Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lipca 2025 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Beata Łapińska

po rozpoznaniu w dniu 18 lipca 2025 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku T. S. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o wysokość świadczenia

na skutek odwołania T. S. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia (...) r. sygn.: (...)

oddala odwołanie.

Sygnatura akt V U 131/25

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia (...) roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił T. S. (1) ponownego ustalenia wysokości emerytury wskazując w uzasadnieniu, iż wydanie wyroku przez Trybunał Konstytucyjny w dniu 4 czerwca 2024 roku nie jest przesłanką stanowiącą podstawę do uchylenia lub zmiany decyzji, wskazaną w art. 114 ustawy emerytalnej.

W odwołaniu z dnia (...) roku ubezpieczony, powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 roku, wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji, poprzez ponowne ustalenie wysokości należnej mu emerytury, wypłatę wyrównania wraz z odsetkami, oraz przeprowadzenie zaległych waloryzacji.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

W piśmie procesowym z dnia (...) roku, organ rentowy wskazał nadto, iż skarżący nie należy do grupy osób, których dotyczy przywołany przez ubezpieczonego wyrok Trybunału Konstytucyjnego.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony T. S. (2), urodzony (...), złożył w dniu (...) roku wniosek o emeryturę.

(dowód: wniosek k.1-4- akt ZUS).

Decyzją z dnia (...) roku organ rentowy przyznał skarżącemu prawo do wcześniejszej emerytury od dnia (...) roku.

(dowód: decyzja ZUS k.25-26-akt ZUS)

W dniu (...) roku ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę . Decyzją z dnia (...) roku organ rentowy przyznał ubezpieczonemu emeryturę od (...) roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

(dowód: wniosek k.51-53, decyzja k.55-51-akt ZUS)

Wyrokiem z 4 czerwca 2024 roku, sygn. akt SK 140/20, Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251) w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 roku, jest niezgodny z art. 67 ust. l w związku z art.2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wyrok ten nie został opublikowany w Dzienniku Ustaw.

(okoliczność bezsporna)

W dniu (...) roku ubezpieczony, powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego, wniósł o ponowne obliczenie wysokości jego emerytury w wieku powszechnym

(dowód: wniosek k.60 - akt ZUS).

W wyniku rozpatrzenia wniosku ZUS wydał zaskarżoną decyzję.

(dowód: decyzja ZUS k.61-akt ZUS).

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i zważył, co następuje:

odwołanie jest niezasadne i podlega oddaleniu.

Rozpoznanie niniejszej sprawy nastąpiło na posiedzeniu niejawnym. Taką możliwość daje art. 148 ¹ § 1 k.p.c. , który przewiduje, że Sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, Sąd uzna – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W przedmiotowej sprawie okoliczności faktyczne nie były sporne, a strony nie wniosły o przeprowadzenie rozprawy. W tych okolicznościach Sąd na podstawie przywołanego przepisu ocenił, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, co w konsekwencji pozwoliło na rozpoznanie sprawy i wydanie rozstrzygnięcia na posiedzeniu niejawnym.

W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, które inicjowane jest odwołaniem od decyzji organu rentowego, przedmiot i zakres rozpoznania sprawy oraz wyroku sądu, wyznacza treść owej decyzji, a dopiero w drugiej kolejności zakres odwołania (art. 477 ⁹ k.p.c. i art. 477 ¹⁴ k.p.c.). Postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma bowiem charakter postępowania kontrolnego, badającego poprawność i zasadność decyzji wydanej przez organ rentowy. A skoro tak, to w postępowaniu sądowym wykluczone jest rozstrzyganie o żądaniach, które nie były przedmiotem zaskarżonej decyzji, zgłaszanych w toku postępowania odwoławczego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2012 roku, II UK 275/11).

W przedmiotowej sprawie odwołujący złożył wniosek o ponowne obliczenie wysokości jego emerytury w wieku powszechnym, w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 roku, sygn. akt SK 140/20.

ponownego ustalenia wysokości emerytury ubezpieczonego wskazując, że wydanie wyroku przez Trybunał Konstytucyjny nie jest przesłanką do uchylenia lub zmiany decyzji, wskazaną w art. 114 ustawy emerytalnej. Organ rentowy wskazał nadto, iż skarżący nie należy do grupy osób, których dotyczy przywołany przez ubezpieczonego wyrok Trybunału Konstytucyjnego.

Na wstępie wskazać należy, iż w wyroku z dnia 4 czerwca 2024 roku Trybunał Konstytucyjny przyjął, że regulacja zawarta w art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118) z późn. zm., w stosunku do osób, które wniosek o przyznanie emerytury w wieku obniżonym złożyły do dnia ogłoszenia ustawy z dnia 11 maja 2012 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw tj. do dnia 6 czerwca 2012 roku, jest niezgodna z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji.

Przywołany w wyroku przepis stanowi zaś, że jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę częściową lub emeryturę na podstawie przepisów art. 46, 50, 50a, 50e lub 184, a także art. 88 lub art. 88a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Przepis ten został wprowadzony do Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 roku, na mocy ustawy zmieniającej z dnia 11 maja 2012 roku, obwiązującej od dnia 1 stycznia 2013 roku. Pierwotne, przejściowe pozostawienie uprawnień do wcześniejszych emerytur dla urodzonych po 1948 roku, które miało na celu łagodzenie skutków reformy systemu emerytalnego, nie łączyło się więc z pomniejszeniem podstawy obliczenia emerytury powszechnej o wypłacone kwoty emerytury wcześniejszej, co oznacza, iż uprawniony do emerytury wcześniejszej, nie musiał liczyć się z takim pomniejszeniem.

Jak już wskazano przepis art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych został wprowadzony mocą Ustawy z dnia 11 maja 2012 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2012 r. poz. 637), która została ogłoszona w dniu 6 czerwca 2012 roku i zgodnie z art. 22, weszła w życie z dniem 1 stycznia 2013 roku. Półroczne vacatio legis pozwoliło uniknąć niekorzystnego sposobu obliczania podstawy wymiaru emerytury, tj. z uwzględnieniem art. 25 ust. 1b ustawy, jedynie tym osobom, które przed dniem 1 stycznia 2013 roku osiągnęły już wiek emerytalny, wymagany przez art. 24 ustawy, w brzmieniu obowiązującym przed tą datą i złożyły wniosek o wypłatę tego świadczenia. Do dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej osoby te bowiem nabyły już prawo do emerytury z nowego systemu (art. 100 ust. 1 ustawy). W okresie vacatio legis mogły również złożyć wniosek o ustalenie prawa do tej emerytury na podstawie przepisów dotychczasowych. W stosunku do tych osób przepis nie miał zastoso­wania - pokrzywdzone jego skutkami zostały jedynie osoby, które skorzystały z prawa do jednego ze świadczeń wymienionych enumeratywnie w art. 25 ust. 1b ustawy przed jego ogłoszeniem w Dzienniku Ustaw tj. przed dniem 6 czerwca 2012 roku i jednocześnie nie uzyskała prawa do emerytury na zasadach ogólnych przed dniem 1 stycznia 2013 roku.

W ocenie Sądu Okręgowego, odniesienie powyższych rozważań do ustalonego w sprawie stanu faktycznego prowadzi do konstatacji, iż objęta wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego regulacja nie ma zastosowania w stosunku do skarżącego. Wszak analiza akt ubezpieczeniowych skarżącego bezspornie wskazuje, iż uzyskał on prawo do wcześniejszej emerytury, którą nadal pobiera. Wnioskodawca na dzień wydania spornej decyzji nie złożył wniosku o rozpatrzenie uprawnień do emerytury powszechnej z tytułu ukończenia ustawowego wieku 65 lat. W konsekwencji J. W. nie pobiera emerytury przyznanej z powszechnego wieku, tymczasem stanowiący przedmiot rozważań Trybunału Konstytucyjnego przepis art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach, zawierał regułę obliczania emerytury przysługującej ubezpieczonym w związku z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. W myśl tych zasad wysokość tego świadczenia pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot już pobranych emerytur, przyznanych przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego.

W ocenie Sądu Okręgowego, odniesienie powyższych rozważań do ustalonego w sprawie stanu faktycznego prowadzi do konstatacji, iż objęta wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego regulacja nie ma zastosowania w stosunku do skarżącego. Wszak analiza akt ubezpieczeniowych skarżącego bezspornie wskazuje, iż co prawda uzyskał on prawo do wcześniejszej emerytury, jednakże już po dacie wejścia w życie art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń. Ubezpieczony bowiem złożył wniosek o przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury w dniu (...) roku i decyzją z dnia (...) roku organ rentowy przyznał skarżącemu prawo do wcześniejszej emerytury od dnia (...) roku. Powyższa okoliczność wskazuje, iż ubezpieczony miał możliwość zapoznania się z obowiązującą już wówczas regulacją prawną i ewentualnego odstąpienia od złożenia wniosku o uzyskanie prawa do wcześniejszej emerytury. Stąd zasadnie organ rentowy nie znalazł podstawy prawnej i faktycznej do dokonania przeliczenia emerytury skarżącej.

Zgodnie bowiem z treścią przywołanego w zaskarżonej decyzji art. 114 ustawy, prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość,

la. (utracił moc)

2) jeżeli prawo do świadczeń lub ich wysokość ustalono orzeczeniem organu odwoławczego, organ rentowy na podstawie dowodów lub okoliczności, o których mowa w ust. 1:

1) wydaje we własnym zakresie decyzję przyznającą prawo do świadczeń lub podwyższającą ich wysokość;

2) występuje do organu odwoławczego z wnioskiem o wznowienie postępowania przed tym organem, gdy z przedłożonych dowodów lub ujawnionych okoliczności wynika, że prawo do świadczeń nie istnieje lub że świadczenia przysługują w niższej wysokości; z wnioskiem tym organ rentowy może wystąpić w każdym czasie;

3) wstrzymuje wypłatę świadczeń w całości lub części, jeżeli emeryt lub rencista korzystał ze świadczeń na podstawie nieprawdziwych dokumentów lub zeznań albo w innych wypadkach złej woli. Skarżący tymczasem nie przedstawił organowi rentowemu żadnych okoliczności objętych dyspozycją art. 114 ustawy, co skutkuje uznaniem, iż zaskarżona decyzja jest prawidłowa.

Mając na uwadze, iż skarżący nie należy do grupy ubezpieczonych, do których odnosi się wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 roku, Sąd pozostawił poza sferą rozważań w niniejszej sprawie, kwestie dotyczące uchybień proceduralnych związanych z wydaniem przedmiotowego wyroku.

Z uwagi na powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴§ 1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.