Portal Orzeczeń

UZASADNIENIE

Apelacja obrońcy obwinionej okazała się zasadna.

W ocenie Sądu Okręgowego nie można było zgodzić się z twierdzeniami Sądu I instancji, że obwiniona swoim zachowaniem wyczerpała znamiona wykroczenia opisanego w art. 107 k.w.

Po pierwsze: za wykroczenie tzw. „ złośliwego niepokojenia” odpowiada ten, kto „ w celu dokuczenia innej osobie złośliwie wprowadza ją w błąd lub w inny sposób złośliwie niepokoi”. Już pobieżna analiza przypisanego obwinionej czynu, wskazuje, iż Sąd I instancji nie zawarł w opisie czynu zamienia „ działania w celu dokuczenia”. Należy w tym miejscu wskazać, że zgodnie z treścią wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 września 2013 r. w sprawie o sygn. akt III KK 275/13 wydanego na kanwie podobnego stanu faktycznego: „ Przypisanie obwinionej tego, że niepokoiła pokrzywdzoną „złośliwie" nie może zastąpić znamienia w postaci „w celu dokuczenia". I dalej w uzasadnieniu tego wyroku Sąd Najwyższy wywodził, że: „ sąd przypisując obwinionej czyn z art. 107 k.w. nie wskazał, aby jej działanie było podjęte w celu dokuczenia pokrzywdzonej”. Sąd odwoławczy w pełni podziela pogląd zaprezentowany przez Sąd Najwyższy w przytoczonym wyroku, że przypisanie obwinionej tego, że niepokoiła pokrzywdzoną „ złośliwie” nie może zastąpić opisanego powyżej podmiotowego znamienia w postaci „ w celu dokuczenia”. W podobnym tonie wypowiedział się Sąd Najwyższy także w wyroku z dnia 10 listopada 2010 r. w sprawie o sygn. akt IV KK 324/10 wskazując, że: „ ustalenie znamienia złośliwości w odniesieniu do czynności w postaci „niepokojenia” nie może zastąpić stwierdzenia działania w celu dokuczenia i koniecznego ujęcia tego podmiotowego znamienia w opisie czynu.” W tej sytuacji, z uwagi na brak apelacji na niekorzyść obwinionej oraz mając na względzie zakaz „ reformationis in peius” określony w art. 443 k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.w. - przy opisie czynu przypisanego obwinionej, sąd II instancji miał obowiązek dokonać zmiany wyroku poprzez uniewinnienie obwinionej.

Dokonując powyższego rozstrzygnięcia Sąd odwoławczy miał w polu widzenia także pogląd odmienny, zaprezentowany w treści postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie o sygn. akt II KK 215/15, zgodnie z którym „ Niewątpliwie na wyczerpanie znamiona popełnienia wykroczenia z art. 107 k.w. składa się zachowanie, które ma na celu dokuczenie innej osobie realizowane poprzez złośliwe jej niepokojenie, w szczególności złośliwe wprowadzenie jej w błąd (…)”. Z orzeczenia tego wynika, iż przyjęcie tej perspektywy wymusza konstatację, że pominięcie w opisie czynu kwalifikowanego z art. 107 k.w. wskazania celu działania sprawcy – dokuczenia pokrzywdzonej – i poprzestanie na określeniu, że obwiniona swoim zachowaniem złośliwie niepokoiła pokrzywdzonego, nie musi dekompletować zespołu znamion tego wykroczenia. I choć niewątpliwie nie jest tak, iż wystarczające jest wskazanie na umyślność działania sprawcy lub też na sam cel podjętych przez niego zachowań (stronę podmiotową tego wykroczenia stanowi dolus directus coloratus - zamiar bezpośredni kierunkowy), zachowanie sprawcy musi być motywowane zarówno wskazanym przez ustawodawcę celem jak i osiągnąć stopień nasilenia, wyrażający się w „ złośliwości”. „ Dokuczać” – to dawać się we znaki, stanąć kością w gardle, niepokoić, nie dawać spokoju (Słownik synonimów – Andrzej Dąbrówka, Ewa Geller, Ryszard Turczyn, Warszawa 1993), ewentualnie to: nękać, trapić, dręczyć, zadręczać, sekować, gnębić, niepokoić, denerwować, drażnić (Wojciech Broniarek: Gdy Ci słowa zabraknie. Słownik synonimów, Warszawa 2005, podobnie również: Wielki słownik wyrazów bliskoznacznych pod red. Mirosława Bańko, Warszawa 2005). Istotnie więc, zwroty te mogą być rozpoznawane jako synonimiczne, a zatem z tej perspektywy, pominięcie w opisie czynu kwalifikowanego z art. 107 k.w. wskazania celu działania sprawcy – dokuczenie pokrzywdzonej – i poprzestanie na określeniu, że sprawca zachowaniem swym złośliwie niepokoił pokrzywdzonego, nie musiałoby dekompletować zespołu znamion tego wykroczenia.

Po drugie: w niniejszej sprawie nie sposób jest ustalić kierunkowego działania obwinionej– bez naruszenia zasad określonych w art. 5 § 2 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.w. Sąd odwoławczy zważył, że nawet uzasadnienie Sądu I instancji dobitnie wskazuje na powyższe. Sąd rejonowy ustalił bowiem, że pukanie przez obwinioną E. S. (1) w ścianę najczęściej miało swoje uzasadnienie i było odpowiedzią na ustalone, atypowe, zachowanie samej pokrzywdzonej. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika bowiem że: „ W ocenie sądu stukanie obwinionej w ścianę dzielącą oba mieszkania było najczęściej jej reakcją na zachowanie pokrzywdzonej A. B., na odgłosy z jej mieszkania, zwłaszcza w godzinach nocnych pokrzywdzona rozmawiała w trybie głośnomówiącym przez telefon, a że późno chodziła spać i często w nocy takie rozmowy prowadziła, wynika wprost z jej zeznań”. Tym samym już sąd meriti ustalił, że pukanie w ścianę przez obwinioną wielokrotnie było próbą zmuszenia pokrzywdzonej do zmiany jej „nocnego” trybu życia tj. rozmów przez telefon z użyciem systemu głośnomówiącego - co jak wynika z doświadczenia życiowego zazwyczaj łączy się z rozmową prowadzoną głośniej, aniżeli standardowo, a co niewątpliwie mogło przeszkadzać obwinionej. Być może dochodziło także do sytuacji, gdy obwiniona pukała jeszcze wówczas, gdy w mieszkaniu pokrzywdzonej było już cicho – na mogli wskazywać świadkowie. Sąd odwoławczy zważył przy tym, że zarówno obwiniona, jak i pokrzywdzona są osobami bardzo schorowanymi, potrzebującymi ciszy i spokoju. Po to jednak ustalone są godziny pory nocnej – od 22.00 do 6.00 rano – by czas ten, który dla większości osób jest okresem snu, uszanować. Jeśli ktoś, niezależnie od okoliczności, nie jest w stanie funkcjonować wedle takiego schematu, winien bardzo ostrożnie podejmować decyzję o aktywności po godzinie 22.00, szczególnie w wielorodzinnym budynku mieszkaniowym z nad wyraz wzmożoną akustyką.

W tym stanie rzeczy, nawet jeśli ustalono niepokojące pokrzywdzoną pukanie w ścianę przez E. S. – nie można w sposób niebudzący wątpliwości uznać, iż z całą pewnością było ono złośliwe tj. podjęte w celu dokuczenia pokrzywdzonej, a nie jedynie w celu zmuszenia jej samej do zaprzestania nocnego trybu życia. Również z tego względu, wobec braku dowodów i niebudzących ustaleń w tym zakresie, nawet przy zaaprobowaniu poglądu odmiennego aniżeli przyjęty przez Sąd odwoławczy co do skutków braku kompletności znamion wykroczenia z art. 107 k.w. - niniejsze orzeczenie nie mogło się ostać.

Z uwagi na powyższe Sad Okręgowy orzekł jak w sentencji, zmieniając zaskarżony wyrok i uniewinniając obwinioną od popełnienia zarzucanego jej wykroczenia z art. 107 k.w.

Kosztami procesu poniesionymi w sprawie obciążono Skarb Państwa w oparciu o treść art. 118 § 2 pkt 1) k.p.w. oraz zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz adwokata I. J. kwotę 516,60 złotych tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej obwinionej z urzędu w postępowaniu odwoławczym, a to w oparciu o treść art. 29 ust. 2 Ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze w zw. z § 17 ust. 2 pkt 4 w zw. z § 4 ust. 1 i 3 w zw. z § 2 ust. 1 w zw. z § 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.