Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 sierpnia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 2 sierpnia 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość emerytury górniczej

na skutek odwołania M. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 14 listopada 2017 r.

oddala odwołanie.

Sygn. akt V U 24/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 listopada 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. przyznał wnioskodawcy M. K. od dnia (...), to jest od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego, emeryturę, której wypłatę zawiesił z uwagi na kontynuację zatrudnienia.

Do ustalenia wysokości emerytury górniczej organ rentowy uwzględnił: 31 lat i 6 miesięcy okresów składkowych tj. 378 miesięcy, z czego 119 miesiące z przelicznikiem 1,8, co dało 214,2 miesięcy, a 235 miesięcy z przelicznikiem 1,2, co dało 282 miesięcy (łącznie 496,2 miesięcy) oraz 7 miesięcy okresów nieskładkowych. Wysokość świadczenia wyniosła 5504,33 złotych.

Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek z 10 lat kalendarzowych tj. od stycznia 2007 roku do grudnia 2016 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 231,86 %. Podstawa wymiaru obliczona została przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 231,86 % przez kwotę bazową w wysokości 3 536,87 złotych i wyniosła 8200,59 złotych. Do ustalenia wysokości emerytury górniczej organ rentowy uwzględnił: 31 lat i 6 miesięcy okresów składkowych tj. 378 miesięcy oraz 7 miesięcy okresów nieskładkowych.

Pełnomocnik M. K. wniósł odwołanie od powyższej decyzji domagając się zaliczenia do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym oraz zastosowanie przelicznika 1,8 przy ustalaniu wysokości emerytury okresów zatrudnienia w (...) B. w R. od 1 kwietnia 1986 roku do 5 stycznia 1987 roku, od 13 stycznia 1989 roku do 16 listopada 2006 roku.

W uzasadnieniu pełnomocnik wskazał, iż wnioskodawca w spornym okresie niezależnie od posiadanego angażu i uprawnień wykonywał wyłącznie pracę operatora spycharki w obrębie maszyn urabiających-koparek wielonaczyniowych tj. wymienioną w załączniku nr 3 dział III, poz. 4 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku, uprawniającym do przeliczenia emerytury górniczej z zastosowaniem przelicznika 1,8. Nadto pełnomocnik wnioskodawcy wnosił o zasądzenie od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Na rozprawie w dniu 2 sierpnia 2018 roku pełnomocnik wnioskodawcy popierał odwołanie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

Wnioskodawca M. K., urodzony w dniu (...),
wystąpił do organu rentowego w dniu 15 września 2017 roku z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury górniczej. Wnioskodawca był członkiem otwartego funduszu emerytalnego, lecz wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 2-4 akt ZUS)

Decyzją z 14 listopada 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. przyznał wnioskodawcy M. K., emeryturę od (...), której wypłatę zawiesił z uwagi na kontynuację zatrudnienia.

Do ustalenia wysokości emerytury górniczej organ rentowy uwzględnił: 31 lat i 6 miesięcy okresów składkowych tj. 378 miesięcy, z czego 119 miesiące z przelicznikiem 1,8, co dało 214,2 miesięcy, a 235 miesięcy z przelicznikiem 1,2, co dało 282 miesięcy (łącznie 496,2 miesięcy) oraz 7 miesięcy okresów nieskładkowych. Wysokość świadczenia wyniosła 5504,33 złotych.

Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek z 10 lat kalendarzowych tj. od stycznia 2007 roku do grudnia 2016 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 231,86 %. Podstawa wymiaru obliczona została przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 231,86 % przez kwotę bazową w wysokości 3 536,87 złotych i wyniosła 8200,59 złotych. Do ustalenia wysokości emerytury górniczej organ rentowy uwzględnił: 31 lat i 6 miesięcy okresów składkowych tj. 378 miesięcy oraz 7 miesięcy okresów nieskładkowych.

Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do stażu pracy górniczej w wymiarze jednokrotnym z przelicznikiem1,2 okres:

- od 1 lipca 1985 roku do 31 marca 1986 roku na stanowisku mechanika maszyn budowlanych

- od 1 kwietnia 1986 roku do 30 listopada 1986 roku na stanowisku operatora maszyn budowlanych;

- od 1 grudnia 1986 roku do 5 stycznia 1987 roku na stanowisku operatora;

- od 13 stycznia 1989 roku do 28 lutego 1989 roku na stanowisku operatora;

- od 1 marca 1989 roku do 31 sierpnia 1991 roku na stanowisku operatora sprzętu budowlanego;

- od 1 września 1991 roku do dnia 16 listopada 2006 roku na stanowisku operatora sprzętu technologicznego,

- od dnia 17 listopada 2006 roku do dnia 16 stycznia 2007 roku na stanowisku operatora spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce;

Na podstawie ewidencji dniówek górniczych przepracowanych w wymiarze półtorakrotnym ZUS zastosował przelicznik 1,8 do okresu pracy wnioskodawcy od 17 stycznia 2007 roku do 31 lipca 2017 roku tj. 119 miesięcy,

(dowód: decyzja ZUS z dnia 14 listopada 2017 roku wraz z załącznikami k. 30-34 akt ZUS, odpowiedź na odwołanie 22-23)

M. K. od 1 lipca 1985 roku do nadal jest zatrudniony w (...) (wcześniej (...) w B.) na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy.

W okresie zatrudnienia wnioskodawca zajmował następujące stanowiska:

- od 1 lipca 1985 roku do 31 marca 1986 roku mechanika maszyn budowlanych na oddziale (...);

- od 1 kwietnia 1986 roku do 5 stycznia 1987 roku operatora na oddziale (...);

- od 13 stycznia 1989 roku do 28 lutego 1989 roku operatora na oddziale (...);

- od 1 marca 1989 roku do 31 sierpnia 1991 roku operatora sprzętu budowlanego na oddziale (...);

- od 1 września 1991 roku do 16 listopada 2006 roku operatora sprzętu technologicznego,

- od dnia 17 listopada 2006 roku do 16 stycznia 2007 roku operatora spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce

(dowód: świadectwo wykonywania pracy górniczej z dnia 29 sierpnia 2017 roku k. 6 akt ZUS, umowa o pracę z dnia 1 lipca 1985 roku w aktach osobowych, karta obiegowa z 20 marca 1986 roku w aktach osobowych, umowa o prace z dnia 13 stycznia 1989 roku w aktach osobowych, angaż z dnia 1 marca 1989 roku w aktach osobowych, angaż z dnia 2 września 1991 roku w aktach osobowych, wniosek o zmianę nazwy stanowiska pracy k.49 w aktach osobowych, zgłoszenie rozpoczęcia wykonywania pracy górniczej k.50 w aktach osobowych, angaż z dnia 29 grudnia 2006 roku k.52 w aktach osobowych)

Od 6 stycznia 1987 roku do 16 grudnia 1988 roku wnioskodawca odbywał czynną służbę wojskową, a w okresie od 17 grudnia 1988 roku do 12 stycznia 1989 roku przebywał na urlopie bezpłatnym.

(dowód: świadectwo wykonywania pracy górniczej z dnia 29 sierpnia 2017 roku k. 6 akt ZUS, zawiadomienie o rozwiązaniu stosunku pracy w aktach osobowych)

W spornych okresach od 1 kwietnia 1986 roku do 5 stycznia 1987 roku, od 13 stycznia 1989 roku do 16 listopada 2006 roku wnioskodawca pracował na oddziale (...).

Oddział (...) zajmował się eksploatacją ciężkiego sprzętu gąsienicowego tj. spycharek, dźwigów oraz ładowarek.

Do obowiązków skarżącego w spornych okresach należała obsługa wyłącznie spycharki gąsienicowej.

Wnioskodawca jako operator spycharki gąsienicowej pracował na terenie całej odkrywki i zwałowiska pola B.. Pracownicy obsługujący spycharki gąsienicowe dowożeni są stykowo wraz z pracownikami oddziałów górniczych na stanowiska pracy. Czas pracy operatora spycharki gąsienicowej przedstawia się następująco:

- dojazd do i z maszyny – 1 godzina,

- obsługa codzienna – 0,5 godziny,

- obsługa urządzenia – 5,5 godziny,

- postoje technologiczne i inne – 1 godziny.

Przy pomocy spycharki wnioskodawca niwelował teren w obrębie maszyny podstawowej – zwałowarki lub koparki, co polegało na wyrównywaniu terenu, spychaniu ziemi, odpychaniu kamieni, błota, wymianie gruntu aby umożliwić przejazd maszynie podstawowej. Wnioskodawca niwelował teren o powierzchni od 150 do 200 metrów. Niwelacja ternu zajmowała minimum 3 godziny dziennie.

Wnioskodawca poza tym zajmował się:

- przemieszczaniem mas ziemnych w rejon zabierki,

- robotami udostępniającymi i oczyszczającymi urobek do eksploatacji,

-obróbką studni odwadniających w rejonie zabierki,

-wykonywaniem rowów odwadniających na poziomach roboczych;

-rozluzowywaniem gruntu (prace zrywakiem)

- wymianą gruntu pod maszynami podstawowymi

- przemieszczaniem na bieżąco niedobranych mas nadkładowych lub węgla pod zabiór koparki;

- wykonywaniem zjazdów, dróg dojazdowych do maszyn podstawowych

- skarpowaniem i wykonywaniem pochylni

Odwołujący wykonywał swe obowiązki stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

(dowód: charakterystyka pracy operatora spycharki gąsienicowej 30 października 2017 roku k.28 akt sprawy, zeznania świadka P. K. protokół rozprawy z dnia 11 kwietnia 2018 roku 5:10-17:13, zeznania świadka M. W. protokół rozprawy z dnia 11 kwietnia 2018 roku 17:13-27:12, zeznania świadka W. D. protokół rozprawy z dnia 11 kwietnia 2018 roku 27:12-32:32 k. 34-36, zeznania świadka R. I. protokół rozprawy z dnia 2 sierpnia 2018 roku 3:34-19:10, zeznania świadka R. G. protokół rozprawy z dnia 2 sierpnia 2018 roku 19:10-30:17, zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 2 sierpnia 2018 roku 31:01-46:13 k.42-45)

Na oddziale (...) nie ma stałego przypisania pracowników do obsługi konkretnej maszyny podstawowej tj. do zwałowarki lub koparki. O tym gdzie danego dnia pracuje operator decyduje sztygar zmianowy. Operatorzy sprzętu technologicznego z oddziału (...) pracowali zarówno przy koparkach wielonaczyniowych jak i zwałowarkach. Wnioskodawca jako operator spycharki gąsienicowej pracował zarówno przy zwałowarce jak i koparce wielonaczyniowej.

( dowód: zeznania świadka R. I. protokół rozprawy z dnia 2 sierpnia 2018 roku 3:34-19:10, zeznania świadka R. G. protokół rozprawy z dnia 2 sierpnia 2018 roku 19:10-30:17,

Powołana przez pracodawcę wnioskodawcy Komisja Weryfikacyjna na posiedzeniu w dniu 15 czerwca 2009 roku ustaliła, że M. K. w okresie od dnia 1 lipca 1985 roku do dnia 16 stycznia 2007 roku wykonywał pracę górniczą w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej:

- w okresie od 1 lipca 1985 roku do 31 marca 1986 roku pomimo zajmowania stanowiska mechanika maszyn budowlanych na oddziale (...) przez 191 dniówek wykonywał faktycznie stale prace na stanowisku rzemieślnik zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonujący prace mechaniczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń tj. podlegające zaliczeniu do pracy na stanowisku wymienionym w dziale III pkt 7 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku;

- w okresie od 1 kwietnia 1986 roku do 30 listopada 1986 roku pomimo zajmowania stanowiska operatora maszyn budowlanych, od 1 grudnia 1986 roku do 5 stycznia 1987 roku oraz od 13 stycznia 1989 roku do 28 lutego 1989 roku pomimo zajmowania stanowiska operatora, od 1 marca 1989 roku do 31 sierpnia 1991 roku pomimo zajmowania stanowiska operatora sprzętu budowlanego, od 1 września 1991 roku do dnia 16 listopada 2006 roku pomimo zajmowania stanowiska operatora sprzętu technologicznego, oraz od dnia 17 listopada 2006 roku do dnia 16 stycznia 2007 roku pomimo zajmowania stanowiska operatora spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce, przez (...) dniówek wykonywał faktycznie stale prace na stanowisku operatora spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce wymienionym w dziale III pkt 4 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku.

(dowód: protokół z posiedzenia Komisji Weryfikacyjnej z dnia 15 czerwca 2009 roku k. 79 akt ZUS)

Za okres od 1 lipca 1985 r. . do31 grudnia 1987 r. pracodawca nie ewidencjonował, czy pracownik otrzymywał dodatek stykowy za podmianę na stanowisku pracy.

W okresie od 13 stycznia 1989 roku do 30 kwietnia 1993 roku wnioskodawca nie otrzymywał dodatku stykowego.

W okresie od maja 1993 roku do 28 lutego 1998 roku wnioskodawca otrzymywał dodatek stykowych za 4 do 21 godzin.

Od 1 stycznia 1988 roku do lutego 1998 roku wykaz nadgodzin nie dotyczy styków, ponieważ w tym czasie był wypłacany dodatek stykowy.

Od marca 1998 roku do chwili obecnej w (...) B. w zamian za dodatek stykowy każdemu pracownikowi za podmianę na stanowisku pracy bez wyłączenia urządzeń (...) z ruchu, dolicza się 30 minut dziennie do dobowego wymiaru czasu pracy, który jest wynagradzany jako godziny nadliczbowe.

Od marca 1998 roku do 30 listopada 2006 roku wnioskodawca miał ewidencjonowane nadgodziny i nadgodziny te wynikają z tytułu podmiany na stanowisku pracy przy urządzeniach (...).

W tym okresie wnioskodawca otrzymywał wynagrodzenie za godziny nadliczbowe w wymiarze miesięcznie od 1 do 31,30 godzin.

(dowód: pismo pracodawcy z dnia 13 lutego 2018 roku k.27 akt sprawy, wykaz dniówek stykowych k.29 akt sprawy, wykaz godzin nadliczbowych k. 30 akt sprawy)

W dniu 29 sierpnia 2017 roku (...) z siedzibą w R. wystawiła wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy górniczej, w którym wskazała, że w okresie zatrudnienia stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę górniczą:

- od dnia 1 lipca 1984 roku do 31 marca 1986 roku na stanowisku rzemieślnik zatrudniony na odkrywce bezpośrednio w przodku stele i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach wykonywał prace mechaniczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn wymienionym w dziale III poz. 7 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku,

- od dnia 1 kwietnia 1986 r. do dnia 5 stycznia 1987 roku i od 13 stycznia 1989 roku do nadal na stanowisku operatora spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce wymienionym w dziale III poz. 4 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku.

(dowód: świadectwo wykonywania pracy górniczej z dnia 29 sierpnia 2017 roku k. 6 akt emerytalnych)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje :

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur, o których mowa w art. 50 a lub 50 e, stosuje się stosownie do treści art. 51 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z zastrzeżeniem ust. 2, następujące przeliczniki:

1) 1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy;

2) 1,8 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50 d;

3) 1,4 za każdy rok pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, o której mowa w art. 50 c ust. 1 pkt 1-3 i 5-9, wykonywanej częściowo na powierzchni i częściowo pod ziemią;

4) 1,2 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50 c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego, w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego.

Z powyższego wynika, że przy ustalaniu wysokości emerytury górniczej przelicznik 1,8 za każdy rok pracy stosuje się wyłącznie do pracy, o której mowa w art. 50 d ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Pracami, do których stosuje się przelicznik 1,8, zgodnie z art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy, jest praca w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych.

Okolicznością niekwestionowaną przez strony w niniejszym postępowaniu było, iż wnioskodawca w okresach od dnia od 1 kwietnia 1986 roku do 5 stycznia 1987 roku, od 13 stycznia 1989 roku do 16 listopada 2006 roku był zatrudniony w (...) B. na stanowisku operatora spycharek.

W przedmiotowej sprawie organ rentowy przy wyliczeniu wysokości emerytury wnioskodawcy za sporne okresy zatrudnienia w (...) B. od 1 kwietnia 1986 roku do 5 stycznia 1987 roku, od 13 stycznia 1989 roku do 16 listopada 2006 roku zastosował na podstawie art. 51 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przelicznik 1,2. Wnioskodawca natomiast domagał się zaliczenia w/w okresu do stażu pracy w wymiarze półtorakrotnym oraz do wysokości emerytury wg przelicznika 1,8 zgodnie z art. 51 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Wykaz stanowisk pracy, na których zatrudnienie zaliczane jest do pracy górniczej oraz wykonywanej w przodkach uwzględnianej w rozmiarze półtorakrotnym, powinno ustalić rozporządzenie wydane na podstawie delegacji ustawowej z art. 50d ust. 3. Ponieważ rozporządzenie takie nie zostało wydane, obowiązuje nadal (z mocy art. 194 wskazanej ustawy) wykaz stanowisk zawarty w załączniku nr 2 i 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995 roku Nr 2, poz. 8), wydanego na podstawie upoważnienia zawartego w art. 5 ust. 5 i art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 1 lutego 1983 roku o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (tekst jedn.: Dz. U. z 1995 roku, Nr 30, poz. 154). Wykaz ten obowiązuje jednak jedynie w takim zakresie, w jakim jego przepisy nie są sprzeczne z przepisami ustawy o emeryturach i rentach z FUS. A zatem zakładowe wykazy stanowisk, na których wykonywana jest praca górnicza, muszą być zgodne z wykazem nr 2 stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia, obejmującego stanowiska pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego uważa się za pracę górniczą lub wykazem nr 3 stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia, obejmującego stanowiska pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym. Jednakże dokonana przez pracodawcę kwalifikacja zajmowanego przez konkretnego pracownika stanowiska, jak i ewentualna zmiana tej kwalifikacji na podstawie protokołu komisji weryfikacyjnej, nie przesądza jeszcze o zaliczeniu zatrudnienia na tym stanowisku do pracy górniczej. O uznaniu pracy za pracę górniczą w rozumieniu omawianych przepisów nie decyduje bowiem treść wymienionych dokumentów, ale charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika.(por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1998r., II UKN 570/97, OSNAPiUS 1999, nr 6, poz. 213, z dnia 22 marca 2001r., II UKN 263/00, OSNAPiUS 2002, nr 22, poz. 553 oraz z dnia 2 czerwca 2010r., I UK 25/10, LEX nr 621137). Rozporządzenie wykonawcze nie może zatem przyznawać ubezpieczonym większych uprawnień niż uczynił to ustawodawca. Tym samym, przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowić muszą zawsze punkt wyjścia do oceny zasadności roszczeń emerytalnych wnioskodawcy.

Innymi słowy zastosowanie przelicznika 1,8 do pracy ubezpieczonego na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 do rozporządzenia wymaga by praca ta odpowiadała treści art. 50 d ust 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Stwierdzenie zatem przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy górniczej, iż skarżący zajmował stanowisko wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia dział III pkt 4 tj. operatora spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce, nie jest jeszcze równoznaczne z wykonywaniem przez niego pracy, o której mowa w art. 50d ustęp 1 pkt 1 ustawy, jak chce jego pełnomocnik. Zmiana nazewnictwa zajmowanego stanowiska przy niezmienionych obowiązkach w całym spornym okresie, co potwierdza skarżący oraz świadkowie, nie może doprowadzić do zmiany charakteru wykonywanej pracy.

Skarżący domagając się przeliczenia świadczenia emerytalnego z zastosowaniem przelicznika 1,8 do spornego okresu pracy górniczej winien wykazać, że na zajmowanym stanowisku wykonywał prace wymienione w art. 50 d ustęp 1 pkt 1 ustawy emerytalnej tj. prace bezpośrednio związane z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz inne prace przodkowe, a zatem takie, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Dotyczy to wyłącznie czynności stanowiących element ciągu technologicznego bezpośrednio związany z procesem wydobycia węgla. Wykaz stanowisk pracy, określony pomocniczo w załączniku nr 3 do rozporządzenia odnosi się zatem wyłącznie do wykonywanych zadań górnika, jeżeli spełniają one kryterium miejsca wykonywania pracy i jej charakteru określonego w przepisie art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2015 roku, I UK 293/14,LEX: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2012 roku, I UK 295/11, LEX; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 roku, I UK 236/09; z dnia 22 kwietnia 2011 roku, I UK 360/10; z dnia 16 czerwca 2011 roku, IUK 381/10; 4 kwietnia 2012 roku, I UK 440/11; z dnia 28 kwietnia 2010 roku, I UK 339/09; opubl LEX; z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nich orzecznictwo).

Ponadto stosownie do treści art. 50d ustawy, aby praca przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących była pracą zaliczaną w wymiarze półtorakrotnym musi być wykonywana na odkrywce w przodku. Oznacza to, że przodek jest pojęciem węższym od pojęcia odkrywki. Przepisy nie definiują pojęcia przodka i prac przodkowych. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że pojęcie przodka musi być wykładane w sposób ścisły i powinno się ograniczać wyłącznie do miejsca pracy koparek wielonaczyniowych albo jej bezpośredniego sąsiedztwa, w którym wydobywa się urobek. Sąd Najwyższy zanegował bowiem przyjęcie tezy, że przodkiem w kopalni węgla brunatnego jest każde miejsce prowadzenia robót górniczych związanych z odwadnianiem, udostępnianiem i eksploatacją złoża kopaliny, jej transportem i transportem nadkładu, a nadto zwałowaniem nadkładu (tj. związane z pracą koparek, spycharek, ładowarek, zwałowarek) (tak por. wyrok SA w Katowicach z dnia 16 kwietnia 2014 roku, IIIAUa 1121/13, LEX). W orzecznictwie SN kwestionuje się również zasadność rozszerzania pojęcia przodka wydobywczego, zauważając, że nie do zaakceptowania jest zapatrywanie, żeby miejsce przodka rozciągać na całą linię taśmociągów transportujących urobek, gdyż pojęcie przodka straciłoby swe znaczenie i tym sposobem nie można zaakceptować definicji "przodka", która wynika z opinii naukowo-technicznej i obejmuje wszystkie czynności związane z transportem kopaliny, realizowane w ramach ruchu zakładu górniczego (wyr. SN z 5 maja 2011 roku, I UK 395/10, Legalis).

Pod określeniem "inne prace przodkowe" należy zaś rozumieć inne prace górnicze w przodku, jednakże rodzajowo nie mniej obciążające niż wymienione w powołanym przepisie ustawy art. 50d ust. 1 pkt 1.

Stąd różnego rodzaju inne prace górnicze związane z eksploatacją, konserwacją i remontami urządzeń będących częścią składową układu technologicznego: koparka, taśmociąg, zwałowarka węgla nie mieszczą się w definicji pracy w przodkach z art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy. ( tak por. SA w Katowicach w wyroku z dnia 22 listopada 2012 roku, IIIAUa 437/12, LEX; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis).

Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Apelacyjnego w Łodzi zawarte w wyroku z dnia 25 stycznia 2017 r., wydanym w sprawie III AUa 184/16 ( Legalis numer 1611715), w którym stwierdzono, że mając na względzie treść art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.)należy zauważyć, iż dla uznania pracy ubezpieczonego, jako pracy górniczej zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym, koniecznym jest ustalenie zarówno, jakim sprzętem operował oraz określenie, jakie czynności były przez niego wykonywane i gdzie. Przewidziane przez ustawodawcę rozwiązanie zawarte w art. 50d ust. 1 powyższej ustawy nie uprawnia bowiem do uznania każdej pracy na odkrywce, jako zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym, nawet jeśli wykonywana była w obrębie przodków eksploatacyjnych na stanowiskach określonych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz.U. z 1995 r. Nr 2, poz. 8).

Praca operatora spycharki gąsienicowej może być pracą, do której stosuje się zarówno przelicznik 1,2 jak i przelicznik 1,8 w zależności od miejsca jej świadczenia i rodzaju wykonywanych prac. W załączniku nr 2 pod poz. 22 ww. rozporządzenia wymieniona jest praca operatora sprzętu pomocniczego i technicznego na odkrywce. Natomiast w dziale III poz. 4 załącznika nr 3 do rozporządzenia wymieniono stanowisko operatora spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce.

Ponieważ organ rentowy zaprzeczał prawdziwości świadectwa co do charakteru wykonywanej przez wnioskodawcę pracy w spornym okresie (spór dotyczył dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca), ciężar wykazania prawdziwości tego dokumentu prywatnego w myśl art. 253 zd. 2 k.p.c. spoczywał na wnioskodawcy jako osobie, która chce z tego dokumentu skorzystać. To samo odnosi się do protokołu z posiedzeń Komisji weryfikacyjnej.

Świadkowie: P. K., M. W., W. D., którzy pracowali z wnioskodawcą, zeznali, że w całym spornym okresie wnioskodawca wykonywał te same prace jako operator spycharki gąsienicowej polegające w przeważającej części na niwelacji terenu, usuwaniu kamieni i głazów z urabianej skały oraz wyciąganiu rur odwodnieniowych w obrębie maszyny podstawowej. Sąd uznał za przekonujące zeznania świadków oraz co do rodzaju prac wykonywanych przez ubezpieczonego. Nie podzielił natomiast tych zeznań w zakresie miejsca wykonywania przez ubezpieczonego prac tj wyłącznie w obrębie pracy koparki wielonaczyniowej. Zeznania te są bowiem sprzeczne z dokumentacją w postaci charakterystyki stanowiska pracy, z którego wynika że ubezpieczony pracował na terenie całej odkrywki zwałowiska pola B.. Powyższe potwierdzili przełożeni wnioskodawcy R. I. i R. G., którzy który byli sztygarami zmianowymi na oddziale (...). Wskazali oni, że pracownicy obsługujący sprzęt technologicznych (spycharki, ładowarki) na oddziale (...) nie są przydzieleni do obsługi jednej maszyny podstawowej. Na oddziale (...) nie było podziału na pracowników pracujących wyłącznie przy koparce wielonaczyniowej lub przy zwałowarce. Za każdym razem o miejscu pracy operatora spycharki decydowały potrzeby kopalni. Operatorzy byli każdego dnia przydzielani do pracy przez sztygara zmianowego zgodnie z tymi potrzebami do pracy bądź na koparce wielonaczyniowej lub zwałowarce. A zatem także wnioskodawca jako operator spycharki nie mógł pracować wyłącznie przy obsłudze jednej maszyny podstawowej – koparce, ale musiał swoje obowiązki wykonywać także na zwałowisku przy obsłudze zwałowarki.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd przyjął, że skarżący w całym spornym okresie jako operator spycharki gąsienicowej wykonywał prace nie tylko w miejscu wydobywania kopaliny, ale także w miejscu zwałowania nadkładu. Już powyższe wyklucza przyjęcie, że jego praca była pracą przodkową, o której mowa w art. 50d ustawy. Pojęcie przodka jak wyżej wskazano ogranicza się wyłącznie do miejsca pracy koparek wielonaczyniowych albo jej bezpośredniego sąsiedztwa, w którym wydobywa się urobek. Pracą przodkową jest zatem tylko i wyłącznie praca w miejscu pozyskiwania kopaliny, czyli w miejscu pracy koparki wielonaczyniowej. A takiej pracy skarżący nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, gdyż pracował także w przodku zwałowym.

Dodatkowo należy podnieść, że nawet gdyby wnioskodawca pracował tylko w przodku wydobywczym, to także brak byłoby podstaw do przeliczenia spornego okresu przelicznikiem 1,8. Podstawowe stale wykonywane przez niego prace, opisane w charakterystyce pracy sporządzonej przez pracodawcę, w postaci niwelowania terenu w obrębie maszyn podstawowych, wykonywania zjazdów, dróg dojazdowych do maszyn podstawowych, skarpowania i wykonywania pochylni, obróbki studni odwadniających w rejonie zabierki, wykonywania rowów odwadniających na poziomach roboczych, nie były bowiem pracami wymienionymi w art. 50d ustawy.

Powyższe stanowisko jest ugruntowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego. I tak w wyroku z 11 lutego 2010r. I UK 236/09 Sąd Najwyższy wskazał, że „jako prace wymienione w załączniku Nr 3 do rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym, przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995r. Nr 2, poz. 8), mogą być tylko uznane takie czynności wykonywane przez górnika, które bezpośrednio związane są z wykonywaniem czynności w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Pojęcie „inne prace w przodku” musi wiązać się z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin.” Prace polegające na przygotowaniu terenu pod wydobycie węgla (niwelacja terenu, wykonywanie dróg dojazdowych, skarpowanie, odwadnianie terenu) nie zalicza się do prac wymienionych w art. 50d ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, gdyż nie mieszczą się w pojęciu prac przodkowych uprawniających do zastosowania przelicznika 1,8. ( podobnie: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2015 roku, sygn.. akt I UK 280/14)

Wnioskodawca nie wykazał zatem, aby w spornych okresach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace wymienione w art. 50 d ustawy, co wyklucza zaliczenie ich do stażu pracy w wymiarze półtorakrotnym oraz do wysokości emerytury z przelicznikiem 1,8.

Oceny tej nie zmieniają odmienne ustalenia komisji weryfikacyjnej, świadectwo wykonywania pracy górniczej, ani nawet pobieranie dodatku za nadgodziny. Dodatek za nadgodziny przysługiwał pracownikom pracującym na odkrywce za wydłużony o pół godziny czas pracy w związku z koniecznością zachowania ruchu ciągłego maszyn w obrębie pracy układu (...) czyli koparka – taśmociąg- zwałowarka, a nie z tytułu wykonywania pracy przodkowej wymienionej w art. 50 d ustawy. Pracownicy otrzymujący dodatek stykowy rozpoczynali pracę 15 minut wcześniej i 15 minut później kończyli pracę, co wiązało się z podmianą na stanowisku pracy. Otrzymywanie takiego dodatku nie było zatem równoznaczne z wykonywaniem przez pracowników pracy przodkowej z art. 50d ustawy. Natomiast przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że w przypadku wnioskodawcy wypłacany mu dodatek z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych nie miał związku z pracą wymienioną w art. 50 d ustawy.

Bez znaczenia dla sprawy pozostaje również fakt przyznania świadkom P. K. oraz M. W. emerytury górniczej z uwzględnieniem w wymiarze półtorakrotnym okresu ich zatrudnienia w kopalni na stanowisku operatora spycharki. Każda rozpatrywana przez Sąd sprawa jest badana w sposób indywidualny, przy uwzględnieniu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴§ 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.