Portal Orzeczeń

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 688/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Radomsku z dnia 08 lipca 2021 roku w sprawie sygn. akt II K 629/20

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obraza przepisów postępowania mająca wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 414 § 1 k.p.k. poprzez wydanie wyroku uniewinniającego przy jednoczesnym stwierdzeniu po rozpoczęciu przewodu sądowego zaistnienia społecznej szkodliwości czynu, a więc przesłanki wyłączającej ściganie.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Odnosząc się do powyższego zarzutu - w ocenie sądu odwoławczego niezasadnego na wstępie zważyć należy, iż zgodnie z obowiązującą w polskim prawie karnym definicją przestępstwa, odpowiedzialność z tytułu jego dokonania powstaje, jeśli sprawca popełnia czyn, bezprawny (sprzeczny z porządkiem prawnym) karalny (realizujący znamiona opisane w przepisie części szczególnej kodeksu karnego lub innej ustawy), zawiniony (pozwalający postawić sprawcy zarzut, że choć mógł postąpić inaczej, postąpił niezgodnie z prawem) i karygodny, czyli społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy. Brak możliwości przyjęcia którejkolwiek z opisanych podstaw wyklucza zbudowanie odpowiedzialności z tytułu dokonania przestępstwa. Formalne zaś ujęcie czynu zabronionego (przestępstwa) ogranicza się do stwierdzenia, że jest to czyn wypełniający znamiona określone w ustawie. Ujęcie materialne wskazuje, iż jest to czyn wymierzony w dobro społeczeństwa, którym sprawca wyrządził zło (por. R Zawłocki "Pojęcie i funkcje społecznej szkodliwości czynu w prawie karnym" Legalis 2018 r., s. 1-2).

Zatem, do przypisania odpowiedzialności karnej nie jest wystarczające samo formalne naruszenie przepisu. Konieczne jest wykazanie, że narusza on istotne wartości społeczne stając się przez to czynem karygodnym, którą to karygodność wiązać należy z wyższym niż znikomym stopniem społecznej szkodliwości, co z kolei stanowi rację dla sankcji karnej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2006 roku, II KK 242/05, LEX nr 193048).

Ustawodawca, decydując się na przyjęcie społecznej szkodliwości czynu, jako wyznacznika i elementu koniecznego dla czynu zabronionego, jako przestępstwa, przyjmuje z założenia, że czyny opisane w kodeksach (czy ustawach szczególnych) z definicji, ale tylko in abstracto, są społecznie szkodliwe. To dopiero rolą sądu w każdej konkretnej sprawie jest ustalenie, czy w rozpoznawanej sprawie, in concreto, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności zdarzenia, czyn jest rzeczywiście naganny i przynosi szkodę społeczeństwu. Tylko bowiem w ten sposób można uniknąć sytuacji, gdy formalnie wypełnione są znamiona konkretnego opisanego czynu zabronionego, natomiast nie byłoby podstaw do stwierdzenia, że czyn spowodował jakieś ujemne dla społeczeństwa skutki.

Przy czym, oceniając stopień społecznej szkodliwości czynu należy uwzględniać okoliczności wymienione w art. 115 § 2 k.k., a więc rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia. Niemniej jednak uwzględniając stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w postanowieniu z dnia 25 czerwca 2008 roku (V KK 1/08, LEX 444617), decydujące znaczenie dla określenia stopnia społecznej szkodliwości czynu mają postać zamiaru i motywacja sprawcy.

Odnosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, iż jakkolwiek zachowanie J. R. (1) ujęte w stawianym mu zarzucie wkroczyło w obszar zakreślony w przepisie art. 209 § 1 k.k., to jednak nie można stwierdzić, aby czyn ten zawierał choćby niewielki ładunek wartości negatywnych dla społeczeństwa.

Niewątpliwie okoliczności omawianej sprawy, są specyficzne, wręcz wyjątkowe. Dotyczy to także okoliczności, które jawią się jako istotne z punktu widzenia oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu zarzucanego oskarżonemu. Przypomnieć należy, iż zgodnie z treścią art. 1 § 2 k.k. nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma. Zatem konkretny i indywidualny czyn, zawierający wszystkie znamiona typu czynu zabronionego, będzie z reguły zawierał określony, właściwy stopień społecznej szkodliwości, pozwalający uznać ów czyn za karygodny. Cecha karygodności podlega stopniowaniu, stąd czyn może być w mniejszym lub większym stopniu karygodny. Idąc dalej tym tokiem rozumowania możemy dojść do atypowo niskiej społecznej szkodliwości, a zatem takiej sytuacji, w której ów stopień można będzie określić jako znikomy (zob. A. Zoll - redakcja. Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, Kraków 2004, s. 36-38).

Możliwa jest jednak jeszcze jedna sytuacja, bo jeśli (jak wspomniano) nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma, to a fortiori, nie stanowi także przestępstwa czyn zabroniony, który nie wykazuje cechy społecznej szkodliwości. Zarówno pojęcie braku społecznej szkodliwości czynu lub też znikomości społecznej szkodliwości czynu może w istocie w konkretnym, szczególnym wypadku zapobiec wydaniu orzeczenia jednostkowo niesprawiedliwego. W konsekwencji, w pełni uzasadnione jest twierdzenie, że nie stanowi przestępstwa czyn, który pozbawiony jest cech społecznej szkodliwości. To skutkuje dalej, że w takim przypadku procesowo będzie to sytuacja określona w art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k., a zatem, że sprawca nie popełnia przestępstwa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25.01.2000 r., WKN 45/99, Legalis; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26.08.2010 r., WK 5/10, Legalis; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27.04.2016 r., III KK 265/15, Legalis). Z taką właśnie opisaną wyżej sytuacją mamy do czynienia w sprawie niniejszej. Bowiem zgodzić należy się ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, że w toku procesu karnego dopuszczalne jest ustalenie, że konkretny czyn wypełniający znamiona przestępstwa pozbawiony jest w ogóle społecznej szkodliwości. A zatem, czyn zabroniony może nie odznaczać się karygodnością nawet w stopniu subminimalnym.

Należy w tym miejscu zauważyć, iż aktualnie czynność sprawcza przestępstwa niealimentacji (stypizowanego w art. 209 § 1 k.k.) polega na uchylaniu się od wykonania ciążącego na sprawcy obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące (przy czym, w przypadku narażenia osoby uprawnionej na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych przewidziana jest surowsza odpowiedzialność określona w art. 209 § 1a k.k.). Odpowiedzialność karna sprawcy przestępstwa niealimentacji wymaga zatem stwierdzenia, że miał on obowiązek świadczeń materialnych na rzecz rodziny lub innych osób i że od wykonywania tego obowiązku się uchylał. Na szczególnych zasadach w ramach ciążącego na sprawcy z mocy ustawy obowiązku opieki traktowane są dzieci, gdyż rodzice obowiązani są zawsze do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania (art. 133 k.r.o.). Tym samym obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka trwa do czasu uzyskania przez dziecko zdolności do samodzielnego utrzymania, co z reguły łączy się z posiadaniem pracy zarobkowej i osiąganiem dochodów, zezwalających na pokrycie jego kosztów utrzymania. Zatem jedyną okolicznością od ,której zależy trwanie, bądź ustanie obowiązku jest to, czy dziecko może utrzymać się już samodzielnie.

Odnosząc powyższe rozważania do realiów procesowych niniejszej sprawy należy zauważyć, że córki oskarżonego, a mianowicie E. W., J. R. (2) i O. P., w okresie objętym aktem oskarżenia, były samodzielne finansowo. Każda z nich zdobyła wykształcenie i pracowała zarobkowo (O. P. urodziła się w dniu (...), zaś J. R. (2) i E. W. urodziły się w dniu (...)) osiągając w okresie objętym zarzutem stały dochód (niewątpliwie społeczna szkodliwość czynu oskarżonego malała w związku z ich dorastaniem i usamodzielnianiem się). W dodatku posiadane przez nie kwalifikacje – jak same wskazywały - pozwalały im nadto na osiąganie dodatkowych dochodów, niezależnie od tego uzyskiwanego z tytułu głównego zatrudnienia. Nadto, pokrzywdzone E. W. oraz J. R. (2) w omawianym okresie zamieszkiwały wraz z współmałżonkami. Jest więc rzeczą naturalną, że małżonkowie wymienionych dokładali się do wspólnych kosztów związanych z utrzymaniem mieszkania, koniecznymi opłatami, czy też do wydatków na wyżywienie. Przy czym, jakkolwiek pokrzywdzona O. P. w rzeczonym okresie była już rozwiedziona, jej sytuacja materialna nie pogorszyła się znacznie po rozstaniu z mężem, jeśli wziąć pod uwagę fakt, iż stać ją było na spłatę kredytu zaciągniętego na zakup mieszkania, do którego doszło już po rozwodzie. Poza tym, z samych relacji pokrzywdzonych nie wynikało, aby w okresie ujętym w stawianym oskarżonemu zarzucie – ze względów zdrowotnych czy też zawodowych – nie były w stanie się samodzielnie utrzymać, a co więcej, aby pozostawały w niedostatku, czy nawet były zmuszone do ograniczania zakresu swoich potrzeb bytowych i życiowych. Nie artykułowały w swoich wypowiedziach tego, że z powodu nieregulowania alimentów przez oskarżonego ich podstawowe potrzeby życiowe ucierpiały w jakikolwiek sposób lub ich zaspokojenie było zagrożone.

W przedstawionych okolicznościach bierna postawa oskarżonego wyrażająca się nieuiszczaniem należności alimentacyjnych w zarzucanym mu okresie z całą pewnością nie miała wpływu na sytuację materialną pokrzywdzonych w takim stopniu, aby stwierdzić, że nie były zaspokojone ich potrzeby, bądź, aby narażone zostały na niemożność zaspokojenia ich podstawowych potrzeb życiowych. Nie można więc przypisać mu ani celowego braku realizacji obowiązku alimentacyjnego, ani świadomego i złośliwego narażania córek na brak zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Co więcej, zauważyć należy, iż J. R. (1) nie płacił alimentów na rzecz córek - jak logicznie i klarownie wskazywał - gdyż pozostawał w usprawiedliwionym przekonaniu, że skoro wymienione były w stanie samodzielnie się utrzymać, założyły własne rodziny, to obowiązek alimentacyjny wobec nich wygasł. W tym miejscu zauważyć należy, iż dopiero w wyniku tego postępowania oskarżony – uświadamiając sobie, że obowiązek alimentacyjny nie został zniesiony – wystąpił z pozwem o uchylenie obowiązku alimentacyjnego z datą wsteczną.

Podsumowując, przytoczone wyżej rozważania pozwalają z pełnym przekonaniem na stwierdzenie, że czyn zarzucany oskarżonemu J. R. (1) nie był w ogóle nacechowany społeczną szkodliwością. Postępek pozbawiony zaś owej cechy nie stanowi przestępstwa, a w konsekwencji nie wyczerpuje on znamienia materialnego czynu zabronionego. Niewypełnienie natomiast któregokolwiek ze znamion typu czynu zabronionego musi spowodować wydanie wyroku uniewinniającego w stosunku do oskarżonego J. R. (1).

Wniosek

Wniosek o zmianę wyroku poprzez umorzenie postępowania ze względu na zaistnienie okoliczności wyłączającej ściganie w postaci znikomej społecznej szkodliwości czynu na podstawie art 414 § 1 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek niezasadny z przyczyn wskazanych szczegółowo powyżej.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Utrzymanie w mocy wszystkich rozstrzygnięć zawartych w zaskarżonym wyroku Sądu Rejonowego w Radomsku z dnia 08 lipca 2021 roku w sprawie sygn. akt II K 629/20.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Wyrok słuszny, apelacja Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Radomsku bezzasadna.

Zarzuty apelacyjne nie zasługują na uwzględnienie. Kontrola instancyjna wyroku wydanego przez sąd pierwszej instancji zainicjowana wniesioną przez oskarżyciela publicznego apelacją wykazała, iż Sąd meriti, na gruncie prawidłowo poczynionych ustaleń faktycznych co do zdarzenia objętego aktem oskarżenia, wyciągnął słuszne wnioski co do tego, że zachowanie oskarżonego J. R. (1) pozbawione było cechy społecznej szkodliwości oraz co do istnienia podstaw do jego uniewinnienia.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2

O zwrocie kosztów zastępstwa procesowego na rzecz oskarżycieli posiłkowych O. P., J. R. (2) i E. W. od Skarbu Państwa orzeczono w oparciu o przepisy art. 636 § 1 k.p.k. i § 11 ust. 2 pkt 4 i ust. 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 z późn. zm.).

3

Zgodnie z treścią art. 636 § 1 k.p.k. i art. 9 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (t.j. Dz. U. z 1983 r., Nr 49 poz. 223 ze zm.) w związku z nieuwzględnieniem środka odwoławczego wniesionego przez oskarżyciela publicznego, Sąd Odwoławczy wydatkami poniesionymi w postępowaniu odwoławczym obciążył Skarb Państwa.

7.  PODPIS

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator Prokuratury Rejonowej w Radomsku.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Rejonowego w Radomsku z dnia 08 lipca 2021 roku w sprawie sygn. akt II K 629/20.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana