Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 grudnia 2020 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Agnieszka Leżańska

Protokolant: st. sekr. sądowy Marcelina Machera

po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 2020 r. w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku J. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o rekompensatę

na skutek odwołania J. K. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 15 listopada 2019 r. sygn.: (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy J. K. (1) na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz.U z 2018r. poz. 1924 t.j.) prawo do rekompensaty.

Sygn. akt V U 59/20

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15.11.2019 roku, znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił ubezpieczonemu J. K. (1) prawa do rekompensaty, ponieważ nie udowodnił on 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Od powyższej decyzji wnioskodawca złożył odwołanie, w którym wniósł o zmianę decyzji i przyznanie prawa do emerytury z rekompensatą podnosząc, iż w okresie od dnia 24 kwietnia 1975 roku do dnia 31 grudnia 1983 roku, wykonywał prace w szczególnych warunkach w Przedsiębiorstwie (...) w T.

W odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. K. (1), urodził się w dniu (...) (dowód: akta ZUS).

Decyzją z dnia 11 stycznia 2018 roku, znak: (...), Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przyznał wnioskodawcy emeryturę od dnia (...) roku (dowód: decyzja ZUS z dnia 11.01.2018 roku k-86 akt ZUS).

Wnioskodawca w dniu 6 kwietnia 2018 roku złożył wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno – rentowego (dowód: wniosek k-88 akt ZUS).

Decyzją z dnia 2 maja 2018 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., ponownie obliczył wysokość należnej wnioskodawcy emerytury w związku z przeliczeniem kapitału początkowego, poczynając od dnia 1 kwietnia 2018 roku (dowód: decyzja ZUS z dnia 02.05.2018 roku k-94 akt ZUS).

W dniu 22 sierpnia 2019 roku J. K. (1) złożył w ZUS wniosek o ustalenie prawa do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach, załączając do wniosku świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach:

- z dnia 12.04.2018 roku, potwierdzające, iż w okresie od dnia 1.10.1993 roku do dnia 30.03.1994 roku wykonywał prace na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony tj. wymienione w Dziale VIII poz.2 wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku (Dz. U. Nr 8 poz.43 z poźn. Zm.), w firmie (...) L. S. (dowód: świadectwo pracy k-102 akt ZUS).

- z dnia 4.12.2018 roku, potwierdzające, iż w okresie od dnia 23.09.1992 roku do dnia 15.12.1992 roku wykonywał prace na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony tj. wymienione w Dziale VIII poz.2 wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku (Dz. U. Nr 8 poz.43 z poźn. Zm.), w (...) Spółdzielni Pracy (...) w T. (dowód: świadectwo pracy k-103 akt ZUS),

- z dnia 23.11.2018 roku, potwierdzające, iż w okresie od dnia 12.02.1996 roku do dnia 31.12.2000 roku wykonywał prace na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony tj. wymienione w Dziale VIII poz.2 wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku (Dz. U. Nr 8 poz.43 z poźn. Zm.), (...) Spółka cywilna D. S., P. W. (dowód: świadectwo pracy k-104 akt ZUS),

- z dnia 23.11.2018 roku, potwierdzające, iż w okresie od dnia 02.01.2001 roku do dnia 30.04.2002 roku wykonywał prace na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony tj. wymienione w Dziale VIII poz.2 wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku (Dz. U. Nr 8 poz.43 z poźn. Zm.), (...) P. W. (dowód: świadectwo pracy k-105 akt ZUS). Nadto skarżący podniósł, iż wykonywał prace w szczególnych warunkach w okresie od dnia 24 kwietnia 1975 roku do dnia 31 grudnia 1983 roku, w Przedsiębiorstwie (...) w T. (dowód: pismo skarżącego k-107 akt ZUS).

Zaskarżoną decyzją z dnia 15 listopada 2019 roku, organ rentowy odmówił wnioskodawcy prawa do rekompensaty za okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, z uwagi na niezaliczenie pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w T. od dnia 24 kwietnia 1975 roku do dnia 31 grudnia 1983 roku (8 lat, 8 miesięcy i 7 dni), albowiem z załączonej przez wnioskodawcę dokumentacji pracowniczej wynika, iż był zatrudniony na stanowisku kierowcy, bez określenia rodzaju pojazdu oraz jego tonażu (dowód: decyzja ZUS k-119 akt ZUS).

J. K. (2) w czasie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w T. w okresie od dnia 24 kwietnia 1975 roku do dnia 31 grudnia 1983 roku wykonywał prace na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony tj. wymienione w Dziale VIII poz.2 wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku (Dz. U. Nr 8 poz.43 z poźn. Zm.). Wnioskodawca w pełnym wymiarze czasu pracy kierował pojazdem typu wywrotka marki (...) (...) o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. J. K. (2) przewoził węgiel, piasek, materiały budowlane na rzecz innych Zakładów Przedsiębiorstwa, skarżący nie kierował innymi pojazdami (dowód: świadectwo pracy skarżącego, zeznania świadków: M. U. protokół rozprawy k-25 00:04:18 do 00:09:01, M. G. protokół rozprawy k-25 i 26 od 00:09:01 do 00:12:53, S. A. protokół rozprawy k-26 od 00:13:10 do 00:18:03, zeznania wnioskodawcy od minuty 18:03 do minuty 21:54, protokół rozprawy z dnia 15 grudnia 2020 roku, k-26,27 akt sprawy, zaświadczenie pracodawcy z dnia 14.09.1983 roku k-101 akt ZUS).

Świadek M. U. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w T. w okresie od dnia 15.11.1976 roku do dnia 31.07.1982 roku na stanowisku kierowcy (dowód: okazane na rozprawie w dniu 15 grudnia 2000 roku świadectwo pracy z dnia 30.07.1982 roku protokół rozprawy k-25).

Świadek M. G. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w T. w okresie od dnia 30.06.1975 roku do dnia 28.02.1997 roku na stanowisku kierowcy pogotowia technicznego, ładowacza i kierowcy-montera (dowód: okazane na rozprawie w dniu 15 grudnia 2000 roku świadectwo pracy, protokół rozprawy k-25).

Świadek S. A. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w T. w okresie od dnia 06.111973 roku do dnia 10.03.1987 roku na stanowisku kierownika zakładu gazyfikacji i transportu (dowód: okazane na rozprawie w dniu 15 grudnia 2000 roku świadectwo pracy, protokół rozprawy k-26).

Organ rentowy zaliczył skarżącemu okres pracy w szczególnych warunkach w wymiarze: 6 lat, 10 miesięcy i 23 dni (dowód: protokół ZUS k-115 akt ZUS).

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych dokonał następującej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i zważył, co następuje:

odwołanie jest uzasadnione i skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (tj. (Dz.U. z 2017 r. poz. 664) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 15 lat.

Rekompensata to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej (art. 2 pkt 5 ustawy).

Rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (art. 21 ust. 2). Przy czym rozchodzi się tu wyłącznie o emeryturę wcześniejszą, a nie w powszechnym wieku emerytalnym. Celem rekompensaty jest bowiem złagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach. Nie polega ona jednak na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, ale na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego.

Przesłankami uprawniającymi do rekompensaty są:

1) utrata przez ubezpieczonego możliwości przejścia na emeryturę we wcześniejszym wieku emerytalnym w związku z wygaśnięciem po dniu 31 grudnia 2008 roku - w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, a przed dniem 1 stycznia 1969 roku - podstawy prawnej przewidującej takie uprawnienie;

2) niespełnienie przez ubezpieczonego warunków uprawniających go do emerytury pomostowej na zasadach wynikających z przepisów o emeryturach pomostowych;

3) legitymowanie się przez ubezpieczonego co najmniej 15 letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z FUS;

4) nieuzyskanie przez ubezpieczonego prawa do emerytury według zasad przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

Zgodnie z art. 23 ustawy emerytalnej rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Natomiast z art. 173 ustawy emerytalnej wynika, że kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r. Tym samym warunek sformułowany w art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczonej według formuły zdefiniowanego świadczenia (zob. Marcin Zieleniecki, Komentarz do art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych). Rekompensata zwiększa zatem wartość kapitału początkowego ubezpieczonego i tym samym daje możliwości odpowiedniego zwiększenia podstawy wymiaru emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego.

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach, organ rentowy wskazał, iż wnioskodawca legitymuje się stażem pracy w warunkach szczególnych w wymiarze: 6 lat, 10 miesięcy i 23 dni. Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272). Stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze okresy pracy w warunkach szczególnych, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Na skarżącym spoczywał ciężar dowodu, że w spornym okresie pracował w szczególnych warunkach.

Wnioskodawca sprostał temu obowiązkowi udowodniając, iż w czasie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w T. w okresie od dnia 24 kwietnia 1975 roku do dnia 31 grudnia 1983 roku wykonywał prace na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony tj. wymienione w Dziale VIII poz.2 wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku (Dz. U. Nr 8 poz.43 z poźn. Zm.). W świetle bowiem nie budzących wątpliwości i wiarygodnych zeznań świadków: M. U., M. G., S. A. oraz samego skarżącego nie budzi wątpliwości fakt, iż J. K. (1) w spornym okresie w pełnym wymiarze czasu pracy kierował pojazdem typu wywrotka marki (...) W 28 o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, którym przewoził węgiel, piasek, materiały budowlane na rzecz innych Zakładów Przedsiębiorstwa, skarżący nie kierował innymi pojazdami. Sąd uznał, iż zeznania świadków oraz wnioskodawcy w pełni zasługują na wiarę, albowiem są spójne i znajdują potwierdzenie w przedstawionej przez skarżącego dokumentacji. Podkreślić przy tym należy, iż świadkowie posiadali szczegółową wiedzę na temat wykonywanej przez skarżącego pracy, albowiem pracowali razem z nim w spornym okresie, a okres zatrudnienia oraz rodzaj wykonywanej przez nich pracy potwierdzili okazanymi na rozprawie świadectwami pracy. Oczywiście ma rację organ rentowy, iż w większości przedłożonych przez wnioskodawcę dokumentów pracowniczych, pracodawca oznaczył zajmowane przez skarżącego stanowisko pracy, jako: „kierowca”, bez wskazania rodzaju pojazdu, którym kierował oraz jego tonaży, jednakże na karcie 101 akt ZUS znajduje się wystawione przez Przedsiębiorstwo (...) w T. w dniu 14 września 1983 roku zaświadczenie, w którym pracodawca wskazał, iż „J. K. (1) pracował, jako kierowca samochodu S. (...) w okresie od 1975 r. do 1983 r.”.

Jak wykazało więc przeprowadzone przez Sąd postępowanie dowodowe, wnioskodawca w spornym okresie czasu sprawował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy – i jak wykazało postępowanie dowodowe – wykonywał pracę wymienioną w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z dnia 18 lutego 1983 roku) – Wykaz A, Dział VIII w transporcie i łączności, pozycja transport, pkt. 2 – prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3.5 tony. Tym samym wnioskodawca spełnił wszystkie przesłanki dla nabycia prawa do rekompensaty. Sąd uznał, iż prawo do rekompensaty wymaga udowodnienia faktu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed dniem 1 stycznia 2009 roku, a wniosek taki wywiódł z treści art. 22 ustawy o emeryturach pomostowych, który określa sposób ustalenia rekompensaty. Zgodnie bowiem z treścią tegoż przepisu Sw - oznacza okres wykonywania przed dniem 1 stycznia 2009 r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, co wyraźnie wyznacza cezurę czasową dla potrzeb ustalenia przesłanek do uzyskania prawa do rekompensaty.

Zaliczenie J. K. (1) do okresu od dnia 24 kwietnia 1975 roku do dnia 31 grudnia 1983 roku (8 lat, 8 miesięcy i 7 dni) do stażu pracy w szczególnych warunkach, uznanego przez organ rentowy w wymiarze: 6 lat, 10 miesięcy i 23 dni, skutkuje uznaniem, iż skarżący legitymuje się 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych, co oznacza, iż wnioskodawca spełnił wszystkie przesłanki dla nabycia prawa do rekompensaty.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy żądane prawo.