Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 marca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant: st. sekr. sądowy Izabela Grzybowska

po rozpoznaniu w dniu 16 marca 2021 r. w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku W. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o wysokość świadczenia

na skutek odwołania W. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 31 stycznia 2019 r. sygn.: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje wnioskodawcy W. L. prawo do ustalenia wysokości emerytury z 10 kolejnych lat kalendarzowych to jest z lat 1967 – 1976 z zastosowaniem wskaźnika wysokości podstawy wymiaru świadczenia w wysokości 148,08%,

2.  ustala, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji,

3.  przyznaje pełnomocnikowi radcy prawnemu G. K. tytułem pomocy prawnej udzielonej z urzędu wnioskodawcy W. L. kwotę 110,70 (sto dziesięć złotych siedemdziesiąt groszy), którą to kwotę wypłacić z rachunku Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb.;

Sygn. akt VU 234/19

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia 31 stycznia 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił W. L. ponownego ustalenia wysokości świadczenia, z uwagi na to, że najkorzystniejszym wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru świadczenia jest aktualny wskaźnik wynoszący 123,72%.

W odwołaniu z dnia 25 lutego 2019 roku wnioskodawca W. L. wniósł o przeliczenie świadczenia na podstawie jego wynagrodzenia z lat 1976-1982 w (...) Przedsiębiorstwie (...) ustalonego na podstawie kart zasiłkowych.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w T. wniósł o jego oddalenie.

W piśmie procesowym z 19 czerwca 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. podniósł, że pomimo hipotetycznego przeliczenia emerytury z uwzględnieniem zapisów kart zasiłkowych z lat 1976-1982, dla wnioskodawcy nadal najkorzystniejszy jest dotychczasowy wwpw 123,72% wyliczony z 10 lat tj. z lat 1964-1973.

Z kolei w piśmie procesowym z 2 września 2019 roku organ rentowy wskazał, że z uwagi na to, iż w karcie zasiłkowej nie ma zapisów na okoliczność składników wynagrodzenia z poszczególnych lat okresu zatrudnienia, ZUS nie może ustalić podstawy wymiaru świadczenia na ich podstawie.

Postanowieniem z 13 września 2019 roku Sąd ustanowił dla W. L. pełnomocnika z urzędu w osobie radcy prawnego.

Sąd Okręgowy –ustalił następujący stan faktyczny:

W. L. urodził się (...).

W dniu 20 czerwca 1983 roku W. L. złożył wniosek o rentę. Od dnia 10 sierpnia 1983 roku był uprawniony do renty inwalidzkiej, a od lutego 2002 roku był uprawniony do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy przyznanej na stałe. Podstawę wymiaru renty ustalono z zarobków z ostatnich 12 miesięcy zatrudnienia tj. od 1 marca 1982 roku do 28 lutego 1983 roku.

Decyzją z (...) ZUS przyznał wnioskodawcy z urzędu emeryturę od dnia (...) tj. od osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego 65 lat. W związku z przyznaniem emerytury prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ustało z dniem (...). Do ustalenia wysokości emerytury przyjęto dotychczasową podstawę wymiaru renty. Przy obliczaniu emerytury ZUS uwzględnił 10 lat okresów składkowych i 4 lata okresów pracy w gospodarstwie rolnym. Wskaźnik podstawy wymiaru wyniósł 97,85%

(dowód: decyzja – k. 25, 215, 191 akt zastępczych ZUS, )

Decyzją z 8 marca 2017 roku ZUS przyznał W. L. prawo do dodatku pielęgnacyjnego od 1 listopada 2015 roku na stałe.

(dowód: decyzja – k. 259 akt zastępczych ZUS)

W dniu 2 lutego 2018 roku W. L. wniósł o przeliczenie emerytury. Do wniosku dołączył legitymację ubezpieczeniową wskazująca zarobki za lata 1963-1972 oraz 1980-1982.

(dowód: wniosek – k. 1 akt zastępczych ZUS, legitymacja ubezpieczeniowa – k. 6-7 akt zastępczych ZUS)

Decyzją z 20 kwietnia 2018 roku ZUS przeliczył emeryturę wnioskodawcy od dnia 1 lutego 2018 roku z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. z lat 1964-1973 wg wskaźnika 123,72%. Przy obliczaniu emerytury ZUS uwzględnił 10 lat okresów składkowych i 4 lata okresów pracy w gospodarstwie rolnym oraz zwiększenie z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie rolne za 16 kwartałów.

ZUS przyjął do ustalenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury zarobki w wysokości:

- 1964r. – 13 800zł.

- 1965r. – 21 053zł.

- 1966r. – 18 750zł.

- 1967r. – 30 150zł.

- 1968r. – 40 685 zł.

- 1969r. – 46 730zł.

- 1970r. – 45 500zł.

- 1971r. – 45 759zł.

- 1972r. – 50 354zł.

-1973r. – 12 000zł. wynagrodzenie minimalne

(dowód: decyzja – k. 11 akt zastępczych ZUS, obliczenie wskaźnika wysokości podstawy z 20.04.2018r. – k. 15 akt zastępczych)

Od decyzji tej wnioskodawca wniósł odwołanie i przyznanie emerytury w nowej wysokości od dnia 1 sierpnia 2017 roku.

Prawomocnym wyrokiem z dnia 28 grudnia 2018 roku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. w sprawie VU 479/18 zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał W. L. prawo do ustalenia wysokości emerytury z zastosowaniem wskaźnika wysokości podstawy wymiaru świadczenia w wysokości 123,72% od 1 lutego 2015 roku, a w pozostałej części odwołanie oddalił.

(dowód: wyrok z uzasadnieniem – akta V U 479/18)

Decyzją z 29 stycznia 2019 roku - w wykonaniu wyroku Sądu z dnia 28 grudnia 2018 roku - ZUS ponownie ustalił wysokość emerytury wnioskodawcy z urzędu z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. z lat 1964-1973 wg wskaźnika 123,72%. Przy obliczaniu emerytury ZUS uwzględnił 10 lat okresów składkowych i 4 lata okresów pracy w gospodarstwie rolnym oraz zwiększenie z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie rolne za 16 kwartałów.

(dowód: decyzja – k. 261 akt zastępczych ZUS)

W dniu 17 stycznia 2019 roku W. L. złożył ponowny wniosek o przeliczenie emerytury. Do wniosku załączył kserokopie kart zasiłkowych z lat 1976, 1977, 1979, 1980 oraz kart wynagrodzeń za okres zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) za lata 1980-1982. (...) Urząd Wojewódzki w Ł. zaświadczył, że nie dysponuje dokumentacją płacową wnioskodawcy za lata 1971-1979, gdyż z uwagi na 12-letnik okres przechowywania dokumentacja ta mogła ulec już zniszczeniu. (...) Przedsiębiorstwo (...) nie przekazało do (...) Urzędu (...) w Ł. dokumentacji osobowej, dlatego brak kserokopii angaży, które mogłyby potwierdzić stawkę zaszeregowania przed 1980 rokiem.

(dowód: wniosek – k. 263 akt zastępczych ZUS, pismo (...) Urzędu Wojewódzkiego w Ł. z 4.01.2019r. – k. 264 akt zastępczych ZUS, karty wynagrodzenia oraz karty zasiłkowe – k. 266-268 akt zastępczych ZUS)

W. L. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Z. od 1 czerwca 1971 roku do 31 grudnia 1982 roku na stanowisku kierownika robót w P. (praca w terenie). W 1977 roku podwyższył swoje kwalifikacje kończąc kurs stopnia II – instalacja przemysłowa – budowa sieci ciepłowniczych.

(dowód: świadectwo pracy z 7.06.1983r. – k. 102 akt, legitymacja ubezpieczeniowa – k. 81- 84 akt- pismo z 18.01.1984r. – k. 104 akt, opinia z 6.07.1979r. – k 115 akt)

Wynagrodzenie zasadnicze wnioskodawcy na stanowisku kierownika robót wynosiło:

- od 1 czerwca 1971 roku – 2800zł. miesięcznie

-od 1 września 1972 roku 3200 zł. miesięcznie.

(dowód: angaż z 1.06.1971r. – k. 114 akt, angaż z 2.09.1972r. – k. 113 akt)

Zarobki wnioskodawcy w (...) Przedsiębiorstwie (...) wynosiły:

- od 1.06.1971r. do 31.12.1971r.- 22454zł. , miesięcznie 3207zł.

- w 1972r. – 50 354zł., miesięcznie 4196zł.

- w 1980 roku – 86 169zł., miesięcznie 7180,46zł.

- w 1982 roku – 106 920zł., miesięcznie 8910zł.

(dowód: legitymacja ubezpieczeniowa – k. 98 akt)

W chwili rozwiązania stosunku pracy 31 grudnia 1982 roku wynagrodzenie zasadnicze wnioskodawcy wynosiło 6800zł. miesięcznie. Wnioskodawca otrzymywał dodatek funkcyjny wynoszący 2000zł. miesięcznie oraz dodatek stażowy wynoszący 10% płacy zasadniczej.

(dowód: świadectwo pracy z 7.06.1983r. – k. 102 akt)

(...) Przedsiębiorstwo (...) w Z. zajmowało się budową dróg oraz sieci wodno-kanalizacyjnych, ciepłowniczych i gazowych.

Wynagrodzenie wnioskodawcy w okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Z. składało się z wynagrodzenia zasadniczego, dodatku funkcyjnego (kierownik robót), premii regulaminowej płatnej raz na kwartał oraz dodatku stażowego.

Wnioskodawca pracował od poniedziałku do piątku po 8 godzin dziennie i w soboty pracujące 6 godzin dziennie.

(dowód: zeznania świadka W. B. – protokół rozprawy z 16 marca 2021 roku od minuty 4:34 do minuty 11, zeznania świadka W. W. - – protokół rozprawy z 16 marca 2021 roku od minuty 11:21 do minuty 14:55, zeznania wnioskodawcy -– protokół rozprawy z 16 marca 2021 roku od minuty15:44 do minuty 21:48)

Wysokość zarobków wnioskodawcy w latach 1973-1975 wynosiła co najmniej tyle co w 1972 roku, czyli 50 354zł.

Wynagrodzenie roczne wnioskodawcy wyliczone w oparciu o zarobek przyjęty za podstawę do obliczenia 100% zasiłku chorobowego wynoszący 5500zł. miesięcznie wynosiło w latach 1976-1979 - 66 000zł. (5 500 x 12 miesięcy).

(dowód: opinia biegłej księgowej – k. 214-219 akt)

Przeliczenie emerytury wnioskodawcy z 10 lat tj. z lat 1967-1976 roku daje wskaźnik wysokości podstawy wymiaru 148,08 %

( dowód : pismo organu rentowego z dnia 7 lutego 2020 roku- k. 143 akt)

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Prawo do przeliczenia wysokości emerytury lub renty stosownie do treści art. 111 ust 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ( Dz.U. z 2015 roku, poz.748) przysługuje ubezpieczonemu , z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, tylko wówczas jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:

1) z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,

2) z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,

3) z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty,

- a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

W niniejszej sprawie wnioskodawca domagał się przeliczenia emerytury przy uwzględnieniu wynagrodzeń z okresu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Z. od 1 czerwca 1971 roku do 31 grudnia 1982 roku, gdzie cały czas pracował w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierownika robót.

Wysokość wynagrodzenia wnioskodawcy w okresie od 1 czerwca 1971 roku do 31 grudnia 1972 roku oraz od 1 stycznia 1980 roku do 31 grudnia 1982 roku była bezsporna, gdyż wynikała z legitymacji ubezpieczeniowej. I tak wysokość tych zarobków, zgodnie z legitymacją ubezpieczeniową, wynosiła:

- od 1.06.1971r. do 31.12.1971r.- 22 454zł. , miesięcznie 3207zł.,

- w 1972r. – 50 354zł., miesięcznie 4196zł. – co stanowiło 167, 24% przeciętnej płacy

- w 1980 roku – 86 169zł., miesięcznie 7180,46zł.- co stanowiło 118,89% przeciętnej płacy;

- w 1982 roku – 106 920zł., miesięcznie 8910zł. co stanowiło 96,71 % przeciętnej płacy;

Wynagrodzenie wnioskodawcy składało się – jak wynika z zeznań świadków, wnioskodawcy oraz świadectwa pracy wnioskodawcy i W. W. - z następujących składników: wynagrodzenie zasadnicze, dodatek funkcyjny, premia regulaminowa płatna raz na kwartał oraz dodatek stażowy wynoszący 10% wynagrodzenia zasadniczego.

Spornym była wysokość wynagrodzenia wnioskodawcy w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Z. w latach 1973-1979, gdyż za te lata wnioskodawca nie dysponował zaświadczeniem o wysokości zarobków, angażami ani wpisami w legitymacji ubezpieczeniowej.

Wnioskodawca przedstawił na okoliczność wysokości zarobków karty zasiłkowe za lata 1976, 1977, 1979 przedstawiające jego wynagrodzenia będące podstawą naliczenia zasiłków chorobowych oraz zeznania świadków: W. W. i W. B., którzy w spornym okresie pracowali z nim u tego samego pracodawcy na tym samym stanowisku.

Takie dokumenty oraz zeznania świadków – jak słusznie podnosi organ rentowy - nie są środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty w rozumieniu § 21 ust 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe (Dz.U. Nr 237, poz. 1412). Zgodnie bowiem z tym rozporządzeniem środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty są dla pracowników zaświadczenia zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez ZUS albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków.

Nie mniej Sąd rozpoznając sprawę z zakresu ubezpieczeń społecznych, w tym o wysokość świadczenia emerytalnego, nie jest związany tym rozporządzeniem, a jedynie czyni ustalenia faktyczne zgodnie z zasadami obowiązującymi w Kodeksie postępowania cywilnego i w oparciu o tam wymienione środki dowodowe.

Dlatego też w ocenie Sądu Okręgowego możliwe jest dokonanie wyliczenia zarobków wnioskodawcy w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Z. z lat 1976-1979, przy wykorzystaniu dostępnych informacji na temat wysokości wynagrodzenia będącego podstawą wypłaty zasiłku chorobowego wnioskodawcy, a w pozostałych okresach, co do których brak takich danych tj. za lata 1973-1975 według wynagrodzenia osiągniętego przez skarżącego w 1972 roku. Autentyczność tych dokumentów i danych w zawartych w kartach zasiłkowych nie budzi wątpliwości Sądu. Ponadto ich treść nie była kwestionowana przez organ rentowy. Jednocześnie nie jest sporne, że skarżący zatrudniony był stale w pełnym wymiarze czasu pracy (wynoszącym 46 godzin tygodniowo). Fakt ten znajduje potwierdzenie w treści niekwestionowanego świadectwa pracy, zeznaniach świadków oraz wnioskodawcy.

Należy przypomnieć, że wnioskodawca w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Z. pracował od 1 czerwca 1971 roku do 31 grudnia 1982 roku cały czas na tym samym stanowisku kierownika robót, wykonując tą samą pracę. Niewątpliwie zatem zarobki wnioskodawcy w latach 1973-1979 z pewnością nie były niższe od tych uzyskanych w roku 1972, a które wynosiły 50 354zł. Tymczasem ZUS za te lata przyjął zarobki minimalne, czyli w 1973 roku – 12 000zł., w 1974 roku – 13 000zł., w 1975 roku – 14 400zł., w 1976 roku – 14 400zł., w 1977 roku- 16 000zł., w 1978 roku – 18 400zł. i w 1979 roku – 18 400zł. co oscylowało w granicach 29-35% przeciętej płacy.

Dodatkowo za lata 1976,1977 i 1979 wnioskodawca dysponował kartami zasiłkowymi. Podstawę ustalenia wysokości zasiłków chorobowych w tym okresie stanowiła kwota 5500zł. miesięcznie, co pozwoliło biegłej księgowej w sposób pewny ustalić zarobki wnioskodawcy w latach 1976-1979 na kwotę 66 000zł. ( 5500zł. x 12 miesięcy). Sąd podzielił w tym zakresie opinię biegłej księgowej.

Natomiast za lata 1973-1975 – za które wnioskodawca nie dysponował żadnymi dokumentami płacowymi – Sąd przyjął wysokość zarobków wnioskodawcy za rok 1972, czyli kwotę 50 354zł. Niewątpliwie bowiem wnioskodawca w latach 1973-1975 pracując w takim samym charakterze, na takim samym stanowisku, nie mógł zarobić mniej niż w roku 1972.

Prawidłowość tego rozumowania potwierdzają pośrednio zarobki W. W., który przez ostatnie dwa lata pracował w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Z. na takim samym stanowisku jak wnioskodawca tj, kierownika robót. Ze świadectwa pracy W. W. wynika, że w chwili rozwiązania stosunku pracy 30 września 1975 roku jego zarobki na stanowisku kierownika robót wynosiły: 3700zł. płaca zasadnicza, 800zł. dodatek funkcyjny oraz premia regulaminowa. Z tego wynika, że bez premii regulaminowej zarobki W. W. wynosiły w 1975 roku 4500zł. Przy czym jak wynika z zeznań W. W. jego zarobki były niższe od zarobków wnioskodawcy, gdyż skarżący pracował dłużej na stanowisku kierowniczym, miał większe doświadczenie. Dla ustalenia zaś zarobków wnioskodawcy w latach 1973-1975 Sąd przyjął zarobki wnioskodawcy osiągnięte przez niego w 1972 roku, które wynosiły wówczas przeciętnie 4196zł. miesięcznie, a zatem zarobki niższe od zarobków świadka W. W., choć niewątpliwie zarobki wnioskodawcy były wyższe od zarobków W. W.. Wnioskodawca na stanowisku kierownika robót pracował bowiem od 1 czerwca 1971 roku, a W. W. od 1973-1974 roku. Powyższe prowadzi do wniosku, że zarobki wnioskodawcy w latach 1973-1975 nie były niższe od jego zarobków z 1972 roku wynoszących 50 354zł. Tym bardziej, że w 1976 roku zarobki wnioskodawcy, wyliczone na podstawie kart zasiłkowych, wynosiły 66 000zł. rocznie.

Z kolei zarobki wnioskodawcy za lata 1976-1979 zostały ustalone na podstawie kart zasiłkowych, w których wskazana była podstawa ustalenia wymiaru zasiłku chorobowego czyli wynagrodzenie wnioskodawcy. Do ustalenia zasiłku chorobowego wlicza się wyłącznie te składniki wynagrodzenia, od których odprowadzana jest składka na ubezpieczenia społeczne. Kwota 5500zł. miesięcznie wskazana w kartach zasiłkowych jako wynagrodzenie wnioskodawcy w latach 1976,1977, 1979, pozwoliła w sposób pewny – co podkreśla opinia biegłej księgowej - na ustalenie jego wynagrodzenia w latach 1976-1979 na 66 000zł. rocznie.

Wynagrodzenie wyliczone w ten sposób jest korzystniejsze od przyjętego przez organ rentowy wynagrodzenia minimalnego.

Wysokość wynagrodzeń skarżącego z lat 1973-1979 w oparciu o w/w kryteria Sąd ustalił w oparciu o opinię biegłej księgowej, która nie była kwestionowana przez organ rentowy. Zarzuty organu rentowego, iż wynagrodzenia wnioskodawcy ustalone na podstawie kart zasiłkowych mogły zawierać jakieś bliżej nieokreślone nieoskładkowane składniki są gołosłowne. Nie wynika to z przedłożonych w sprawie dokumentów ani zeznań wnioskodawcy.

Z wyliczeń organu rentowego – nie kwestionowanych przez skarżącego – wynika, że najkorzystniejszym dla wnioskodawcy 10-leciem wybranym z okresu 20 lat ubezpieczenia przed złożeniem wniosku o rentę są lata 1967-1976. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wnioskodawcy ustalony z tych lat wynosi 148,08 %.

Biorąc pod uwagę, że tak ustalony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury jest wyższy od poprzednio ustalonego (123,72%), żądanie wnioskodawcy przeliczenia emerytury należało uznać za zasadne.

Z tych względów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴§2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję orzekając jak w punkcie 1 wyroku.

Brak było podstaw do przyjęcia odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ rentowy z uwagi na ograniczenia dowodowe nie może ustalać wysokości zarobków w oparciu o zeznania świadków i karty zasiłkowe. Ponadto karty zasiłkowe, które stanowiły podstawę ustalenia zarobków wnioskodawcy za lata 1975-1979 w niniejszej sprawie, skarżący złożył do ZUS dopiero wraz z wnioskiem o przeliczenie emerytury w dniu 17 stycznia 2019 roku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.