Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 grudnia 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Mariola Mastalerz

Protokolant st. sekr. sądowy Ilona Królikiewicz

po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2013 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku R. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania R. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 12 grudnia 2012r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt V U 134/13

UZASADNIENIE

Wnioskodawca R. S. wystąpił w dniu 27 listopada 2012 roku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z wnioskiem o przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury przewidzianej dla pracowników zatrudnionych w szczególnym charakterze lub w szczególnych warunkach.

Decyzją z dnia 12 grudnia 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy R. S. prawa do emerytury, podnosząc w uzasadnieniu, iż wnioskodawca nie udowodnił wymaganych przepisami 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Wnioskodawcy nie zaliczono do pracy w szczególnych warunkach okresów zatrudnienia na stanowisku ślusarz w sąsiedztwie stanowisk spawalniczych ponieważ stanowisko to nie zostało wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W odwołaniu od powyższej decyzji, złożonym w dniu 10 stycznia 2013 roku pełnomocnik R. S. wniósł o przyznanie żądanego prawa z uwagi na to, że przepracował wymagane 15 lat w warunkach szczególnych. Podniósł, że pracował w takich warunkach również w okresie zatrudnienia w Fabryce (...) w P.

Organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił, co następuje:

R. S., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 27 listopada 2012 roku wniosek o przyznanie prawa do emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę - k. 1- 4 akt emerytalnych)

Na dzień 1 stycznia 1999 r. skarżący udowodnił staż pracy wynoszący 31 lat, 4 miesiące i 7 dni.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. do okresu pracy w warunkach szczególnych zaliczył okres 4 miesięcy tj. okres pracy od 1 września 1998 roku do 31 grudnia 1998 roku jako nauczyciel praktycznej nauki zawodu.

(dowód: decyzja z dnia 12.12.2012r. k. 21 akt emerytalnych, odpowiedź na odwołanie k. 23-24)

Od 1 września 1967 r. do 30 czerwca 1970 r. wnioskodawca był uczniem (...) Szkoły (...) przy (...) w P. w zakresie ślusarskim.

W okresie od 1 lipca 1970 r. do 30 listopada 1995 roku (z przerwą na odbywanie służby wojskowej od 25 października 1971 roku do 10 czerwca 1972 roku i od 30 lipca 1973 roku do 5 grudnia 1974 roku) wnioskodawca był zatrudniony w Fabryce (...) w P. na stanowisku ślusarza a od 1 grudnia 1995 roku do 31 sierpnia 1998 roku na stanowisku ślusarza brygadzisty.

(dowód: świadectwo pracy - k. 11 akt kapitałowych,

kserokopia książeczki wojskowej k. 5-10 akt kapitałowych, ,

umowa z pracownikiem młodocianym o szkolenie z dn. 30.08.1967 r. – akta osobowe

umowa o pracę - akta osobowe,

powołanie do czynnej służby wojskowej – akta osobowe)

Fabryka (...) w P. wystawiła wnioskodawcy w dniu 17 września 1998 roku świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w którym wskazała, iż pracował on w warunkach szczególnych w okresach od 1 lipca 1970 r. do 24 października 1971 roku, od 10 lipca 1972 roku do 29 lipca 1973 roku i od 8 stycznia 1975 roku do 28 lutego 1990 roku na stanowisku ślusarza – praca w sąsiedztwie stanowisk spawalniczych (wykaz A, dział XIV, poz. 12 pkt 18 stanowiący załącznik nr 1 do zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 r. w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach).

(dowód: świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych – k. 5 akt emerytalnych)

Wnioskodawca pracował w Fabryce (...) w P., na wydziale (...) – wydziałach (...). Na wydziałach tych montowane były urządzenia górnicze: obudowy kopalniane, przenośniki, zwałowarki, flotowniki. Wnioskodawca pracował na jednej hali ze spawaczami i innymi ślusarzami. W ramach wykonywanych czynności wnioskodawca przygotowywał prace dla spawaczy. Składał zgodnie z rysunkiem technicznym i wstępnie spawał elektrycznie (szczepiał) części konstrukcji stalowych jakie otrzymywał z działu przygotowawczego. Czynności te wykonywał przy użyciu spawarki mig albo elektrodowej. Zdarzało się, iż małe elementy nie pasowały do siebie i trzeba było końce doszlifować – do tych czynności używana była szlifierka. Wnioskodawca ponadto fazował elementy przy użyciu palnika acetyletlenowego, aby spawacz mógł położyć spoinę. Po spawaniu dokonanym przez spawacza, urządzenie wracało do wnioskodawcy, który następnie prostował blachy, fazował, szlifował i uzbrajał. Do wykonywania czynności prostowania blachy wnioskodawca używał prostych narzędzi takich jak młotek (np. o wadze 3 kg), kątownik czy miarka. Były to narzędzia bez których wnioskodawca nie mógł się obejść w pracy. Jednym ze sposobów prostowania blach było jej podgrzanie, a następnie polanie zimną wodą.

(dowód: zeznania świadka A. M. nagranie od minuty 3.17 do minuty 11.50 koperta k. 45,

zeznania świadka J. M. nagranie od minuty 11.55 do minuty 17.40 koperta
k. 45,

zeznania świadka J. W. nagranie od minuty 17.50 do minuty 27.27 koperta k. 45,

zeznania wnioskodawcy nagranie od minuty 29.13 do minuty 30.27 koperta k. 45 w zw. z nagraniem od minuty 5.24 do minuty 11.08 koperta k. 32)

Od 1 grudnia 1995 roku wnioskodawca pracował na stanowisku ślusarz brygadzista. Był tzw. „brygadzistą pracującym” tzn. po rozdzieleniu pracy innym ślusarzom oraz dokonywaniu kontroli prawidłowości ich pracy, sam pracował jako ślusarz przy montażu urządzeń górniczych.

(dowód: karta obiegowa zmiany w aktach osobowych,

zeznania wnioskodawcy nagranie od minuty 29.13 do minuty 30.27 koperta k. 45 w zw. z nagraniem od minuty 5.24 do minuty 11.08 koperta k. 32)

Pracujący w w/w Fabryce spawacze z uprawnieniami, mieli swoje odrębne stanowiska, które było osłonięte parawanem i mieściły się kilka metrów od stanowisk ślusarzy. Spawacze z uprawnieniami wykonywali precyzyjne, wykończeniowe spawania.

(dowód: zeznania świadka A. M. nagranie od minuty 3.17 do minuty 11.50 koperta k. 45,

zeznania świadka J. M. nagranie od minuty 11.55 do minuty 17.40 koperta
k. 45,

zeznania świadka J. W. nagranie od minuty 17.50 do minuty 27.27 koperta k. 45,

zeznania wnioskodawcy nagranie od minuty 29.13 do minuty 30.27 koperta k. 45 w zw. z nagraniem od minuty 5.24 do minuty 11.08 koperta k. 32)

Wnioskodawca z zawodu jest ślusarzem – ukończył w tym kierunku szkołę zawodową oraz technikum gdzie uzyskał tytuł technik mechanik.

(dowód; zeznania wnioskodawcy nagranie od minuty 29.13 do minuty 30.27 koperta k. 45 w zw. z nagraniem od minuty 5.24 do minuty 11.08 koperta k. 32)

Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

(okoliczność niesporna)

Sąd Okręgowy ocenił i zważył co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 - 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest bowiem dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., a tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Sąd, a także organ rentowy, są zatem uprawnione do weryfikacji danych zawartych w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych, wystawionym przez pracodawcę. Jeżeli świadectwo to zawiera dane, które nie są zgodne z prawdą, nie mogą na jego podstawie dokonać ustaleń, od których uzależnione jest prawo do świadczeń emerytalnych. To samo dotyczy ujawnienia okoliczności, że wskazane w zaświadczeniu pracodawcy stanowisko pracy wykonywanej w szczególnych warunkach nie figuruje w wykazie powołanym w tym zaświadczeniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 roku, I UK 15/04, OSNP 2005/11/161).

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, a w dniu (...)roku ukończył 60 lat. Organ rentowy uznał bowiem, że wnioskodawca nie spełnia przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych co najmniej przez 15 lat. Wnioskodawca twierdził zaś, że legitymuje się wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, albowiem pracował w takich warunkach także na stanowisku ślusarza w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych w Fabryce (...) w P. W odwołaniu wnioskodawca wskazał, iż żąda zaliczenia do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 1 września 1967 roku do 31 sierpnia 1998 roku.

W ocenie Sądu Okręgowego zebrany w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do uwzględnienia odwołania wnioskodawcy i przyznania mu prawa do emerytury ze względu na wykonywanie pracy w warunkach szczególnych.

Porównanie treści rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz zarządzenia Nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 roku w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wskazuje bowiem jednoznacznie, że Minister wymieniając w zarządzeniu prace ślusarza wykonywaną w sąsiedztwie stanowisk spawalniczych przekroczył zakres subdelegacji wynikającej z § 1 ust. 2 ww. rozporządzenia. Prace ślusarskie nie mogą być bowiem traktowane na równi z pracami przy spawaniu, o których mowa w Dziale XIV, poz. 12 rozporządzenia, nawet jeżeli wykonywane są w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych (por. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 17 kwietnia 2008 roku, III AUa 446/07, niepubl.)

W świetle powyższego należało uznać, że organ rentowy prawidłowo zanegował treść wystawionego wnioskodawcy przez pracodawcę świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, z którego jednoznacznie wynika, iż przez sporne okresy był on zatrudniony na stanowisku ślusarza. Ponadto należy zauważyć, iż z całej dokumentacji zawartej w aktach osobowych wnioskodawcy z Fabryki (...) w P., wynika, iż w dniu 1 września 1967 r. wnioskodawca został przyjęty jako uczeń (...) przy (...) w celu szkolenia w zakresie ślusarskim i następnie pracował wyłącznie jako ślusarz i ślusarz brygadzista.

W tej sytuacji praca wykonywana przez wnioskodawcę w spornych okresach mogłaby być uznana za pracę w warunkach szczególnych jedynie wówczas, gdyby będąc zatrudnionym formalnie jako ślusarz, wykonywał on w rzeczywistości stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace przy spawaniu, wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowodorowym lub innego rodzaju prace wymienione w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale wykonuje prace, o jakich mowa w rozporządzeniu (por. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Dokonując ustaleń w zakresie prac wykonywanych przez wnioskodawcę w spornym okresie na stanowisku ślusarza w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych w Fabryce (...) w P., Sąd oparł się na zeznaniach świadków A. M., J. M. i J. W. oraz zeznaniach samego wnioskodawcy. Z zeznań tych wynika w sposób jednoznaczny, iż wnioskodawca wykonywał w spornych okresach nie tylko prace wymienione w wykazie A Dziale XIV pkt 12, stanowiącym załącznik do powołanego wyżej rozporządzenia, ale również inne prace, które nie mogą być kwalifikowane jako prace w warunkach szczególnych.

Z zeznań świadków wynika, że w ramach wykonywanych przez siebie czynności wnioskodawca składał zgodnie z rysunkiem technicznym i wstępnie spawał elektrycznie (szczepiał) części konstrukcji stalowych, wypalał spoiny, szlifował i prostował blachy. Wnioskodawca używał różnych narzędzi do wykonywania pracy, były to m. in. spawarki, palniki, szlifierki, młotki, kątowniki, miary itp. Spośród wskazanych powyżej prac jedynie prace przy spawaniu elektrycznym i szlifowaniu mogą być traktowane jako prace w szczególnym charakterze, albowiem są to prace wymienione w Dziale XIV, poz. 12, Dziale III, poz. 78 Wykazu A. Pozostałe prace wykonywane przez wnioskodawcę, takie jak prace przy składaniu konstrukcji metalowych, wypalaniu spoin, prostowaniu blach nie zostały wymienione w przedmiotowym wykazie. W ocenie Sądu powyższy zakres obowiązków, wykonywane czynności oraz rodzaje narzędzi używanych do pracy jednoznacznie potwierdzają, że wnioskodawca w spornym okresie pracował jako typowy ślusarz.

Sąd oddalił wniosek pełnomocnika wnioskodawcy zgłoszony na rozprawie w dniu 20 listopada 2013 roku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy na okoliczność charakteru i warunków wykonywanej przez wnioskodawcę pracy, albowiem uznał, iż dowód ten dla rozstrzygnięcia spornej kwestii nie jest konieczny, a ponadto o tym czy praca jest pracą w warunkach szczególnych nie decyduje wyłącznie okoliczność czy zostały zachowane higieniczne normy pracy.

Skoro zatem w spornych okresach wnioskodawca nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prac wymienionych w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, to nie było podstaw do zaliczenia tych okresów do pracy w warunkach szczególnych.

Biorąc pod uwagę powyższe uznać należało, iż w toku procesu wnioskodawca nie wykazał, by spełnił przesłankę wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w ilości co najmniej 15 lat. Fakt ten skutkował koniecznością przyjęcia, że nie spełnia on wymaganych prawem warunków do uzyskania prawa do emerytury zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.