Portal Orzeczeń

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 742/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 28.09.2020 roku w sprawie II K 701/17

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

I. zarzut obrazy przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, a w szczególności:

1. art. 5 § 2 k.p.k. przez nierozstrzygnięcie na korzyść oskarżonego powziętych przez Sąd wątpliwości w zakresie braku świadomości oskarżonego, co do prawdziwego celu prośby nieznanej, niewidzianej na oczy osoby o udostępnienie jego numeru konta bankowego,

2. art. 7 k.p.k. poprzez:

a. dokonanie oceny charakteru znajomości oskarżonego z osobą, której udostępnił numer konta bankowego, w sposób sprzeczny ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego na temat znajomości zawieranych przez internet,

b. uznanie w sposób sprzeczny z zasadami prawidłowego rozumowania, że oskarżony świadomie udostępnił swój numer konta bankowego do celów przestępczych wobec faktu, że w bezpośrednim czynie oszustwa numer tego konta został w sposób zamierzony ujawniony publicznie,

3. art. 410 k.p.k. przez niepoddanie rozważeniu i ocenie dowodów ujawnionych na rozprawie, a w szczególności akt Sądu Rejonowego w Jaśle II K 205/18, w tym zawartych w nich odpisów z akt Sądu Okręgowego w Nowym Sączu II K 22/20,

II. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który mógł mieć wpływ na jego treść, polegający na przyjęciu, że:

1. osoba, której oskarżony udostępnił konto bankowe była dla niego nieznana,

2. oskarżony udostępniając konto bankowe miał świadomość, że może ono posłużyć do przestępczych celów, przy uwzględnieniu także opinii sądowo-psychiatrycznej i sądowo-psychologicznej, z których wynika, że u oskarżonego wykazano słabą umiejętność korzystania z doświadczenia społecznego, trudności w rozumieniu złożonych sytuacji społecznych, osłabienie zdolności do przewidywania skutków swoich zachowań, planowania,

3. wnioski obrońcy zawarte w piśmie z dnia 28.08.2019 roku., jak również złożone na rozprawie w dniu 14.09.2020 roku zmierzają do przedłużenia postępowania, wobec stwierdzenia, że w aktach Sądu Rejonowego w Jaśle II K 205/18 w dokumentacji nadesłanej przez Prokuraturę Okręgową w Nowym Sączu nie pojawia się nazwisko oskarżonego B. H., pomimo, że w tych samych aktach Sądu Rejonowego w Jaśle II K 205/18 znajdowała się dokumentacja z Sądu Okręgowego w Nowym Sączu, gdzie w wyjaśnieniach oskarżonego w sprawie tamtejszego Sądu II K 22/20 G. L., złożonych w Prokuraturze Okręgowej w Nowym Sączu w dniu 6.12.2018 r. k. 7095, wymienia on B. H..

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Ponieważ wszystkie zarzuty apelacyjne zmierzają w efekcie do obalenia dokonanego przez Sąd meriti ustalenia, iż oskarżony, udostępniając innej osobie swój numer konta bankowego miał świadomość, że działanie to posłuży do popełnienia przestępstwa oszustwa i na to się godził, zostaną one omówione łącznie.

Apelacja obrońcy oskarżonego okazała się zasadna w takim stopniu, iż na skutek jej wniesienia należało zmienić zaskarżony wyrok i uniewinnić oskarżonego od zarzucanego mu czynu.

Dla przypisania oskarżonemu pomocnictwa do oszustwa, nie jest wystarczającym wykazanie, iż oskarżony obiektywnie ułatwił innej osobie popełnienie tego przestępstwa, poprzez udostępnienie tej osobie numeru swojego rachunku bankowego, a następnie poprzez dokonanie przelewu wpłaconej przez pokrzywdzoną kwoty pieniędzy na rachunek bankowy, wskazany przez sprawcę oszustwa. Oczywiście, zachowanie oskarżonego niewątpliwie ułatwiło sprawcy oszustwa internetowego jego popełnienie, choćby z tego względu, że sprawca oszustwa pozostawał anonimowy i nie ryzykował ujawnieniem swojego rachunku bankowego, na które wpłynęły wyłudzone pieniądze. O ile jednak od strony przedmiotowej pomocnictwa (ułatwienia popełnienia przestępstwa innej osobie) ustalenia Sądu Rejonowego nie budzą zastrzeżeń, o tyle rozważania Sądu I instancji dotyczące jego strony podmiotowej, tj. zamiaru oskarżonego, oparte zostały wyłącznie na domysłach i domniemaniach. Odpowiedzialność oskarżonego została tu oderwana od jego rzeczywistego zamiaru (czy miał on świadomość, że jego działanie ułatwia innej osobie popełnienie czynu zabronionego i co najmniej się na to godził) oraz zobiektywizowana – uzależniono ją wyłącznie od tego, jak zachowała się inna osoba. Kwestia strony podmiotowej przestępstwa jest tymczasem bardzo istotna, gdyż udzielający pomocy musi przede wszystkim mieć świadomość tego, że podejmuje czynności stanowiące ułatwienie innej osobie popełnienia czynu zabronionego. Mało tego, oskarżony musi obejmować świadomością zarówno prawną charakterystykę czynu zabronionego, którego popełnienie ma zamiar ułatwić oraz mieć świadomość znaczenia swojego zachowania (działania lub zaniechania), a w szczególności tego, że stanowi ono ułatwienie popełnienia czynu zabronionego przez inną osobę. Jednocześnie pomocnictwo do przestępstwa może być dokonane jedynie umyślnie (z zamiarem bezpośrednim lub ewentualnym), czyli udzielający pomocy musi chcieć, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, albo przewidując możliwość dokonania przez inną osobę takiego czynu zabronionego na to się godzić. Nie jest natomiast karalne nieumyślne udzielenie pomocy. Owa umyślność wymaga wykazania, gdyż skoro pomocnictwo z art. 18 § 3 k.k. może zostać popełnione w zamiarze bezpośrednim, bądź ewentualnym, to zamiar ten nie może być dorozumiany, czy też domniemany, ale musi być on pewny i udowodniony, by takiemu sprawcy móc przypisać pomoc innej osobie w dokonaniu czynu zabronionego.

W niniejszej sprawie należałoby zatem wykazać (udowodnić), że oskarżony udostępniając numer konta bankowego osobie, z którą korespondował na F. miał świadomość, że osoba ta zamierza wykorzystać tę okoliczność do popełnienia przestępstwa oszustwa i – co więcej – przekazując tej osobie dane swojego rachunku bankowego oraz dokonując następnie przelewu pieniędzy ze swojego konta, chciał tego, bądź się na to godził.

Tymczasem argumentacja przedstawiona przez Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku prezentuje cechy domniemania świadomości i zamiaru oskarżonego, pomimo tego, że materiał dowodowy i ustalone na jego podstawie fakty, nie pozwalają na tego rodzaju konstatację.

Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, iż Sąd Rejonowy nie zanegował wyjaśnień oskarżonego, w tej części w których twierdził on, że na F. nawiązał kontakt z nieznaną osobą, z którą – za pośrednictwem tego portalu –następnie korespondował. Sąd dał też wiarę oskarżonemu, że osoba ta poprosiła go o podanie numeru konta bankowego, w celu dokonywania przelewów pieniędzy ze sprzedaży rzeczy na (...). Sąd zakwestionował jedynie wyjaśnienia oskarżonego, ,,co do prawdziwego celu prośby nieznanej osoby o udostępnienie konta” (k.319) oraz że ,,udostępniając nieokreślonej osobie konto bankowe, nie miał świadomości, iż może ono posłużyć do przestępczych celów” (k. 319v). Sąd meriti powołał się tu na ,,zbytnią naiwność” wersji oskarżonego, życiowe doświadczenie, czy też powszechną wiedzę o oszustwach internetowych. Jednakże przy braku innych dowodów, wskazujących na nieprawdziwość tej części wyjaśnień oskarżonego, nie da się wykluczyć jego twierdzeń, że działał on w dobrej wierze i nie wiedział, że staje się on ,,narzędziem” popełnienia przestępstwa przez osobę, podszywającą się pod kobietę, z którą internetowo korespondował. Sąd Rejonowy nie dostrzegł w dostatecznym stopniu faktu, że oskarżony sam został oszukany przez właściwego sprawcę oszustwa, popełnionego na szkodę R. W.. Okoliczność ta znajduje też dodatkowe wsparcie w dokumentach załączonych przez obrońcę na etapie postępowania odwoławczego (w tym kserokopiach akt II K 22/20 Sądu Okręgowego w Nowym Sączu i II K 205/18 Sądu Rejonowego w Jaśle), z których wynika jakie były mechanizmy przestępstwa, w które zostały także włączone nieświadome takiego procederu osoby, w tym i oskarżony B. H.. Słusznie w apelacji podnosi się, że Sąd Rejonowy nie wziął pod uwagę, iż oskarżony przez pewien czas korespondował z osobą podszywającą się pod U. O.. W obecnym czasie wiele osób nawiązuje i kontynuuje znajomości przez internet. Oszustowi, podającemu się za atrakcyjnie wyglądającą kobietę, udało się wzbudzić zainteresowanie oskarżonego i zdobyć jego zaufanie. W takiej sytuacji zachowanie oskarżonego, starającego się, poprzez pomoc tej ,,kobiecie”, uzyskać z jej strony wdzięczność, może być wprawdzie uznane jako nieroztropne, jednakże podawane przez oskarżonego motywy jego działania noszą cechy prawdopodobieństwa. Trzeba też mieć tu na względzie, że z opinii biegłych psychiatrów i psychologa wynika, iż oskarżony wykazuje słabą umiejętność korzystania z doświadczenia społecznego, ma trudności w rozumieniu złożonych sytuacji społecznych i osłabione zdolności do przewidywania skutków swoich zachowań oraz planowania. Tym bardziej osobie podszywającej się pod profil (...) łatwiej przyszło zmanipulowanie oskarżonego. Od oskarżonego, który z racji swojego upośledzenia umysłowego podsiada niewątpliwie niedostatki sfery psychicznej (o czym jest mowa we wspomnianych wyżej opiniach) nie można też wymagać, aż tak daleko idącej zdolności przewidywania, że mógł paść on ofiarą mistyfikacji i w rzeczywistości koresponduje z osobnikiem tej samej płci, a w dodatku z przebiegłym oszustem. Oczywiście, medialnie są ujawniane przypadki oszustw internetowych, jednakże – jak słusznie zauważył skarżący – cały szereg osób inteligentnych i zupełnie zdrowych na umyśle, wciąż daje się nabierać oszustom.

W każdym razie, ujawnione w sprawie dowody nie wskazują, by w momencie podejmowania opisanych w akcie oskarżenia działań oskarżonemu towarzyszył zamiar ułatwienia popełnienia przestępstwa oszustwa przez inną osobę. W szczególności nie ma dowodów na to, że oskarżony wiedział, iż osoba z którą koresponduje zamierza popełnić przestępstwo oszustwa, ani też, że takie jej zachowanie brał pod rozwagę i się na to godził. Wersja oskarżonego, że działał on w dobrej wierze, a przysługa, jaką wyświadczył kobiecie, która mu się podobała i z którą korespondował, nie wzbudziła jego podejrzeń, jawić się musi jako przekonywująca i wiarygodna. Z akt nie wyłania się żaden rozsądny powód, dla którego oskarżony miałby uczestniczyć w tego rodzaju procederze, zwłaszcza, że to wobec niego – jako właściciela konta bankowego, na które wpłynęły wyłudzone pieniądze – w pierwszej kolejności zostałoby wszczęte postępowanie karne. Nie wykazano również, by oskarżony miał z tego powodu odnieść jakąkolwiek korzyść, czy też kierował się innymi względami, które byłyby na tyle ważkie, aby współuczestniczyć w przestępstwie.

Nie można zatem, bez uwzględnienia całokształtu powyższych okoliczności, bezkrytycznie zgodzić się z Sądem Rejonowym, iż oskarżony udostępnił swój numer konta bankowego zupełnie nieznanej osobie, godząc się tym samym na udzielenie jej pomocy do popełnienia przestępstwa oszustwa.

Reasumując, w toku niniejszego postępowania nie przedstawiono na tyle przekonywającego dowodu, który mógłby – nie naruszając fundamentalnej zasady domniemania niewinności i nakazu tłumaczenia wątpliwości ma korzyść oskarżonego – obalić jego twierdzenia, że nie miał on świadomości, iż koresponduje z oszustem, a jego działania będą stanowić ułatwienie popełnienia przestępstwa. Zachowanie oskarżonego możnaby, co najwyżej, rozpatrywać w kategoriach nieumyślności, co jednak – jak już wyżej podnoszono – jest niewystarczające do przypisania pomocnictwa do popełnienia przestępstwa.

Wniosek

o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu w akcie oskarżenia czynu, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z powodów już wcześniej wskazanych, dalej idący wniosek o zamianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego okazał się zasadny.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Całość zaskarżonego wyroku.

Zwięźle o powodach zmiany

Uznając wniesioną apelację za zasadną i wobec braku możliwości uznania, iż oskarżony swoim zachowaniem wyczerpał znamiona przestępstwa, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że oskarżonego uniewinnił od zarzucanego mu czynu.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2

Zgodnie z treścią art. 632 pkt 2 k.p.k. i art. 632a pkt 2 k.p.k. (a contrario) w razie uniewinnienia oskarżonego w sprawach z oskarżenia publicznego należy zasądzić od Skarbu Państwa na jego rzecz poniesione przezeń wydatki.

Ponieważ w sprawie zapadł wyrok uniewinniający, co do osoby B. H., który korzystał z pomocy obrońcy z wyboru, wniosek jego obrońcy o zasądzenie na rzecz oskarżonego poniesionych kosztów z tytułu ustanowienia obrońcy – jest oczywiście zasadny.

Zwrot kosztów wynagrodzenia dla adwokata, w wysokości stawki minimalnej (po 840 złotych za każdą instancję, plus 20 % za dodatkowe terminy rozprawy przed Sądem Rejonowym) został określony na podstawie § 11 ust. 2 pkt 3 i 4, § 15 ust. 1, § 16 § 17 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1800).

Zasadnym był także zwrot wydatków poniesionych przez oskarżonego z tytułu dojazdu do siedziby sądu jego i obrońcy. Były one niezbędne - uzasadnione potrzebą prowadzenia obrony i świadczenia oskarżonemu pomocy prawnej. Wobec okoliczności zaś, że zostały one prawidłowo wykazane w złożonych zestawieniach i nie budzą one wątpliwości Sądu Okręgowego, należało żądaną kwotę zwrotu kosztów dojazdu uwzględnić w całości.

3

Wobec uniewinnienia oskarżonego, zgodnie z treścią art. 634 k.p.k. i art. 632 pkt 2 k.p.k. kosztami procesu należało obciążyć Skarb Państwa.

7.  PODPIS

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca oskarżonego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

całość wyroku

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana