Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 stycznia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Beata Łapińska

Protokolant stażysta Iwona Jasińska

po rozpoznaniu w dniu 12 stycznia 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku B. S. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o ustalenie kapitału początkowego

na skutek odwołania B. S. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 10 grudnia 2015 r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zobowiązuje organ rentowy do zaliczenia do ustalenia kapitału początkowego okresu nauki zawodu od dnia 1 września 1972 roku do dnia 31 stycznia 1975 roku w (...) w G..

Sygn. akt VU 131/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 grudnia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego B. S. (1) poprzez zaliczenie okresu od dnia 1 września 1972 roku do dnia 31 stycznia 1975 roku. W uzasadnieniu organ rentowy podał, że dołączone do wniosku zaświadczenie szkolne nie potwierdza, że w powyższym okresie zakład pracy zawarł z ubezpieczoną bądź szkołą pisemną umowę o praktyczną naukę zawodu.

W odwołaniu z dnia 11 stycznia 2016 roku B. S. (1) wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i ponowne ustalenie kapitału początkowego. W uzasadnieniu skarżąca podała, że w okresie od dnia 1 września 1972 roku do dnia 31 stycznia 1975 roku była zatrudniona w (...) z siedzibą w G. na stanowisku uczeń – sprzedawca i jednocześnie kształciła się w (...) w R. w zawodzie sprzedawca. Ubezpieczona podkreśliła, że sytuacja materialna rodziny nie pozwalała jej kontynuować nauki bez podjęcia zatrudnienia. Z tego powodu od ukończenia 16 roku życia pracowała 3 dni w tygodniu po 8 godzin, otrzymując comiesięczne wynagrodzenie.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, powielając argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji. ZUS nadmienił, że zeznania świadków nie stanowią podstawy do uznania odbywania praktycznej nauki zawodu.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni B. S. (2) z domu S., urodzona dnia (...), w dniu 13 maja 2015 roku złożyła wniosek o ustalenie kapitału początkowego.

(dowód: wniosek, k. 1 akt ZUS)

W kwestionariuszu dotyczącym okresów składkowych i nieskładkowych wnioskodawczyni podała, że w okresie od dnia 1 września 1972 roku do dnia 1 lutego 1975 roku była zatrudniona na stanowisku ucznia – sprzedawcy.

(dowód: informacja dotycząca okresów składkowych i nieskładkowych, k. 4 akt ZUS)

Do wniosku ubezpieczona załączyła oświadczenie w sprawie braku dokumentów dotyczących zatrudnienia w okresie od dnia 1 września 1972 roku do dnia 1 lutego 1975 roku w (...) z siedzibą w G.. Wnioskodawczyni podała, że w wyżej wymienionym okresie pracowała na stanowisku ucznia – sprzedawcy, a obowiązki swe wykonywała 3 dni w tygodniu po 8 godzin. Okoliczności powyższe potwierdzili w postępowaniu wyjaśniającym świadkowie J. C. (1) i J. C. (2).

(dowód: oświadczenie wnioskodawcy z dnia 30 kwietnia 2015 roku, k. 6, oświadczenia świadków, k. 7 - 8 akt ZUS)

Gminna Spółdzielnia (...) z siedzibą w G. wystawiła wnioskodawczyni zaświadczenie, z którego wynika, że w okresie od dnia 1 września 1972 roku była ona zatrudniona w wyżej wymienionej Spółdzielni na stanowisku ucznia – sprzedawcy. Zaświadczenie powyższe wydano w celu przedłożenia władzom szkolnym.

(dowód: zaświadczenie z dnia 16 grudnia 1974 roku, k. 9 akt ZUS)

Jednocześnie w dniu 1 września 1972 roku ubezpieczona podjęła kształcenie w (...) w R.. W dniu 13 czerwca 1973 roku ubezpieczona złożyła egzamin z praktycznej nauki zawodu w zawodzie sprzedawca, uzyskując ocenę bardzo dobrą, co uprawniało ją do kontynuowania nauki w klasie II. Ubezpieczona ukończyła kształcenie w wyżej wymienionej Szkole w dniu 31 stycznia 1975 roku.

(dowód: zaświadczenie o ukończeniu Zasadniczej Szkoły Handlowej w okresie dwóch i pół lat, k. 7, świadectwo szkolne z dnia 20 czerwca 1973 roku, k. 8, zaświadczenie z dnia 13 czerwca 1973 roku, k. 10 akt sprawy)

Warunkiem uczęszczania do (...) w R. było znalezienie pracy w dowolnym miejscu celem odbywania praktycznej nauki zawodu. Jako że wnioskodawczyni zamieszkiwała w G., najbliższym dla niej miejscem podjęcia pracy zarobkowej była Gminna Spółdzielnia (...) z siedzibą w G.. Tamże ubezpieczona uczyła się praktycznej nauki zawodu w sklepach spożywczych.

Wnioskodawczyni otrzymywała regularnie pensję wypłacaną przez wyżej wymienioną Spółdzielnię, której to pensji część była przekazywana na jej udział członkowski. Ubezpieczona pracowała trzy dni w tygodniu po 8 godzin, również w soboty i wakacje. Pracodawca przyznawał jej urlop wypoczynkowy. Bezpośrednim przełożonym wnioskodawczyni był kierownik sklepu, w którym pracowała. Nauczyciele nie sprawowali nad ubezpieczoną nadzoru, jednakże musiała ona na każdym roku zdawać egzamin w ramach praktycznej nauki zawodu.

(dowód: zeznania wnioskodawczyni, nagranie od minuty 1:26 do minuty 8:57, protokół z rozprawy z dnia 23 listopada 2016 roku, k. 22-22v akt sprawy w związku z nagraniem od minuty 11:15 do minuty 15:16, protokół z rozprawy z dnia 12 stycznia 2017 roku, k. 30v akt sprawy, zeznania świadek J. K. (1), nagranie od minuty 2:22 do minuty 11:15, protokół z rozprawy z dnia 12 stycznia 2017 roku, k. 30-30v akt sprawy)

Gminna Spółdzielnia (...) nie zawierała umów o praktyczną naukę zawodu z (...) w R., lecz bezpośrednio z uczennicami. W dniu 1 września 1972 roku świadek J. K. (2) z domu C. zawarła z wyżej wymienioną Spółdzielnią umowę o praktyczną naukę zawodu i pracę. Pracodawca przyjął J. K. (1) do pracy pod warunkiem jednoczesnego odbycia praktycznej nauki zawodu. Ustalono, że uczennica będzie pobierać naukę praktycznego zawodu w sklepie spożywczym nr (...) w G.. Strony ustaliły wynagrodzenie za pracę w formie miesięcznego ryczałtu. Po każdym roku nauki uczeń miał obowiązek składać egzamin praktyczny przed powołaną komisją egzaminacyjną. Taką samą umowę zawarła wnioskodawczyni B. S. (1), jednakże jej nie zachowała.

(dowód: zeznania wnioskodawczyni, nagranie od minuty 11:15 do minuty 15:16, zeznania świadek J. K. (1), nagranie od minuty 2:22 do minuty 10:57, protokół z rozprawy z dnia 12 stycznia 2017 roku, k. 30v, umowa o pracę zawarta przez J. K. (1), k. 33 akt sprawy)

W okresie od dnia 1 kwietnia 1975 roku do dnia 30 września 1979 roku ubezpieczona była zatrudniona w (...) w G. na stanowisku starszego referenta ds. kadr i spraw gospodarczych. Wystawiając świadectwo pracy, pracodawca wnioskodawczyni podał, że w okresie od dnia 1 września 1972 roku do dnia 1 lutego 1975 roku była ona zatrudniona w (...) z siedzibą w G..

(dowód: świadectwo pracy z dnia 28 września 1979 roku, k. 10 akt ZUS)

Pismem z dnia 15 listopada 1990 roku Gminna Spółdzielnia (...) zawiadomiła wnioskodawczynię, że jej aktualny stan udziału członkowskiego wynosi kwotę 1 664 zł.

(dowód: zaświadczenie z dnia 15 listopada 1990 roku, k. 12 akt sprawy)

Pismem z dnia 18 grudnia 2014 roku Gminna Spółdzielnia (...) poinformowała organ rentowy, że po sprawdzeniu posiadanych dokumentów zatrudnienia pracowników jak i posiadanej dokumentacji płacowej nie odnaleziono żadnej wzmianki dotyczącej zatrudnienia B. S. (1). Spółdzielnia nadmieniła, że nie posiada kompletnej dokumentacji uczniów z lat siedemdziesiątych oraz dokumentów płacowych z tego okresu.

(dowód: wyjaśnienie z dnia 18 grudnia 2014 roku, k. 20 akt ZUS)

Pismem z dnia 12 czerwca 2015 roku organ rentowy wezwał wnioskodawczynię do przedłożenia dodatkowych dokumentów w celu rozpatrzenia okresu zatrudnienia od dnia 1 września 1972 roku do dnia 1 lutego 1975 roku w Gminnej Spółdzielni (...) z siedzibą w G. na stanowisku uczeń – sprzedawca.

(dowód: wezwanie do przedłożenia dodatkowych dowodów z dnia 12 czerwca 2015 roku, k. 22 akt sprawy)

Pismem z dnia 22 czerwca 2015 roku spółka (...) będąca przechowawcą akt wyżej wymienionej Spółdzielni zaświadczyła, że w przechowywanym zasobie nie występują akta osobowe wnioskodawczyni.

(dowód: zaświadczenie z dnia 22 czerwca 2015 roku, k. 14 akt sprawy)

W dniu 22 czerwca 2015 roku wnioskodawczyni oświadczyła, że nie jest w stanie przedstawić innych niż złożone dokumentów na okoliczność zatrudnienia w okresie od dnia 1 września 1972 roku do dnia 31 stycznia 1975 roku.

(dowód: protokół z dnia 22 czerwca 2015 roku, k. 24 akt ZUS)

Decyzją z dnia 29 czerwca 2015 roku organ rentowy ustalił kapitał początkowy B. S. (1) na dzień 1 stycznia 1999 roku w kwocie 98 405,56 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy ZUS przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, to jest od dnia 1 stycznia 1975 roku do dnia 31 kwietnia 1984 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 61,81%.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 61,81 % przez kwotę 1 220,89 zł (kwotę bazową), uzyskując kwotę w wysokości 754,63 zł. ZUS uwzględnił wnioskodawczyni okresy składkowe w łącznym wymiarze 23 lat, 1 miesiąca i 28 dni oraz okresy nieskładkowe wynoszące 4 miesiące i 19 dni. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego przez wnioskodawczynię do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 82,81 %. Natomiast średnie dalsze trwanie życia ustalono według komunikatu Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999 roku w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (M.P. Nr 12 poz. 173) na 209 miesięcy.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego wnioskodawczyni ZUS nie uwzględnił okresów:

- od dnia 1 września 1972 roku do dnia 1 lutego 1975 roku, ponieważ wnioskodawczyni nie dostarczyła w wyznaczonym terminie wymaganych dokumentów zgodnie z pismem z dnia 12 czerwca 2015 roku,

- od dnia 29 marca 1978 roku do dnia 31 maja 1978 roku, gdyż w tym okresie ubezpieczona przebywała na urlopie bezpłatnym.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 29 czerwca 2015 roku, k. 30-30v akt ZUS)

Decyzją z dnia 2 lipca 2015 roku, działając z urzędu organ rentowy z zastosowaniem art. 174 ust. 3b ustawy o emeryturach i rentach z FUS ponownie ustalił kapitał początkowy wnioskodawczyni na dzień 1 stycznia 1999 roku w kwocie 99 024,20 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru składek przyjęto sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wnioskodawczyni osiąganego w latach 1975 – 1984, z tym że odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 62,61%.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 62,61 % przez kwotę 1 220,89 zł (kwotę bazową), uzyskując kwotę w wysokości 764,40 zł. ZUS uwzględnił wnioskodawczyni okresy składkowe w łącznym wymiarze 23 lat, 1 miesiąca i 28 dni oraz okresy nieskładkowe wynoszące 4 miesiące i 19 dni. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego przez wnioskodawczynię do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 82,81 %. Natomiast średnie dalsze trwanie życia ustalono według komunikatu Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999 roku w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (M.P. Nr 12 poz. 173) na 209 miesięcy.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 2 lipca 2015 roku, k. 34 wraz z ustaleniem wartości kapitału początkowego, k. 35 oraz obliczeniem wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego, k. 36 akt ZUS)

W dniu 4 sierpnia 2015 roku B. S. (1) złożyła wniosek o ponowne ustalenie kapitału początkowego. Do wniosku załączyła zaświadczenie wystawione przez (...) w R. w dniu 3 sierpnia 2015 roku, z którego wynika, że w okresie od dnia 1 września 1972 roku do dnia 31 stycznia 1975 roku ubezpieczona była uczennicą (...) w zawodzie sprzedawca. Podano też, że wyżej wymieniona ukończyła szkołę i otrzymała świadectwo.

(dowód: wniosek z dnia 4 sierpnia 2015 roku, k. 38 zaświadczenie z dnia 3 sierpnia 2015 roku, k. 39 akt ZUS)

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
zważył, co następuje:

odwołanie zasługuje na uwzględnienie, co w konsekwencji prowadzi do zmiany zaskarżonej decyzji.

Stosownie do treści art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.) prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

W będącej przedmiotem osądu sprawie spór sprowadzał się do zaliczenia skarżącej przy ustalaniu kapitału początkowego okresu zatrudnienia od 1 września 1972 roku do dnia 31 stycznia 1975 roku. Wnioskodawczyni na dowód pracy w spornym okresie przedłożyła nowy, dotychczas nieznany organowi rentowemu, dokument w postaci zaświadczenia z dnia 3 sierpnia 2015 roku wystawionego przez Zespół Szkół (...) w R., z którego wynika, że w okresie od dnia 1 września 1972 roku do dnia 31 stycznia 1975 roku była ona uczennicą (...)w R. w zawodzie sprzedawca.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. zaskarżoną decyzją odmówił wnioskodawczyni ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku, ponieważ dołączone do wniosku zaświadczenie szkolne nie potwierdza, że zakład pracy, to jest Gminna Spółdzielnia (...) z siedzibą w G., zawarła z ubezpieczoną bądź ze szkołą pisemną umowę o praktyczną naukę zawodu. Organ rentowy wywodził, że z przepisów dotyczących zatrudniania młodocianych obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975 roku wynika konieczność zawierania z pracownikami młodocianymi pisemnych umów o naukę zawodu, przyuczenia do określonej pracy bądź o odbyciu wstępnego stażu pracy. Skarżąca natomiast stała na stanowisku, że w niezaliczonym przez ZUS okresie wykonywała pracę na rzecz wyżej wymienionej Spółdzielni, przy czym jednocześnie kształciła się w szkole dla pracujących, co w konsekwencji winno skutkować zaliczeniem do okresów składkowych okresu od dnia 1 września 1972 roku do dnia 31 stycznia 1975 roku.

Zgodnie z treścią art. 173 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Zasady ustalania kapitału początkowego określa art. 174 ustawy, który w ustępach 1-3 stanowi, że:

- kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12 (ust. 1),

- przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy okresy składkowe, o których mowa w art. 6, okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5 oraz okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (ust. 2),

- podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 roku (ust. 3).

Stosownie do treści art. 6 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne:

- zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia na obszarze Państwa Polskiego - w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okresach pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy albo rentę chorobową ( pkt 1a);

- zatrudnienia młodocianych na obszarze Państwa Polskiego na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975 r. ( pkt 3)

W przedmiotowej sprawie wnioskodawczyni przedłożyła dokumentację potwierdzającą zarówno odbywanie praktycznej nauki zawodu, jak i fakt, że wykonując pracę zarobkową jednocześnie kontynuowała naukę w szkolę dla pracujących. Na okoliczność odbywania praktycznej nauki zawodu przedłożyła zaświadczenie wystawione przez pracodawcę w dniu 16 grudnia 1974 roku, z którego wynika, że od dnia 1 września 1972 roku do dnia 31 stycznia 1975 roku była ona zatrudniona na stanowisku ucznia - sprzedawcy. O zatrudnieniu w Spółdzielni świadczy również zawiadomienie z dnia 15 listopada 1990 roku, z którego wynika, że skarżąca posiadała udział członkowski, na który była odprowadzana część uzyskiwanego przez nią wynagrodzenia. Ponadto wnioskodawczyni przedłożyła świadectwo pracy wystawione przez kolejnego jej pracodawcę, a więc Zbiorczą Szkołę Gminną z siedzibą w G., które wskazuje, że w kwestionowanym przez ZUS okresie skarżąca była zatrudniona w (...).

Natomiast na okoliczność symultanicznego kształcenia się w (...) w R. ubezpieczona przedłożyła świadectwo promocji do klasy drugiej i zaświadczenie o ukończeniu tejże szkoły. Wnosząc zaś o ponowne ustalenie wysokości kapitału początkowego przedstawiła zaświadczenie wystawione przez (...)w R., przechowawcę dokumentacji w tym zakresie. Dodatkowo podkreślić należy, że ubezpieczona złożyła wystawione przez swego pracodawcę zaświadczenie potwierdzające, że w dniu 13 czerwca 1973 roku zdała egzamin zawodowy, uzyskując ocenę bardzo dobrą. Zaświadczenie powyższe było wystawione dla potrzeb Szkoły, do której uczęszczała ubezpieczona, albowiem umożliwiało kontynuowanie nauki zawodu w II klasie.

Ponadto Sąd dopuścił i przeprowadził dowód z zeznań świadka J. K. (1), która w spornym okresie pracowała wspólnie z ubezpieczoną w sklepach spożywczych zlokalizowanych na obszarze G., a nadto kształciła się w tej samej Szkole. Wyżej wymieniona jednoznacznie potwierdziła stanowisko wnioskodawczyni, że warunkiem podjęcia kształcenia w wyżej wymienionej Szkole było znalezienie pracy zarobkowej. Świadek zeznała, że ubezpieczona pracowała trzy dni w tygodniu przez 8 godzin dziennie, świadcząc obowiązki ekspedientki w sklepie spożywczym. Wnioskodawczyni świadczyła pracę także w okresie wakacyjnym i soboty. Pracodawca regularnie wypłacał skarżącej wynagrodzenie i udzielał urlopu wypoczynkowego.

Sąd dokonał oceny zeznań świadka z zastosowaniem dyrektywy przewidzianej w przepisie art. 233 k.p.c. i uznał, że zasługują one na wiarę, gdyż są przekonujące oraz spójne ze zgormadzoną dokumentacją pracowniczą. Zaznaczyć trzeba, że J. K. (1) również była uczennicą (...) w R. oraz – podobnie jak skarżąca – wykonywała pracę na rzecz Spółdzielni, świadcząc obowiązki w sklepach spożywczych w G.. Świadek w sposób jasny i logiczny wytłumaczyła, w jaki sposób ubezpieczona godziła wykonywanie pracy z kształceniem w wyżej wymienionej Szkole. Z zeznań tych jednoznacznie wynika, że warunkiem kontynuowania kształcenia było wykonywanie pracy zarobkowej, jak zresztą wskazuje sama nazwa Szkoły. Sąd uwzględnił także zeznania wnioskodawczyni, albowiem nie były one sprzeczne z zeznaniami świadka i dokumentacją pracowniczą.

Organ rentowy nie przedstawił zaś w toku postępowania żadnych dowodów, które pozwoliłyby na podważenie wiarygodności złożonych przez świadka i wnioskodawczynię zeznań.

Ze zgromadzonego materiału dowodowego bezsprzecznie wynika, że wnioskodawczyni w okresie od dnia 1 września 1972 roku do dnia 31 stycznia 1975 roku była zatrudniona w (...) na stanowisku ucznia – sprzedawcy. Konkludując, uznać należy, że okres zatrudnienia skarżącej od dnia 1 września 1972 roku do dnia 31 stycznia 1975 roku był okresem składkowym, o którym mowa wart. 6 ustęp 2 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS jako okres zatrudnienia młodocianej na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975 roku.

W tym okresie zatrudnienie młodocianych regulowała ustawa o nauce zawodu, przyuczeniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy z dnia 2 lipca 1958r. (Dz. U nr 45 poz. 226 ze zm., dalej - ustawa). Wzbronionym było zatrudnianie młodocianych, którzy nie osiągnęli 15 roku życia (art. 2 ustawy). Stosownie do art. 12 ust. 1 ustawy, młodociani zatrudnieni przez zakłady pracy obowiązani są do dokształcania się do czasu ukończenia 18 lat życia. Jeżeli młodociany nie zakończył nauki zawodu przewidzianej w art. 4 ust. 1 do ukończenia 18 lat życia, obowiązek dokształcania się może być przedłużony nie więcej niż o 1 rok, o ile dokształcanie dotyczy obranego zawodu. Ubezpieczona podjęła kształcenie po ukończeniu 16 roku życia, a ukończyła je w wieku 18 lat i 5 miesięcy.

Młodocianych w wieku powyżej 16 lat obowiązywał normalny czas pracy stosowany w zakładzie pracy, z tym że wliczano do niego czas dokształcania zawodowego w wymiarze nie większym niż 18 godzin tygodniowo (art. 13 ust. 1 i 3 w zw. z art. 12 ust. 2 i 3 ustawy o nauce zawodu). Skarżąca wykonywała pracę 3 dni w tygodniu po 8 godzin dziennie i jednocześnie kształciła się 3 dni w tygodniu, tym samym uznać należy, że wypełniła wyżej wymieniony warunek przewidziany przez ustawodawcę.

Z kolei w myśl art. 3 ust. 1 pkt 1-3 młodociani mogli być zatrudniani do pracy tylko w celu nauki zawodu, przyuczenia do określonej pracy lub odbycia wstępnego stażu pracy. W świetle ustawy o nauce zawodu stosunek zatrudnienia obejmuje tylko młodocianych przyjętych do pracy w celu nauki zawodu, obowiązanych do dokształcania się w szkole, nie zaś tych, którzy pobierali naukę bez zatrudnienia się. Pozostawić więc trzeba na uboczu realizację praktycznej nauki zawodu w takich szkołach, jak zasadnicze szkoły zawodowe i technika zawodowe w których praktyczna nauka zawodu, gdy odbywała się poza warsztatami szkolnymi, w zakładach pracy, organizowana była na podstawie umowy zawieranej między szkołą a zakładem pracy i uczniowie wykonujący pracę w ramach praktyki nie byli pracownikami tych zakładów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 1996 r., II URN 2/96, OSNAPIUS 1996 nr 17, poz. 225)

Wprawdzie skarżąca nie dysponowała umową o praktyczną naukę zawodu, jednakże ze złożonej przez nią dokumentacji jak i zeznań świadka bezsprzecznie wynika, że w ramach praktycznej nauki zawodu wykonywała pracę na rzecz (...) z siedzibą w G.. J. K. (1) pracująca razem z wnioskodawczynią w tych samych sklepach spożywczych i kształcąca się w tej samej szkole przedłożyła umowę o pracę i praktyczną naukę zawodu zawartą z Gminną Spółdzielnią (...). Zgromadzony materiał dowodowy jednoznacznie potwierdza, że warunkiem odbywania nauki w Zasadniczej (...)było wykonywanie pracy zarobkowej. Dlatego też Sąd uznał, że również i wnioskodawczyni zawarła taką samą jak świadek umowę, jednakże ze względu na znaczny upływ czasu jej nie zachowała. Niezawarcie czy też rozwiązanie stosunku pracy uniemożliwiałoby bowiem kontynuowanie kształcenia.

W tym miejscu podkreślić należy, że z § 10 rozporządzenia Ministra Oświaty z dnia 14 lutego 1959 r. w sprawie dokształcania oraz kontroli nauki zawodu młodocianych zatrudnionych w zakładach pracy (Dz.U. Nr 17, poz. 99), wynikało, że warunkiem przyjęcia do zasadniczej szkoły zawodowej dla pracujących młodocianego podlegającego obowiązkowi dokształcania jest przedłożenie zaświadczenia zakładu pracy stwierdzającego, że młodociany jest zatrudniony lub będzie zatrudniony w ciągu najbliższych 6 miesięcy. Oznacza to, że w obowiązującym w spornym okresie stanie prawnym nie można było uczyć się w zasadniczej szkole zawodowej dla pracujących bez jednoczesnego pozostawania w zatrudnieniu (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 16 stycznia 2014 r., III AUa 891/13).

W obliczu powyższej argumentacji jedynie marginalnie wskazać należy, że dla uznania spornego okresu zatrudnienia jako okresu składowego nie ma znaczenia, podnoszona przez organ rentowy, okoliczność braku dostarczenia przez skarżącą umowy o praktyczną naukę zawodu zawartej przez wyżej wymienioną Spółdzielnię ze Szkołą bądź z samą wnioskodawczynią. Nawet bowiem niesporządzenie pisemnej umowy o naukę zawodu nie przesądza o niemożliwości zakwalifikowania spornej pracy jako okresu składkowego z art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Decydujące jest w tym wypadku ustalenie, czy wnioskodawczyni faktycznie wykonywała zatrudnienie na warunkach określonych w ustawie o nauce zawodu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2016 roku, sygn. akt I UK 256/15).

Przedstawione przez organ rentowy stanowisko wydaje się nawiązywać do orzecznictwa Sądów Apelacyjnych, a polegającego na przyjęciu, że wykazanie okresu składkowego z art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy emerytalnej możliwe jest tylko w razie przedstawienia dokumentów potwierdzających fakt zatrudnienia przez zakład pracy w celu przyuczenia do zawodu na podstawie indywidualnej umowy o pracę (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 15 grudnia 2015 r., III AUa 1919/14, wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi, z dnia 18 lipca 2014 r., III AUa 2199/13). W powołanym wyroku z dnia 28 czerwca 2016 roku Sąd Najwyższy zakwestionował wyżej wymieniony pogląd, podnosząc że czym innym jest forma czynności prawnej, zmaterializowana w dokumencie potwierdzającym zawarcie umowy o pracę (umowy o naukę zawodu), a czym innym skuteczność zobowiązania w świetle prawa ubezpieczeń społecznych. Oznacza to, że nieprzedstawienie przez ubezpieczoną dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy w celu nauki zawodu samoistnie nie przesądza o jej nieistnieniu. Co najwyżej może stanowić argument przemawiający za uznaniem, że strony nie realizowały określonej więzi prawnej. Nie jest jednak tak, że w ramach odtwarzania faktów miarodajnych dla rozstrzygnięcia niemożliwe jest przyjęcie, że młodocianego z zakładem pracy łączyła umowa o pracę (mimo że nie posiada on dokumentu potwierdzającego jej zawarcie, czy też umowy o naukę zawodu nigdy nie sporządzono na piśmie).

Konkludując, jeżeli fakt pozostawania w zatrudnieniu został udowodniony, okres tego zatrudnienia jest okresem składkowym nawet w przypadku, gdy ubezpieczona nie przedłożyła umowy o praktyczną naukę zawodu.

Poczynione w przedmiotowym postępowaniu ustalenia jednoznacznie wykazały, że ubezpieczona świadczyła pracę w ramach praktycznej nauki zawodu . Tym samym kwestionowany przez ZUS okres podlega zaliczeniu przy ustaleniu kapitału początkowego skarżącej jako okres składkowy zgodnie z art. 6 ustęp 2 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.