Portal Orzeczeń

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 594/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Radomsku z dnia 13 czerwca 2024 roku w sprawie II K 458/24

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Zarzuty obrazy prawa materialnego i procesowego poprzez brak dopuszczenia dowodu z uzupełniającej opinii biegłych psychiatrów w zakresie poczytalności oskarżonej w dacie czynów, brak ustalenia stanu zdrowia oskarżonej w toku procesu i pominiecie, że nie była ona w stanie brać w nim udziału.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty nie są zasadne.

Co do opinii wydanej przez biegłych psychiatrów, to zarzuty są bezzasadne, gdyż to biegli posiadający wiedzę specjalistyczną decydują, jaką metodologię badań wybrać i czy potrzebne są im dodatkowe dane, w tym dokumentacja medyczna. Oskarżona odmawiała w tym zakresie wskazania, gdzie się poprzednio leczyła, w toku procesu w postępowaniu przygotowawczym i przed Sądem Rejonowym ani ona, ani jej obrońca, takich danych nie dostarczyli. Argumenty obrońcy, że oskarżona mogła mieć zniesioną poczytalność w datach czynów, m. in dlatego, że przebyła załamanie nerwowe po samobójczej śmierci swego męża, są absurdalne, bo czyny te miały miejsce jesienią 2022 roku, a śmierć jej męża nastąpiła w dniu 14 lutego 2023 roku ( vide odpis skrócony aktu zgonu k. 124). Znamienne jest, że biegli psychiatrzy badali oskarżoną około półtora miesiąca po śmierci jej męża, bo w dniu 3 kwietnia 2023 roku, mieli więc wgląd w jej stan psychiczny z tym związany. Czyny oskarżonej były proste, polegały na kradzieżach sklepowych, zostały zarejestrowane na monitoringu, a oskarżona się do nich przyznała. Traumatyczne wydarzenie na które powołuje się obrońca ( w postaci samobójczej śmierci jej męża), a które jego zdaniem miało wpływ na kondycję psychiczną oskarżonej, miało miejsce kilka miesięcy po dokonaniu przypisanych jej przestępstw i przed badaniem jej przez biegłych psychiatrów. Dlatego nie było żadnych sygnałów, aby podważać opinię biegłych psychiatrów w zakresie poczytalności oskarżonej, a także w zakresie możliwości uczestniczenia przez nią w procesie pod warunkiem zapewnienia udziału obrońcy ( opinia k. 88). Dlatego Sąd Rejonowy słusznie oddalił wniosek dowodowy obrońcy o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłych psychiatrów ( k. 184-185), a zarzuty z tym związane są bezzasadne.

Dopiero na etapie odwoławczym obrońca dostarczył dokumentację medyczną dotyczącą oskarżonej pochodzącą sprzed wielu lat. Wymaga to odniesienia się do niej przez biegłych, przy czym z uwagi na wystąpienie w sprawie bezwzględnej przyczyny odwoławczej ( poniżej zostanie to omówione) będzie to musiało być wykonane przy ponownym rozpoznawaniu sprawy ( art. 452 § 2 pkt 1 kpk w zw. z art. 437 § 2 zdanie drugie kpk ).

Chybione są również zarzuty związane z ustalaniem stanu zdrowia oskarżonej i możliwości brania przez nią udziału w procesie. Z dokumentacji medycznej nadsyłanej przez obrońcę nie wynika, aby oskarżona była w stanie wykluczającym jej udział w postępowaniu karnym. W szczególności w dniach, w których odbyły się rozprawy ( w dniu 16 stycznia 2024 roku i w dniu 13 czerwca 2024 roku) nie było żadnych udokumentowanych przeszkód uniemożliwiających oskarżonej udział w czynnościach procesowych.

Wniosek

Wniosek o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek okazał się zasadny, ale nie z powodów wskazanych w zarzutach apelacji, tylko z uwagi na wystąpienie bezwzględnej przyczyny odwoławczej wziętej pod uwagę przez Sąd odwoławczy z urzędu, o czym w dalszej części uzasadnienia.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Wystąpienie bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 10 kpk.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Sąd Okręgowy z urzędu dostrzegł bezwzględną przyczynę odwoławczą nakazującą mu uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych w apelacji zarzutów. Polega ona na prowadzeniu w dniu 13 czerwca 2024 roku rozprawy pod nieobecność obrońcy, choć była ona obowiązkowa, a na domiar złego na rozprawie tej przeprowadzono czynności dowodowe ( protokół rozprawy k. 231 – 232).

Co prawda Sąd Rejonowy w dniu 12 marca 2024 roku wydał postanowienie, w którym w trybie art. 79 § 4 kpk uznał, że udział obrońcy w przedmiotowej sprawie nie jest obowiązkowy ( k. 204) – ale wydane ono zostało z rażącym naruszeniem art. 79 § 4 kpk oraz w oderwaniu od treści opinii biegłych psychiatrów. Zatem nie ma ono skuteczności procesowej – obecność obrońcy na rozprawach była w tej sprawie cały czas obligatoryjna, co wynika z treści opinii biegłych, na której Sąd się opierał.

Przechodząc do konkretów – zgodnie z treścią art. 79 § 4 kpk „ uznając za uzasadnioną opinię biegłych lekarzy psychiatrów , że czyn oskarżonego nie został popełniony w warunkach wyłączenia lub znacznego ograniczenia zdolności rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania swoim postępowaniem i że stan zdrowia psychicznego oskarżonego pozwala na udział w postępowaniu i prowadzenie obrony w sposób samodzielny i rozsądny , sąd orzeka, że udział obrońcy nie jest obowiązkowy”.

W tej sprawie Sąd opierał się na opinii biegłych psychiatrów, zgodnie z którą oskarżona co prawda nie jest chora psychicznie ani upośledzona umysłowo i tempore criminis była poczytalna, a także może brać udział w prowadzonym przeciwko niej postępowaniu karnym, ale wykazuje inne zakłócenia czynności psychicznych pod postacią mieszanych zaburzeń osobowości i zaburzeń adaptacyjnych i „ jej stan psychiczny stanowi przeszkodę, aby mogła ona prowadzić rozsądną obronę bez obrońc y ” ( opinia k. 88).

Zatem opinia ta ( na której Sąd Rejonowy się opierał, a którą Sąd Okręgowy również uważa za pełną, rzetelną i jasną, o czym była mowa w poprzedniej części uzasadnienia ) w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości stwierdza, że oskarżona nie może bronić się samodzielnie – musi mieć obrońcę, bo „ jej stan psychiczny stanowi przeszkodę, aby mogła ona prowadzić rozsądną obronę bez obrońcy”. Tymczasem art. 79 § 4 kpk pozwala orzec, że udział obrońcy nie jest obowiązkowy tylko, gdy Sąd uzna za uzasadnioną opinię biegłych psychiatrów, że stan zdrowia psychicznego oskarżonego pozwala na udział w postępowaniu i prowadzenie obrony w sposób samodzielny i rozsądny ( a więc bez obrońcy). Przecież w tej sprawie jest dokładnie na odwrót – Sąd Rejonowy zarówno w postanowieniu z dnia 12 marca 2024 roku, jak i w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, uznaje ( i słusznie) opinię psychiatrów za pełnowartościowy dowód, a z opinii tej wynika, że stan zdrowia psychicznego oskarżonej nie pozwala jej na prowadzenie obrony w sposób samodzielny, bo bez udziału obrońcy nie może prowadzić jej rozsądnie.

Konkluzja biegłych zawarta w pkt 5 wniosków opinii ( k. 88 v) nie jest omyłką pisarską, bo wówczas zapis brzmiałby „stanowi przeszkody” i wtedy można by się zastanowić, czy nie pominięto partykuły „nie” – tyle że zapis brzmi „ stanowi przeszkodę” i nie budzi wątpliwości. Jest to powiązane ze stwierdzonymi u oskarżonej zaburzeniami osobowości i zaburzeniami adaptacyjnymi – taka osoba zdaniem biegłych ( które Sąd aprobuje) co prawda może brać udział w postępowaniu, ale musi to robić z udziałem obrońcy, aby zachować standard obrony racjonalnej.

Zgodnie z treścią art. 79 § 3 kpk w takim przypadku udział obrońcy w rozprawie był obowiązkowy. Obrońca nie brał udziału w rozprawie w dniu 13 czerwca 2024 roku, na której prowadzono postępowanie dowodowe ( k. 231-232). Zatem w sprawie zachodzi bezwzględna przyczyna odwoławcza z art. 439 § 1 pkt 10 kpk nakazująca uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Na zakończenie - bezwzględne przyczyny odwoławcze są - nomen omen – „bezwzględne” i Sąd odwoławczy nie może ich pominąć niezależnie od tego, czy miały wpływ na treść rozstrzygnięcia. W tej sprawie, gdyby pominąć brak udziału obrońcy w rozprawie, wyrok nie zostałby uchylony – ale niestety z powodów powyżej omówionych nie jest to możliwe.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

Wystąpienie bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 10 kpk.

☒ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Było to omawiane.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

Zwięźle o powodach uchylenia

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Konieczność umorzenia postępowania

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Przy ponownym rozpoznawaniu sprawy Sąd Rejonowy powtórzy postępowanie dowodowe zapewniając udział obrońcy w rozprawie, pamiętając, że jest on obligatoryjny ( więc w razie ewentualnej obstrukcji procesowej ze strony obrońcy z wyboru ustanowi oskarżonej obrońcę z urzędu) . Będzie również związany zakazem reformationis in peius ( apelację wniesiono jedynie na korzyść oskarżonej). Co do opinii biegłych psychiatrów Sąd Rejonowy dopuści dowód z pisemnej uzupełniającej opinii dotychczasowych biegłych, którym należy przesłać dokumentację medyczną złożoną przez obrońcę na etapie odwoławczym i zadać pytanie, czy w świetle tych materiałów podtrzymują swoją dotychczasową opinię, oraz, czy widzą konieczność ponownego badania oskarżonej. Jeżeli biegli stwierdzą, że ta dokumentacja ( pochodząca sprzed wielu lat) nie zmienia ich opinii i nie ma potrzeby ponownego zbadania oskarżonej, Sąd Rejonowy będzie mógł na tym poprzestać. Co do stanu zdrowia oskarżonej i zagadnienia, czy pozwala on na jej udział w rozprawie, to na tym etapie Sąd Okręgowy nie uważa, aby były ku temu przeszkody, a już na pewno nie ma podstaw do zawieszania postępowania. Oczywiście w toku dalszego procesu mogą pojawić się nowe fakty i dowody związane ze stanem zdrowia oskarżonej, dopiero wówczas Sąd Rejonowy może rozważyć dopuszczenie dowodu z opinii biegłego lekarza na okoliczność możliwości brania przez oskarżoną udziału w rozprawie.

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

skazanie

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana