Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 sierpnia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Mariola Mastalerz

Protokolant st. sekr. sądowy Ilona Królikiewicz

po rozpoznaniu w dniu 23 sierpnia 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku Z. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania Z. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 2 lutego 2018r. sygn. (...)

1. zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje Z. D. prawo do emerytury od dnia (...),

2. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz Z. D. kwotę 180,- (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VU 245/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 2 lutego 2018 roku, znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił Z. D. przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że wnioskodawca nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zakład nie uwzględnił jako pracy w szczególnych warunkach okresów zatrudnienia od dnia 16 czerwca 1975 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w Fabryce (...) jako pracy w szczególnych warunkach, ponieważ w okresie tym, zgodnie ze świadectwem wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawionym przez (...) S.A. wykonywał pracę na stanowisku ślusarza w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych w wydziałach spawalniczych. ZUS podał, że stanowisko to nie zawiera się w wykazach A i B rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

W odwołaniu od powyższej decyzji, złożonym w dniu 5 marca 2018 roku, profesjonalny pełnomocnik działający w imieniu Z. D. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do emerytury. W uzasadnieniu pełnomocnik wskazał, że w kwestionowanym przez ZUS okresie zatrudnienia ubezpieczony realizował w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązki przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowodorowym.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

Wnioskodawca Z. D., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 15 stycznia 2018 roku wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca udowodnił staż ubezpieczeniowy wynoszący 25 lat, 9 miesięcy i 15 dni, w tym 25 lat, 7 miesięcy i 17 dni okresów składkowych oraz 1 miesiąc i 28 dni okresów nieskładkowych. Wnioskodawca jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i wniósł o przekazanie zgromadzonych środków, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa. ZUS nie zaliczył wnioskodawcy do stażu pracy w warunkach szczególnych żadnych okresów zatrudnienia.

(dowód: wniosek o emeryturę, k. 1 – 3, decyzja z dnia 2 lutego 2018 roku, k. 11 akt ZUS)

Z. D. w okresie od dnia 20 marca 1973 roku do dnia 30 czerwca 2015 roku był zatrudniony w (...) S.A. w P. (wcześniej Fabryka (...)). Początkowo ubezpieczony był przyuczany do zawodu ślusarza mechanika. Z dniem 16 czerwca 1975 roku wnioskodawca objął samodzielne stanowisko ślusarza w oddziale (...). W dniu 7 stycznia 1981 roku uzyskał zaświadczenie ukończenia kursu wycinania acetylenowo – tlenowego.

(dowód: zaświadczenie o ukończeniu kursu, k. 9, świadectwo pracy z dnia 30 czerwca 2015 roku, k. 11 akt sprawy, umowa z pracownikiem młodocianym, k. 2, umowa o pracę z dnia 16 czerwca 1975 roku, k. 5, angaże: z dnia 9 września 1976 roku, k. 6, od dnia 1 września 1979 roku do dnia 1 stycznia 1986 roku, k. 11 – 21, od dnia 1 maja 1988 roku do dnia 20 stycznia 1999 roku, k. 26 – 46 akt osobowych wnioskodawcy)

W wydziale (...) produkowano kolejki podwieszane poprzez wykonywanie w zależności od potrzeb szyn podwieszanych, zespołów krążków, przenośników, obudów do kopalń, torów, czy podzespołów do kolejek spągowych. Remontowano również obudowy kopalniane. Wszystkie podzespoły były wykonane z blachy, kątowników, ceowników, dwuteowników. Elementy były dostarczane z wydziału przygotowawczego.

W okresie od dnia 16 czerwca 1975 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku wnioskodawca składał elementy z blachy, które najpierw wstępnie spawał. Zdarzało się, że trzeba było te elementy wyprostować, wtedy czynności te wnioskodawca wykonywał przy użyciu palnika acetylotlenowego. Również przy użyciu tego palnika wnioskodawca opalał (ucinał) części konstrukcji, jeżeli były za długie. Po takim ucięciu wnioskodawca musiał wyszlifować (wyrównać) krawędzi blach, w tym ranty promieniem r3, żeby nie były ostre. Następnie elementy te były przekazywane do spawania na stałe pracownikom zatrudnionym na stanowiskach spawaczy. W dalszej kolejności wnioskodawca ponownie prostował części konstrukcji, a następnie szlifował je. Obróbka skrawaniem miała na celu likwidację spawalniczych wypływów czyli zastygłych nierówności w ten sposób, aby dany element nadawał się do malowania.

Podstawowymi narzędziami ubezpieczonego były: spawarka elektryczna, szlifierka pneumatyczna (później elektryczna) i palnik acetylenowo – tlenowy. Wnioskodawca montował na stole ślusarskim według rysunku technicznego. Gdy elementy do siebie nie pasowały, to trzeba było je przeszlifować szlifierką i upalić palnikiem acetylenowo - tlenowym. Nie posługiwał się narzędziami ręcznymi typu młotek, gdyż proste prace przy użyciu typowych narzędzi ślusarskich były wykonywane w oddziale przygotowawczym.

Realizowanie spawania wstępnego było podstawowym obowiązkiem pracowników zatrudnionych na stanowisku ślusarza. Zasadnicza praca polegała na sczepianiu elementów metalowych przy użyciu spawarki elektrycznej typu "(...), (...). Pozwalały one na spawanie elektrodami różnego rodzaju. Była to praca seryjna, zajmująca znaczną część dniówki pracowniczej. Znacznie rzadziej niż spawarki elektycznej wnioskodawca używał szlifierki i używał palnika acetylotlenowego. Ponadto jeżeli dostarczano elementy o dużych gabarytach, ubezpieczony wykonywał prace na wysokości.

Wnioskodawca ww. obowiązki wykonywał stale, w pełnym wymiarze czasu pracy. W hali, gdzie pracował wnioskodawca występowało duże zapylenie (pyłami metali i ich związków), zadymienie (dymy spawalnicze), hałas, znacznie przekraczające dopuszczalne normy. Brygada, w skład której wchodził wnioskodawca była odsłonięta od rzędów stanowisk spawalniczych tylko gumową, a później brezentową osłoną. Ponadto pracownicy zatrudnieni na stanowisku ślusarzy często pracowali ze spawaczami przy jednym stanowisku pracy, na przykład w trakcie prac nad konstrukcjami wielkogabarytowymi. Ubezpieczony był narażony na podwyższoną temperaturę środowiska pracy, promieniowanie łuku elektrycznego, szkodliwe związki chemiczne i drgania mechaniczne przekazywane przez szlifierki pneumatyczne.

(dowód: zeznania wnioskodawcy, nagranie od minuty 2:57 do minuty 29:10 w związku z nagraniem od godziny 1:27:02 do godziny 1:27:31, zeznania świadków: C. J., nagranie od minuty 29:10 do minuty 48:06, J. P., nagranie od minuty 48:06 do godziny 1:07:04, M. S., nagranie od godziny 1:07:04 do godziny 1:25:40, protokół z rozprawy z dnia 23 sierpnia 2018 roku, k. 21v – 23v akt sprawy)

W dniu 30 czerwca 2015 roku (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w P., będąca następcą prawnym Fabryki (...) wystawiła wnioskodawcy świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych. Pracodawca w świadectwie wskazał, że w okresie od dnia 16 czerwca 1975 roku do dnia 31 grudnia 2008 roku Z. D. zajmował stanowisko ślusarza tożsame ze stanowiskiem pracownika zatrudnionego w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych w wydziałach spawalniczych – stała praca w warunkach, w których nie są zachowane higieniczne normy pracy, wymienionym w wykazie A, dziale XIV, poz. 12 pkt 18 stanowiącego załącznik do Nr 1 do zarządzenia Nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 roku w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach.

(dowód: świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych k.7 akt ZUS)

Sąd Okręgowy zważył i ocenił co następuje:

Odwołanie jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1270 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Art. 32 ust. 4 wyżej wymienionej ustawy stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

•

okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

•

okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

•

osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

•

ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Stanowisko takie wielokrotnie zajmował Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku w sprawie o sygn. akt II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Dodatkowo wskazać należy, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w szczególnych warunkach miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest bowiem dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., a tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej.

Sąd, a także organ rentowy, są zatem uprawnione do weryfikacji danych zawartych w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych, wystawionym przez pracodawcę. Jeżeli świadectwo to zawiera dane, które nie są zgodne z prawdą, nie mogą na jego podstawie dokonać ustaleń, od których uzależnione jest prawo do świadczeń emerytalnych. To samo dotyczy ujawnienia okoliczności, że wskazane w zaświadczeniu pracodawcy stanowisko pracy wykonywanej w szczególnych warunkach nie figuruje w wykazie powołanym w tym zaświadczeniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 roku w sprawie o sygn. akt I UK 15/04, OSNP 2005/11/161).

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany piętnastoletni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Mianowicie odwołujący kwestionował niezaliczenie przez organ rentowy okresu zatrudnienia od dnia 16 czerwca 1975 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w Fabryce (...). Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości, że wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat oraz złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez skarżącego w spornych okresach Sąd oparł się na dokumentach zawartych w aktach sprawy oraz na treści zeznań przesłuchanych w niniejszej sprawie świadków jak i samego ubezpieczonego. Sąd dopuścił i przeprowadził dowód z zeznań świadków na okoliczność zakresu czynności wykonywanych przez wnioskodawcę, gdyż następca prawny pracodawcy ubezpieczonego nie dysponował niezbędną dokumentacją w tym zakresie.

W ocenie Sądu Okręgowego zeznania przesłuchanych w niniejszej sprawie świadków jak i zeznania ubezpieczonego zasługują na wiarę. Ich treść jest spójna, logiczna i koresponduje z pozostałymi dowodami zebranymi w sprawie. Świadkowie zeznający w przedmiotowej sprawie – C. J., J. P., M. S. - pracowali razem ze skarżącym w spornym okresie w oddziale (...), a więc mieli kompletną wiedzę na temat wykonywanych przez niego obowiązków. Podkreślić przy tym należy, iż organ rentowy nie przedstawił w toku postępowania żadnych dowodów, które pozwoliłyby na podważenie wiarygodności zeznań świadków i ubezpieczonego. Z zeznań powyższych wynika, jakie konkretnie prace wnioskodawca wykonywał we wskazanych wyżej okresach. Nie ma w nich sprzeczności, są one logiczne i spójne i korespondują ze zgromadzoną w sprawie dokumentacją pracowniczą.

Zeznania świadków dały Sądowi asumpt do uznania, że zakres czynności pracownika zatrudnionego na stanowisku ślusarza charakteryzował się wysoką uciążliwością. Wnioskodawca składał elementy do wielkogabarytowych maszyn górniczych zgodnie z rysunkiem technicznym, a następnie sczepiał (wstępnie spawał) przy pomocy spawania elektrycznego. Elementy, które nie pasowały do siebie, były dopalane do wymiaru za pomocą palnika acetylenowo - tlenowego, a następnie szlifowane przy pomocy szlifierki pneumatycznej. Ponadto ubezpieczony przed oddaniem konstrukcji na wydział malarski wykonywał obróbkę skrawaniem, mającą na celu likwidację spawalniczych wypływów czyli zastygłych nierówności.. Przez znaczną część dniówki pracowniczej wnioskodawca posługiwał się spawarką elektryczną, gdyż podstawowym zadaniem pracowników na stanowiskach ślusarzy było zrealizowanie spawania wstępnego. W każdej dniówce pracowniczej wnioskodawca używał także palnika acetylotlenowego i szlifierki. Nie posługiwał się narzędziami ręcznymi typu młotek, gdyż proste prace przy użyciu typowych narzędzi ślusarskich były wykonywane w oddziale przygotowawczym.

Podkreślić w tym miejscu należy, że z zeznań świadków i samego ubezpieczonego wynika, że praca na stanowisku ślusarza wiązała się z narażeniem na szkodliwe czynniki, a na stanowisku pracy wnioskodawcy nie były zachowane higieniczne warunki pracy. Wykonując swe czynności ubezpieczony był narażony na emisję czynników szkodliwych dla zdrowia, takich jak dymy spawalnicze, zapylenia, promieniowanie łuku elektrycznego, nadmierny hałas, czy podwyższoną temperaturę środowiska pracy.

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego należało stwierdzić, że zakład pracy w wystawionym wnioskodawcy świadectwie pracy w warunkach szczególnych nie sprecyzował wyczerpująco rodzaju wykonywanej przez niego pracy zgodnie z załącznikiem A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Otóż ubezpieczony w spornym okresie od dnia 16 czerwca 1975 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w Fabryce (...) wykonywał bowiem stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace w warunkach szczególnych, wskazanych w rozporządzeniu w Wykazie A, Dziale XIV poz. 12 – Prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowodorowym, poz. 18 – Obsługa urządzeń i narzędzi wibracyjnych lub udarowych oraz w Dziale III poz. 78 – Szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne.

Bez wpływu na powyższe pozostaje fakt, że stanowisko ślusarza w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych nie jest wymienione w wykazie A i B do rozporządzenia. Nie powinno bowiem budzić wątpliwości, że o zakwalifikowaniu danej pracy do prac wykonywanych w warunkach szczególnych decyduje nie nazwa stanowiska pracy, a rodzaj wykonywanych czynności (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 roku w sprawie o sygn. akt I UK 393/10, LEX Nr 950426). Z analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika jednoznacznie, że wszystkie prace wykonywane przez wnioskodawcę w spornych okresach, mimo formalnie zajmowanego przez niego stanowiska ślusarza, były pracami w warunkach szczególnych.

W związku z tym, że wykazane przez wnioskodawcę okresy pracy w warunkach szczególnych wynoszą więcej niż 15 lat, stwierdzić należało, iż spełnia on wszystkie wymagane prawem warunki do uzyskania prawa do emerytury, zgodnie z art. 32 ust. 1 w zw. z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W obliczu wyżej przedstawionej argumentacji Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu Z. D. prawo do emerytury od dnia 1 stycznia 2018 roku, to jest od pierwszego dnia miesiąca złożenia wniosku o emeryturę (punkt 1 sentencji wyroku).

O kosztach postępowania Sąd orzekł jak w punkcie 2 sentencji wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 roku (Dz. U. z 2018 r. poz. 265)