliwiających merytoryczną kontrolę prawidłowości zaskarżonego wyroku i skutkujących w efekcie uchyleniem zaskarżonego wyroku z przekazaniem sprawy do jej ponownego rozpoznania, ustosunkowanie się do pozostałych podnoszonych w skardze apelacyjnej zarzutów, a zwłaszcza zarzutu błędnej oceny wiarygodności wyjaśnień oskarżonego oraz zeznań świadków (odczytanych przez Sąd Rejonowy), należy uznać za przedwczesne.

Dlatego też powyższe rozważania Sądu odwoławczego ograniczone zostały – zgodnie z treścią art. 436 k.p.k. – do przedstawienia tylko tych uchybień, które legły u podstaw uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Wniosek

1. o zmianę zaskarżonego wyroku przez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego czynu

2. ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek z pkt 2 okazał się zasadny, natomiast wniosek z pkt 1 jest dalece przedwczesny.

Z przyczyn podanych wyżej, Sąd odwoławczy nie mógł zgodzić się na taki sposób procedowania, jaki miał miejsce przed Sądem Rejonowym w Opocznie. Jedynym rozstrzygnięciem w takiej sytuacji mogło być tylko uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania w trybie zwyczajnym.

Zważyć przy tym należy, iż konwalidacja zaistniałych błędów oraz braków o charakterze dowodowym w postępowaniu odwoławczym, równałaby się konieczności przeprowadzenia przed sądem odwoławczym całego przewodu sądowego. Przyjąć należy, że ponowienie przewodu w całości jest konieczne nie tylko w sytuacji, gdy sąd pierwszej instancji przeprowadził w sposób wadliwy, niedopuszczalny lub nieprawidłowy wszystkie dowody, bądź nie przeprowadził ich wcale, ale również gdy nieprawidłowe przeprowadzenie większości dowodów w sądzie pierwszej instancji spowoduje niemożność poddania ocenie tych prawidłowo przeprowadzonych. Postępowanie dowodowe, w wyniku którego nie można dokonać ustaleń, gdyż każdy z dowodów musiałby być oceniany w całkowitym wzajemnym oderwaniu od siebie, powinno być powtórzone w całości. Jak przyjmuje się w orzecznictwie, konieczność uchylenia wyroku zachodzi wówczas, gdy postępowanie dowodowe przed sądem I instancji w ogóle nie spełniło swego celu w postaci zgromadzenia materiału niezbędnego do dokonania ustaleń faktycznych. W tej sytuacji sąd drugiej instancji musiałby w postępowaniu apelacyjnym przeprowadzić wszystkie dowody ścisłe niezbędne do merytorycznego orzeczenia co do zasadniczego przedmiotu procesu. Stan taki należałoby uznać za powodujący konieczność ponowienia przewodu sądowego w pierwszej instancji. Jeżeli w ustawie jest mowa o konieczności przeprowadzenia na nowo przewodu przez sąd pierwszej instancji w całości, to tę niemożność należy oceniać w kontekście całego materiału dowodowego sprawy, nie zaś jego części, nawet znacznej (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22.05.2018 roku – I KZP 3/19).

Dodać też trzeba, że przeprowadzenie całego przewodu sądowego w postępowaniu odwoławczym niosłoby za sobą taki skutek, że strona nie zgadzająca się z rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego, zawartym w orzeczeniu nie podlegającym już przecież zaskarżeniu w zwykłym trybie, zostałaby pozbawiona realnej możliwości odwołania się i przedstawienia swoich kontrargumentów wyższej instancji.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

całość wyroku

☒ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

W dziale 3. 1 niniejszego uzasadnienia wskazano szczegółowe powody, dla których Sąd odwoławczy doszedł do przekonania, że zachodziła konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Opocznie w trybie zwyczajnym. Zbytecznym jest powielanie w tym miejscu wskazanej już wyżej argumentacji.

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd I instancji winien powtórzyć postępowanie dowodowe, w trybie zwyczajnym (co wprost wynika z treści art. 517 i § 2 k.p.k.). Sąd powinien szczegółowo przesłuchać zarówno oskarżonego, jak i świadków wskazanych we wniosku o rozpoznanie sprawy w postępowaniu przyspieszonym (k.58v). Koniecznym będzie także przesłuchanie pasażera samochodu – W. S. (3). Sąd Rejonowy ustali również, czy W. S. (2) miał orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych, a więc czy mógł być potencjalnie zainteresowany w tym, by to oskarżony ,,wziął na siebie” odpowiedzialność za kierowanie samochodem. Jeżeli natomiast takowego zakazu świadek nie miał – to co było powodem, że to oskarżony, a nie on, kierował samochodem, należącym do matki świadka. Świadkowie D. W. (2) i M. Z. (2) winni zostać dopytani na okoliczność, z których drzwi samochodu wysiadał oskarżony. Stwierdzenie Sądu Rejonowego w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że policjanci widzieli, jak oskarżony wysiadał z samochodu od strony kierowcy jest nadinterpretacją zeznań ww. świadków, gdyż taki fakt nie wynika z ich zeznań. Zeznali oni jedynie, że widzieli, jak oskarżony wysiadał z samochodu, ale nie precyzowali, którymi drzwiami (k. 10, 13). Oskarżony i obrońca, jeżeli się stawią, winni mieć możliwość zadawania pytań świadkom, a w razie takowej konieczności należy zarządzić przeprowadzenie konfrontacji (art. 172 k.p.k.).

Pamiętać należy, że o ile - w świetle art. 442 § 3 k.p.k. - sąd, któremu przekazano sprawę do ponownego rozpoznania, jest związany zapatrywaniami prawnymi oraz wskazaniami, co do dalszego postępowania, wyrażonymi przez sąd wyższego rzędu, to zachowuje całkowitą autonomię w zakresie oceny dowodów, które weryfikuje w oparciu o własne przekonanie, zgodnie z zasadami określonymi w art. 7 k.p.k., a także – co jest oczywiste – ma pełną możliwość poczynienia własnych ustaleń faktycznych, wynikających z przeprowadzonych dowodów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2014 roku - V KK 144/14; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2009 roku - II KK 224/08).

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Całość wyroku

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana