Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 marca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Magdalena Marczyńska

Protokolant Alicja Jesion

po rozpoznaniu w dniu 3 marca 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku A. Ł.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M..

o emeryturę

na skutek odwołania A. Ł.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M..

z dnia 28 listopada 2013 r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje wnioskodawcy A. Ł. prawo do emerytury od dnia(...)

Sygn. akt VU 22/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 listopada 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M.. odmówił wnioskodawcy A. Ł. prawa do emerytury. W uzasadnieniu wskazał, że wnioskodawca nie udowodnił wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Od decyzji powyższej A. Ł. odwołał się w dniu 25 września 2013 roku.

ZUS wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

A. Ł., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 18 listopada 2013 roku wniosek o przyznanie emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 w aktach ZUS)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił okresy składkowe i nieskładkowe w wymiarze 25 lat. Niekwestionowany przez ZUS okres zatrudnienia wnioskodawcy w warunkach szczególnych wynosi 14 lat, 10 miesięcy i 7 dni. ZUS zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia 1 grudnia 1982 roku do 4 marca 1998 roku w Kopalni (...) w R. na stanowisku robotnika przeładunkowego z wyłączeniem okresów nieskładkowych.

Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

(okoliczności niesporne)

W okresie 13 grudnia 1977 roku do 4 marca 1998 roku wnioskodawca był zatrudniony w Kopalni (...) w R..

(dowód: świadectwo pracy k. 19 w aktach ZUS)

W trakcie zatrudnienia w ww. zakładzie pracy wnioskodawca był niezdolny do pracy z powodu choroby w okresach: od 16 do 19 marca 1992 roku, od 2 do 4 czerwca 1992 roku, od 20 do 21 lipca 1992 roku, od 28 października 1992 roku do 1 listopada 1992 roku, od 30 do 31 grudnia 1992 roku, od 19 do 22 stycznia 1993 roku, od 9 do 16 marca 1993 roku, od 12 do 13 sierpnia 1993 roku, od 16 do 18 sierpnia 1993 roku, od 22 do 24 września 1993 roku, od 27 września 1993 roku do 15 października 1993 roku, od 20 do 21 grudnia 1993 roku, od 11 do 12 kwietnia 1994 roku, od 20 do 21 czerwca 1994 roku, od 14 do 15 września 1994 roku, od 25 listopada 1994 roku do 9 grudnia 1994 roku, od 9 do 11 stycznia 1995 roku, od 28 marca 1995 roku do 4 kwietnia 1995 roku, od 4 do 10 października 1995 roku, od 17 do 19 sierpnia 1995 roku, od 8 maja 1995 roku do 14 czerwca 1996 roku, od 19 do 20 maja 1997 roku, od 15 do 17 lipca 1997 roku, od 11 do 12 sierpnia 1997 roku, od 1 do 3 grudnia 1996 roku, od 15 do 16 grudnia 1997 roku, od 14 do 15 stycznia 1998 roku, od 4 do 9 lutego 1998 roku oraz od 12 do 16 czerwca 1998 roku. Z tego tytułu miał wypłacane wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy i zasiłki chorobowe.

(dowód: świadectwo pracy k. 19 w aktach ZUS)

Kopalnia (...) w R. wystawiła wnioskodawcy świadectwo pracy w warunkach szczególnych, w którym wskazała, że pracował on w takich warunkach w okresie od 1 grudnia 1982 roku do 4 marca 1998 roku na stanowisku robotnika przeładunkowego (Wykaz A, Dział VIII, poz. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku)

(dowód: świadectwo pracy w warunkach szczególnych k. 21 w aktach ZUS)

Wskazane powyżej okresy zasiłkowe przypadały w okresie wykonywania przez wnioskodawcę pracy w warunkach szczególnych.

(okoliczność niesporna)

Przy zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych okresów: od 16 do 19 marca 1992 roku, od 2 do 4 czerwca 1992 roku, od 20 do 21 lipca 1992 roku, od 28 października 1992 roku do 1 listopada 1992 roku, od 30 do 31 grudnia 1992 roku, od 19 do 22 stycznia 1993 roku, od 9 do 16 marca 1993 roku, od 12 do 13 sierpnia 1993 roku, od 16 do 18 sierpnia 1993 roku, od 22 do 24 września 1993 roku, od 27 września 1993 roku do 15 października 1993 roku, od 20 do 21 grudnia 1993 roku, od 11 do 12 kwietnia 1994 roku, od 20 do 21 czerwca 1994 roku, od 14 do 15 września 1994 roku, od 25 listopada 1994 roku do 9 grudnia 1994 roku, od 9 do 11 stycznia 1995 roku, od 28 marca 1995 roku do 4 kwietnia 1995 roku, od 4 do 10 października 1995 roku, od 17 do 19 sierpnia 1995 roku, od 8 maja 1995 roku do 14 czerwca 1996 roku, od 19 do 20 maja 1997 roku, od 15 do 17 lipca 1997 roku, od 11 do 12 sierpnia 1997 roku, od 1 do 3 grudnia 1996 roku, od 15 do 16 grudnia 1997 roku, od 14 do 15 stycznia 1998 roku, od 4 do 9 lutego 1998 roku oraz od 12 do 16 czerwca 1998 roku, łącznie z okresem niekwestionowanym przez organ rentowy, staż pracy wnioskodawcy w takich warunkach wynosi łącznie więcej niż 15 lat. Okresy nieskładkowe niezliczone przez ZUS stanowią łącznie 5 miesięcy i 13 dni.

(dowód: informacja ZUS k. 12-13 w aktach sprawy)

Sąd Okręgowy zważył i ocenił co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 1440) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy (w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2012 roku) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest bowiem dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., a tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Sąd, a także organ rentowy, są zatem uprawnione do weryfikacji danych zawartych w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych, wystawionym przez pracodawcę. Jeżeli świadectwo to zawiera dane, które nie są zgodne z prawdą, nie mogą na jego podstawie dokonać ustaleń, od których uzależnione jest prawo do świadczeń emerytalnych. To samo dotyczy ujawnienia okoliczności, że wskazane w zaświadczeniu pracodawcy stanowisko pracy wykonywanej w szczególnych warunkach nie figuruje w wykazie powołanym w tym zaświadczeniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 roku, I UK 15/04, OSNP 2005/11/161).

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy, to jest 25 lat, w dniu (...) ukończył 60 lat i nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Organ rentowy uznał że wnioskodawca nie spełnia przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych co najmniej przez 15 lat, wskazując że do stażu pracy w takich warunkach nie mogły zostać zaliczone okresy nieskładkowe przypadające w trakcie wykonywania przez wnioskodawcę pracy w warunkach szczególnych w Kopalni (...) w R..

W ocenie Sądu powyższego stanowiska ZUS nie można podzielić.

Do okresu pracy w szczególnych warunkach, o jakich mowa w § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) powinno się bowiem zaliczać okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania tego stosunku pracy, przypadające po dniu wejścia w życie ustawy z dnia 17 października 1991 roku o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.).

Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 27 listopada 2003 roku w sprawie III UZP 10/03, Biuletyn SN 2003/11) i stanowisko to Sąd Okręgowy w całości akceptuje.

W uzasadnieniu powyższej uchwały Sąd Najwyższy wskazał, że, sformułowania zawarte zwłaszcza w § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, świadczą o tym, że pojęcie „wykonywał prace” oraz „ma wymagany okres zatrudnienia” nie są tożsame. Pogląd ten umacniała regulacja art. 11 ustawy o z.e.p., stanowiąca, że okresami zatrudnienia, wymaganymi do uzyskania świadczeń, są okresy pozostawania w stosunku pracy. Zdaniem Sądu Najwyższego fakt, że okresy pobierania między innymi zasiłku chorobowego były traktowane w ustawie o z.e.p. jako okresy równorzędne z okresami zatrudnienia, zaś te same okresy w ustawie z dnia 17 października 1991 roku o rewaloryzacji emerytur i rent zostały potraktowane jako okresy nieskładkowe, w związku z zastąpieniem pojęć okresy zatrudnienia, równorzędne i zaliczalne, pojęciami okresy składkowe (art. 2 tej ostatniej ustawy), okresy nieskładkowe (art. 4) oraz traktowane jak składkowe (art. 5), ma ten skutek, że od dnia wejścia w życie ustawy o rewaloryzacji okresy nieskładkowe, w tym okres pobierania zasiłku chorobowego, są uwzględniane przy ustalaniu okresów pracy koniecznych dla przyznania prawa do świadczenia w rozmiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej uwzględnionych okresów składkowych (art. 4 ust. 2). Tę samą regulację w tej części zawiera obecnie obowiązująca ustawa o emeryturach i rentach z FUS (art. 5 ust. 2), traktująca jako okresy nieskładkowe między innymi okres pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wypłaconego na podstawie przepisów Kodeksu pracy oraz zasiłków z ubezpieczenia społecznego: chorobowego lub opiekuńczego (art. 7 pkt 1a i b). Dalej Sąd Najwyższy wskazał, że okoliczność, że ustawy o z.e.p. i o rewaloryzacji emerytur i rent, zostały uchylone, nie może oznaczać, iż w obecnym stanie prawnym pojęcia te – niezdefiniowane w ustawie o emeryturach i rentach z FUS – mogą być interpretowane w oderwaniu od przepisów Kodeksu pracy, do którego zresztą wprost nawiązywał art. 5 powołanej wyżej ustawy o z.e.p. W ocenie Sądu Najwyższego, pojęcia pracownik, stosunek pracy czy zatrudnienie nie mogą być interpretowane na użytek prawa ubezpieczeń społecznych inaczej niż interpretuje je akt prawny określający prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, tj. Kodeks pracy. W myśl art. 2 k.p. pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę, zaś stosunek pracy został zdefiniowany jako zobowiązanie pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym, a pracodawcy – do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem, przy czym zatrudnienie w takich warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy (art. 22 § 1 i 1 ¹ k.p.). Pogląd ten wzmacnia treść art. 6 ust. 1 pkt 1 oraz art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 ze zm.). Przepis art. 6 ust. 1 pkt 1 stanowi, że obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym podlegają, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są: pracownikami (...), zaś za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy (art. 8 ust. 1).

W świetle powyższego zasadne jest przyjęcie, że do okresu pracy w szczególnych warunkach powinno się zaliczać okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania tego stosunku pracy, przypadające po dniu wejścia w życie ustawy z dnia 17 października 1991 roku o rewaloryzacji emerytur i rent (…).

W związku z tym, że wykazany przez wnioskodawcę okres pracy w warunkach szczególnych wynosi więcej niż 15 lat, stwierdzić należało, iż spełnia on wszystkie wymagane prawem warunki do uzyskania prawa do emerytury zgodnie z art. 32 ust. 1 w zw. z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.