Portal Orzeczeń

WYROK ŁĄCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 czerwca 2025 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Beata Łapińska

Protokolant: st. sekr. sądowy Karolina Rudecka

po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2025 r. w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku S. B., P. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania S. B., P. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia (...) r. sygn.: (...)

1. zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż P. B. jako pracownik u płatnika składek S. B. podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu:

a) w okresie od 17 sierpnia 2020r. do 11 września 2022r. w pełnym wymiarze czasu pracy,

b) w okresie od 12 września 2022r. do 6 sierpnia 2024r. (tj. końca urlopu macierzyńskiego) w połowie wymiaru czasu pracy,

2. oddala odwołania w pozostałej części,

3. zasądza od organu rentowego na rzecz P. B. i S. B. kwoty
po 240,00zł (dwieście czterdzieści złotych) tytułu zwrotu części kosztów zastępstwa adwokackiego.

Sygn. akt VU 272/23

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia (...) r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., stwierdził, że P. B., jako pracownik u płatnika składek S. B. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 17 sierpnia 2020 r. W uzasadnieniu wskazano, że zdaniem ZUS płatnik składek utworzył fikcyjne stanowisko dla P. B. i dokonał jej zgłoszenia, jako pracownika umożliwiając skorzystanie z długotrwałych świadczeń z ubezpieczeń społecznych, następnie podwyższając znacząco wysokość wynagrodzenia za pracę oraz pobieranie kolejny raz bardzo wysokich świadczeń z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Na tej podstawie ZUS uznał, że umowa o pracę zawarta pomiędzy P. B. a S. B. była pozorna i nie wywołuje skutków prawnych.

W dniu 27 kwietnia 2023 r. odwołanie od powyższej decyzji złożył płatnik składek S. B. i wnosił o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie, że P. B. jako pracownik u płatnika składek podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowym, chorobowemu oraz wypadkowemu od dnia 17 sierpnia 2020 r. W uzasadnieniu wskazał, że ubezpieczona faktycznie wykonywała pracę dla pracodawcy na stanowisku specjalisty do spraw sprzedaży. Umowa nie została zawarta dla pozoru, a stanowisko organu rentowego jest błędne.

Sprawa z odwołania S. B. od decyzji ZUS wpłynęła do Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim i zarejestrowana została od sygn. VU 272/23.

W dniu 10 maja 2023 r. odwołanie od decyzji ZUS złożyła również P. B. wnosząc o jej zmianę, poprzez ustalenie że jako pracownik u płatnika składek podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 17 sierpnia 2020 r. W uzasadnieniu wskazywała, że świadczyła pracę na rzecz płatnika i pod jego nadzorem. Podniosła, że zwiększenie wynagrodzenia było zwiększenie obowiązków związanych z otrzymanym dofinansowaniem i restrukturyzacją prowadzonej działalności gospodarczej.

Sprawa z odwołania P. B. od decyzji ZUS wpłynęła do Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim i zarejestrowana została od sygn. VU 273/23.

W odpowiedzi na oba odwołanie ZUS wniósł o ich oddalenie, podtrzymując argumentację wyrażoną w decyzji oraz wnosił o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu podkreślono, że firma w trakcie niezdolności do pracy wnioskodawczyni nie zatrudniała nikogo na tym stanowisku. Nadto ZUS wskazał, że ustalone w umowie o pracę oraz w aneksie do tej umowy wysokie wynagrodzenie miało umożliwić pobieranie znacznie wyższych, długotrwałych świadczeń z FUS, związanych z ciążą i urodzeniem dziecka.

Postanowieniem z dnia 22 czerwca 2023 r. Sąd Okręgowy połączył sprawę VU 273/23 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą o sygn. VU 272/23.

Pismem z dnia 21 czerwca 2023 r. profesjonalny pełnomocnik podtrzymał stanowisko dotychczas zajmowane przez skarżących oraz wniósł o zasądzenie od organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

S. B. od 15 lipca 1991r. prowadzi działalność gospodarczą , której przedmiotem jest sprzedaż hurtowa niewyspecjalizowana. Od początku była to hurtownia fotograficzna. Hurtownia znajduje się w P. przy ul. (...), gdzie jest dom mieszkalny oraz magazyn. Biuro znajdowało się w budynku mieszkalnym w jednym z pokoi, gdzie ustawione było biurko narożne i dwa komputery. W latach 2007-2021 skarżący dodatkowo zajmował się produkcją brykietu i posiadał zakład produkcyjny w miejscowości P..

(dowód: informacja z (...), zeznania S. B. nagranie od minuty 03:00 do minuty 30:54 protokołu rozprawy z dnia 28 listopada 2024 r., zeznania P. B. nagranie od minuty 15:59 do minuty 44:57 protokołu rozprawy z dnia 9 maja 2025 r. w związku z nagraniem od minuty 03:28 do minuty 51:57 protokołu rozprawy z dnia 25 lipca 2024 r.)

W ramach prowadzonej działalności S. B. zatrudniał w swojej firmie (...) przez okres około 10 lat. Następnie w jej miejsce zatrudnił w (...) syna R. B.. R. B. otworzył własną działalność gospodarczą i odszedł z pracy z firmy (...) 17 sierpnia 2020 r.

(świadectwo pracy z 20 sierpnia 2020 r. k. 2/C – akt osobowych R. B., zeznania S. B. nagranie od minuty 03:00 do minuty 30:54 protokołu rozprawy z dnia 28 listopada 2024 r.)

S. B. korzysta z usług biura rachunkowego w R. prowadzonego przez D. S.. Biuro zajmuje się prowadzeniem dokumentacji kadrowej oraz księgowości firmy (...).

(dowód: zeznania świadka D. S. nagranie od minuty 03:26 do minuty 07:42 protokołu rozprawy z dnia 28 listopada 2024 r.)

W dniu 17 sierpnia 2020 r. S. B. zawarł z P. B. umowę o pracę na stałe od 17 sierpnia 2020 r., w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku specjalisty ds. sprzedaży, z wynagrodzeniem miesięcznym w wysokości 4.400 zł. P. B. uzyskała orzeczenie lekarskie o zdolności do podjęcia pracy na stanowisku specjalisty ds. sprzedaży. Odbyła szkolenie wstępne w dziedzinie bhp.

(dowód: umowa o pracę k. 2/B, karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bhp k. 13/B, orzeczenie lekarskie k. 3/A– akt osobowych)

P. B., jako pracownik została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego od 17 sierpnia 2020 r. S. B. jest teściem P. B..

(okoliczność niesporna)

Skarżąca posiada wykształcenie wyższe magisterskie – pedagog. Po ukończeniu szkoły średniej, w czasie odbywania studiów pracowała jako sprzedawca w sklepie spożywczym, dorabiała jako kelnerka. Od września 2013 r. odbywała staż zawodowy w (...) w R., następnie pracowała jako terapeuta zajęciowy w (...) (...) w R. oraz jako wychowawca w (...) (...) w C.. Od września 2016 r. prowadziła własną działalność gospodarczą w zakresie prowadzenia sklepu internetowego i sprzedaży na platformach internetowych. W grudniu 2020 r. zawiesiła prowadzenie działalności gospodarczej.

(dowód: kwestionariusz osobowy k.1/A – akt osobowych, zeznania P. B. nagranie od minuty 15:59 do minuty 44:57 protokołu rozprawy z dnia 9 maja 2025 r. w związku z nagraniem od minuty 03:28 do minuty 51:57 protokołu rozprawy z dnia 25 lipca 2024 r.)

P. B. w ramach zawartej umowy o pracę świadczyła pracę związaną ze sprzedażą hurtową artykułów fotograficznych. Zastąpiła na tym stanowisku swojego męża R. B., który rozpoczął prowadzenie własnej działalności. Pracę wykonywała w biurze firmy, znajdującym się w domu skarżącego w godzinach od 8 do 16. W ramach swoich obowiązków obsługiwała program komputerowy Subiekt. Wprowadzała do niego dane dotyczące dostarczanych i sprzedawanych artykułów. Zajmowała się również kontaktami z klientami i czasem dostarczała im zamówiony towar tj. papiery, chemię do zdjęć, albumy. Towar zawoziła fotografów w C., R., we W.. Kontaktowała się w sprawach księgowych z biurem rachunkowym obsługującym firmę (...). Zawoziła tam dokumentację raz, lub dwa razy w miesiącu. Z uwagi na wygaszanie produkcji zajmowała się również wyprzedażą maszyn do produkcji brykietu. Sprzedaż odbywała się internetowo. Skarżąca wystawiała te maszyny na sprzedaż i opisywała je w internecie. Pracę swoją wykonywała pod kierownictwem S. B..

(dowód: zeznania świadka R. B. nagranie od minuty 43:20 do minuty 01:03:26, zeznania świadka D. S. nagranie od minuty 01:03:26 do minuty 01:07:42, zeznania świadka M. K. nagranie od minuty 01:07:42 do minuty 01:11:26 - protokołu rozprawy z dnia 28 listopada 2024 r., zeznania S. B. nagranie od minuty 03:00 do minuty 30:54 protokołu rozprawy z dnia 28 listopada 2024 r., zeznania P. B. nagranie od minuty 15:59 do minuty 44:57 protokołu rozprawy z dnia 9 maja 2025 r. w związku z nagraniem od minuty 03:28 do minuty 51:57 protokołu rozprawy z dnia 25 lipca 2024 r.)

Od 4 listopada 2020 r. P. B. stała niezdolna do pracy w związku z ciążą. Dziecko urodziła (...) r. W okresie od (...) r. do (...) r. pobierała zasiłek macierzyński, a następnie od 30 marca 2022 r. do 31 lipca 2022r. przebywała na urlopie wychowawczym. Od 1 sierpnia 2022 r. powróciła do pracy w firmie (...).

(okoliczności niesporne)

W czasie niezdolności skarżącej do pracy pracodawca nie zatrudnił nikogo do pracy na zastępstwo. W obowiązkach w tym czasie pomagał S. B. nieformalnie, bez umowy o pracę, jego syn R. B..

(dowód: zeznania świadka R. B. nagranie od minuty 43:20 do minuty 01:03:26, zeznania S. B. nagranie od minuty 03:00 do minuty 30:54 – protokołu rozprawy z dnia 28 listopada 2024 r., zeznania P. B. nagranie od minuty 15:59 do minuty 44:57 protokołu rozprawy z dnia 9 maja 2025 r. w związku z nagraniem od minuty 03:28 do minuty 51:57 protokołu rozprawy z dnia 25 lipca 2024r.)

S. B. przebranżowił firmę i zamiast produkcją brykietu zajął się produkcją maszyn rolniczych. Uzyskał na ten cel dofinansowanie unijne. W ramach realizacji tego projektu współpracował z firmą (...).

(dowód: zeznania świadka M. M. (2) nagranie od minuty 33:10 do minuty 43:20, zeznania świadka R. B. nagranie od minuty 43:20 do minuty 01:03:26, zeznania S. B. nagranie od minuty 03:00 do minuty 30:54 – protokołu rozprawy z dnia 28 listopada 2024 r.)

W dniu 1 sierpnia 2022 r. S. B. i P. B. podpisali aneks do umowy o pracę, w którym strony ustaliły wynagrodzenie skarżącej za pracę na stanowisku specjalisty ds. sprzedaży na kwotę 8.800 zł miesięcznie.

(dowód: aneks do umowy k. 15/B – akt osobowych)

Od dnia 1 sierpnia 2022 r. skarżąca kontynuowała pracę w firmie (...) na stanowisku specjalisty ds. sprzedaży. Jej zakres pracy zmienił się, z uwagi na przebranżowienie firmy. Oprócz obowiązków związanych ze sprzedażą materiałów fotograficznych zajmowała się obsługą projektu z Unii Europejskiej. Zajmowała się zbieraniem ofert na zakup urządzeń do produkcji maszyn rolniczych, kompletowała dokumentację, poszukiwała wykonawców. Realizując te dodatkowe obowiązki pozostawała w kontakcie z pracownikiem (...) M. M. (2), który zajmował się prowadzeniem i rozliczeniem tego projektu.

(dowód: zeznania świadka M. M. (2) nagranie od minuty 33:10 do minuty 43:20, zeznania świadka R. B. nagranie od minuty 43:20 do minuty 01:03:26, zeznania świadka D. S. nagranie od minuty 01:03:26 do minuty 01:07:42, zeznania S. B. nagranie od minuty 03:00 do minuty 30:54 – protokołu rozprawy z dnia 28 listopada 2024 r., zeznania P. B. nagranie od minuty 15:59 do minuty 44:57 protokołu rozprawy z dnia 9 maja 2025 r. w związku z nagraniem od minuty 03:28 do minuty 51:57 protokołu rozprawy z dnia 25 lipca 2024 r.)

W dniu 12 września 2022 r. P. B. zatrudniona została w (...) im. K. W. w P., jako nauczyciel(...) w wymiarze 11/22 etatu. Pracę w szkole wykonywała we wtorki od godz. 8 do 13 przez 5 godzin dziennie, w środy od godz. 8 do 12 przez 4 godziny i w czwartki od godz. 8 do 10 przez 2 godziny dziennie.

(dowód: informacja z Publicznej Szkoły Podstawowej w P. k. 125 – akt sprawy, zeznania P. B. nagranie od minuty 15:59 do minuty 44:57 protokołu rozprawy z dnia 9 maja 2025 r.)

Od dnia 20 grudnia 2022 r. P. B. stała się niezdolna do pracy w związku z ciążą. Drugie dziecko urodziła w dniu (...). Z dniem porodu ustało jej zatrudnienie w Szkole w P.. Do dnia (...) r. przebywała na urlopie macierzyńskim, a potem powróciła do pracy w firmie (...).

(okoliczności niesporne)

W czasie nieobecności skarżącej w pracy S. B. nie zatrudnił nikogo do pracy w jej zastępstwie. W prowadzeniu działalności pomagał mu syn R. B..

(dowód: zeznania S. B. nagranie od minuty 03:00 do minuty 30:54 – protokołu rozprawy z dnia 28 listopada 2024 r., zeznania P. B. nagranie od minuty 15:59 do minuty 44:57 protokołu rozprawy z dnia 9 maja 2025 r. w związku z nagraniem od minuty 03:28 do minuty 51:57 protokołu rozprawy z dnia 25 lipca 2024r.)

Po przepracowaniu kilku tygodni, w dniu 13 września 2024 r. P. B. i S. B. zawarli porozumienie zmieniające w sprawie rozwiązania umowy o pracę z dniem 16 września 2024 r.

(dowód: porozumienie k. 1/C, świadectwo pracy k. 2/C – akt osobowych)

Skarżący zatrudnił w październiku 2024 r. na miejsce P. B. nowego pracownika T. Ł..

(dowód: zeznania świadka R. B. nagranie od minuty 43:20 do minuty 01:03:26, zeznania S. B. nagranie od minuty 03:00 do minuty 30:54 – protokołu rozprawy z dnia 28 listopada 2024 r.)

Od dnia 16 września 2024 r. do 27 stycznia 2025 r. skarżąca zatrudniona była w (...) (...) w W. w pełnym wymiarze czasu pracy jako psycholog, logopeda. Od dnia 1 kwietnia 2025 r. wykonywał umowę zlecenia dla Zespołu Szkół (...) w R. w zakresie pomocy psychologiczno-pedagogicznej w postaci zajęć indywidualnych dla uczniów.

(dowód: świadectwo pracy z 28 stycznia 2025 r., umowa zlecenia nr (...) r. koperta k. 178 – akt sprawy)

Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej S. B. w 2020 r. poniósł stratę w wysokości 169.485,62 zł, za rok 2021 uzyskał dochód w wysokości 200.240,77 zł a w 2022 r. dochód w wysokości 49.236,79 zł.

(dowód: zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu za lata 2020-2022 r. k. 62-91 – akt sprawy)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie w przeważającej części.

W zaskarżonej decyzji organ rentowy jako podstawę prawną ustalenia, że P. B. nie podlega od 17 sierpnia 2020 r. obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia u płatnika składek S. B. wskazał przepisy art. 83 ust. 1 pkt 1, art. 68 ust. 1 pkt. 1 lit. a ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1009 z póź.zm.), art. 83 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360 z póź.zm.) oraz art. 300 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r., poz. 1510 z późn.zm).

W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ rentowy wskazał, że okoliczności sprawy świadczą o pozornym charakterze zatrudnienia P. B., a jej zamiarem nie było faktyczne świadczenie pracy, a jedynie skorzystanie w krótkim okresie od podpisania umowy o pracę z długotrwałych świadczeń z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z uwagi na stanowisko organu rentowego przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było ustalenie, czy P. B. w spornym okresie była pracownikiem i czy z tego tytułu podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Wskazać bowiem należy, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, które inicjowane jest odwołaniem od decyzji organu rentowego, przedmiot i zakres rozpoznania sprawy oraz wyroku sądu wyznacza treść owej decyzji (art. 477 ⁹ i art. 477 ¹⁴ k.p.c.). Postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma bowiem charakter postępowania kontrolnego, badającego poprawność i zasadność decyzji wydanej przez organ rentowy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2012 roku, II UK 275/11). A zatem w postępowaniu wywołanym odwołaniem do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych sąd rozstrzyga o prawidłowości zaskarżonej decyzji w granicach jej treści i przedmiotu.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym podlegają pracownicy od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Z kolei art. 13 pkt 1 tej ustawy stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają pracownicy od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. W świetle powyższych przepisów podstawową przesłanką objęcia zakresem ubezpieczenia społecznego jest więc posiadanie statusu pracownika. Pracownikiem zostaje się przez nawiązanie stosunku pracy. Jak zaś stanowi przepis art. 22 § 1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie stosunek pracy nawiązany w dniu 17 sierpnia 2020 r. pomiędzy płatnikiem składek S. B. a ubezpieczoną P. B. nie został zawarty jedynie w celu uzyskania świadczeń przysługujących pracownikowi z tytułu ubezpieczenia społecznego. Celem tym, w świetle materiału dowodowego sprawy, było świadczenie przez ubezpieczoną pracy na rzecz zatrudniającego jej płatnika. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, iż jako pracownik P. B. wykonywała obowiązki, a jej pracodawca S. B. świadczoną przez nią pracę przyjmował.

W postępowaniu dowodowym płatnik wskazał, że zatrudnił ubezpieczoną z uwagi na fakt, że potrzebował osoby do pomocy przy sprzedaży materiałów fotograficznych w prowadzonej hurtowni. Wcześniej zatrudniał na tym stanowisku przez około 10 lat M. G., a potem swojego syna R. B.. Synowa została zatrudniona bezpośrednio po odejściu z pracy R. B.. W czasie niezdolności do pracy skarżącej, nikt nie został zatrudniony na jej miejsce, gdyż płatnik czekał, kiedy skończy się jej zwolnienie i wróci ona do pracy, a nadto w prowadzeniu działalności pomagał mu bez zatrudnienia syn R. B.. Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego po urodzeniu pierwszego dziecka skarżąca powróciła do pracy, na dotychczas zajmowane stanowisko i wykonywała swoje obowiązki. Ponadto zajmowała się również programem związanym z przebranżowieniem firmy (...), z uwagi na pozyskane dofinansowanie na ten cel z Unii Europejskiej. Po odejściu z pracy w firmie (...), płatnik zatrudnił na jej miejsce nowego pracownika T. Ł.. Skarżąca posiada wyższe wykształcenie pedagogiczne. Praca jej związana była z przyjmowaniem zamówień, robieniem zdjęć i opisywaniem maszyn przeznaczonych do sprzedaży i umieszczaniu ich w internecie, sporadycznym rozwożeniu materiałów do klientów. Były to czynności, które nie wymagały wiedzy specjalistycznej, dodatkowych uprawnień czy umiejętności. Jedynie obsługa programu Subiekt, z którego korzystała wymagała przeszkolenia jej przez pracodawcę. Również późniejsze jej obowiązki związane z uzyskanym dofinansowaniem do przebranżowienia mogła wykonywać bez dodatkowych uprawnień i doświadczenia, zwłaszcza że pracodawca korzystał z pomocy profesjonalnej firmy zajmującej się obsługą projektu tj. (...).

P. B. na podstawie zawartej umowy świadczyła pracę od 17 sierpnia 2020 r. do chwili gdy stała się niezdolny do pracy w dniu 4 listopada 2020 r. Następnie po okresie niezdolności, urodzeniu dziecka i wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego i wychowawczego powróciła do pracy 1 sierpnia 2023r.

Pracę w pełnym wymiarze czasu pracy u płatnika świadczyła do dnia 11 września 2022 r. Sąd Okręgowy uznał bowiem, że z chwilą podjęcia przez P. B. zatrudnienia od 12 września 2022 r. w (...) im. K. W. w P. w wymiarze 11/22 etatu, świadczyła ona pracę na rzecz swojego pracodawcy firmy (...) w połowie wymiaru czasu pracy. Zdaniem Sądu pracując w szkole i mając małe dziecko skarżąca nie podołałby wykonywaniu w pełnym wymiarze czasu pracy swoich obowiązków pracowniczych w firmie (...). Praca ta wiązała się bowiem nie tylko z pracą biurową w P. ale także wymagała wyjazdów do biura rachunkowego w R., do zakładu w P., a także do klientów z towarem. Zwłaszcza, że części tych obowiązków nie mogłaby wykonywać zdalnie. Dlatego Sąd Okręgowy przyjął, że w okresie od czasu zatrudnienia w Szkole tj. od 12 września 2022 r. do 6 sierpnia 2024 r. czyli do końca urlopu macierzyńskiego skarżąca podlegała ubezpieczeniom społecznym w połowie wymiaru czasu pracy. Po powrocie z urlopu macierzyńskiego od dnia 7 sierpnia 2024 r. do końca okresu zatrudnienia tj. do 16 września 2024 r. podlegała ubezpieczeniom społecznym z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy. Przy czym jeszcze raz Sąd wskazuje, że związany był treścią zaskarżonej decyzji czyli sporną kwestią było samo podleganie ubezpieczeniom społecznym P. B. z tytułu zatrudnienia u płatnika składek S. B., a nie kwestia wysokości uzyskiwanego przez nią wynagrodzenia.

Stosunek pracy jest dobrowolnym stosunkiem prawnym o charakterze zobowiązaniowym, zachodzącym między dwoma podmiotami, z których jeden, zwany pracownikiem, obowiązany jest świadczyć osobiście i w sposób ciągły, powtarzający się, na rzecz i pod kierownictwem drugiego podmiotu, zwanego pracodawcą, pracę określonego rodzaju oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca zatrudniać pracownika za wynagrodzeniem (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2009 r., III PK 38/2009, LEX nr 560867). Cechą wyróżniającą stosunek pracy (art. 22 § 1 k.p.), jest zatem wykonywanie pracy pod kierownictwem pracodawcy, a charakter i zakres tego podporządkowania w sytuacji, gdy stronami umowy o pracę są osoby sobie bliskie, nie może być różny od koniecznego w relacjach między osobami obcymi, skoro ma świadczyć o nawiązaniu takiego rodzaju stosunku prawnego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2008 r., I PK 210/2007, LEX nr 1615034).

Mając powyższe na względzie, wbrew stanowisku organu rentowego, w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w ocenie Sądu Okręgowego stwierdzić należy, że ubezpieczona wykonywała na rzecz płatnika składek pracę, zgodnie z zawartą w dniu 17 sierpnia 2020 r. umową o pracę na czas nieokreślony na stanowisku specjalisty ds. sprzedaży. W ramach swoich obowiązków P. B. wykonywała obowiązki związane ze sprzedażą hurtową artykułów fotograficznych. Obsługiwała program komputerowy Subiekt, wprowadzała do niego dane dotyczące dostarczanych i sprzedawanych artykułów. Zajmowała się również kontaktami z klientami i czasem dostarczała im zamówiony towar tj. papiery, chemię do zdjęć, albumy. Kontaktowała się w sprawach księgowych z biurem rachunkowym obsługującym firmę (...). Zawoziła tam dokumentację raz, lub dwa razy w miesiącu. Z uwagi na wygaszanie produkcji zajmowała się również wyprzedażą maszyn do produkcji brykietu. Skarżąca wystawiała te maszyny na sprzedaż i opisywała je w internecie. W późniejszym okresie oprócz obowiązków związanych ze sprzedażą materiałów fotograficznych zajmowała się obsługą projektu z Unii Europejskiej. Zajmowała się zbieraniem ofert na zakup urządzeń do produkcji maszyn rolniczych, kompletowała dokumentację, poszukiwała wykonawców. Realizując te dodatkowe obowiązki współpracowała z firmą (...), która zajmował się prowadzeniem i rozliczeniem tego projektu. Pracę swoją wykonywała pod kierownictwem S. B., w biurze firmy, znajdującym się w domu skarżącego.

Fakt wykonywania przez ubezpieczoną obowiązków pracowniczych potwierdziły zeznania świadków M. M. (2), R. B., D. S. i M. K.. Potwierdzili oni fakt pracy w biurze firmy (...). Świadek D. S. prowadzi biuro rachunkowe, które obsługuje firmę (...) i kontaktowała się niejednokrotnie ze skarżącą w sprawie dokumentacji księgowej, a także potwierdziła fakt dostarczania dokumentacji przez P. B. do biura w R.. Świadek M. K., który jest fotografem potwierdził natomiast, że P. B. przywoziła mu nieraz materiały, które on zamawiał w firmie (...). Świadek M. M. (2) jako pracownik firmy (...) potwierdził natomiast, że w okresie, gdy firma ta zajmowała się projektem dotyczącym pozyskania i rozliczenia dotacji uzyskanych na przebranżowienie firmy (...) kontaktował się ze skarżącą, jako pracownikiem tej firmy. To ona bowiem zajmowała się zbieraniem ofert na zakup urządzeń do produkcji maszyn rolniczych, kompletowała dokumentację, poszukiwała wykonawców. Świadek R. B., potwierdził czynności jakie wykonywała jego żona w ramach zatrudnienia oraz potwierdził, że to on w czasie jej nieobecności w pracy pomagał ojcu w prowadzeniu działalności.

Sąd uznał zeznania świadków za spójne, logiczne i przekonujące. Korespondowały one z pozostałym materiałem dowodowym zebranym w sprawie tj. dokumentacją pracowniczą wnioskodawczyni oraz zeznaniami jej samej oraz płatnika S. B..

Istotnym dla Sądu okazała się również przebieg dotychczasowego zatrudnienia skarżącej. Od ukończenia bowiem szkoły średniej, w czasie studiów podejmowała ona róże formy zarobkowania, w sklepie spożywczym, dorywczo jako kelnerka, odbywała staż zawodowy w (...) w R., następnie pracowała jako terapeuta zajęciowy w (...) (...) w R. oraz jako wychowawca w (...) (...) w C.. Od września 2016 r. prowadziła własną działalność gospodarczą w zakresie prowadzenia sklepu internetowego i sprzedaży na platformach internetowych. Po ustaniu zatrudnienia w firmie skarżącego pracowała w (...) (...) w W. w pełnym wymiarze czasu pracy jako psycholog, logopeda, a od dnia 1 kwietnia 2025 r. wykonywał umowę zlecenia dla Zespołu Szkół (...) w R. w zakresie pomocy psychologiczno-pedagogicznej w postaci zajęć indywidualnych dla uczniów. Świadczy to zdaniem Sądu o tym, że skarżąca nie traktuje zatrudnienia tylko jako podstawy do korzystania z długotrwałych świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Skarżąca posiada ciągłość zatrudnienia, nie jest osobą, która pozostawałaby bezrobotną. Gdy kończy jej się jedna umowa poszukuje kolejnych form zatrudnienia. Podejmując kolejne zatrudnienia faktycznie kierowała się czy to chęcią pomocy swojemu teściowi w prowadzeniu przez niego firmy, czy też rozwijania swoich doświadczeń zawodowych związanych z uzyskanym wykształceniem. Nie można uznać, że korzystając w trakcie zatrudnienia z przysługujących jej świadczeń chorobowych, macierzyńskich czy wychowawczych naruszała zasady współżycia społecznego wyrażające się w zasadach etycznego i uczciwego postępowania takich jak słuszność, moralność czy lojalność, na które organ rentowy wskazuje w zaskarżonej decyzji.

Sąd nie podziela argumentacji jakoby o zawarciu umowy o pracę w celu obejścia przepisów ubezpieczeniowych świadczyło to, iż w okresach niezdolności P. B. do pracy nikt nie został zatrudniony do jej zastępowania. Sąd pragnie wskazać, że to, czy zatrudniać pracowników i na jakich stanowiskach pozostawione jest swobodnej decyzji pracodawcy, albowiem to on ponosi ryzyko prowadzenia zakładu pracy. Nadto oboje skarżący, jak i świadek R. B. wskazali, że to właśnie syn pomagał skarżącemu nieformalnie w prowadzeniu jego firmy. Zarówno przed zatrudnieniem P. B. skarżący zatrudniał osobę do pracy w biurze, jak i po jej odejściu obecnie zatrudnia nowego pracownika T. Ł..

W związku z tym Sąd uznał, że wyżej wymienione dowody są wiarygodne i mogą stanowić podstawę ustaleń faktycznych dokonanych w sprawie.

Z uwagi na powyższe Sąd uznał, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych w żaden sposób nie wykazał, że odwołująca i płatnik składek nie byli zainteresowani realizowaniem podpisanej umowy o pracę, aby była to czynność pozorna lub też zmierzająca do obejścia prawa.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 25 stycznia 2005 roku, II UK 141/04, OSNP 2005/15/235 nie można przypisać celu obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.) stronom umowy o pracę, na której podstawie rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy. Jak bowiem zauważył Sąd Najwyższy w uzasadnieniu tego wyroku, skoro art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi o obowiązkowym ubezpieczeniu emerytalnym i rentowym pracowników, czyli – stosownie do art. 2 k.p. – osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, a nie tych, które tylko umowę o pracę zawarły, to obejściem prawa w świetle tego przepisu jest zamiar nawiązania stosunku ubezpieczenia społecznego bez rzeczywistego wykonywania umowy o pracę (por. także wyroki Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2012 roku, I UK 265/11, LEX nr 1169836, z dnia 6 marca 2007 roku, I UK 302/06, OSNP 2008/708/110 oraz z dnia 5 października 2005 roku, I UK 32/05, M.P.Pr. 2006/2/110).

Nie można uznać, by umowa o pracę pomiędzy P. B. oraz S. B. zawarta została jedynie dla pozoru. O pozorności danej umowy decydują okoliczności wynikające z art. 83 § 1 k.c., a te muszą występować w czasie składania przez strony oświadczeń woli. Czynność prawna pozorna charakteryzuje się trzema elementami, które muszą wystąpić łącznie: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę w każdym wypadku nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Brak zamiaru wywołania skutków prawnych oznacza, że osoba składająca oświadczenie woli, albo nie chce w ogóle wywołać żadnych skutków prawnych, albo też chce wywołać inne, niż wynikałoby ze złożonego przez nią oświadczenia woli. Aby jednak uznać czynność prawną za pozorną występować musi także i taka przesłanka, że adresat oświadczenia woli powinien zgadzać się na złożenie tego oświadczenia jedynie dla pozoru. W przywołanym wyżej wyroku z dnia 5 października 2005 roku w sprawie I UK 32/05 Sąd Najwyższy wskazał, że „wady oświadczenia woli dotykające umowy o pracę, nawet powodujące jej nieważność, nie skutkują w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. W tych stosunkach prawną doniosłość ma jedynie zamiar obejścia prawa przez fikcyjne (pozorne) zawarcie umowy, takie, które nie wiąże się ze świadczeniem pracy, a dokonanie zgłoszenia do ubezpieczenia następuje pod pozorem zatrudnienia”. A zatem w warunkach niniejszej sprawy, kiedy to po zawarciu umowy o pracę (złożeniu oświadczeń woli) pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował, nie można mówić o pozorności złożonych oświadczeń woli zawarcia umowy o pracę.

P. B. od dnia rozpoczęcia zatrudnienia świadczyła pracę na rzecz płatnika składek i tym samym zostały spełnione warunki do objęcia jej ubezpieczeniem jako osoby pracującej.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak punkcie 1. Sąd oddalił odwołania skarżących w pozostałej części tj. w zakresie w jaki wnosili o uznanie, iż skarżąca podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia u płatnika składek S. B. w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od 12 września 2022 r. do 6 sierpnia 2024 r. na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Sąd Okręgowy zasądzając od organu rentowego na rzecz skarżących kwoty po 240,00 zł tytułem zwrotu części kosztów zastępstwa adwokackiego orzekł jak w punkcie 3 wyroku na podstawie art. 102 k.p.c., w myśl § 9 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokacie (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1964).