Portal Orzeczeń

POSTANOWIENIE

Dnia 21 maja 2025 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie: Przewodniczący: sędzia Agnieszka Leżańska

Protokolant: sekretarz sądowy Monika Daras

po rozpoznaniu w dniu 20 maja 2025 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku A. M. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do dodatku pielęgnacyjnego oraz świadczenia uzupełniającego

na skutek odwołania ubezpieczonej od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z dnia (...), znak: (...) oraz decyzji z dnia (...), znak: (...)

postanawia:

uchyla zaskarżone decyzje, przekazuje sprawę do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. i umarza postępowanie w sprawie.

A. L.

Sygn. akt. VU 238/24

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia (...) roku, znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił A. M. prawa do świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, iż Komisja lekarska ZUS orzeczeniem z dnia (...) roku orzekła, że wnioskodawczyni nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji.

Decyzją z dnia (...) roku, znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił A. M. prawa do dodatku pielęgnacyjnego, wskazując w uzasadnieniu decyzji, iż Komisja lekarska ZUS orzeczeniem z dnia (...) roku orzekła, że wnioskodawczyni nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji.

W odwołaniu z dnia (...) roku, A. M. zakwestionowała ustalenia Komisji lekarskiej ZUS i wnosiła o przyznanie prawa dodatku pielęgnacyjnego oraz świadczenia uzupełniającego, dołączając m.in. dokumentację medyczną z poradni kardiologicznej z 1 lutego 2024 roku. Ubezpieczona w treści odwołania zawarła wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania od decyzji z dnia (...) roku. Jako przyczynę uchybienia terminowi wnioskodawczyni wskazała na pogarszający się stan jej zdrowia.

Organ rentowy wnosił o odrzucenie odwołań jako złożonych po upływie terminu, ewentualnie o ich oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy, Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił w sprawie następujący stan faktyczny:

A. M. urodziła się (...) (okoliczność bezsporna).

Wnioskodawczyni uprawniona jest do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy do (...) roku (dowód: decyzja ZUS k.24-w aktach ZUS).

W dniu (...) roku wnioskodawczyni złożyła wniosek o świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji oraz wniosek o dodatek pielęgnacyjny (dowód: wniosek k.12-13, wniosek k. 20- w aktach ZUS).

Orzeczeniem z dnia 29 listopada 2023 roku, lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że wnioskodawczyni nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji i nie jest całkowicie niezdolna do pracy (dowód: orzeczenie lekarza orzecznika ZUS k.21- akt organu rentowego, opinia lekarska k.197/198- akt dokumentacji orzeczniczo-lekarskiej ZUS).

W dniu (...) roku A. M. wniosła sprzeciw od orzeczenia lekarza ZUS. W wyniku rozpatrzenia odwołania Komisja Lekarska ZUS, w dniu (...) roku, po rozpoznaniu u ubezpieczonej niewydolności nerek leczonej dializami i przeszczepem nerki w 2010 roku oraz w maju 2022, nadciśnienia tętniczego, cukrzycy typu 2, choroby H. z niedoczynnością tarczycy, nikotynizmu, kardiomiopatii przerostowej z EF 65% w okresie (...), uznała, że wnioskodawczyni nie jest całkowicie niezdolna do pracy i nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji (dowód: orzeczenie komisji lekarskiej ZUS k.23- akt organu rentowego, sprzeciw k.199/200, opinia lekarska k.204/205- akt dokumentacji orzeczniczo-lekarskiej ZUS).

W chwili obecnej u wnioskodawczyni występują następujące schorzenia:

-przewlekła choroba nerek własnych w przebiegu (...),

-hemodializa w wywiadzie;

-stan po dwukrotnym przeszczepie nerki w 2010 roku i 2022 roku;

-immunosupresję;

-cukrzyca typu 2 leczona insuliną, niewyrównana, powikłana z chwiejnym przebiegiem;

-nadciśnienie tętnicze;

-kardiomiopatia przerostowa, zaburzenia rytmu;

-zaburzenia rytmu-częstoskurcz nadkomorowy i migotanie przedsionków w wywiadzie;

-niedoczynność tarczycy;

-WZW typu C w wywiadzie;

-zapalenie błony śluzowej żołądka w wywiadzie;

-stan po (...);

-zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa;

-niedokrwistość chorób przewlekłych;

(dowód: opinia biegłej sądowej z zakresu nefrologii A. W. k.21-25, opinia biegłej sądowej z zakresu diabetologii M. P. k.34-35, opinia biegłej sądowej z zakresu kardiologii L. D. k.62-63 wraz z opinia uzupełniającą k.80-81-w aktach sprawy)

Po wydaniu decyzji przez ZUS, stan zdrowia wnioskodawczyni uległ pogorszeniu z powodu, stwierdzonego u ubezpieczonej w dniu (...) roku, napadu arytmii pod postacią napadowego trzepotania przedsionków. Schorzenie to powoduje nagłe pogorszenie stanu zdrowia oraz osłabienie, co utrudnia wykonywania podstawowych czynności życiowych (jak np. przejście do toalety) (dowód: opinia uzupełniająca biegłej sadowej z zakresu kardiologii L. D. k.62-63 k.80-81-w aktach sprawy).

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył, co następuje :

Zaskarżone decyzje należało uchylić, przekazując sprawę do rozpoznania organowi rentowemu, umarzając postępowanie w sprawie.

Na wstępie należy wskazać, ze ubezpieczona w treści odwołania zawarła wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania od decyzji z dnia (...) roku, wskazując, jako przyczynę uchybienia, jej zły stan zdrowia. Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wnosił o odrzucenie odwołań na podstawie art. 477 ^{( 9 )}§ 3 k.p.c., zgodnie z którym sąd odrzuci odwołanie wniesione po upływie terminu, chyba że przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się. Zawarta w art. 477 ^{( 9)} § 3 k.p.c. regulacja jest oparta na zwrotach niedookreślonych, co prowadzi do stwierdzenia, że to sąd ostatecznie decyduje - po uwzględnieniu całokształtu okoliczności faktycznych - czy przekroczenie terminu jest nadmierne i czy nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się. Sąd nie odrzuci odwołania od decyzji organu rentowego na podstawie art. 477 ^{( 9)} § 3 k.p.c. tylko wówczas, gdy stanowczo stwierdzi, że przekroczenie ustawowego terminu nie jest nadmierne i że nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się. Nadmierne jest opóźnienie, gdy wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego nastąpiło po upływie osiemnastu miesięcy od dnia doręczenia jej odpisu, albo po upływie trzynastu miesięcy od dnia wydania decyzji, albo po upływie sześciu miesięcy od dnia doręczenia decyzji organu rentowego. (Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 marca 2024 roku, II USK 100/23).

Odnosząc powyższe do realiów niniejszej sprawy wskazać należy, że zaskarżona decyzja została doręczona wnioskodawczyni w dniu 15 stycznia 2024 roku, natomiast odwołanie ubezpieczona złożyła w dniu (...) roku. Zatem, w niniejszej sprawie, nie można mówić o nadmiernym przekroczeniu terminu. Ponadto, ubezpieczona wskazała, iż przyczyną uchybienia terminowi do wniesienia odwołania był pogarszający się stan zdrowia. Mając jednocześnie na uwadze okoliczności sprawy, Sąd uznał, że przekroczenie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnym od ubezpieczonej.

Mając na uwadze powyższe, regulacja art. 477 ⁹ § 3 k.p.c. nie znajduje zastosowania w niniejszej sprawie.

Przechodząc do meritum sprawy, wskazać należy, iż podstawę rozstrzygnięcia Sądu stanowi art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. zgodnie z którym, w sprawie o świadczenie z ubezpieczeń społecznych, do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, a podstawę do wydania decyzji stanowi orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub orzeczenie komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odwołanie od decyzji opiera się wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia, sąd nie orzeka co do istoty sprawy na podstawie nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od tej decyzji. W tym przypadku sąd uchyla decyzję, przekazuje sprawę do rozpoznania organowi rentowemu i umarza postępowanie.

W ocenie Sądu powyższa regulacja winna znaleźć zastosowanie w przedmiotowej sprawie, albowiem po złożeniu przez wnioskodawczynię odwołania zaistniały nowe okoliczności istotne dla oceny jego zdolności do pracy i zdolności do samodzielnej egzystencji.

W wyroku z dnia 12 stycznia 2012 roku Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż „nowe okoliczności” to schorzenia istniejące przed wydaniem decyzji, lecz wykazane przez ubezpieczonego dopiero po wniesieniu odwołania do sądu albo ujawnione na podstawie badań lekarskich w trakcie postępowania sądowego i których nie oceniał ani lekarz orzecznik, ani komisja lekarska organu rentowego. Jeśli ujawnią się one w postępowaniu przed sądem I instancji, sprawa „wraca” na etap postępowania przed organem rentowym po to zasadniczo, aby organy orzecznicze ZUS mogły dokonać ponownej oceny stanu zdrowia z ich uwzględnieniem (por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 12 stycznia 2012 roku, II UK 79/11).

W wyroku z dnia 17 stycznia 2012 roku Sąd Najwyższy uznał zaś, iż art. 477 ¹⁴§ 4 k.p.c. znajduje zastosowanie nie tylko wtedy, gdy nowa okoliczność istniała (dotyczyła stanu zdrowia) już w dacie wydania zaskarżonej decyzji rentowej (por. wyrok SN z dnia 16 maja 2008 roku, I UK 385/07, OSNP 2009/17-18/240), ale także wtedy, gdy powstała - w kontekście wymagającym zbadania jej jako „nowości” dotyczącej stwierdzenia „potencjalnej” niezdolności do pracy - po dniu złożenia odwołania od zaskarżonej decyzji, ale przed wydaniem wyroku przez Sąd pierwszej instancji . (por. wyrok SN z dnia 17 stycznia 2012 roku, I UK 190/11). Odnosząc powyższe rozważania do realiów niniejszej sprawy wskazać należy, iż po wniesieniu odwołania ujawniła się nowa okoliczność dotycząca stanu zdrowia A. M.. Biegła kardiolog L. D. w swojej opinii uzupełniającej wskazała, że po raz pierwszy udokumentowany napad arytmii pod postacią napadowego trzepotania przedsionków stwierdzono u wnioskodawczyni w dniu (...) roku. Biegła wskazała, że arytmia pod postacią trzepotania przedsionków powoduje pogorszenie stanu zdrowia, podkreślając jednocześnie, że napady arytmii powodują nagłe pogorszenie stanu zdrowia oraz osłabienie, co utrudnia wykonywanie podstawowych czynności, w tym pomocy związanej np. z wezwaniem karetki.

Mając na uwadze powyższą opinię biegłej kardiolog, należy wskazać, że postępowanie sądowe w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma charakter odwoławczy. Przedmiotem postępowania w sprawach o świadczenia z ubezpieczeń społecznych jest zatem co do zasady kontrola decyzji organu rentowego według stanu rzeczy z chwili jej wydania. Podkreślić przy tym należy, że przesłanka niezdolności do samodzielnej egzystencji ma charakter dynamiczny i może zdarzyć się, że zostanie ona ujawniona w toku postępowania sądowego, co miało miejsce w niniejszej sprawie. Z regulacji art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. wynika , że przed organem rentowym koncentruje się badanie i ocena niezdolności do samodzielnej egzystencji, co nie zawsze zapewnia i gwarantuje aktualność tej oceny w przypadku późniejszych zmian i pogorszenia stanu zdrowia, nie tylko w ramach tych samych dolegliwości i schorzeń, lecz także również w razie stwierdzenia niezdolności do samodzielnej egzystencji z przyczyny niebranej pod uwagę na pierwotnym etapie decydowania o prawie do świadczenia. Nowe okoliczności mogą nałożyć się na gorszy stan zdrowia i spowodować niezdolność do samodzielnej egzystencji. Przesłanka niezdolności do samodzielnej egzystencji, o ile nie była spełniona na etapie wydania decyzji, może wystąpić po jej wydaniu, jednak wówczas według regulacji przepisu, to organ rentowy powinien mieć pierwszeństwo i prowadzić ustalenia dotyczące tej niezdolności. Innymi słowy, w toku sprawy odwoławczej sytuacja może ulegać zmianie z powodu "nowych okoliczności" wynikłych po wydaniu decyzji, które mogą być nawet odrębne od dotychczasowych chorób (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2013 r., sygn. akt II UK 333/13). Ocena "nowych okoliczności" przez organy orzecznicze zakładu ubezpieczeń społecznych może doprowadzić do zmiany pierwotnego stanowiska organu rentowego i zakończenia sporu bez potrzeby jego rozstrzygania przed sądem i ponoszenia kosztów opinii biegłych (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 24 września 2015 r., sygn. akt III AUa 139/15)

W orzecznictwie wskazuje się, że "nowe okoliczności", o których mowa w hipotezie cytowanego wyżej przepisu, to schorzenia istniejące przed wydaniem decyzji, lecz wykazane przez ubezpieczonego dopiero po wniesieniu odwołania do sądu albo ujawnione na podstawie badań lekarskich w trakcie postępowania sądowego i których nie oceniał ani lekarz orzecznik, ani komisja lekarska organu rentowego.

W niniejszej sprawie Sąd zważył, że po dniu wniesienia odwołania zaistniały nowe okoliczności, które z całą pewnością mają wpływ na końcową ocenę niezdolności wnioskodawczyni do samodzielnej egzystencji. Powyższe znajduje potwierdzenie w opinii biegłej kardiolog L. D., która jednoznacznie stwierdziła, że stan zdrowia wnioskodawczyni uległ pogorszeniu po dniu wydania zakażonej decyzji. Pogorszenie się stanu zdrowia A. M. ma związek ze schorzeniami kardiologicznymi, które charakteryzują się napadami arytmii pod postacią napadowego trzepotana przedsionków, a które stwierdzone zostały dopiero w dniu (...) roku tj. po wniesieniu odwołania przez A. M., u skarżącej wystąpiło nowe schorzenie, dotychczas nierozpoznawane przez ZUS (brak informacji w orzeczeniach zarówno lekarza orzecznika, jak i Komisji lekarskiej ZUS). Zauważyć należy, że schorzenia przebiegają z fazami nasileń czy popraw, dlatego też, oceniając stan zdrowia ubezpieczonej, biegła wskazała na pogorszenie się stanu zdrowia, a które zostało ujawnione po wniesieniu odwołania, w trakcie postępowania sądowego.

Powyższe uzasadnia na podstawie art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. uchylenie zaskarżonych decyzji, przekazanie sprawy organowi rentowemu do ponownego rozpoznania i umorzenie postępowania.