Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lipca 2025 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Beata Łapińska

po rozpoznaniu w dniu 18 lipca 2025 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku S. S. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o rentę rodzinną i dodatek dla sieroty zupełnej

na skutek odwołania S. S. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia (...) r. sygn.: (...)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia (...) r. sygn.: (...)

zmienia zaskarżone decyzje w ten sposób, że przyznaje S. S. (1)
prawo do renty rodzinnej oraz prawo do dodatku dla sieroty zupełnej
poczynając od dnia złożenia wniosków – na stałe.

Sygnatura akt V U 165/23

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia (...) r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił S. S. (1) prawa do przyznania dodatku dla sieroty zupełnej. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że z uwagi na to, że wnioskodawca nie jest uprawniony do renty rodzinnej, odmawia przyznania dodatku dla sieroty zupełnej.

Decyzją z dnia (...) r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych w T. odmówił wnioskodawcy prawa do renty rodzinnej po zmarłym w dniu (...) r. J. S.. W uzasadnieniu ZUS podał, że Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia (...) r. orzekła, że odwołujący jest całkowicie niezdolny do pracy, a niezdolność ta powstała po (...) (...) r., a zgodnie z art. 68 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach FUS, niezdolność ta winna powstać do (...) r., tj. do ukończenia 16 roku życia.

Powyższe decyzje zaskarżył w dniu (...) r. S. S. (1) wnosząc o uznanie, iż całkowita niezdolności do pracy istniała od urodzenia. W uzasadnieniu podał, że w (...) r. zostało wydane mu orzeczenie organu rentowego, w którym Komisja Lekarska przyznała mu druga grupę inwalidzką istniejącą od urodzenia, a w 2002 r. otrzymał orzeczenie ZUS, w którym Komisja Lekarska przyznała mu całkowitą niezdolność do pracy powstałą po (...) r.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o oddalenie odwołania, wywodząc jak w uzasadnieniach zaskarżonych decyzji.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił, co następuje:

S. S. (1) został urodzony (...), uprawniony jest do renty socjalnej przyznanej na stałe.

[okoliczności bezsporne]

Ojciec wnioskodawcy J. S. zmarł w dniu (...) r., a matka F. S. zmarła w dniu (...) r.

[dowód: odpisy skrócone aktów zgonów k. 13-14 – w aktach ZUS-u]

W dniu (...) r. odwołujący złożył do organu rentowego wniosek o rentę rodzinną po zmarłym ojcu J. S.. W tym samym dniu złożył wniosek o dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej.

[dowód: wniosek o rentę rodzinną k.1-10, wniosek o dodatek dla sieroty zupełnej k. 16-17 – w aktach ZUS-u]

Orzeczeniem z dnia (...) r. Lekarz Orzecznik ZUS orzekł, iż wnioskodawca nie jest całkowicie niezdolny do pracy. Orzeczenie wydano na podstawie Opinii Lekarza Orzecznika ZUS z dnia (...) r., który to wskazał, iż odwołujący przeszedł w dalekiej przeszłości dziecięce porażenie mózgowe, bez bieżącej oceny sprawności. Numer statystyczny choroby zasadniczej to (...). A w uzasadnieniu podał, że po raz kolejny nie przedłożono do postępowania orzeczniczego dokumentacji medycznej opiniującej stan sprawności ubezpieczonego, stąd nie ma podstaw do orzekania istnienia całkowitej niezdolności ubezpieczonego do pracy. Na tej podstawie wobec braku sprzeciwu organ rentowy wydał w dniu (...) r. decyzję odmowną – odmówił przyznania prawa do renty rodzinnej po zmarłym w dniu (...) r. dla wnioskodawcy, w uzasadnieniu podając, iż wnioskodawca nie jest całkowicie niezdolny do pracy.

[dowód: opinia lekarska ZUS z dnia (...) r. k. 9-9v – w informacji o miejscach leczenia ZUS-u; orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia (...) r. k. 19-19v, decyzja ZUS z dnia (...) r. k. 21 – w aktach ZUS-u]

Od wyżej wymienionego orzeczenia z upoważnienia odwołującego S. S. (2) w dniu (...) r. złożyła wniosek o przywrócenie terminu na złożenie sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS z dnia (...) r., który został rozpatrzony pozytywnie – Główny Lekarz Orzecznik Oddziału ZUS w T. wyraził zgodę na przywrócenie terminu. Sprzeciw z upoważnienia wnioskodawcy złożyła S. S. (2), w wyniku którego sprawa została skierowana do rozpatrzenia przez Komisję Lekarską ZUS, która orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia (...) r., iż wnioskodawca nie jest trwale całkowitej niezdolności do pracy po (...) (...) r. Orzeczenie wydano na podstawie Opinii Lekarza Orzecznika ZUS z dnia (...) r., który to wskazał u wnioskodawcy numer choroby zasadniczej jako (...) – niedowład połowiczy prawostronny z ograniczonymi zaburzeniami osobowości, pograniczem lekkiego upośledzenia umysłowego i osoby z dziecięcym porażeniem mózgowym. W uzasadnieniu wskazano, że ubezpieczony pobiera rentę socjalną na stałe, był badany przez (...) w T. w (...) r. przyznana III grupa od urodzenia na stałe, pogorszenie w ramach II grupy od (...) od daty badania przez Komisje Lekarską. Badanemu w (...) r. orzeczono całkowitą niezdolność do pracy na stałe, powstałą po dacie wskazanej jw. Stwierdzono brak nowych okoliczności w sprawie, w ocenie Komisji Lekarskiej ubezpieczony lat 54 jest trwale, całkowicie niezdolny do pracy, całkowita niezdolność do pracy powstała od daty badania przez (...) w dniu (...) r., z tego względu bark jest podstaw do przyznania uprawnień do renty rodzinnej.

[dowód: wniosek o przywrócenie terminu do złożenia sprzeciwu k. 11, sprzeciw wobec orzeczenia orzecznika lekarza orzecznika k. 11, opinia lekarska z dnia (...) r. k. 13-12 – w informacji o miejscach leczenia ZUS-u; orzeczenie komisji lekarskiej ZUS z dnia (...) r.- w aktach ZUS-u]

W dniu (...) r. z upoważnienia wnioskodawcy S. S. (2) złożyła wniosek o dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej.

[dowód: wniosek o dodatek dla sieroty zupełnej k.26-26v – w aktach ZUS-u]

W dniu (...) r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał decyzję odmawiającą prawa do przyznania dodatku dla sieroty zupełnej dla wnioskodawcy. W uzasadnieniu podał, iż z uwagi na brak uprawnienia do renty rodzinnej, organ rentowy odmówił przyznania dodatku dla sieroty zupełnej.

[dowód: decyzja z dnia (...) r. k. 29 – w aktach ZUS-u]

W dniu (...) r. organ rentowy wydał decyzję odmawiającą przyznania prawa do renty rodzinnej po zmarłym w dniu (...) r. J. S.. W uzasadnieniu podał, że Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia (...) r. orzekła, że wnioskodawca jest całkowicie niezdolny do pracy, a niezdolność ta powstała po (...) (...) r., a zgodnie z art. 68 ustawy z dnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz.U. z 2022 r., poz. 504 ze zm.) całkowita niezdolność do pracy u wnioskodawcy powinna powstać do (...) r. tj. do ukończenia 16 roku życia.

[dowód: decyzja z dnia (...) r., k. 25 – w aktach ZUS-u]

Obecnie u wnioskodawcy występują następujące schorzenia:

- mózgowe porażenie dziecięce z niedowładem prawostronnym,

- niedorozwój i skrócenie prawych kończyn,

- organiczne zaburzenia osobowości,

- zespół bólowy kręgosłupa w wywiadzie bez obecności objawów korzeniowych i bez dysfunkcji ruchowej,

- upośledzenie umysłowe w stopniu aktualnie z pogranicza lekkiego i umiarkowanego ((...)),

- skrzywienie kręgosłupa w odcinku piersiowo-lędźwiowym i ograniczenie ruchomości w odcinku szyjnym i piersiowo-lędźwiowym,

[dowód: opinia biegłego z zakresu ortopedii R. E. k. 10-10v, opinia biegłego z zakresu neurologii P. R. k. 16-20, opinie uzupełniające z zakresu neurologii P. R. k. 35-39, k. 53-55, opinia biegłego z zakresu neurologii A. P. k. 74-79, łączna opinia z zakresu psychologii M. P. i psychiatrii B. J. k. 98-100, opinia biegłego z zakresu neurologii B. S. k.124-129v – w aktach sprawy]

Stopień naruszenia powyższych schorzeń czynią wnioskodawcę całkowicie niezdolnym do pracy na stałe, a niezdolność ta powstała przed 16 rokiem życia.

[dowód: opinia biegłych z zakresu neurologii P. R. k. 16-20, opinia uzupełniająca z zakresu neurologii P. R. k. 35-39, opinia uzupełniająca z zakresu neurologii P. R. k. 53-55; opinia biegłego z zakresu neurologii B. S. k.124-129v – w aktach sprawy].

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych dokonał oceny materiału dowodowego i zważył, co następuje:

odwołanie jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Rozpoznanie niniejszej sprawy nastąpiło na posiedzeniu niejawnym. Taką możliwość daje art. 148 ¹ § 1 k.p.c. (t.j.: Dz. U. 2021, poz. 1805), który przewiduje, że Sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, Sąd uzna – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W przedmiotowej sprawie okoliczności faktyczne nie były sporne, a strony nie wniosły o przeprowadzenie rozprawy. W tych okolicznościach Sąd na podstawie przywołanego przepisu ocenił, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, co w konsekwencji pozwoliło na rozpoznanie sprawy i wydanie rozstrzygnięcia na posiedzeniu niejawnym.

Przedmiotem rozpoznania niniejszej sprawy są dwie decyzje organu rentowego. Pierwsza dotyczy odmowy prawa do renty rodzinnej po zmarłym J. S., a druga odmowy przyznania dodatku dla sieroty zupełnej.

Spór w przedmiotowej sprawie sprowadza się do ustalenia, czy wnioskodawca był całkowicie niezdolny do pracy w okresach, o których mowa w art. 68 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. z późń. zm. 504 – dalej: ustawa emerytalna), albowiem organ rentowy nie kwestionuje, iż wnioskodawca nie jest całkowicie niezdolny do pracy, zatem w pierwszej kolejności należy rozstrzygnąć, czy skarżący spełnia warunki do przyznania mu prawa do renty rodzinnej, gdyż dopiero pozytywna odpowiedź na to pytanie pozwoli na przyznanie mu prawa do dodatku dla sieroty zupełnej.

Przesłanki nabycia prawa do renty rodzinnej został określone w ustawie z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. z późń. ze zm. 504). Zgodnie z art. 65 ust. 1 i 2 ww. ustawy renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń; przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

Z kolei w myśl art. 68 ust. 1 wskazanej ustawy prawo do renty rodzinnej mają dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione:

1) do ukończenia 16 lat,

2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż

do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3) bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

Norma art. 68 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej ma na celu ochronę osób, które przed ukończeniem nauki lub osiągnięciem wieku uprawniającego do działalności zarobkowej stały się całkowicie niezdolne do pracy, wobec czego nie mają obiektywnej możliwości podlegania ubezpieczeniu społecznemu i związanej z tym możliwości uzyskania świadczeń z własnego ubezpieczenia. Natomiast istnieje taka możliwość w przypadku osoby, która po zakończeniu pobierania nauki jest zdolna do pracy. Osoba taka może skorzystać z objęcia jej ubezpieczeniem społecznym i w razie wystąpienia zdarzenia powodującego niezdolność do pracy, także całkowitą wraz z niezdolnością do samodzielnej egzystencji, nabywa prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Prawo do renty rodzinnej przysługuje tylko takiemu dziecku całkowicie niezdolnemu do pracy, a także niezdolnemu do samodzielnej egzystencji, które nie miało możliwości uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, a więc takiemu, które stało się niezdolne do pracy w czasie, gdy nie mogło podlegać ubezpieczeniu społecznemu z powodu wieku lub uczęszczania do szkoły. Posługując się tą logiką ustawodawca nie przyznał prawa do renty rodzinnej dzieciom zmarłego, które przed osiągnięciem wieku 16 lat lub przed ukończeniem szkoły stały się częściowo niezdolne do pracy, gdyż dzieci takie mogą korzystać, co prawda z ograniczonych, lecz istniejących możliwości zarobkowych. Ta sama logika przemawia za wyłączeniem prawa do renty rodzinnej dzieci, które stały się całkowicie niezdolne do pracy, w tym także niezdolne do samodzielnej egzystencji, po osiągnięciu tego wieku i ukończeniu nauki, gdyż w stosunku do nich nie było przeszkód do podjęcia pracy lub innej działalności łączącej się z obowiązkiem ubezpieczenia ( por. uchwała Sądu Najwyższego 7 Sędziów z 29 września 2006 r. II UZP 10/06 OSNP 2007/5-6/75).

Jak wynika z cytowanych wyżej przepisów, uprawnienie do renty rodzinnej określone w art. 68 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej jest ściśle związane z pojęciem niezdolności do pracy wnioskodawcy. Niezdolność do pracy jest kategorią ubezpieczenia społecznego łączącą się z całkowitą lub częściową utratą zdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu bez rokowania jej odzyskania po przekwalifikowaniu (art. 12 ustawy emerytalnej).

Dla przyznania spornego świadczenia, którego odwołujący się domaga, istotne jest jednak tylko pojęcie całkowitej niezdolności do pracy, która zgodnie z art. 12 ust. 3 ww. ustawy polega na utracie zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy i odnosi się do każdego zatrudnienia w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu. Dokonując analizy pojęcia „całkowita niezdolność do pracy" należy brać pod uwagę zarówno kryterium biologiczne (stan organizmu dotkniętego schorzeniami naruszającymi jego sprawność w stopniu powodującym całkowitą niezdolność do jakiejkolwiek pracy), jak i ekonomiczne (całkowita utrata zdolności do zarobkowania wykonywaniem jakiejkolwiek pracy). Osobą całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 2 ustawy emerytalnej jest więc osoba, która spełniła obydwa te kryteria, a więc jest dotknięta upośledzeniem zarówno biologicznym, jak i ekonomicznym (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 24 stycznia 2018 r., I UK 524/16; z 8 grudnia 2000 r., II UKN 134/00; i z 7 września 1979 r., II URN 111/79).

W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dotyczących prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ale także prawa do renty rodzinnej w takim przypadku jak rozpatrywany, do dokonywania ustaleń w zakresie oceny stopnia zaawansowania chorób oraz ich wpływu na stan czynnościowy organizmu, uprawnione są osoby posiadające fachową wiedzę medyczną, a zatem okoliczności tych można dowodzić tylko przez dowód z opinii biegłych sądowych, zgodnie z treścią art. 278 k.p.c. Opinia biegłego ma na celu ułatwienie sądowi należytej oceny zebranego materiału dowodowego wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. Dlatego też opinie sądowo - lekarskie sporządzone przez lekarzy specjalistów, mają zasadniczy walor dowodowy dla oceny schorzeń ubezpieczonego. Powyższe ma znaczenie zarówno dla ustalenia samego istnienia niezdolności do pracy i jej stopnia, jak też momentu jej powstania. Z tego względu i w rozpatrywanej sprawie skorzystanie z dowodu z opinii biegłych sądowych było konieczne.

Sąd, mając na uwadze występujące u wnioskodawcy schorzenia, dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych z zakresu neurologii, ortopedii, łącznej opinii z zakresu psychologii i psychiatrii.

Biegły z zakresu ortopedii R. E. po zapoznaniu się z przedłożonymi aktami sprawy, dostępną dokumentacją medyczną oraz po zbadaniu wnioskodawcy, stwierdził, że skarżący jest całkowicie niezdolny do pracy, a niezdolność ta powstała po (...) r. Biegły nie stwierdził całkowitej niezdolności do samodzielnej egzystencji. Stwierdził również, że naruszenie sprawności narządu ruchu u wnioskodawcy jest obecne i trwałe, głównie w obrębie kończyn prawych, ale nie w stopniu powodującym niezdolność do samodzielniej egzystencji. Wskazał, iż więcej w sprawie wypowie się biegły z zakresu neurologii i ewentualnie psychiatrii.

Biegły z zakresu neurologii P. R. po zapoznaniu się z dokumentacja lekarską załączoną do akt spawy oraz po przeprowadzeniu wywiadu z wnioskodawcą ustalił, że ma stwierdzone od urodzenia mózgowe porażenie dziecięce pod postacią niedorozwoju i niedowładu prawych kończyn zwłaszcza górnej, lekki stopień upośledzenia umysłowego oraz zaburzenia osobowości. Biegły przedstawił, że powyższy neurologiczny stopień naruszenia sprawności organizmu ma tak istotny wpływ na zdolność do pracy i wnioskodawcy, że daje to podstawy do orzeczenia trwałej, całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji.

W związku z zarzutami organu rentowego, Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniającej z zakresu neurologii P. R., który stwierdził, że we wspomnianej opinii brak jest analizy rzeczywistej sprawności wnioskodawcy przed rokiem (...) tj. przed 16 rokiem życia wnioskodawcy.

W uzupełniającej opinii sądowej biegły neurolog P. R. ponownie po szczegółowej analizie akt, dokumentacji medycznej oraz wydanych przez organ rentowy orzeczeń i zaświadczeń podtrzymał swoje wcześniejsze stanowisko wyrażone w opinii podstawowej oraz nadmienił, iż stan zdrowia skarżącego dawał podstawy do orzeczenia o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji przed 16 rokiem życia, a także że biorąc pod uwagę charakter i zaawansowanie schorzeń oraz wieku, należy orzec jej trwały charakter, gdyż schorzenia są przewlekłe, postępujące i nie rokują w przyszłości znacznej poprawy.

W piśmie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. zawarł kolejne zastrzeżenia do opinii biegłego neurologa P. R., zarzucając iż biegły w swojej opinii uzupełniającej skupił się na krytycznej ocenie orzeczeń lekarskich znajdujących się w dokumentacji organu rentowy oraz pominął fakt zmiany przepisów orzeczniczych na przestrzeni lat. W związku z powyższym Sąd zobowiązał biegłego do ustosunkowania się do zarzutów zawartych w piśmie ZUS.

W kolejnej uzupełniającej opinii sądowej z zakresu neurologii P. R. ustosunkowując się do zarzutów organu rentowego konsekwentnie w całości podtrzymywał swoje wniosku orzecznicze zawarte w opiniach: podstawowej i uzupełniającej.

W związku z następnym pismem organu rentowego kwestionującym kolejną opinię uzupełniającą biegłego sadowego z zakresu neurologii, Sąd dopuścił dowód z opinii innej biegłej sądowej z zakresu neurologii A. P..

Biegła z zakresu neurologii A. P. na podstawie akt sprawy, załączonej dokumentacji ZUS oraz przeprowadzonego z wnioskodawcą wywiadu, stwierdziła, że u skarżącego występują mózgowe porażenie dziecięce z niedowładem prawostronnym, niedorozwój i skrócenie prawych kończyn, pogranicze upośledzenia umysłowego, organiczne zaburzenia osobowości w wywiadzie, zespół bólowy kręgosłupa w wywiadzie bez obecności objawów korzeniowych i bez dysfunkcji ruchowej. Biegła uznała, że badany jest całkowicie niezdolny do wykonywania pracy z przyczyn neurologicznych, a niezdolność ta powstała po (...) (...) r., a także że nie jest osobą niezdolna do samodzielnej egzystencji.

Z opinią biegłej z zakresu neurologii A. P. nie zgodził się wnioskodawca podnosząc, iż stopień naruszenia jego sprawności powoduje niezdolność do samodzielnej egzystencji, a całkowita niezdolność do pracy powstała przed (...) (...) r. W związku z powyższym, Sąd postanowił dopuścić dowód z łącznej opinii biegłych psychologia M. P. i psychiatry B. J..

Biegli z zakresu psychologii M. P. i psychiatra B. J. po jednorazowym osobistym zbadaniu wnioskodawcy w warunkach ambulatoryjnych, analizie akt sprawy i po przeglądzie dokumentacji medycznej zgodnie stwierdzili, że S. S. (1) cierpi na upośledzenie umysłowe w stopniu aktualnie z pogranicza lekkiego i umiarkowanego ((...)), a ponadto schorzenia somatyczne w postaci mózgowego porażenia dziecięcego. Biegli ustalili, że wnioskodawca jest trwale całkowicie niezdolny do pracy, nie stwierdzili niezdolności do samodzielnej egzystencji. We wnioskach końcowych nadmienili, że z przyczyn związanych wyłącznie z upośledzeniem umysłowym całkowita niezdolność nie istniała przed (...) (...) r., jednakże zwrócili uwagę na fakt, że deficyt intelektualny współistniał z inną jednostka chorobową dotyczącą układu nerwowego. Z uwagi na to biegli uznali, że zasadne jest rozpatrywanie łącznie wszystkich schorzeń w obrębie (...) (ośrodkowego układu nerwowego) u wnioskodawcy i opinia biegłego z zakresu medycyny pracy wydaje się im być bardziej kompletna i przydatna do rozstrzygnięcia.

Biegła z zakresu neurologii B. S. na podstawie akt sprawy (w tym dokumentacji ZUS) oraz po jednorazowym, osobistym badaniu wnioskodawcy stwierdziła, że odwołujący jest całkowicie niezdolny do pracy na stałe, w jej ocenie całkowita niezdolność do pracy powstała przed 16 rokiem życia wnioskodawcy, tj. przed (...) (...) r. oraz, że wnioskodawca nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji. W rozpoznaniu lekarskim biegła zawarła mózgowe porażenie dziecięce pod postacią niedowładu połowicznego prawostronnego, upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim/umiarkowanym, organiczne zaburzenia osobowości, skrzywienie kręgosłupa w odcinku piersiowo-lędźwiowym i ograniczenie ruchomości w odcinku szyjnym i piersiowo lędźwiowym. W uzasadnieniu podała, że mózgowe porażenie dziecięce to trwałe organiczne uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego powstające w okresie płodowym lub wczesnodziecięcym. Biegła wskazała, że deficyty neurologiczne będące następstwem uszkodzeń w obrębie (...) są trwałe, a kompensację tych deficytów i ewentualna adaptację do niepełnosprawności osiąga się przez bardzo systematyczna rehabilitacje. Biegła zauważyła, że wnioskodawca był tak systematycznie rehabilitowany, że po ukończeniu 16-tego roku życia, choć nadal wymagał stałej opieki osoby drugiej- stał się równocześnie zdolny do pracy lekkiej, a po 3 kolejnych latach jego stan uległ pogorszeniu i był już niezdolny do każdej pracy. Biegła zgodziła się z opinia wydaną (...) (...) r. przez (...), która to komisja zaliczyła wnioskodawcę do II grupy inwalidzkiej, stwierdzając równocześnie, że inwalidztwo wnioskodawcy istnieje od urodzenia i trwa nadal- dając II grupę inwalidzką.

Sąd podzielił wnioski opinii biegłych neurologów P. R. i B. S. jako nie budzące zastrzeżeń. Opinie tych biegłych sądowych należało ocenić jako fachowe, rzetelne, spójne oraz pełne. Przeprowadzone dowody z opinii tych biegłych nie zostały przy tym w sposób skuteczny zakwestionowane w toku postępowania przez strony, bowiem do powyższych opinii nie wniósł, w ocenie Sądu żadnych merytorycznych czy formalnych zarzutów. Zgłoszone zarzuty do opinii biegłych w toku postępowania przez organ rentowy, sprowadzają się w istocie do polemiki z ich treścią, z uwagi na fakt, że inaczej ocenia on stan zdrowia skarżącego. Zarzuty te nie mogą odnieść zamierzonego skutku i prowadzić do podważenia opinii sporządzonej przez lekarzy specjalistów o niekwestionowanym poziomie wiedzy, specjalistów praktyków z doświadczeniem klinicznym. Sąd nie jest obowiązany dążyć do sytuacji, aby opinia biegłego przekonała strony sporu. Wystarczy, że opinia jest przekonująca dla sądu, który wiążąco ocenia, czy biegły wyjaśnił wątpliwości zgłoszone przez stronę. Granicę obowiązku prowadzenia przez sąd postępowania dowodowego wyznacza podlegająca kontroli instancyjnej ocena, czy dostatecznie wyjaśniono sporne okoliczności sprawy (por. wyr. SN z 25.9.1997 r., II UKN 271/97, OSNP 1998, Nr 14, poz. 430).

Opinie dwóch biegłych z zakresu neurologii były ze sobą we wnioskach końcowych spójne i wskazywały, że wnioskodawca jest z powodu występujących u siebie schorzeń całkowicie niezdolny do pracy, a niezdolność ta powstała przed datą (...) (...) r., tj. przed ukończeniem 16 roku życia.

Sąd przy ustalaniu niezdolności skarżącego do pracy i powstanie tej niezdolności przed 16 rokiem życia z przyczyn neurologicznych nie uwzględnił opinii biegłej A. P., a to z uwagi, na fakt, że opinie tej biegłej były częściowo sprzeczne we wnioskach z opiniami dwóch innych biegłych o tej samej specjalności – tj. w części dotyczącej daty powstania niezdolności przed 16 rokiem życia wnioskodawcy. Dlatego Sąd przyjął stanowisko zaprezentowane przez biegłych P. R. i B. S. we wnioskach końcowych, przy ustalaniu całkowitej niezdolności do pracy przed 16 rokiem życia wnioskodawcy w zakresie zaburzeń spowodowanych przez mózgowe porażenie dziecięce z niedowładem prawostronnym.

Sąd nie podziela ustaleń zawartych w opiniach biegłych z zakresu ortopedii R. E. oraz łącznej opinii psychologa M. P. i psychiatry B. J., uznając je za niespójne z uwagi na sprzeczność w zakresie daty powstania niezdolności do pracy u odwołującego z dowodami z opinii biegłych z zakresu neurologii P. R. i B. S., gdzie głównym schorzeniem u wnioskodawcy jest schorzenie pochodzenia neurologicznego.

Zaakcentowania wymaga, że istotne było przede wszystkim ustalenie daty powstania u ubezpieczonego całkowitej niezdolności do pracy. Istota sporu koncentrowała się na ocenie, czy S. S. (1) stał się całkowicie niezdolny do pracy przed 16 rokiem życia. Organ rentowy nie negował okoliczności, że ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy, a właśnie okoliczność, kiedy powstała ta niezdolność.

Konkludując powyższe rozważania, profesjonalna i bezstronna opinia biegłych neurologa P. R. i neurologa B. S., korespondująca z dokumentacją medyczną ubezpieczonego, wykazała, że S. S. (1) jest trwale i całkowicie niezdolny do pracy, przy czym niezdolność ta powstała przed (...) (...) r., tj przed 16 rokiem życia.

Analiza całego zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nakazuje zatem uznać, że występujące u wnioskodawcy schorzenia, na obecnym etapie zaawansowania prowadzą do takiego stopnia naruszenia sprawności jego organizmu, który czyni go całkowicie niezdolnym do pracy, a niezdolność ta powstała przed ukończeniem 16 roku życia.

W tym miejscu Sąd podkreśla, że całkowita niezdolność do pracy ubezpieczonego ma charakter trwały i nie rokuje poprawy, dlatego Sąd określił w wydanym orzeczeniu, opierając się na stanowisku wyrażonym przez biegłych sądowych neurologów P. R. i B. S., że renta rodzinna przysługuje na stałe.

Sąd Okręgowy przyznając świadczenie na stałe stanął na stanowisku wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 maja 2021r. sygn. IUSKP 20/21, że jeżeli stan zdrowia ubezpieczonego nie rokuje poprawy i przywrócenia zdolności do pracy, dotychczasowe metody leczenia nie odniosły pozytywnego skutku, choroba nie cofa się, a wręcz się rozwija, to zasadnym jest przyznanie świadczenia na stałe. Taka sytuacja ma miejsce w niniejszej sprawie.

Stosownie do treści art. 76 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 504) jeżeli do renty rodzinnej uprawniona jest sierota zupełna, przysługuje jej dodatek dla sierot zupełnych.

Dodatek dla sieroty zupełnej jest dodatkiem dla osób, którym przysługuje uprawnienie do renty rodzinnej, co oznacza, że mają one ustalone i skonkretyzowane prawo do jej pobierania. Przesłanką niezbędną przyznania dodatku jest zatem fakt otrzymywania przez daną osobę renty rodzinnej, a nie twierdzenie, że spełnia się wymogi do jej uzyskania (zob. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 marca 2005 r. III AUa 1511/04). Z uwagi na to, że wnioskodawca spełnia przesłanki uprawniające go do pobierania renty rodzinnej, to wnioskowany dodatek mu przysługuje.

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznał S. S. (1) prawo do renty rodzinnej oraz prawo do dodatku dla sieroty zupełnej poczynając od dnia złożenia wniosków – na stałe.