Portal Orzeczeń

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 grudnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant: st. sekr. sądowy Alicja Jesion

po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 2023 r. w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku K. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę pomostową

na skutek odwołania K. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia (...) r. sygn.: (...)

oddala odwołanie.

V U 275/23

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia (...) roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił K. W. prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, podnosząc, że wnioskodawca po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art.3 ust. 1 i 3 ustawy. Ponadto wskazał, że zgodnie z art.4 w związku z art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, odmówił przyznania emerytury, podkreślając, że wnioskodawca na dzień 1 stycznia 2009 roku nie udowodnił okresu pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze wynoszącym co najmniej 15 lat w rozumieniu art.3 ust. 1 i 3 ustawy. Do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach w myśl art. 49 ustawy pomostowej ZUS nie zaliczył K. W. okresu zatrudnienia od 1 lipca 1981 roku do 31 grudnia 2008 roku, ponieważ pracodawca nie potwierdził, że w powyższym okresie wnioskodawca wykonywał prace wymienioną w załączniku 1 lub 2 ustawy o emeryturach pomostowych. Organ rentowy zaliczył do stażu pracy w szczególnych warunkach, w rozumieniu art.4 ustawy o emeryturach pomostowych, łącznie 25 lat, 7 miesięcy i 17 dni.

Od powyższej decyzji wnioskodawca, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, złożył odwołanie, żądając jej zmiany i przyznania wnioskodawcy prawa do emerytury pomostowej po zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych okresu pracy na stanowisku elektromontera linii napowietrznych wykonywanych do 11 stycznia 2019 roku wymienionych w punkcie 17 zał. Nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych.jako prac oraz wnosząc o zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca K. W. urodził się (...). W dniu (...) roku złożył wniosek o emeryturę pomostową.

(dowód: wniosek o emeryturę pomostową – k. 1-3 akt ZUS)

Wnioskodawca w okresie od dnia 1 września 1978 roku do dnia 11 stycznia 2019 roku zatrudniony był na podstawie umowy o pracę w (...) Sp. z o.o. na stanowiskach:

-od 1 września 1978 roku do 30 czerwca 1981 roku -jako pracownik młodociany;

- od 1 lipca 1981 roku do 31 grudnia 1988 roku- ślusarz-spawacz,

-od dnia 1 stycznia 1989 roku do 31 stycznia 2000 roku- elektromonter linii napowietrznych;

-od 1 lutego 2000 roku do 11 stycznia 2019 roku- starszy elektromonter linii napowietrznych,

( dowód: świadectwo pracy korekta, k.8-9 akt)

Pracodawca w dniu 12 stycznia 2023 roku wystawił wnioskodawcy świadectwo pracy w warunkach szczególnych, w którym zaświadczył, że K. W. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w szczególnych warunkach w okresie:

- od 1 lipca 1981 roku do 23 kwietnia 1985 roku oraz od dnia 13 maja 1987 roku do 31 grudnia 1988 roku- na stanowisku spawacz gazowy, spawacz elektryczny- wykonywał prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowodorowym wymienione w zał. do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w Wykazie A, Dział XIV, poz. 12

-od 1 stycznia 1989 roku do 31 grudnia 2008 roku - na stanowisku elektromonter linii napowietrznych wysokich i najwyższych napięć- wykonywał prace przy wytwarzaniu, przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych wymienione w wykazie A, dział II, poz.1

(dowód: świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach - k. 10 akt)

Pismem z dnia 19 października 2004 roku, wnioskodawcy zostały odebrane uprawnienia do zajmowania się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci na stanowisku eksploatacji.

(dowód: pismo, k. 62, akt osobowych)

Wnioskodawca w spornym okresie od 1 stycznia 1989 roku do 11 stycznia 2019 roku pracował na stanowisku elektromontera, a następnie starszego elektromontera linii napowietrznych wysokich i najwyższych napięć w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w W.. Firma zajmowała się budową linii wysokiego napięcia.

Wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował przy budowie linii energetycznych wysokiego napięcia. Pracował w Zespole (...). Do stałego zakresu obowiązków wnioskodawcy należało wykonywanie prac związanych z budową i remontem napowietrznych linii energetycznych tj. wykonanie wykopów i montażu fundamentów, montaż i stawianie konstrukcji stalowych pod słupy, montaż przewodów i izolacji, montaż uziemień, montaż tabliczek, dowóz ludzi na stanowisko pracy. Linie energetyczne były budowane na terenie całej Polski. Niekiedy wnioskodawca pracował przy usuwaniu bieżących awarii linii napowietrznych bądź przy wymianie pękniętych izolatorów.

(dowód: zeznania wnioskodawcy, nagranie od minuty 00:01:45 do minuty 00:06:29 w związku z nagraniem od minuty 00:00:57 do minuty 00:01:45, protokół rozprawy z dnia 19 grudnia 2023 roku, k.50, akt sprawy, zeznania świadka S. K., nagranie od minuty 00:03:13 do minuty 00:09:40 w związku z nagraniem od minuty 00:01:38 do minuty 00:03:07, protokół rozprawy z dnia 10 października 2023 roku, k.39-40, akt sprawy, zakres działania stanowiska pracy z 29.03.1999 roku – k. 54 akt osobowych, angaże – k. 22 -52, 56, 59, 63-69 akt osobowych)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2023r. poz. 164) prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. urodził się po dniu 31 grudnia 1948 roku;

2. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3. osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4. ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5. przed dniem 1 stycznia 1999 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;

6. po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

Prawo do emerytury pomostowej zgodnie z art. 49 ustawy o emeryturach pomostowej przysługuje również osobie, która:

1)po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2)spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3)w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową w świetle wykładni językowej art. 4 i art. 49 ustawy z 2008 r. o emeryturach pomostowych, jest legitymowanie się określonym stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych lub dotychczasowych przepisów) oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach po wejściu w życie ustawy, a więc po dniu 1 stycznia 2009 roku. W przypadku kiedy osoba ubiegająca się o to świadczenie nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy "szczególnej" według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do "nowego" świadczenia jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy (okres prac) można kwalifikować jako prace w warunkach szczególnych w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 ustawy) lub o szczególnym charakterze (art. 3 ust. 3 ustawy). Innymi słowy brak podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej ubezpieczonemu, którego dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, dziś nie może być tak kwalifikowany (tak: wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2012 r., sygn. akt II UK 164/11, wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 2 kwietnia 2014 r., III AUa 2302/13).

Wnioskodawca był zobowiązany wykazać zatem, że po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej lub też udowodnić że wcześniejszy okres wykonywania pracy w warunkach szczególnych może być za taki uznany w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej.

Wnioskodawca nie udowodnił tych okoliczności.

Prace w szczególnych warunkach – zgodnie z art. 3 ust 1 ustawy o emeryturach pomostowych - to prace związane z czynnikami ryzyka wymienionymi w art. 3 ust 2 ustawy, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Z kolei prace o szczególnym charakterze – zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych - to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Zakres przedmiotowy prac zaliczanych przez ustawodawcę do prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach pomostowych jest znacznie węższy niż ten określony w wykazie takich prac zamieszczonych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 1983r. wydanym na podstawie art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Celem ustawy o emeryturach pomostowych była bowiem likwidacja możliwości wcześniejszego przechodzenia na emeryturę przez niektóre grupy zawodowe. Ustawodawca uznał, że wprowadzone w 1983 r. przepisy regulujące te kwestie (w szczególności rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.) przewidują zbyt szeroką grupę uprawnionych do wcześniejszych świadczeń emerytalnych i niezbędna jest konsekwentna realizacja założeń reformy systemu ubezpieczeń społecznych, co do stopniowej likwidacji możliwości wcześniejszego przejścia na emeryturę. W wyniku reformy systemu ubezpieczeń społecznych, zgodnie z regulacjami zawartymi w ustawie o emeryturach i rentach z FUS ulegała stopniowej likwidacji możliwość wcześniejszego przejścia na emeryturę. Zatem nie wszystkie osoby korzystające w starym systemie emerytalnym z obniżonego wieku emerytalnego będą mogły skorzystać z emerytur pomostowych.

Podkreślić należy, że prawo do emerytury pomostowej jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady powszechnego wieku emerytalnego, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo. Podzielając takie rozumienie przepisów ustawy o emeryturach pomostowych, należy stwierdzić, że ustawodawca w załącznikach nr 1 i 2 w sposób ścisły i wyczerpujący uregulował rodzaje prac wykonywanych w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze. Oznacza to, że wymienione w nim prace stanowią katalog zamknięty i tym samym wyłącznie wykonywanie tych prac uprawnia do nabycia emerytury pomostowej.

Wnioskodawca nie dysponował zaświadczeniem wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze za sporny okres od 1 stycznia 1989 roku do 31 grudnia 2008 roku wymaganego przepisami ustawy o emeryturach pomostowych. Sporny okres został mu zaliczony przez pracodawcę do prac w warunkach szczególnych w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych według art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ( prace przy wytwarzaniu, przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych wymienione w wykazie A, dział II, poz.1). Nie jest to wystarczające do zaliczenia tych prac do prac o szczególnym charakterze wymienionych w poz. 17 załącznika Nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, tj. do prac elektromonterów przy usuwaniu awarii i przy eksploatacji napowietrznych sieci elektroenergetycznych w warunkach prac pod napięciem.

Niezbędnym elementem zaliczenia prac elektromontera do prac wymienionych w poz. 17 pkt 2 zał. do ustawy o emeryturach pomostowych jest wykonywane tych prac pod napięciem. Nie są kwalifikowane jako prace w szczególnym charakterze – jak to uważał skarżący - prace bezpośrednio przy usuwaniu awarii napowietrznych sieci elektroenergetycznych, bez warunków prac pod napięciem. Przepis wskazany w poz. 17 załącznika 2 co do warunków pracy pod napięciem dotyczy awarii i eksploatacji napowietrznych sieci elektroenergetycznych. Tak więc słowa „przy usuwaniu awarii” i „oraz eksploatacji” trzeba czytać łącznie, jako dotyczących napowietrznych sieci elektroenergetycznych w warunkach prac pod napięciem.

Z zeznań wnioskodawcy K. W. oraz świadka S. K. wynika, że wnioskodawca w spornym okresie pracował przy budowie linii energetycznych wysokiego napięcia. Wykonywana przez wnioskodawcę w spornym okresie praca na stanowisku elektromontera polegała na montowaniu konstrukcji stalowych pod słupy i montowaniu przewodów energetycznych. Prace te nie były wykonywane w warunkach pod napięciem. Wnioskodawca jedynie sporadycznie zajmował się usuwaniem awarii sieci elektroenergetycznych. Warunkiem zaś uznania danej pracy za prace w warunkach szczególnych jest wykonywanie takiej pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Wnioskodawca natomiast wykonywał w spornym okresie stale prace, które nie miały szczególnego charakteru według ustawy o emeryturach pomostowych tj. prace przy budowie linii energetycznych. Wyklucza to uznanie, że pracował w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Dodatkowo należy podnieść, że wnioskodawcy zostały odebrane uprawnienia do zajmowania się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci na stanowisku eksploatacji w 2004 roku, co wskazuje, że po dniu 31 grudnia 2008 roku nawet nie miał uprawnień do wykonywania prac wymienionych w poz. 17 załącznika Nr 2 ustawy o emeryturach pomostowych.

Dla nabycia prawa do emerytury pomostowej nie ma znaczenia zapłata za wnioskodawcę składek na (...) i zgłoszenie go jako pracownika wykonującego prace w szczególnych warunkach. Opłacenie składek nie jest wystarczające do uznania szczególnych warunków pracy. Podstawowe znaczenie ma rodzaj faktycznie wykonywanych prac.

Praca wnioskodawcy jako elektromontera przy budowaniu linii energetycznych nie była pracą w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, jak prawidłowo ustalił ZUS, gdyż nie jest wymieniona jako taka w załączniku nr 1 i 2 do ustawy o emeryturach pomostowych.

Ponieważ skarżący po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, a jednocześnie nie legitymuje się szczególnym stażem pracy przed 31 grudnia 2008 roku w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych wynoszącym co najmniej 15 lat, to nie spełnił on wszystkich, wymaganych kumulatywnie, przesłanek, od których zależy prawo do emerytury pomostowej.

Na marginesie należy dodać, że także prace wnioskodawcy przy spawaniu w okresie od 1 stycznia 1981 roku do 23 kwietnia 1985 roku i od 13 maja 1987 roku do 31 grudnia 1998 roku nie sa pracami w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, gdyż nie zostały wymienione jako takie w zał. nr 1 i 2 ustawy o emeryturach pomostowych. Są to wyłącznie prace w warunkach szczególnych wg dotychczasowych przepisów tj. art. 32 ustawy emerytalnej.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy — Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, uznając odwołanie za nieuzasadnione, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.