Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 września 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant Cezary Jarocki

po rozpoznaniu w dniu 12 września 2013 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku A. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M..

o rentę socjalną

na skutek odwołania A. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M..

z dnia 2 grudnia 2012r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje wnioskodawczyni A. P. prawo do renty socjalnej na okres od dnia 01 października 2012 roku do dnia 01 października 2014 roku.

Sygn. akt VU 93/13

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia 2 grudnia 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M.odmówił A. P.prawa do renty socjalnej, podnosząc w uzasadnieniu, że nie jest ona całkowicie niezdolna do pracy.

A. P., reprezentowana przez pełnomocnika- matkę G. C., złożyła w dniu 10 stycznia 2013 r. odwołanie od powyższej decyzji, domagając się jej zmiany poprzez przyznanie jej prawa do renty socjalnej.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. P., urodziła się (...)18 lat ukończyła (...)a lat 25 (...)Wnioskodawczyni w 2006r. ukończyła dwuletnią zasadniczą szkołę zawodową prowadzoną przez Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w T. M.. i uzyskała zawód kucharza małej gastronomii. Nigdy nie pracowała zawodowo.

(dowód: akt urodzenia – akta ZUS, zaświadczenie z dnia 9 maja 2008r. – k. 5 akt ZUS, świadectwo ukończenia szkoły zawodowej – k. 7 akt ZUS)

Od dnia 1 sierpnia 2004 roku do dnia 31 sierpnia 2005 roku wnioskodawczyni była uprawniona do renty socjalnej z przyczyn psychiatrycznych. Kolejne wnioski o przyznanie prawa do renty socjalnej z 2005r., 2008r. i 2010r. zostały rozpoznane przez ZUS odmownie.

(dowód: wniosek o rentę socjalna z dnia 25 sierpnia 2004roku k.1-3 decyzja z 10.09.2004 r. k. 8 akt ZUS, decyzja z dnia 6 września 2005roku k.17, decyzja dnia 7 lipca 2008 roku k.9, decyzja z dnia 7czerwca 2010 roku k.17 w aktach rentowych)

W dniu 9 października 2012 r. wnioskodawczyni ponownie wystąpiła o ustalenie prawa do renty socjalnej.

(dowód: wniosek z dnia 9 października 2012 r. - k. 1-2 akt ZUS)

Orzeczeniem z dnia 26 października 2012 roku Lekarz Orzecznik ZUS po rozpoznaniu u wnioskodawczyni upośledzenia umysłowego lekkiego uznał, iż A. P. nie jest całkowicie niezdolna do pracy. Ma zachowaną zdolność do wykonywania prostych prac fizycznych.

( dowód: orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 26 października 2012 roku k.4 oraz opinia k.27-28, opinia konsultanta psychologa k.26 w aktach ZUS)

W związku z wniesionym sprzeciwem do orzeczenia Lekarza orzecznika ZUS, sprawa przekazana została do rozpoznania przez Komisję Lekarską ZUS, która w oparciu o przeprowadzony wywiad, badanie przedmiotowe oraz analizę dokumentacji medycznej wnioskodawczyni nie ustaliła, aby stopień naruszenia sprawności organizmu uzasadniał jej całkowitą niezdolność do pracy. Jednocześnie Komisja wskazała, że wnioskodawczyni ukończyła szkołę specjalną, nie otrzymała nigdzie zatrudnienia, w domu wykonuje jedynie proste prace domowe pod dyktando mamy, nie robi sama zakupów, nie liczy, nie pisze, nie zna się na zegarze.

( dowód: orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 30 listopada2012 roku k.10 oraz opinia k.33, pismo k.9 w aktach ZUS)

Wnioskodawczyni jest osobą zaliczoną orzeczeniem Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w T. M.. do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności od 18 czerwca 2007r. do 15 listopada 2014r. Niepełnosprawność trwa od urodzenia.

(dowód: orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z dnia 16 listopada 2012r. – k. 7 akt)

A. P. jest osobą funkcjonującą na poziomie upośledzenia umysłowego umiarkowanego, z zaburzeniami emocji wymagającymi leczenia farmakologicznego.

Z punktu widzenia psychiatrycznego A. P. jest całkowicie niezdolna do pracy zarobkowej na okres 2 lat. Niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 18 roku życia.

(dowód: opinia biegłego psychiatry A. R. k.23-25 oraz opinia uzupełniająca k.60, opinia biegłej psycholog M. P. k.29-30 oraz opinia uzupełniająca k.56 w aktach sprawy)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. z 2003 r., nr 135, poz. 1268) renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

- przed ukończeniem 18 roku życia;

- w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku
życia;

- w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Osobie, która spełnia warunki określone w art. 4 ust. 1 cytowanej ustawy, przysługuje renta socjalna stała – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała lub renta socjalna okresowa – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.

Przepis art. 5 powołanej ustawy nakazuje przy tym, aby ustalenie całkowitej niezdolności do pracy następowało na zasadach i w trybie określonym w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227).

Stosownie do treści art. 12 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS za niezdolną do pracy uważa się osobę, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się po pierwsze stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji oraz po drugie możliwości wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 13 ust. 1). Całkowita niezdolność do pracy występuje, gdy osoba utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (art. 12 ust. 1 i 2), z tym iż zachowanie zdolności do pracy w warunkach określonych w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych nie stanowi przeszkody w orzeczeniu całkowitej niezdolności do pracy (art. 13 ust. 4).

W świetle wskazanych przepisów całkowicie niezdolną do pracy jest zatem osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy na normalnym rynku pracy, przyczyną tej utraty jest naruszenie sprawności organizmu i nie rokuje, że po przekwalifikowaniu odzyska zdolność do pracy.

W przedmiotowej sprawie w celu ustalenia, czy pełnoletnia wnioskodawczyni jest całkowicie niezdolna do pracy, a jeśli tak, to kiedy powstało naruszenie sprawności organizmu powodujące tą niezdolność, Sąd dopuścił dowód z pisemnej opinii dwóch biegłych sądowych psychologa i psychiatry, biegłych w zakresie których specjalności mieszczą się rozpoznane u wnioskodawczyni schorzenia.

Biegli rozpoznali u wnioskodawczyni upośledzenie umysłowe, które jest konsekwencją uszkodzenia okołoporodowego (istnieje od urodzenia). Biegli zwrócili uwagę, że z dokumentacji medycznej w postaci badań psychologicznych oraz zaświadczeń lekarskich wynika, że stwierdzony u wnioskodawczyni deficyt intelektualny ulega stopniowemu regresowi - pogłębianiu się. U wnioskodawczyni rozpoznano organiczne uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, a występujące u niej bóle głowy mają podłoże naczyniowe (wg lekarza z NZOZ), znanego czynnika uszkadzającego ośrodkowy układ nerwowy. U wnioskodawczyni występują także zmiany w badaniu EEG. Deficyty intelektualne ubezpieczonej są zatem spowodowane organicznym uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego (co zostało potwierdzone badaniami EEG). A zatem wbrew odmiennej ocenie organu rentowego, nie ma na to wpływu brak właściwej stymulacji środowiskowej wnioskodawczyni. Ta jak podkreślają biegli jest odpowiednia. Rodzice podejmowali próby stymulacji wnioskodawczyni do większej aktywności rodzinnej (wnioskodawczyni wyszła za mąż) i społecznej (uczęszczała na warsztaty terapii zajęciowej), aby poprawić jej ogólne funkcjonowanie. Pomimo tych działań sprawność intelektualna wnioskodawczyni uległa pogorszeniu. Wnioskodawczyni nie jest w stanie samodzielnie zadbać o swoje bieżące sprawy, takie jak załatwianie spraw urzędowych, robienie zakupów, nie rozumie podstawowych pojęć np. co to jest prowadzenie działalności gospodarczej, nie potrafi obsługiwać telefonu komórkowego, słabo czyta i pisze, liczy tylko w zakresie 20, nie zna tabliczki mnożenia, proste prace domowe wykonuje tylko pod dyktando innej osoby (matki). U wnioskodawczyni występują zaburzenia emocjonalne ze skłonnością do reakcji lękowych, szczególnie w sytuacjach nowych, trudnych, społecznych.

W konkluzji biegła psychiatra podkreśliła, że aktualna wydolność intelektualna wnioskodawczyni oraz jej cechy osobowościowe i zaburzenia sfery emocjonalnej pod postacią zaburzeń lękowych, niska kompetencja społeczna czyni ją osobą upośledzoną w stopniu umiarkowanym i całkowicie niezdolną do pracy.

Tożsame stanowisko w sprawie zajęła biegła psycholog M. P.. Biorąc pod uwagę kryterium testowe upośledzenia umysłowego (liczbowo wyrażony iloraz inteligencji w ostatnich badaniach psychometrycznych) i kryterium społeczne tj. ogólny poziom przystosowania wnioskodawczyni – słaba orientacja w normach społecznych, niski poziom dojrzałości społecznej, cechy bierno-zależnego oraz lękliwego funkcjonowania, niski poziom ogólnej zaradności życiowej, spowolnienie tempa pracy umysłowej ze znacznie ograniczoną możliwością przyswajania nowych umiejętności- biegła uznała, że rozwój umysłowy wnioskodawczyni mieści się w granicach upośledzenia umiarkowanego stopnia.

Powyższe opinie Sąd ocenił jako jasne, pełne, logiczne oraz należycie uzasadnione. Opinie zostały sporządzone przez biegłych po zapoznaniu się z dokumentacją lekarską wnioskodawczyni oraz po dokonaniu jej osobistego badania. W związku z powyższym Sąd podzielił w pełni wnioski płynące z obu tych opinii. Tym samym za bezpodstawne uznał zastrzeżenia zgłoszone do opinii przez organ rentowy w piśmie z dnia 4 czerwca 2013 roku. W szczególności nie jest tak jak wywodzi organ rentowy, aby upośledzenie umysłowe powstałe w dzieciństwie nie mogło ulec pogorszeniu. Biegła psycholog wyjaśniła, że u niektórych pacjentów z upośledzeniem umysłowym rzeczywiście utrzymuje się ono cały czas na tym samym poziomie, ale u części wraz z wiekiem dochodzi do pogłębienia się deficytu intelektualnego. Wnioskodawczyni zalicza się do tej drugiej grupy pacjentów. Mimo, iż w dzieciństwie stwierdzono u niej lekki niedorozwój umysłowy, to obecnie funkcjonuje ona na poziomie upośledzenia umysłowego umiarkowanego. Organ rentowy - jak podkreśla biegła psycholog - zbyt dużą wagę przypisuje kryterium upośledzenia umysłowego, polegającego na liczbowo wyrażonym ilorazie inteligencji w badaniach psychometrycznych, zapominając że na ocenę stopnia upośledzenia umysłowego ma równie duży wpływ kryterium w postaci rozwoju emocjonalnego i osobowościowego oraz umiejętności społecznych i zdolności adaptacyjnych w środowisku. Mimo zatem, że A. P. biorąc pod uwagę liczbowo wyrażony iloraz inteligencji funkcjonuje obecnie na pograniczu upośledzenia umysłowego w stopniu lekkim i umiarkowanym, to w jej przypadku – jak wynika z opinii biegłej M. P. oraz biegłej psychiatry A. R. - zasadnicze znaczenie mają współistniejące zaburzenia emocjonalne, z powodu których leczy się psychiatrycznie oraz deficyt w funkcjonowaniu społecznym ( bardzo niskie zdolności przystosowawcze). Te wszystkie łącznie zebrane kryteria powodują, że wnioskodawczynię należy uznać za osobę upośledzoną umysłowo w stopniu umiarkowanym. Prawidłowość opinii biegłych potwierdza pośrednio fakt, że wnioskodawczyni została zaliczona do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.

Wnioskodawczyni przy aktualnym stopniu upośledzenia jest całkowicie niezdolna do pracy. Sytuacji tej nie zmienia posiadanie przez nią zawodu kucharza małej gastronomii. Wnioskodawczyni zawód ten zdobyła w 2006r. ucząc się go w specjalnym systemie kształcenia. Nigdy w tym zawodzie, ani jakimkolwiek innym nie pracowała. Biorąc pod uwagę, że nie jest ona w stanie bez pomocy matki ugotować nawet sama obiadu, nie ma ona zdolności do pracy w wyuczonym zawodzie. Niewątpliwie potwierdza to tezę biegłych o progresji choroby wnioskodawczyni. W 2006r. wnioskodawczyni była jeszcze w stanie skończyć szkołę, a teraz mimo posiadania zawodu kucharza, nie potrafi nie tylko sama ugotować obiadu, ale nawet zrobić zakupów. Tożsame ustalenia poczyniła komisja lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 30 listopada 2012 roku stwierdzając, że A. P. w domu wykonuje jedynie proste czynności domowe ( pod dyktando matki), nie zna się na zegarze, nie liczy i nie pisze. W świetle tych ustaleń za nieuprawniony należy uznać wniosek końcowy opinii lekarskiej, oparty wyłącznie na bezkrytycznym podejściu do wyniku testu określającego iloraz inteligencji wnioskodawczyni, aby stopień naruszenia sprawności jej organizmu nie uzasadniał całkowitej niezdolności do pracy. Zważywszy dodatkowo na zaburzenia lękowe wnioskodawczyni spowodowane nowymi sytuacjami społecznymi i jej ograniczenia poznawcze, należy podzielić wnioski opinii biegłych, iż jest ona całkowicie niezdolna do jakiejkolwiek pracy na normalnym rynku pracy. Czasokres niezdolności do pracy w wymiarze dwóch lat, Sąd ustalił w oparciu o opinię biegłego psychiatry.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawczyni spełniła przesłanki z art. 4 ust. l powoływanej ustawy i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał wnioskodawczyni prawo do renty socjalnej na okres dwóch lat od daty złożenia wniosku czyli od 1 października 2012 r. do 1 października 2014 r.